Địa vị pháp lý của người nước ngoài ở việt nam trong tư pháp quốc tế giai đoạn hiện nay

^

BÒ GIÀO DUO VA OAO TAO
TRUÒNG OAI HOC KHOA HOC TLT NHIÉN
oOo

PHAM QUANG ANH

PHÀiN TÌCH CÀU TRÙC SINH THAI CANH QUAN
ÙNG DUNG DINH HNG TỊ CHÙC DU LICH XANH
•

•

*

a VIÈT NAM
(Lày mot so dia ohicon^ óf>aclac, Tlianh Hóa, Ninh Binh làm vidii)

CHUYÈN NGÀNH : BÀO VÉ,SLr DUNG HOP LYVÀ
TÀI TAO TÀ! MGUYÉN THIÉN NHIÉN
MA SO : 10714

T<'ir*i'»»».nni.'• n i i w

P i l i '^r-r-

-_,,•;>

T»'.v.

• ,. . ,;;-,,

LN AaN PHĨ TIÉN SI KHOA HOC D^À LY ."DÌA CHAT'
N g u ò i huòTiji dan khoa hoc :
PCS - PTS NG'JYÉN VI DAN
GS - TS LE DÙC AN
- ,

HA NOI " 1996 '
L

^ \ Ù •'• 1-'

.-

j


MUC LUC
MỊDAU

^

CHUONG 1. C « SO I.Y LUAi\ VK CAL TIIIJC SII\II TIIAI C Ì l \ i I
<|UA[\ v A IMO'I L I È N Ili: C L I A IMO V < ) I D L L I C I I \ A I \ I I .

il

1.1.

KHÀI QTTÌNH HÌNH NGHIÉN CÙU SINH THÀI CÀNH QUAN ÙNG DUNG
TĨ CHÙC LÀNH THĨ DU LJCH.
l.l.l,

Trèn the giéi

11
11

L1.2,ỊViétNam

12

1.2.

KHÀI NIEM CHUNG VE CAU TRÙC SINH THÀI CÀNH QUAN

1^

1.3.

MỊ HÌNH HE KINH TE SINH THÀI

19

1.3.1. Dinh nghia

19

1.3.2. Càu trùc va chùc nàng

19

1.3.3. Nguyén ly ma hinh he kinh té sinh thdi

28

1.4. MÓl UÈN HE GIÙA CÀU TRÙC SINH THÀI CÀNH QUAN VÓI DU LiCH XANH

33

1.4.1. Khài niem du lich xanh trong he thóng Idnh thodu lich

33

1.4.2. Ngun ly ve ntóì lién he giùa sinh thdi cdnh quan va du lich xanh.

35

1.4.3. Satdó he thóng Idnh thó du lich trèn quan diém sinh thdi cdnh quan.

38

Ket luàn chuong 1.
CHUONG 2. €A1I TIILC S i i g l i T U A ! CA!\H fjlIAi\ VIKT Ì\AM [ \ i i i E r r ffMM f p i ó i^iìiA.
2.1. HE THĨNG TRNG TUONG TÀC HỒN LUU - DJ A HÌNH

42
42

2.1.1. Vi tri dia ly

42

2.1.2. He thóng san vàn

44

2.1.3. He thóng hồn Imi

^6

2.1.4. Càc trng tumig tàc hồn Inìt - dia hinh

48

2.1,4,1. Khài niéni ve tnrùn^ nrmig toc hồn hnt • àia hinh

48

2.Ì.4.2. He thóiig càc frn'àn^ finrng tàc hồn lint - dia hinh

5[


2.1.4.3. Mot so thc tinìì cùn ììè thóng turrng tàc ììồn hmdia hinh.

;^9

2.2. HE THĨNG CÀNH QUAN VIÈT NAM

90

Ket ln chuang 2.

92

CHUONG 3. nilrtc «Au ifNc; niii\o cA'u TRIÌC sirvii TIIAI
QCIA:\ BIIMI

inJrti\« xA cirtfc

CAI\IÌ

DU LICH XAIVII rt vilrr EVAM.

