Một số vấn đề về đời sống hiện nay của nữ thanh niên xung phong chống mỹ qua nghiên cứu khảo sát tại địa bàn quận đống đa và huyện từ liêm hà nội

Đại học quốc gia hà nội
k4
trờng đại học khoa học x hội và nhân văn
.
..
Kim Văn Chiến

một số vấn đề về đời sống hiện nay
của nữ thanh niên xung phong chèng mü
(Qua nghiên cứu khảo sát tại địa bàn quận ng a v huyn T Liờm - H Ni)

luận văn thạc sỹ khoa học
chuyên ngành: x hội học
M số: 60.31.30

Ngời hớng dẫn khoa học: PGS.TS. Lê Thị Quý

Hà Nội-2006


Mét sè vÊn ®Ị vỊ ®êi sèng hiƯn nay cđa nữ thanh niên xung phong chống mỹ

Lời cảm ơn
Luận văn đợc hoàn thành nhờ sự giúp đỡ và chỉ bảo tận
tình của cô giáo PGS.TS
PGS.TS Lê Thị Quý cùng thầy cô giáo
trong Khoa XÃ hội học, Trờng Đại học Khoa học XÃ hội và
Nhân văn, Đại học quốc gia Hà Nội. Trớc hết, tác giả muốn
dành lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất của mình tới các
thầy cô.
Trong quá trình thực hiện Luận văn, nhất là quá trình điều

tra, khảo sát thực tiễn tại Hà Nội, tác giả nhận đợc sự giúp đỡ
quý báu và nhiệt tình của các cô, các bác ở Ban liên lạc cựu
thanh niên xung phong thành phố Hà Nội (Thành đoàn Hà
Nội), đặc biệt trực tiếp của các cô, các bác cựu thanh niên
xung phong huyện Từ Liêm và quận Đống Đa thành phố Hà
Nội. Nhân dịp này, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn của mình đối
với họ.
Tác giả xin chân thành cảm ơn: Các Viện, các trung tâm
nghiên cứu, các th viện và các tổ chức trong và ngoài nớc
trên địa bàn Hà Nội đà đón tiếp, giúp đỡ chu đáo và nhiệt tình
trong quá trình tác giả thu thập tài liệu.
Cuối cùng, tác giả dành lời cảm ơn đến Bố, Mẹ, các anh
chị em cùng những ngời thân trong gia đình vì những động
viên, khích lệ của họ dành cho tác giả suốt thời gian học tập và
nghiên cứu.
Lời cảm ơn chân thành và sâu sắc dành cho họ-những
ngời trực tiếp hoặc gián tiếp đem lại thành công ngày hôm nay
cho tác giả.
Tác giả

Kim Văn Chiến

Kim Văn Chiến

2

Luận văn th¹c sü X· héi häc


Mét sè vÊn ®Ị vỊ ®êi sèng hiƯn nay cđa nữ thanh niên xung phong chống mỹ

MC LC

Trang
Phn I. M ĐẦU

11

1. Tính cấp thiết của đề tài

11

2. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của đề tài

13

3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài

14

4. Đối tượng nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu của đề tài

15

4.1. Đối tượng nghiên cứu

15

4.2. Khách thể nghiên cứu

15

4.3. Phạm vi nghiên cứu

15

4.4. Mẫu nghiên cứu

15

5. Phương pháp nghiên cứu của đề tài

15

6. Giả thuyết nghiên cứu của đề tài

16

7. Khung lý thuyết

17

8. Những đóng góp của đề tài

17

9. Kết cấu của đề tài

18

Phần II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

19

Chương I. Cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài

19

1.1. Cơ sở lý luận

19

1.1.1. Chủ nghĩa duy vật biên chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử

19

1.1.2. Chính sách của Đảng và Nhà nước đối với lực lượng TNXP

19

1.1.3. Lịch sử lực lượng TNXP chống Mỹ

30

1.2. Các lý thuyết vận dụng vào nghiờn cu

33

1.3. Nhng khỏi nim cụng c

38

1.3.1. Gii tớnh

Kim Văn Chiến

3

Luận văn thạc sỹ XÃ hội học


Mét sè vÊn ®Ị vỊ ®êi sèng hiƯn nay cđa nữ thanh niên xung phong chống mỹ

1.3.2. Gii
1.3.3. i sng

38

1.3.4. Thanh niên

38

1.3.5. Thanh niên xung phong

39

1.3.6. Nữ thanh niên xung phong

40

1.4. Lịch sử vấn đề nghiên cứu

40

Chương II. Đời sống hiện nay của nữ TNXP chống Mỹ

43

2.1. Sơ lược một số nét về địa bàn nghiên cứu

43

2.2. Một số đặc trưng về bản thân nữ TNXP thời kỳ chống Mỹ hiện nay

53

2.2.1. Về tuổi của nữ TNXP

53

2.2.2. Về trình độ học vấn của nữ TNXP

54

2.2.3. Về tình trạng hơn nhân của nữ TNXP

57

2.3. Một số vấn đề nổi bật về đời sống hiện nay của nữ TNXP

61

2.3.1. Điều kiện sinh sống của nữ TNXP

61

2.3.2. Mối quan hệ của nữ TNXP trong gia đình và ngồi cộng đồng, xã hội

75

2.3.3. Tình trạng sức khoẻ, bệnh tật của nữ TNXP

80

2.3.4. Khó khăn và nguyện vọng chủ yếu của nữ TNXP

82

Phần III. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

90

1. Kết luận

90

2. Khuyến nghị

91

DANH MỤC TÀI LIU THAM KHO

95

PH LC

98

Kim Văn Chiến

4

Luận văn thạc sỹ XÃ héi häc


Mét sè vÊn ®Ị vỊ ®êi sèng hiƯn nay cđa nữ thanh niên xung phong chống mỹ

LI CAM OAN
Tụi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu riêng của tôi. Các số liệu và kết quả
điều tra ghi trong luận văn là do bản thân tôi trực tiếp thu thập, chưa từng được ai
công bố trong bất cứ công trỡnh no khỏc
Tỏc gi

Kim Văn Chiến

5

Luận văn thạc sỹ XÃ héi häc

Mét sè vÊn ®Ị vỊ ®êi sèng hiƯn nay cđa nữ thanh niên xung phong chống mỹ

DANH MC CC BNG, BIỂU VÀ HỘP

Trang

Ảnh
Ảnh 1; 2. Các nữ TNXP chụp ảnh lưu niệm trước khi đi làm nhiệm vụ

55

Ảnh 3. Thanh niên xung phong thanh thủ học văn hoá

55

Ảnh 4; 5. Những hình ảnh nữ TNXP học tập văn hố tại chiến trường

60

Ảnh 6; 7; 8; 9. Những hình ảnh nữ TNXP tham gia văn hoá, văn nghệ tại

84

chiến trường
Bảng
Bảng 1. Đánh giá của nữ TNXP đối với những vấn đề liên quan đến