93

3.1. TIEM NÀNG DU UCH XANH Ị VIET NAM NHIET I GIĨ MÙA.

93

3.2. HIEN TRANG KHAI THÀC TÀI NGUYÉN DU UCH XANH Ò VIÈT NAM.

95

3.3. OJNH HUÓNG ÙNG DUNG DU LJCH XANH Ò VIÈT NAM.
3.3.1. Khdi qudt chung
3.3.1.1. Quan diém ntó phóng càu trùc

96
96
96

3.3.1.2. Diéu kien sinh thài che doanh nghiép du lich va
du khàch.

97

3.3.2. Cdc dinh hifàng img dung chung.

100

3.3.3. Ung dung tó chùc du lich xanh à mot so dia phxfong.

104

3.33.1. Ninh Binh : Sinh thài cdnh quan va to chùc idnh
thodu lich khif vuc Hoa Lifvà Toni Cóc - Bich Dóng.

104

3.3.3.2. Thanh Hoa : Sàm Sn^n va to chùc du lich vùng phu can, \ \%
3.3.3.3. Ddc Ldc : To chùc càc tuyé'n du ìich xanh.

119

3.3.3.4. Ciìa Là : Dinh hiràng quy hogch thi xà nhir mot he
kinh té'sinh thai du lich va nghì dudiig.

123

3.3.3.5. Ha Nói : Dành già hién frgng mài tnràng danh thàng
trén quan diém sinh thài cdnh quan.

p/^

Ket luàn clmang 3.

135

KET LUÀN
TÀI LIÈU THAM KHÀO
139


MO DAU
Sii ben vtìng cùa mot vat the, mot ddn vi kinh. te - xà hói, mot
doanh nghiép ké cà doanh nghiép du lich... phu thuòc rat nhieu vào
càch càu trùc he thong cùa nò va chùc nàng giùa càc càu trùc vói
nhau. Càc mó phịng mó hinh tu nhién de tao lap ed càu cùa chuyén
ngành du lich xanh va du lich nói chung tị'i Uu phài là su mo phòng
càu trùc mot ddn vi lành tho.
Sinh thài hoc cành quan - mot hilóng hién dai cùa Dia ly
(cành quan hoc) va sinh thài hoc co khà nàng phàn tich càu trùc he
thóng lành thd .... va co nhiéu ùng dung trong quy hoach phàt trién
kinh te va bào ve thién nhién, bao góm cà du lich sinh thài.
Viét Nam nàm trong vùng nhiet dói - gió mùa, vói su phàn
hóa phùc tap cùa càc diéu kien sinh thài cành quan, tao nén tinh da
dang ve tiém nàng du lich trong dò co du lich xanh trong tùng vùng

sinh thài riéng biét.
Du lich Viét Nam càng khài sàc, càng phài ngùa trc
nhùng hau qua ve mói tnlịng, dàc biét là moi truòng sinh thài tu
nhién ma biéu txidng cùa nò là "màu xanh", vùa phài tan hudng,
vùa phài biét bào ve nò mot càch làu ben.
Hdn nùa ngành du lich nc ta cùng con phài khàc phuc
nhùng ton tai:
Dị là phài tao ra su càn dói giùa du lich vói càc ngành; phài
bào dàm su nhàt quàn giùa "phàt trién du lich" vói "bào ve tài
ngun va mói tnlịng" (MT sinh thài, MT Vàn hóa, MT ky thuàt)
cho ngành va cho cà xà hói ... càn xàc lap mot quy trình: vùa khai
thàc nhùng tiém nàng san co, vùa biét tón tao va da dang hóa càc
dói tUdng du lich, de hàp dàn du khàch cùng nhu bào dàm tinh làu
ben! Diéu do dòi bòi phài hiéu biét mot càch tong hdp ve quy luàt


càu thành giùa càc hdp phàn tu nhién vói nhau va giùa chùng vói
con ngi nhu mói quan he "Càu trùc va chùc nàng" trén mot ddn vi
sinh thài cành quan. Chinh vi vay de tài ma chùng tói giài qut sé
góp phàn làm sàng tị nhàn tó'^ hinh thành càc hélhóng lành tho du
lich, góp mot giài phàp to chùc lành thè du lich hdp ly va do dò co
thè vùa khai thàc cành quan nhu mot tài nguyén du lich, vùa bào
ve dudc*inàu xanh'làu ben!
Muc tiéu va nhiem vu
Muc tiéu cùa de tài là phàn tich va mó phịng càu trùc sinh
thài cành qu£ui nhiet dói - gió mùa ùng dung vào viec dinh huòng to
chùc du lich xanh hdp ly va ben viing.
De thuc hién muc tiéu dị, de tài co nhiém vu thuc hién nhiìng
noi dung khoa hoc sau:
1. Xàc lap Cd so ly luàn ve càu trùc sinh thài cành quan va

mói lién he giùa chùng vói du lich xanh.
2. Phàt hién càc nhàn tó' va quy luàt hinh thành càu trùc sinh
thài cành quan Viét Nam nhiet dói - gió mùa.
3. Xày dung he thóng cành quan Viét Nam
4. Ùng dung va mó phịng càu trùc sinh thài cành quan cho
viec dinh huóng to chùc du lich xanh d Viét Nam.
NhOmg luan diém bào ve:
1. Luàn diém mot: He thong cành quan nhiet dói - gió mùa
Viét Nam gom 107 kiéu nàm trong 9 phu lóp, 2 lịp, 3 phu he va 1
he. Su phàn hóa da dang cùa chùng là he qua cùa moi tudng tàc
phùc tap giùa he thóng hồn luu vói dia hinh trén vi tri dia ly
cu thè.
2. Luàn diém hai: Càu trùc sinh thài cành quan quyét dinh
dàc diém ngn tài ngun du lich xanh ị càc dia phudng va do dò


chi phoi dén viec dinh hUÓng to chùc he thong lành tho du lich tu
càp vi mó cà nuóc dén càp vi mò: cum va diém du lich d dia phUdng.
NhOmg diém mói cùa iuan àn.
1. Ly luàn ve he kinh té' sinh thài trong sinh thài hoc cành
quan soi roi cho càch nhìn nhàn va ùng dung càu trùc sinh thài
cành quan dói vói muc dich tó chùc lành thó du lich.
2. Làn dàu tién dua ra khài niem "He thóng trng tUdng tàc
hồn luu - dia hinh" nhàm ly giài tinh da dang cùa càu trùc sinh
thài cành quan nhiet dói - gió mùa Viét Nam.
3. Sd do ly thuyé't "He thong lành tho du lich" phù hdp vói
diéu kien sinh thài cành quan cùa Viét Nam...
4. Buóc dàu xày dung phUdng phàp dành già hién trang mói
trng "càc danh thàng" trén quan diém sinh thài cành quan.
5. Dinh huóng to chùc va xàc lap mó hinh quy hoach mot so'

cum, diém du lich nhu càc diém "chìa khóa".
Y nghia Itlioa lioc va tluic tién.
1. Két qua de tài dà làm sàng tị thém ed che phàn hóa lành
tho va viec hinh thành nén càu trùc sinh thài cành quan ị Viét
Nam nhiet dói - gió mùa. Góp thém ed sd ly luàn ve dành già "tong
hdp lành tho" va cho viec giàng day "quy hoach du lich"
2. Ve thuc tién, dà hinh thành mot phUdng phàp giùp cho viec
quy hoach mot so' diém va vùng du lich.
Co so tài lieu
Cùng vói viec thùa ké càc cóng trình, luàn àn dudc thuc thi
trén Cd sd nhùng y tuòng va dù lieu tich lùy gàn 30 nàm nghién
CÙU, giàng day va phuc vu thUc tien san xuàt trén dia bàn cà nc
nhu: "Dành già tong hdp - dóng co Ngàn Sdn" (1967 - 1969), d Ha


Giang (1973 - 1976), "Diéu tra tong hdp lành tho" Tày Nguyén
(1977 - 1981 va 1982 - 1986) xày dung tap At-lat Dàclac va he
sinh thài cà phè (1982 - 1985), hdp tàc quoc te nghièn cùu cành
quan Viét Nam (1983 - 1988), 'Diéu tra tong hdp càc tinh venbien
mién Trung": tu Thanh Hóa den Binh Thuàn ' (1987 - 1991), co vàn
khoa hoc cho de tài "Nghién cùu dành già va to chùc su dung tài
nguyén du lich - nghi dudng khu Bach ma" (1992 - 1994) " Nghién
cùu dành già dieu kién dia ly tu nhién, nhàn vàn de dinh huóng qui
hoach du lich khu vUc Tam Cóc Bich ì>9ng va Co dị Hoa l u (1993 1994), nghién cùu ve tu nhién va diéu kién nhàn vàn vùng "Bién
giói Tày Nam" (1994 -1997).
Ngồi ra trong cóng tàc dào tao, chùng tói con to chùc nghién
cùu va huóng d i n viét nhiéu luàn vàn cu nhàn khoa hoc vói de tài
"Dành già tong hdp tiem nàng, su dung tài nguyén, to chùc du lich"
ò Dà Lat (1989 - 1991), d Hai Phòng (1991 - 1992), khu vUc Sàm
Sdn (1993 - 1994), khu vuc Ciia Lo (1994 - 1995), Cùa Lo - Hue- Hói