24

chính sách xã hội

Bảng 2. Thời gian phục vụ trong lực lượng TNXP

53

Bảng 3. Trình độ học vấn của nữ TNXP trước khi tham gia chiến trường

54

Bảng 4. Trình độ chun mơn kỹ thuật của nam, nữ TNXP

56

Bảng 5. Những người mà cựu nữ TNXP chung sống

59

Bảng 6. Phương tiện sinh hoạt của gia đình nữ TNXP

62

Bảng 7. Mức thu nhập cá nhân hàng tháng của nữ TNXP

63

Bảng 8. Tương quan giữa thu nhập và lĩnh vực hoạt động nghề nghiệp

64

của nữ TNXP
Bảng 9. Mức chi tiêu cho một số vấn đề trong đời sống gia đình nữ

66

TNXP
Bảng 10. Tương quan giữa mức chi cho lương thực, thực phẩm hàng

68

tháng với thu nhập cá nhân hàng tháng của nữ TNXP
Bảng 11. Lĩnh vực hoạt động nghề nghiệp của nữ TNXP huyện Từ Liêm

70

và quận Đống Đa
Bảng 12. Tình trạng việc làm của nữ TNXP

71

Bảng 13. Mức độ hoạt động của nữ TNXP trong việc thưởng thức văn

72

hoá, tinh thần
Bảng 14. Tương quan giữa trình độ học vấn hiện nay của nữ TNXP với

74

mức độ hưởng thụ văn hoá tinh thần trong một số hoạt động
Bảng 15. Sự thăm hỏi của người thân, bạn bè tới nữ TNXP

75

Bảng 16. Hình thức thăm hỏi tới nữ TNXP

76

Bảng 17. Sự tham gia của nữ TNXP vào các phường, hội ở địa phng

79

Kim Văn Chiến

6

Luận văn thạc sỹ XÃ hội học


Mét sè vÊn ®Ị vỊ ®êi sèng hiƯn nay cđa nữ thanh niên xung phong chống mỹ

Bng 18. Tỡnh trng bệnh tật của nữ TNXP hiện nay

81

Bảng 19. Những khó khăn hiện nay của nữ TNXP

85

Bảng 20. Những khó khăn hiện nay của nữ TNXP quận Đống Đa và

86

huyện Từ Liêm
Bảng 21. Tâm trạng hiện thời của nữ TNXP

87

Bảng 22. Những mong muốn, nguyện vọng của nữ TNXP

88

Biểu
Biểu 1. Đánh giá của nữ TNXP về năng lực đội ngũ làm công tác đền ơn

25

đáp nghĩa
Biểu 2. Bản đồ Hà Nội và các vùng phụ cận

43

Biểu 3. Loại nhà ở của nữ TNXP

62

Biểu 4. Lĩnh vực hoạt động nghề nghiệp của nữ TNXP

69

Biểu 5. Mức độ hài lòng của nữ TNXP khi có người đến thăm hỏi

76

Biểu 6. Mức độ thăm hỏi của làng xóm, chính quyền và các tổ chức đoàn

77

thể tới nữ TNXP
Biểu 7. Sự can thiệp, giúp đỡ của họ hàng, hàng xóm và các tổ chức

78

đồn thể khi nữ TNXP gặp khó khăn
Biểu 8. Tình trạng sức khoẻ của nữ TNXP

81

Biểu 9. Những khó khăn hiện nay của nữ TNXP quận Đống Đa và huyện

86

Từ Liêm
Hộp
Hộp 1. Nhà sư ra trận

57

Hộp 2. Mức đánh giá nghèo của H Ni theo tiờu chun mi-2006

65

Kim Văn Chiến

7

Luận văn thạc sü X· héi häc


Mét sè vÊn ®Ị vỊ ®êi sèng hiƯn nay cđa nữ thanh niên xung phong chống mỹ

DANH MC QUY C CÁC TỪ VIẾT TẮT
(Xếp theo ABC chữ cái viết tắt đầu)
BHXH

Bảo hiểm xã hội

BTVH

Bổ túc văn hóa

ĐKKD

Đăng ký kinh doanh

HĐND

Hội đồng nhân dân

GDTX

Giáo dục thường xuyên

GDP

Tổng sản phẩm trong nước (Gross Domestic Product)

GPMB

Giải phóng mặt bằng

HCV

Huy chương vàng

HCB

Huy chương bạc

HCĐ

Huy chương đồng

KH

Kế hoạch

LĐ-TB&XH

Lao động-thương binh và xã hội

LHPNVN

Liên hiệp phụ nữ Việt Nam

NXB

Nhà xuất bản

PCTN

Phòng chống tệ nạn

QLTTXD-ĐT

Quản lý trật tự xây dựng-đô thị

QSHĐƠ

Quyền sở hữu đất ở

QSHNƠ

Quyền sở hữu nhà ở

TDTT

Thể dục thể thao

TH

Trung học

THCS

Trung học cơ sở

TNHH

Trách nhiệm hữu hạn

TNCS

Thanh niên cộng sản

TNXP

Thanh niên xung phong

TTATXH

Trật tự an tồn xã hội

TW

Trung ương

UBND

Uỷ ban nhân dân

VHTT

Văn hố thơng tin

VHXH

Văn hoỏ xó hi

Kim Văn Chiến

8

Luận văn thạc sỹ XÃ hội häc


Mét sè vÊn ®Ị vỊ ®êi sèng hiƯn nay cđa nữ thanh niên xung phong chống mỹ

LờI NóI ĐầU
Trong cỏc phong trào yêu nước của thanh niên suốt gần nửa thế kỷ qua
TNXP luôn xứng đáng là một trong những biểu tượng rực rỡ của chủ nghĩa
anh hùng cách mạng Việt Nam. Ra đời trong khói lửa của cuộc chiến chống
Pháp được sự chỉ đạo trực tiếp của Bác Hồ kính yêu, TNXP là những người
trẻ tuổi đi đầu, sẵn sàng vượt qua mọi khó khăn gian khổ hy sinh vì Tổ quốc,
vì nhân dân. Qua nhiều chiến dịch lớn hàng vạn lượt cán bộ, đội viên TNXP
đã đi đầu trong công tác mở đường, phá bom nổ chậm, vận chuyển lương
thực, vũ khí ra mặt trận tải thương, kéo pháo, đào hào, phục vụ chiến đấu,
phục vụ sản xuất! Có thể nói bất cứ làm việc gì, bất cứ ở đâu cán bộ đội viên
TNXP với tất cả kiên cường và nghị lực, một lòng một dạ thực hiện lời Bác
Hồ dạy:
“ Khơng có việc gì khó
Chỉ sợ lịng khơng bền