An (1995 -1996). Ha Noi, BaVi (1995 -1996).
CAC QUAN DIÉM VA PHl/ONG PHÀP NGHIÉN ClTU
CÀC QUAN €)IEM
1. Qiran diém tong hóp lành tho - góm càc mat sau:
a.Nhìn nhàn moi hdp phàn càu thành lành thó tu nhién (nhu
quan niem kinh dien cùa cành quan hoc) trong mói quan he tUdng
tàc de quyet dinh cho dàc thù càc ddn vi dia sinh thài - diéu này
lién quan den su hinh thành tinh da dang sinh thài trong tiém
nàng du lich thàng cành. Tu day sé mò ra càc huòng su dung khàc
nhau cùa con nguòi dói vói càc kieu sinh thài cành quan khàc nhau
trong lành thó nghién cùu.
b.Khi co con ngUdi xuàt hién hoac tu ndi khàc di cU
dén mot lành thó tu nhién thuàn tuy, ddn vi lành thó này
bàt dàu mang thém sàc thài va dàc diem nhàn vàn cùa nò.


Cho dù càc tàc dóng cùa con ngi co mang tinh chù quan vó
han, nhung do con ngi cùng là mot sinh vat (theo quy luàt
"sinh vat - xà hpi" cùa qn cU) nén cuoicùng con ngi vàn
bc phài nhàn ra ràng ho chi co the boa nbap

vói thién

nhién theo dùng quy luàt phàt trién khàch quan cùa chinh
vùng thién nhién dò tue là phài chàp nhàn " thài cùa thién"
va ''Idi cùa dia" de mói co dUdc ''nhàn hồ\

Du lich xanh

chinh là mot dang ma con ngi mn hồ minh vói thién

nhién, mn t a n hng ngn sinh lue ma thién nhién
tiém chùa va bào ve mói trng trong du lich.
Day là quan diem màu chot ma sau này tàc già se su
dung de làm sàng tị mói quan he hét sue b l è n chung

giùa

tiém nàng du lich thàng cành (hay nhu phUdng Tày thuòng
thai7

goi là "du lich sinh ) vói tiém nàng du lich nhàn vàn cùa càc
khu vue nghién cùu.
2. Quan diem he thóng
a. Tàt cà càc ed càu hdp thành cùa mói ddn vi doi tUdng du
lich:(diem, cum, vùng du lich..^ déu là mot bị phàn càu trùc va
mói mot càu trùc dị déu giù nhùng chùc nàng nhàt dinh vùa lién
quan phu thc, vùa chi phói dói vói càc càu trùc con lai; hay nói
càch khàc di là nàm trong he thóng "càu trùc dùng" cùa dia ly
hoc.

b.

Càc ddn vi dói tUdng du lich: càc "diem", càc

"cum" va ngay cà càc "vùng" trong du lich déu là he thó'ng va he
thóng dị "lién he mat thiét vói càc he thóng con lai trong mot he
tbc'ug càp lón hdn. Day là ed che lién ké't khóng lap lai noi dung
tu diem này dén diem khàc trong tồn "tun xanh" cùa ngi
du lich.

e. Quan diem này cùng vói quan diem (2 . ^

ò trén giùp

ta xem xét va dành già tài nguyén du lich trong mói lién

quan

lién ngành va lién vùng. Co nhu vay ta mói eó the rùt ra nhùng
giài phàp dóng bị trong khai thàc va su dung tài ngun du lich
mot càch hdp ly - tue là hdp quy lt khàch quan ị tàm vi mó
cùng nhu vi mó ve lành thó.
d. Quan diém dị con the hién ị buÒc két qua cuoi cùng là
to chùc kinh doanh du lich cùng trén mó binh he thóhg,tii

dị

qut dinh cho sU lua chon: quy trình kinh doanh, ed che qn ly,
bị mày tó chùc hdp ly, cung càch hach tồn dàu vào , dàu ra eó
hiéu qua... bào dàm cho mot "he kinh té sinh tbàf