Đào núi và lập biển
Quyết chí cũng làm nên”
Đây là một phần ký ức không thể nào quên, không những của riêng
cán bộ, đội viên TNXP, mà cũng là tất cả những ai đã từng sống, chiến đấu,
lao động cùng TNXP hoặc được TNXP phục vụ trên mọi nẻo đường đất
nước.
Và cho đến nay, đã hơn 30 năm trôi qua, được sống trong hồ bình,
nhưng cứ mỗi lần kỷ niệm chiến thắng lịch sử của đất nước, mỗi khi thế hệ
trẻ vui mừng kỷ niệm ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, tình cảm
của tác giả thật vui buồn lẫn lộn. Nhất là khi báo, đài nhắc đến những kỳ tích
của TNXP và sự thiệt thịi của những gia đình liệt sỹ TNXP, nhiều cán bộ,
đội viên TNXP đang bị thương tật, mất sức mà cho đến nay (vì nhiều lý do)
vẫn chưa được hưởng một chế độ chính sách thoả đáng…đặc biệt là đối với
các chị là nữ. Tác giả với tư cách là thế hệ thanh niờn ngy nay, lng tõm

Kim Văn Chiến

9

Luận văn thạc sỹ X· héi häc


Mét sè vÊn ®Ị vỊ ®êi sèng hiƯn nay cđa nữ thanh niên xung phong chống mỹ

cn rt, au xút như người mắc nợ chưa có gì để trả, đền ơn các thế hệ thanh
niên đi trước.
Sau nhiều năm học tập và nghiên cứu, tác giả mạnh dạn lựa chọn đề
tài: “Một số vấn đề hiện nay về đời sống của nữ thanh niên xung phong
chống Mỹ” (Qua nghiên cứu, khảo sát tại địa bàn huyện Từ Liêm và quận
Đống Đa thành phố Hà Nội) làm luận văn xã hội học của mình.

Một số câu hỏi thuộc về nội dung nghiên cứu mà luận văn đặt ra và
giải quyết là:
- Tìm hiểu về thực trạng đời sống hiện nay của những phụ nữ đã từng
là thanh niên xung phong (nhiều tháng đến nhiều năm) tại các mặt trận chiến
đấu nay trở về cuộc sống bình thường tại quê hương hoặc tại các địa phương
khác. Cụ thể đó là đời sống của của các cựu nữ TNXP về mặt kinh tế, văn
hố, xã hội của cá nhân và gia đình họ.
- Tìm hiểu những tâm tư, tình cảm và nhu cầu mong muốn về mặt tâm
lý xã hội của cựu nữ TNXP.
- Trên cơ sở dữ liệu nghiệm thu được, thiết kế các khuyến nghị và giải
pháp tới các nhà lãnh đạo, các nhà hoạch định chính sách, các tổ chức đồn
thể xã hội có liên quan để có chính sách xã hội phù hợp điều chỉ và bù đắp
những thiếu hụt của các nữ TNXP giúp họ bắt kịp với cộng đồng.
Thông tin lượng giá những nội dung đã được phối hợp thu thập thông
qua phương pháp thu thập thông tin bằng bảng hỏi, sưu tầm-phân tích tài liệu
và các phỏng vấn sâu với các chị cựu thanh niên xung phong.
Cuối cùng, do thời gian và nguồn lực hạn chế, chắc chắn nghiên cứu
mà luận văn thực hiện sẽ không tránh khỏi thiếu sót.
Rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các nhà chuyên môn, các
cô các bác cựu thanh niên xung phong và các bạn đồng nghiệp.

Kim Văn Chiến

10

Luận văn thạc sỹ XÃ hội học


Mét sè vÊn ®Ị vỊ ®êi sèng hiƯn nay cđa nữ thanh niên xung phong chống mỹ

PHN I. M U

1. Tính cấp thiết của đề tài
Cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước thắng lợi. Nam, Bắc sum họp
một nhà, đất nước thống nhất. Làm nên chiến thắng lịch sử đó là cơng lao
của tồn dân, tồn qn dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam
quang vinh.
Đi theo tiếng gọi của Tổ quốc, cùng toàn dân, lực lượng thanh niên
xung phong (TNXP) chống Mỹ cứu nước khơng quản khó khăn, gian khổ, đã
hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mà Đảng và nhân dân giao phó, góp phần
xứng đáng vào thắng lợi chung của cả nước. Đặc biệt trong thời kỳ chống
chiến tranh phá hoại bằng không quân của đế quốc Mỹ xâm lược. Hàng chục
vạn nam nữ TNXP đã có mặt kịp thời trên khắp mọi trọng điểm, mọi tuyến
đường…cùng bộ đội và nhân dân chiến đấu quyết liệt mở thêm đường mới,
quyết tâm đảm bảo mạch máu giao thông luôn luôn thông suốt, vận tải liên
tục, thực hiện khẩu hiệu: “Địch phá, ta sửa ta đi” tiến lên “Địch phá ta cứ đi”
hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chi viện sức người, sức của, vũ khí súng đạn,
lương thực…của hậu phương lớn miền Bắc XHCN đối với tiền tuyến miền
Nam.
Lực lượng nam, nữ TNXP đã ghi đậm nét trang sử vẻ vang không
những trong phong trào thanh niên, phong trào phụ nữ, mà cả trong lực
lượng quân đội nhân dân Việt Nam.
Tinh thần hăng hái, xung phong, dũng cảm và thành tích của nam nữ
TNXP là hết sức to lớn, hết sức vẻ vang…Nhưng các cán bộ, đội viên TNXP
cũng đã gặp và chịu đựng khơng ít những hy sinh, gian khổ, đặc biệt đối với
các nữ TNXP.
Thật cảm động biết bao những hình ảnh các nữ TNXP ngày đêm bất
chấp bom đạn kẻ thù san lấp hố bom, mở rộng đường ra tiền tuyến, những
các chị đứng bên bom nổ chậm cho xe đi qua; có người đã quàng mảnh vải
trắng, tự mình làm cọc tiêu sống đứng suốt đêm bên đường để hướng dẫn

cho từng đoàn xe ra mặt trận; có chị tình nguyện ngồi suốt ngy ờm cho

Kim Văn Chiến

11

Luận văn thạc sỹ XÃ hội häc


Mét sè vÊn ®Ị vỊ ®êi sèng hiƯn nay cđa nữ thanh niên xung phong chống mỹ

thng binh ta lng để bớt phần đau đớn; hoặc có những chị ni đã lặn lội
hết núi rừng, khe suối tìm từng cọng rau về cải thiện bữa ăn đạm bạc ở trên
núi rừng Trường Sơn, nhiều chị đã hiến toàn bộ tuổi thanh xn của mình
cho mặt trận đảm bảo giao thơng, chịu đựng những khó khăn, thiếu thốn về
tinh thần và vật chất…
Dù gian khổ, khó khăn ác liệt bao nhiêu các nữ TNXP không bao giờ
cúi đầu khuất phục, dù nhiệm vụ nặng nề đến mấy các chị TNXP cũng sẵn
sàng gánh vác và ln hồn thành nhiệm vụ.
Tinh thần hăng hái, say sưa lao động, chiến đấu, học tập, cuộc sống
lạc quan, yêu đời “Tiếng hát át tiếng bom”, dù phải hi sinh xương máu, các
chị TNXP vẫn một lòng, một dạ trung thành với cách mạng, tuyệt đối tin
tưởng ở Đảng, ở Bác Hồ, quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược.
Đó là bản chất tốt đẹp. là chủ nghĩa anh hùng cách mạng của thế hệ
thanh nhiên Việt Nam thời chống Mỹ.
Hơn 30 năm đã đi qua, chiến tranh đã kết thúc, công cuộc xây dựng
đất nước, phát triển kinh tế trong đất nước hồ bình, thống nhất đã và đang
nở hoa kết trái.
Hàng vạn hố bom đã được san lấp thành đồng ruộng xanh tươi, hàng
chục con đường và hàng trăm chiếc cầu trước đây bị sập, bị hỏng, nay đã

được xây dựng lại to rộng hơn, nhiều vùng núi bị đạn cày xới, cảnh tàn phá
của chiến tranh đã lùi dần về quá khứ.
Những ký ức sâu sắc. những chiến công hào hùng của một thời oanh
liệt của TNXP vẫn còn sống mãi với non sông đất nước, với những con
đường lịch sử và sẽ cịn ghi lại những dấu ấn khơng thể nào qn đối với thế
hệ trẻ ngày nay và mai sau.
Tuy nhiên, cho đến nay vẫn còn những hậu quả nặng nề để lại cả về
vật chất và tinh thần cho những lực lượng đã từng tham gia cuộc chiến tranh
bảo vệ Tổ quốc, đặc biệt là đối với hàng ngũ nữ TNXP. Mặc dù Đảng và
Nhà nước ta đã giành sự quan tâm đặc biệt đối với những người có cơng
trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc. Sự quan tâm, giúp đỡ, chăm sóc đó
đã tạo điều kiện cho hàng triệu người có cơng có cuộc sống ổn định, có iu
kin ho nhp cng ng.

Kim Văn Chiến

12

Luận văn thạc sỹ X· héi häc


Mét sè vÊn ®Ị vỊ ®êi sèng hiƯn nay cđa nữ thanh niên xung phong chống mỹ

Trong iu kin nn kinh tế chuyển đổi từ cơ chế tập trung quan liêu
bao cấp sang cơ chế thị trường, cũng cịn khơng ít những đối tượng đã từng
cống hiến một phần tuổi xuân và sức lực trong sự nghiệp cách mạng của dân
tộc, đang gặp nhiều khó khăn trong đời sống, trong hồ nhập cộng đồng.
Trong số đó có một bộ phận là cựu nữ TNXP thời kỳ chống Mỹ cứu nước.
Ở Việt Nam, vì nhiều lý do, cho đến nay, tuy chiến tranh đã kết thúc
hơn 30 năm nhưng chưa có những cuộc điều tra quy mô hoặc những cuộc

khảo sát trên thực địa nhằm tìm hiểu đời sống của phụ nữ TNXP. Cụ thể đó
là những ảnh hưởng, hậu quả tâm lý xã hội của chấn thương do chiến tranh
để lại mà những chấn thương tâm lý đó có thể lưu lại lâu dài trong kho ký ức
và thường xuyên đe doạ làm sống lại những giây phút khủng khiếp, hãi
hùng. Trong những cơn ác mộng, người ta cảm thấy tính mạng bị đe doạ,
thậm chí cái chết đang đến gần hoặc đe doạ làm hại người khác, nhất là
những người thân trong gia đình.
Những hậu quả chấn thương tâm lý do chiến tranh không phải day dứt
trong tâm khảm những người trực tiếp trải nghiệm trong chiến cuộc (những
người từng là chiến sỹ, là TNXP…) gây ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống
vật chất, tinh thần của họ mà còn tác động gián tiếp cả những người chỉ
chứng kiến hoặc chỉ nghe kể lại những cảnh tượng đó, những người thân của
họ. Do đó, đây là đề tài cịn bỏ ngỏ cần được nghiên cứu.
2. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn
2.1. Ý nghĩa lý luận
Đây là một đề tài có tính chất thực nghiệm, khơng nhằm xây dựng,
phát triển lý luận xã hội học cơ bản mà chỉ là những phát hiện nhỏ nhằm làm
rõ thêm những nhận định của các nghiên cứu trước đó. Do vậy, tất cả nội
dung nghiên cứu của đề tài chỉ có ý nghĩa áp dụng các lý thuyết, các quan
điểm và những kiến thức của xã hội học giới, xã hội học gia đình, xã hội học
nơng thơn, xã hội học đô thị…vào nghiên cứu vấn đề thực trạng đời sống nữ
thanh niên xung phong sau chiến tranh chống Mỹ Vit Nam hin nay.

Kim Văn Chiến

13

Luận văn thạc sỹ X· héi häc

Mét sè vÊn ®Ị vỊ ®êi sèng hiƯn nay cđa nữ thanh niên xung phong chống mỹ

2.2. í ngha thc tiễn
Về mặt thực tiễn đề tài “Một số vấn đề về đời sống hiện nay của nữ
thanh niên xung phong chống Mỹ” (Qua nghiên cứu khảo sát tại quận Đống
Đa và huyện Từ Liêm thành phố Hà Nội) nghiên cứu và chỉ ra những nỗi
khổ, vất vả về vật chất và tinh thần của nhóm xã hội này được thể hiện qua
cuộc sống hàng ngày, mối quan hệ với người thân và cộng đồng, xã hội.
Nghiên cứu cũng nhằm tìm hiểu nhu cầu, mong muốn của họ và các
chính sách xã hội đối với họ như thế nào?
Những kết quả nghiên cứu nhằm giúp các nhà lãnh đạo, các nhà hoạch
định chính sách có định hướng điều chỉnh chính sách cho phụ nữ thanh niên
xung phong để họ có một cuộc sống bình thường hồ nhập với sự phát triển
của cộng đồng và xã hội.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài:
3.1. Mục đích nghiên cứu
3.1.1. Tìm hiểu về thực trạng đời sống hiện nay của những phụ nữ đã từng là
thanh niên xung phong tại các mặt trận trong thời kỳ chiến tranh chống Mỹ
nay trở về cuộc sống bình thường tại quê hương hoặc tại các địa phương
khác. Cụ thể đó là đời sống của của các cựu nữ TNXP về mặt kinh tế, văn
hoá, xã hội của cá nhân và gia đình họ.
3.1.2. Tìm hiểu những tâm tư, tình cảm và nhu cầu của nữ TNXP.
3.1.3. Trên cơ sở nghiên cứu đưa ra các khuyến nghị và giải pháp mang tính
khả thi.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Phân tích, xem xét một số đặc trưng về bản thân nữ TNXP thời kỳ
chống Mỹ, với các đặc điểm như tuổi, thời gian phục vụ, trình độ học vấn,
tình trạng hôn nhân…để thấy được khái quát về cựu nữ TNXP. Từ những
đặc trưng đó ta thấy được bức chân dung sơ lược về họ.
Phân tích các vấn đề nổi bật về đời sống nữ TNXP hiện nay từ điều

kiện sinh sống (nhà ở, tiện nghi sinh hoạt, thu nhập, chi tiêu…) đến tình
trạng sức khoẻ, bệnh tật, cho đến mối quan hệ của họ với gia đình và cộng
đồng, xó hi.