du lich vùng

phàt trién ben vùng- giù mài màu xanh thién nhién cùa nò. Dò
là ed che' cùa viec bào ve mói trng trong du lich sinh thài.
3. Quan diém du bào theo he thóng dia ly. Tue là moi du bào
su bién dòng cùa mot ddn vi kinh doanh du lich trén vùng lành
thó déu dUde suy ra tu he qua cùa mói tàc dịng qua lai trong
khóng gian va theo thịi gian giùa càc hdp phàn dia ly tu nhién

va nhàn vàn theo quan diem he thó'ng va tong hdp dà néu ị trén.
Quan diém này giùp ta khi du bào se tinh dén moi tàc nhàn lién
quan xay ra trén lành thó. Hai quan diem: 1 va 2 là ed sd khoa
hoc vùng chàc de bào dàm dxl bào theo quan diém 3 co do chinh
xàc làn màc dù nhiéu khi mói thóng qua buòe "dinh tinh" ma
chua kip

"dinh ludng".


CÀC PHUUNG PHÀP NGHIÉN CÙU

l.Pbììóng phàp thong ké

he thong va so sành

giùp cho

viec thuc hién càc nhiém vu noi dung trong luàn àn theo mot
màu dinh san

(biéu bang? ,dòi hòi

càc noi dung càn diéu tra,

thu thap phù hdp vói de cUdng, trành viec thùa va sót, thié'u
nhùng dù kien càn thiét cho bc tong hdp.
- Thó'ng ké qua tài lieu, bào cào, so sàch luu trù.
- Thó'ng ké qua khào sàt do dac càc chi tiéu càn thiét.
- Thóng ké qua trae lUdng do dém tinh toàn trén bàn do.

- Thó'ng ké' qua viec dién vào càc bang hịi t u càn bó, tu
dàn... vói he thó'ng chi tiéu dà dinh. Càc buóc thù nghiem thuc
dia cùa chùng tói vùa qua dà xàc nhàn day là phUdng phàp
khóng thè thié'u dUdc.
Khi he thó'ng va so sành càc so' lieu sau bc dóng bị hồ
sé giùp ta chon dUde nhùng day so lieu chinh,thoL càn thiét, loai
bò càc dù kién va so' lieu thùa,dóng thịi xàc dinh dude hng bó
sung càn thiét cho càc ddt khào sàt tié'p theo=
2,Phiìcfng phàp bàn do va ànb : De xàc lap sU dóng nhàt
hay phàn di lành thó nhàt thiét phài dinh vi va

dua

càc du

kién thu thap dUde lén nhùng bàn dò càn thiét. Tu dị mói xàc
lap dUde càc ddn vi lành tho vói tiém nàng du lich khàc nhau.
Chi khi nào càc dù kién, so lieu dUde the hién trén bàn do, lue do
mịi ed so de dành già , doi chièu , so sành

giùa càc ddn vi

vói nhau-tién de di dén ùng dung còng nghe He thong tin dia ly (GIS).
PhUdng phàp bàn dò trong nghién cùu quy hoach du lich
con là buòe vàn dung càc phiiang phàp my thuàt

va sinh hoc

khàc de thè bién dc, làm rị hdn va thu bùt dxlóc su chù y cùa
du khàch dén vói càc dói tUdng du lich ma trong thuc t é lành thó

nị ehi là tiém nàng khó khài qt va dói khi con khó nhàn biét
già tri cùa nị. [8], [13], [14], [93] .
De giàm nhe cóng viec làm bàn do ngồi thuc dia dóng thdi
cùng de chinh xàc hồ càc ranh giói phàn di lành thó nhàt thiét
phài su dung cịng cu ành vù tru va ành hàng khóng ...
PhUdng phàp bàn do con là phUdng phàp duy nhàt the
hién su bó^ tri khóng gian lành thó càc két qua dà dat diXóc cùng
nhu càc phUdng àn quy hoach lành thó mot càch trUc quan nhàt.
3. Pbìlóngphàp

diéu tra thUc dia tong bop bao góm:

- Thuc thi viec khào sàt, do dac, thu thap so lieu theo de
cUdng dà vach.
- Thuc thi viec thóng ké dù kién, dù lieu thong qua he
thó'ng bieu màu va bang hịi.
- Nghién cùu càc hién tUdng va mói lién he giùa càc hién
tUdng trén thue the tu nhién, moi quan he giùa tu nhién va con
nguòi v.v... [4] , [5] ] [6] ,171.
- Kiem dinh va khàng dinh nhùng két qua dat dUde tu qua
trình suy dien hay tinh tồn trong phịng.
- Xàc minh càc mó hinh "he thó'ng kinh t é sinh thài" tón
tai trong thuc t é san xuàt...
4. PbUóng phàp dành già Mịi trng danh thàng

trong

Du lich [11], [1511231

Di dói vói viec tó chùc Du lich sinh thài, viec dành già hién
trang mói trng cùa càc ed so, càc doi tUdng du lich cùng rat càn
thiét. Chinh vi vay chùng tói thùa ké ly ln "dành già tàc dóng
mịi trng dai cUdng" de buòc dàu dua ra va thù nghiem phUdng
phàp dành già này nhàm muc tiéu: nàm dudc hién trang danh


thàng ma co bién phàp duy tu, tòn tao, kién trùc cành quan vùa
de dàp ùng cho thi hiéu du khàch vùa bào ve danh thàng dUdc làu dai.
PhUdng phàp này dUdc xày dung trén nguyén ly sinh thài cành
quan va dUde tàc già thù nghiem dành già mot so' danh thàng ị Ha Noi.
Ln àn dUde hồn thành tai bò mòn Dia mao, khoa Dia ly,
truòng Dai hoc Khoa hoc Tu nhién. Dai hoc Q'c già Ha Nói di su
huòng dàn khoa hoc cùa PGS. PTS khoa hoc dia ly Nguyén Vi Dàn va
GS. TS Khoa hoc dia ly Le Due An. Tàc già xin bay tò long biét dn sau
sàc tói càc giào su hng dàn, nhùng ngi dà co dóng góp to lón cho
su thành cóng cùa luàn àn.
De co dUdc két qua nhu ngày hóm nay tói cùng dà nhàn dUdc su
dóng càm va giùp dd to lón cùa GS. TS Nguyén Vàn Màu, PTS Le
Ifbtf Thanh, PTS Pham Vàn Thành va PTS Bùi Duy Cam. Cho phép
tàc già dUdc tò long biét dn sàu sàc ve su giùp dd dị.
Trong qua trình thu thap tài heu va thUc hién de tài, tàc già con
nhàn dudc su giùp dị va
nhiéu y kién dóng góp quy bau cùa PGS.
TS Nguyén Quang My, PGS. PTS Vù Tuàn Cành, PGS. PTS Le Thong,
PGS.' PTS Nguyén Minh Tue, PGS.TS Phan Vàn Quynh, PGS.PTS
Nguyén Hoàn, PTS Dào Dinh Bàc, PTS Vù Vàn Phài, PGS.PTS
Nguyén Viét Thinh, GS. TS Nguyln Vàn TrUdng. GS.PTS Tòn Thàt
Chieu, PGS.PTS Nguyén Ngoc Sinh, GS. TS Cao Vàn Sung, PGS. TS
Nguyln Vàn Cu, PTS Nguyén Dinh Ky, PGS. PTS Hồng Due Triém,

tàc già xin bay tị long biét dn chàn thành ve su giùp dd qui
bau dò.
Dàc biét tàc già xin bay tị long bié't dn dói vói su giùp* dd trUc
tié'p, su dóng vién day nhiet tinh cùa càc dóng nghiép nhu PGS. PTS
Nguyén Cao Huàn, PGS. PTS TrUdng Quang Hai, PTSDang Vàn
Bào, PTS. Tran Due Thanh, cùng tàt cà anh, chi em là thành vién cùa
cùa bó mịn "Sinh thài cành quan va mịi trng'L nhùng ngi dà cùng
ké vai sàt cành vói tàc già trong nhùng thàng nàm dai trén khàp càc
nèo duòng cùa dàt nUÒc.


VIÈT NAM TRONG DÒNG NAM A


CHUONG I
CO s o LY LUAl\ VE €\V TRIJC Siigli T I l A l C Ì l \ l l
qU/\I^ \ \ IW LIÉ1\ HE CÌ}\ I^Ĩ v O l DU LICH XANH.
1,1.

KHAI QUÀTTÌNH HÌNH NGHIÉN COU SINH THÀI CÀNH QUAN UNG DUNG
TĨ CHUC LANH THO DU UCH.