Kim Văn Chiến

14

Luận văn thạc sỹ XÃ hội học


Mét sè vÊn ®Ị vỊ ®êi sèng hiƯn nay cđa nữ thanh niên xung phong chống mỹ

T nhng phõn tớch trên, đưa ra các đặc điểm nổi bật về đời sống cựu
nữ TNXP. Đó là bức tranh về một số vấn đề đời sống của cựu nữ TNXP hiện
nay.
Cuối cùng, đưa ra một số giải pháp và khuyến nghị dựa trên kết quả
nghiên cứu.
4. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu, mẫu nghiên cứu của đề
tài
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là một số vấn đề về đời sống hiện nay của nữ
thanh niên xung phong chống Mỹ.
4.2. Khách thể nghiên cứu
- Khách thể nghiên cứu là nữ thanh niên xung phong (nhiều tháng đến
nhiều năm) tại các mặt trận chiến đấu giai đoạn 1965-1975.
- Cán bộ cơ quan chính quyền, đồn thể có liên quan.
4.3. Phạm vi nghiên cứu
Địa điểm khảo sát là: Quận Đống Đa và huyện Từ Liêm, thành phố Hà
Nội.

4.4. Mẫu nghiên cứu
Mẫu nghiên cứu của đề tài bao gồm 200 đối tượng cựu nữ TNXP ở
huyện Từ Liêm (100 người) và quận Đống Đa (100 người).
* Quá trình chọn mẫu:
Bước 1. Từ đơn vị đầu tiên là Ban liên lạc cựu TNXP - Thành Đoàn Hà Nội
chọn ra hai địa bàn: Một thuộc nội thành; một thuộc ngoại thành. Cụ thể là
huyện Từ Liêm và quận Đống Đa.
Bước 2. Từ Hội cựu TNXP của huyện Từ Liêm và quận Đống Đa lấy ngẫu
nhiên 12 đến 16 đối tượng nữ TNXP/1 xã (phường).
5. Phương pháp nghiên cứu của đề tài
5. 1. Phương pháp phân tích tài liệu.
• Phân tích và tổng hợp các tư liệu (các báo cáo, văn bản liên quan …)
về phụ nữ thanh niên xung phong.
• Phân tích và tổng hợp các số liệu, tài liệu thứ cấp liên quan.

Kim Văn Chiến

15

Luận văn thạc sỹ XÃ hội học


Mét sè vÊn ®Ị vỊ ®êi sèng hiƯn nay cđa nữ thanh niên xung phong chống mỹ

ã Thu thp, phõn tích và tổng hợp các biểu thống kê với các chỉ tiêu lựa
chọn sẵn tại các địa bàn nghiên cứu.
5. 2. Phương pháp điều tra Xã hội học.
5.2.1. Phương pháp định lượng.
Thu thập thông tin bằng bảng hỏi được xây dựng sẵn và tiến hành thu
thập với 200 nữ TNXP (100 ở Từ Liêm và 100 ở Đống Đa) tại các

quận/huyện trên địa bàn Hà Nội trên cơ sở danh sách của Ban liên lạc cựu
Thanh niên xung phong của Thành Đoàn Hà Nội thới thiệu, cụ thể Ban liên
lạc cựu TNXP huyện Từ Liêm và quận Đống Đa cung cấp.
5.2.2. Phương pháp định tính
• Phỏng vấn sâu : 16 người.
Trong đó bao gồm:
- 1 Chủ tịch Hội cựu TNXP huyện Từ Liêm.
- 1 Chủ tịch Hội cựu TNXP quận Đống Đa.
- 1 Trưởng ban nữ-Ban liên lạc cựu TNXP - Thành Đoàn Hà Nội.
- 1 Trưởng ban nữ-Hội cựu TNXP huyện Từ Liêm.
- 1 Trưởng ban nữ-Hội cựu TNXP quận Đống Đa.
- 1 Trưởng ban chính sách - Hội cựu TNXP quận Đống Đa.
- 10 cựu nữ TNXP (Từ Liêm: 5 người và Đống Đa: 5 người).
5.2.3. Phương pháp xử lý số liệu
Sau khi khảo sát, đánh giá, các thơng tin thu về được xử lý bằng hai
chương trình: Xử lý kết quả định tính bằng chương trình ETHNO4 và xử lý
số liệu định lượng bằng chương trình phần mềm định sẵn “SPSS for Window
13.0”.
6. Giả thuyết nghiên cứu của đề tài
6.1. Khi ở chiến trường nữ thanh niên xung phong phải chịu đựng nhiều áp
lực của bom đạn, phải gánh vác các công việc nặng nhọc của chiến trường,
chịu đựng khí hậu khắc nhiệt của núi rừng Trường Sơn, ăn uống thiếu thốn,
muỗi, vắt cắn…. Chính vì lẽ đó sức khoẻ của nữ TNXP hiện nay đã bị suy
giảm, bệnh tật phát triển nhưng họ ít điều kiện c chm súc, iu tr. Hn

Kim Văn Chiến

16

Luận văn thạc sü X· héi häc

Mét sè vÊn ®Ị vỊ ®êi sèng hiƯn nay cđa nữ thanh niên xung phong chống mỹ

na, cho n nay cuộc sống của nữ TNXP cịn nhiều khó khăn cả về vật chất
và tinh thần nhưng chính sách xã hội chưa thoả đáng với họ.
6.2. Cuộc sống của số đông phụ nữ TNXP là khó khăn, thiếu thốn so với mặt
bằng chung của xã hội. Họ túng thiếu thường xuyên, đặc biệt ở các trường
hợp như: nữ TNXP sống cô đơn sống một mình, nữ TNXP có “xin” con
ni.
7. Khung lý thuyết
Bối cảnh kinh tế - xã hội
Chính sách
xã hội

Đơn vị

Gia đình

Nữ thanh niên xung phong

Cộng đồng
xã hội
Tình trạng
sức khoẻ

Đời sống
vật chất

Đời sống

tinh thần

Mong muốn,
nguyện vọng

8. Những đóng góp về của đề tài
Đề tài góp phần làm rõ một số vấn đề hiện nay về đời sống của nữ
TNXP chống Mỹ, từ đó phát hiện những thuận lợi và khó khăn trong cuộc
sống của nữ TNXP hiện nay.
Đề xuất những phương hướng và giải pháp trong việc đề ra nhưng
chính sách xã hội đối với đội ngũ cựu TNXP, đặc biệt đối với cựu nữ TNXP.
Đề tài luận văn có thể được dùng làm tài liệu tham khảo cho các nhà
nghiên cứu về nữ TNXP, đồng thời có ý nghĩa tham khảo đối với các cơ
quan hoạch định và thực hin chớnh sỏch i vi TNXP.