Tre nhu càu thuc tien, trong hai thap ky qua, nhiéu n h à
khoa hoc, dac biét là khoa hoc dia ly va khoa hoc kinh té' dà chù y
den càc vàn de ly luàn, phUdng phàp to chùc càc lành tho san
xuàt du lich: [20], [22], [103], [124], [ 79J, [134], [151], [153], [140], [136].
1.1.1. Trén the giài càc cóng trình chinh vói càc dai dien
tiéu biéu dà chù y dé'n vàn de tó chùc lành tho du lich vói càc
khia canh Idiàe nhau:
a. TrUÒc hét ^ co nhieu tàc già Lién Xị (é) va phUdng Tày

dà due két ve mat / / luan va càc he phuóng phàp trong càc sàch
"Dia ly du lich va nghì duàn^'
Pick [148],

nhU: Robinxdn [145]! Edington

Pirojnhilc [170], Jansen [156], Gunn [149]

[139], [140-], C153], [148], [146], [145], [151 ], [i50], [143], [-142].
b. Trong to chùc lành thd du lich viec quan trong là dành
già tài nguyén va diéu kien lành tbotH nhùng mat ddn tinh nhu
do ben vùng va sàc chùa dia phUdng cho mot diém du lich
(Miroanhitrenko - ); Dành già diéu kién thuàn lui càc td hdp tu
nhién cho nghi duòng (Mukhina - ) dén viec dua ra He thóng chi
tiéu

dành

già

cành

quan

nói chung nhU Mukhina

[168]|,

Danhulaitich va Cavalausas [166] , [167] [165], [135], [173], [174], [169].
e. Vàn de cuòi cùng cùa càc nhà nghién cùu dia ly va kinh

té' truóe khi thuc thi viec su dung càc nguón tài nguyén cho du
lich là quy hoach lành tho. Ve vàn de này thuc su là chua

tbày

càc huóng din ly luàn va pbUóng phàp ma chi thày mot so cóng

11


trình quy hoach cho mot vùng cu tbénhM ngoai vi Lenin - grat
(nay là Xanh Pèterbua) cùa Mukhina [168], vùng Protislava (Tièp
Khàc eù) Mariot (1970), vùng Benidora (Phàp) cùa Cazes(1990)
[135],[139], [1401-

1.1.2, O Viét Nam: truòe nhùng nhu càu bue bàch chuyén
du lich thành mot ngành kinh té' gat hai dUde Idi nhuàn, càc ed
quan quàn ly Nhà nUÒc va càc càp dia phUdng dà chù y nhieu dé'n
viec td chùc lành thd du lich va do dò xuàt hién nhiéu cóng trình
nghién cùu ve mat này.
a. Trudché% là ehudng trình càp Nhà nUÒc ve ''Sa do phàn
ho lue luang san xt (CT 70 - 0] ) trong dị "To chùc lành thd
du lich" dà lòi cuon hàng loat càc nhà nghién cùu vào nhiéu khia
c a n h k h à c n h a u : [20], [21], [28], [29] , [33] . [34], [35], [26] J37] , [38L[39].

- Dành già dòn tinh càc tài nguyén cho phàt trién du lich.
tu diéu kien

va tài nguyén

khi bau chung (Nguyln Due Ngù,

Nguyén trong Hiéu, 1988 , [77] ; chi tiét hdn nhu "Diéu kién

nhiet

' dm vói con ngi trong du lich' cùa Dang Duy Ldi, Vù Boi
Kiem [62] hay Dào Ngoc Phong [84] va 'Mot so vàn de sinh

khi

tuan^' [62] , [77] , [114] [117], [86] dén càc dang tài ngun khàc
nhu dóng thuc vat a càc vn quoc già vói du lich cùa Nguyén
Due Khàng {SliX cho khu vUe Ha noi hay Dàng Huy Huynh,
Nguyén Tién Bàn

[88] , dành già tài ngun nc khồng, nc

ngàm cho du lich Viét Nam cùa Ngó Ngoc Càt va Nguyén Xuàn
Tang [88] ,
- Song song vói tài nguyén thién nhién, tài nguyén lich su
- vàn hoà cùng dà dUdc dành già cho muc dich phàt trien du lich
(Nguyén Minh Tue [123] hay Còng Thi Nghia, 1990 [76] ) ve Già
tri nhàn vàn cùa lành tho trong du lich quoc te. Ngoài ra cùng co