Kim Văn Chiến

17

Luận văn thạc sü X· héi häc


Mét sè vÊn ®Ị vỊ ®êi sèng hiƯn nay cđa nữ thanh niên xung phong chống mỹ

9. Kt cu ca đề tài
Ngồi phần lời nói đầu, danh mục bảng biểu, danh mục tài liệu tham khảo,
luận văn được kết cấu thành các phần chính như sau:
PHẦN I. MỞ ĐẦU
PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Chương 1. Cơ sở lý luận của đề tài.

Chương 2. Đời sống hiện nay của nữ thanh niên xung phong chống Mỹ.
PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGH
1. Kt lun
2. Khuyn ngh

Kim Văn Chiến

18

Luận văn thạc sỹ X· héi häc


Mét sè vÊn ®Ị vỊ ®êi sèng hiƯn nay cđa nữ thanh niên xung phong chống mỹ

PHN II. KT QU NGHIÊN CỨU
Chương I. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1. Cơ sở lý luận
1.1.1. Chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử
Chñ nghÜa duy biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử đợc vận
dụng làm phơng pháp luận nhận thức và giải thích các vấn đề xà hội một
cách khách quan và khoa học, tránh những sai sót về t duy, nhận thức. Quan
điểm nhận thức về xà hội trên lập trờng này yêu cầu các nghiên cứu xà hội
học, công tác xà hội phải lu ý đến những đặc điểm:
* Trớc tiên, các thông tin, các phân tích từ xà hội học thực nghiệm
phải phản ánh đúng với thực tế xà hội (tuân theo các qui luật của sự vận động
và phát triển của xà hội). Cơ cấu xà hội, các mối quan hệ xà hội đợc coi là
đối tợng của xà hội học phải đợc xem là đang tồn tại, đang thể hiện, hoàn
toàn không phụ thuộc vào ý thức, ý chí của nhà nghiên cứu. Do vậy, các
nghiên cứu x· héi häc thùc nghiƯm h−íng tíi nh÷ng qui lt, những hiện
tợng xà hội diễn ra một cách bình thờng, tránh những hiện tợng mang

tính ngẫu nhiên, bất bình thờng, không bản chất.
* Quá trình nhận thức trong xà hội học không chỉ dừng lại xem xét
bên ngoài sự vật, hiện tợng mà việc cần thiết là phải nhận thức đợc bản
chất bên trong hoặc chỉ ra đợc tính qui luật vốn có của nó. Mặt khác, các sự
kiện, hiện tợng trong đời sống con ngời phải đợc nhìn nhận trong mối
quan hệ biện chứng có tác động quan lại với nhau.
* Cuối cùng, các nghiên cứu phải xuất phát tõ thùc tÕ lÞch sư cđa mét
x· héi cơ thĨ và phản ánh trung thực lịch sử đó.

Kim Văn Chiến

19

Luận văn thạc sỹ XÃ hội học


Mét sè vÊn ®Ị vỊ ®êi sèng hiƯn nay cđa nữ thanh niên xung phong chống mỹ

1.1.2. Chớnh sỏch ca Đảng, Nhà nước đối với lực lượng thanh niên xung
phong.
1.1.2.1. Các văn kiện của Chính phủ về chính sách, chế độ đối với thanh
niên xung phong(Từ 1965 đến 1970)
1.1.2.1.1. Về chế độ liệt sỹ (trích)
Chỉ thị 71 ngày 21 tháng 6 năm 1965 của Thủ tướng Chính phủ về quyết
định thành lập lực lượng TNXP chống Mỹ cứu nước tập trung.
Trong phần II về chế độ đãi ngộ có ghi:
“…Khi ốm đau được hưởng chế độ thuốc men, bồi dưỡng và điều trị như
công nhân viên chức Nhà nước; trong chiến đấu nếu bị thương hoặc bị hi
sinh được hưởng chế độ như đối với thương binh, liệt sỹ…”
1.1.2.1.2. Về chế độ thương binh (trích)

Thơng tư số 26 ngày 27 tháng 2 năm 1968 của Thủ tướng Chính phủ hướng
dẫn thực hiện chính sách đối với TNXP nói rõ:
“ Trong trường hợp bị thương vì tai nạn lao động, tai nạn chiến tranh, bị
thương trong luyện tập quân sự thì được xếp hạng thương tật và hưởng chế
độ thương binh loại B”.
“Khi ốm đau do vết thương cũ tái phát, những người đó được hưởng chế độ
khám chữa bệnh như khi cịn tại ngũ”.
1.1.2.1.3. Về tính thời gian cơng tác của thanh niên xung phong để tính trợ
cấp Bảo hiểm xã hội (trích)
Thơng tư số 05/NV ngày 27 tháng 05 năm 1970 của Bộ Nội Vụ nói rõ:
“Quân nhân làm nghĩa vụ quân sự, khi hết thời hạn được chuyển ngay sang
cơ quan, xí nghiệp Nhà nước hoặc đã về địa phương một thời gian rồi mới
được chuyển vào cơ quan, xí nghiệp đều được tính cả thời gian làm nghĩa vụ
quân sự với thời gian làm việc tại cơ quan, xí nghiệp, tính là thời gian cơng
tác liên tục để hưởng trợ cấp bảo hiểm xã hội (trợ cấp hưu trí, mất sức lao
động, tiền tuất…).
Trường hợp TNXP thốt ly hết hạn về địa phương một thời gian rồi mới
được tuyển vào cơ quan, xí nghiệp Nhà nước thì nay cng c gii quyt
nh trờn.

Kim Văn Chiến

20

Luận văn thạc sü X· héi häc


Mét sè vÊn ®Ị vỊ ®êi sèng hiƯn nay cđa nữ thanh niên xung phong chống mỹ

1.1.2.1.4. V thanh toỏn truy lĩnh tiền phụ cấp làm nhiệm vụ chiền trường

B,C cho TNXP
Theo Chỉ thị số 235/TTg ngày 15/8/1972 của Phủ Thủ tướng trong thời gian
làm nhiệm vụ ở B, C các gia đình của TNXP được hưởng các quyền lợi trợ
cấp hàng tháng theo quy định như đối với gia đình quân nhân nghĩa vụ đi
làm nhiệm vụ ở B, C.
Căn cứ công văn SL số 79/Hg của Cục Tài vụ, Bộ Quốc phịng, thì “Từ
tháng 1/1973, Đồn 559 sử dụng 1.927 TNXP chống Mỹ cứu nước thuộc các
tỉnh Ninh Bình, Hải Hưng, Hà Tĩnh, Hà Tây, Hà Bắc.
Các tỉnh nói trên xác định phiên hiệu và số lượng TNXP địa phương mình đã
chuyển sang quốc phịng vào thời điểm 1973. Thông báo cho cán bộ đội viên
TNXP biết để, làm thủ tục truy lĩnh trợ cấp B, C.
Các tiến hành, các bộ đội đội viên TNXP thuộc diện nói trên, “có đủ hồ sơ
giấy tờ cần thiết, nộp cho Uỷ ban nhân dân các tỉnh, có sự tham gia ý kiến
của Tỉnh đồn TNCS Hồ Chí Minh, Bộ chỉ huy quân sự tỉnh chi trả tiền truy
lĩnh và quyết toán theo hệ thống về Cục Tài vụ của Bộ Quốc phịng mà
khơng cần lập dự tốn…
1.1.2.1.5. Về trao tặng kỷ niệm chương TNXP
Theo quyết định số 444 ngày 14-11-1995 của Ban Thường vụ TW Đồn
TNCS Hồ Chí Minh và thông tư hướng dẫn số 34 ngày 15-11-1995 cũng của
Ban Thường vụ TW Đoàn thanh niên. Tất cả cán bộ, đội viên TNXP (tập
trung) thời chống Pháp và TNXP thời chống Mỹ đã hồn thành nhiệm vụ,
khơng bị kỷ luật từ khiển trách trở lên, có đủ giấy tờ phải có 2 người cùng
cơng tác TNXP chứng nhận, đều được TW Đoàn tặng kỷ niệm chương
TNXP. Các cơ sở lập danh sách báo cáo lên Tỉnh thành Đoàn, Tỉnh thành
Đoàn tổng hợp đề nghị lên Ban Thường vụ TW Đoàn xét quyết định tặng.
Lễ trao tặng do cấp bộ Đoàn Tỉnh, Thành phố tổ chức trao tặng vào ngày 263 hoặc 15-7 hàng năm. [11; P.295-296], [6; 269-271].
1.1.2.2. Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về một số chính sách đối với
thanh niên xung phong đã hoàn thành nhiệm vụ trong kháng chiến.
Thủ tưởng Chính phủ quyết định căn cứ vào Luật Tổ chức Chính phủ ngày
30 tháng 9 năm 1992; Theo đề nghị của Bộ trưởng Bộ Lao động, Thng

Kim Văn Chiến

21

Luận văn thạc sỹ XÃ hội học


Mét sè vÊn ®Ị vỊ ®êi sèng hiƯn nay cđa nữ thanh niên xung phong chống mỹ

binh v Xó hi và Chủ nhiệm Uỷ ban Quốc gia về Thanh niên Việt Nam;
Quyết định:
Điều 1. TNXP được hưởng chính sách theo Quyết định này là:
TNXP tập trung tham gia kháng chiến trong thời gian từ ngày 15 tháng 7
năm 1950 đến ngày 30 tháng 4 năm 1975, đã hoàn thành nhiệm vụ trở về gia
đình hoặc đã hy sinh trong khi làm nhiệm vụ.
Điều 2. TNXP theo quy định tại Điều 1 Quyết định này được hưởng một số
chính sách sau:
1. Trong thời gian làm nhiệm vụ bị thương, có vết thương thực thể hoặc hy
sinh, được xác nhận là thương binh hoặc liệt sỹ được hưởng chính sách đối
với thương binh, liệt sỹ và gia đình liệt sỹ theo quy định hiện hành.
2. Được ưu tiên vay vốn từ Quỹ quốc gia hỗ trợ việc làm, Quỹ xố đói giảm
nghèo để sản xuất cải thiện đời sống.
3. Trường hợp không cịn khả năng lao động, sống cơ đơn khơng nơi nương
tượng thì được xét hưởng chế độ trợ cấp hàng tháng với mức tương đương
12 kg gạo (theo giá thời điểm của thị trường địa phương) theo Quyết định số
167/TTg ngày 8 tháng 4 năm 1994 của Thủ tướng Chính phủ, đồng thời
được hưởng xét hưởng trợ cấp một lần bằng 1.500.000 đồng/người do ngân
sách Trung ương chi.
4. Trường hợp ốm đau kéo dài, khơng có khả năng lao động, thuộc diện hộ

nghèo đói nhưng cịn có nơi nương tựa, thì được xét hưởng trợ cấp một lần
bằng 1.500.000 đồng/người do ngân sách Trung ương chi.
5. Những chính sách quy định tại khoản 3, khoản 4 Điều 2 nói trên không áp
dụng đối với TNXP đang hưởng chế độ Bảo hiểm xã hội, thương binh, bệnh
binh, người hưởng chính sách như thương binh.
Điều 3. Bộ lao động, Thương binh và Xã hội phối hợp với Uỷ ban Quốc gia
về Thanh niên Việt Nam, Trung ương Đồn TNCS Hồ Chí Minh và các cơ
quan liên quan hướng dẫn việc lập hồ sơ, thủ tục xác nhận đối tượng, hướng
dẫn việc thực hiện chính sách quy định tại Điều 2 Quyết định này, đồng thời
có trách nhiệm kiểm tra việc thực hiện Quyết định này.
Điều 4. Đề nghị TW Đoàn TNCS Hồ Chí Minh phối hợp với Uỷ ban Quốc
gia về Thanh niên Việt Nam và Bộ Lao độn, Thương binh và Xó hi ch o

Kim Văn Chiến

22

Luận văn thạc sỹ XÃ héi häc


Mét sè vÊn ®Ị vỊ ®êi sèng hiƯn nay cđa nữ thanh niên xung phong chống mỹ

t chc on TNCS Hồ Chí Minh các cấp lập và duyệt danh sách các đối
tượng là TNXP được quy định tại Điều này, làm thủ tục đề nghị Uỷ ban nhân
dân các tỉnh, thành phố trực thuộc TW ra quyết định công nhận và chỉ đạo tổ
chức thực hiện chính sách quy định tại Điều 2 Quyết định này.
Điều 5. Quyết định này có hiệu lực thi hành sau 15 ngày kể từ ngày ký.
Điều 6. Các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, Thủ trưởng cơ quan
thuộc Chính phủ, Chủ tịch Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phó trực thuộc TW
chịu trách nhiệm thi hành Quyết định này. (Phó Thủ tướng Phạm Gia Khiêm

đã ký) [11; 299].
1.1.2.3. Sơ lược một vài nét về tình hình thực hiện chế độ chính sách đối với
thanh niên xung phong.
NhËn thøc râ vai trß, nhiƯm vụ và công lao của lực lợng thanh niên
xung phong nói chung và nữ thanh niên nói riêng, Đảng và Nhà nớc ta đÃ
ban hành nhiều chế độ, chính sách thích hợp, góp phần đảm bảo quyền lợi
chính đáng cho hä trong khi lµm nhiƯm vơ vµ sau khi hoµn thành nghĩa vụ
của mình đối với Tổ quốc.
Thc t, n cử theo báo cáo tổng kết của Hội cựu TNXP quận Đống
Đa cho thấy tình hình thực hiện chính sách như sau: Trong số 1.448 cựu
TNXP ở toàn quận Đống Đa thì có tới số người được hưởng trợ cấp 1 lần
1.500.000 là 35 người (chiếm 2,41%), số người được vay vốn là 7, số hộ
được sửa chữa nhà cửa là 3 (Nguồn: Biểu tổng hợp cựu TNXP được hưởng
một số chính sách theo quyết định 104/1999 QĐ-TTg của Thủ tướng Chính
phủ; Từ 2000 đến 2006). Điều này phản ánh tình hình thực hiện chế độ chính
sách cho các cựu TNXP còn nhiều hạn chế.
Hơn nữa, một số cựu TNXP nhiễm chất độc hoá hay bị thương minhliệt sỹ vẫn chưa được cơng nhận hay chưa được hưởng chính sách gì, đặc
biệt lại là các nữ TNXP: Quận Đống Đa trong tổng số 1448 cựu TNXP thì có
11 cực TNXP nhiễm chất độc hố học chưa được cơng nhận trong đó 8 cựu
nữ TNXP (chiếm 72,7%); có 23 thương binh-liệt sỹ là TNXP chưa được xét
cơng nhận trong đó nữ có tới 16 đồng chí (chiếm 69,56%); có 36 cựu TNXP
trong tình trạng cơ đơn, trong đó nữ là 33 người (chiếm 91,6%);có 171 cựu
TNXP thuộc diện hộ nghèo và cn nghốo theo tiờu chun nghốo 2006 ca B

Kim Văn Chiến

23

Luận văn thạc sỹ XÃ hội học

Mét sè vÊn ®Ị vỊ ®êi sèng hiƯn nay cđa nữ thanh niên xung phong chống mỹ

Lao ng-Thng binh v xã hội, trong đó có 100 cựu nữ TNXP thuộc diện
nghèo và cận nghèo (chiếm 58,47%). (Nguồn: Ban chính sách-Hội cựu
TNXP quận Đống Đa, năm 2006). Điều này càng khẳng định tình hình thực
hiện chính sách đối với cựu TNXP nọi chung và nữ TNXP nói riêng, đặc biệt
đối với các cựu TNXP có hồn cảnh đặc biệt cịn nhiều hạn chế và chưa
đồng bộ. Các cựu TNXP vẫn phải sống trong những điều kiện khó khăn,
thiếu thốn khơng những về vật chất mà còn cả tinh thần.
Theo thống kê khảo sát thực tế của chúng tôi về sự đánh giá của các
nữ TNXP đối với các nội dung, chương trình nhằm thực hiện chính sách xã
hội đối với cựu TNXP cho thấy:
Bảng 1. Đánh giá của cựu nữ TNXP đối với những vấn đề liên quan đến
chính sách xã hội. (Đơn vị %)
Mức độ
Nội dung
1. Đánh giá về việc thực hiện chương trình kế hoạch
hành động chung
2. Đánh giá về việc tăng cường sự tham gia của các
tổ chức và đồn thể xã hội tham gia cơng tác đền ơn
đáp nghĩa
3. Đánh giá về có những chính sách trong phân bổ
đất đai, đất canh tác
4. Đánh giá về việc tạo việc làm trực tiếp hoặc gián
tiếp cho cựu nữ TNXP
5. Đánh giá về việc khám chữa bệnh miễn phí và có
chế độ y tế riêng cho cựu nữ TNXP
6. Đánh giá về việc tăng cường kết hợp giữa các ban
ngành trong cơng tác đền ơn đáp nghĩa

Hài

Chưa hài

Khơng

lịng

lịng

trả lời

22,0

51,0

27,0

26,0

57,5

16,5

7,5

56,0

36,5

14,0

66,5

19,5

14,0

71,0

15,0

21,5

47,0

31,0

Nguồn: Số liệu khảo sát của luận văn tháng 1 năm 2006.
Từ kết quả trên cho chúng ta thấy rằng đa số các cựu nữ TNXP là
chưa hài lòng về những việc như thực hiện chương trình kế hoạch chung đối
với cựu TNXP (51,0% chưa hài lịng; khơng trả lời 27,0% và hài lịng chỉ có
22,0%); về việc tăng cường sự tham gia của các tổ chức và đoàn thể xã hội
tham gia công tác đền ơn đáp nghĩa (57,5% chưa hi lũng; khụng tr li

Kim Văn Chiến

24

Luận văn thạc sỹ X· héi häc


Mét sè vÊn ®Ị vỊ ®êi sèng hiƯn nay cđa nữ thanh niên xung phong chống mỹ

36,5% v ch cú 7,5% hài lịng); về việc khám chữa bệnh miễn phí và có chế
độ y tế riêng đối với cựu nữ TNXP (71,0% khơng hài lịng; 15,0% khơng trả
lời và chỉ có 14,0% hài lịng)…. Điều này chứng tỏ có chủ trương chính sách
của Đảng và Nhà nước về chính sách đối với những người có cơng với tổ
quốc, nhưng những chủ trưởng chính sách này cịn chưa được thực hiện
đồng bộ hay nói đúng hơn là chưa được thực hiện tốt ở cơ sở. Một phần do
điều kiện, hoàn cảnh ở mỗi cơ sở, mỗi địa phương nên quá trình thực hiện
chưa kịp thời, một phần do cơ chế chính sách chưa triệt để khiến cho các chủ
trương này chưa đến kịp với các cựu TNXP.
Tuy nhiên, quá trình thực hiện chưa được đồng bộ và hiệu quả nhưng
những người thực hiện công tác đền ơn đáp nghĩa này được đánh giá cao:
Biểu 1. Đánh giá của cựu nữ TNXP về năng lực đội ngũ làm công tác đền ơn
đáp ngha .
70

65.5%
Nhiệt tình, tâm huyết

60

Không nhiệt tình, không tâm huyết
Không ý kiến

50
40

30

21.0%
20

13.5%

10
0
Năng lực của đội ngũ làm công tác đền ơn đáp nghĩa

Ngun: S liu kho sỏt ca lun vn tháng 1 năm 2006.
Có 65,5% cựu nữ TNXP đánh giá đội ngũ làm công tác đền ơn đáp
nghĩa là nhiệt tình và tâm huyết; 21,0% nữ TNXP khơng có ý kiến, phải
chăng đây là một đánh giá nhạy cảm nên một số nữ TNXP không trả lời cho
vấn đề này; chỉ có 13,5% đánh giá là chưa hài lịng. Bên cạnh đó các nữ
TNXP cịn có những ý kiến đóng gúp cho vic thc hin cỏc chớnh sỏch n

Kim Văn Chiến

25

Luận văn thạc sỹ XÃ hội học