12


tàc già nhu Le Nhàt Thùc va Le Bà Thào[lll], dà de càp den 'Tài
ngun va mói trng du lich". [22], [102], LUO], [116], [117], [123] ,^,

b. Vàn de quy hoach du lich trén phóng
nuóc, Càc tàc già nhu Le Khà, Le Nhàt Thùc ,
phàn bó ngành

chung cùa cà

de càp de "Scf do

du lich Viét Nani', hay Vù Tuàn Cành, Dang

Duy Ldi [62] vié't ve " To chùc lành tho du lich Viét Nani', Di
su giùp dị cùa Hiép hịi Du lich quoc te, nàm 1990, dà lén dUdc
"Du àn quy hoach tong thè"phàt trién du lich Viét Nani' vói su
tham già cùa Vù Hoan va Le Nhàt Thùc [16], [20], [54], [ii2], [113].
e. Ngồi ra con nhiéu cóng trình khàc di sàu hdn ị mot
so khu vUe nhu quy hoach phàt trién du lich khu vUc ho Dai Lai
cùa Vù Tan Cành, Dang Duy Ldi [ 20], khu vuc Quang Ninh do
So Vàn hồ thóng tin va du lich tinh dàm nhàn [30], tUdng tu nhU
vay làn ludt càc dia phUdng nhu An Giang - Chàu Dó'c [21] , Dà
Lat [109] cùng dà xuàt bàn càc tài lieu ve td chùc va huÓng dàn du
lich cùa dia phUdng. [28], [29], [33], [34], [35] , [51], [52], [80], [81],,.
Den nàm 1992, Dang Duy Ldi dà tdng két mot so ly luan
ve dành già càc diéu kien tu nhién

va ùng dung cho viec quy

hoach du lich cùa khu vUe Ba Vi (Ha Tày). Day là cóng trình gàn
gùi nhàt vói hng de tài ma tàc già dang muon hồn thành.
Trén ed so cùa nhu càu vùa cho dào tao eù nhàn dia ly
kinh té', vùa phuc vu san xuàt, trong nhùng nàm gàn day càc

thày,có va sinh vién khoa Dia, dai hoc Tdng hdp Ha noi cùng dà
bàt tay thuc hién dành già tiém nàng tu nhién

va nhàn

vàn

phuc vu cho càc dinh huòng phàt trién du lich ò Hai Phòng, Sàm
Sdn, Dà lat... (1989 - 1982). Va gàn day nhàt dà thue hién cịng
trình "Diéu tra, khào sàt diéu kién dia ly tu nhién va nhàn vàn,

13


dinh huóng quy hoach phàt trien du lich khu vUe Co' do Hoa Lu
va Tam Cóc - Bich Dịng" Ninh Binh), trong dị tàc già ln àn
này cùng dà mot phàn dóng góp dàng ké. Chinh vi le dị ma tàc
già cùng muon coi day là mot trong nhùng dia bàn vi du cho noi
dung luàn àn cùa minh [92], [121],
NHÀN XÉT

Qua "Ludc su nghién cùu" cùa vàn de ò trén, tàc già xin
rùt ra mot so"nhàn xét co dong nhu sau:
1. Trong linh vUe du lich va nghi dng trén thè' giói va trong
ne dà rat nhiéu cóng trình nghién cùu de càp dén nhiéu
lihia canh Idiàe nhau vói noi dung hét sue phong phù.
Càc cóng trình dành già lành thd nói chung va dành già
cành quan nói riéng phuc vu cho muc dich quy hoach phàt trien
du lich cùng khóng ìt nhUng tUutrung lai mot so' dac diém
sau day:

a. Hdi thién ve dành già càc diéu kien dia ly tu nhién
chua gàn két nị vói càc dàc diém nhàn vàn co duóc trong

chù
vùng

du lich.
b. Néu tàc già nào dị de càp dén già tri nhàn vàn thi lai
thién ve mat lich su - vàn hoà tham chi quén màt diéu kién tu
nhién trong qua trình hinh thành mot vùng, khu vUe du lich tao
ra tinh "xanh" va dàc thù sinh thài cành quan hàp dàn du khàch.
e. Trong khi dò thuàt ngù danh lam thàng cành cùa ta là
hàm chùa trong nò cà tu nhién - sinh thài - nhàn vàn - mot dac
thù cùa tài nguyén du lich thi hàu nhu chu'a co cóng trình nào de
càp tdng hdp dUde nhu vay, vi vay, muon hay khóng muon khó eó
the dành già dén tan cùng già tri cùa tó hdp tiém nàng du lich

14


cùa mot vùng lành thd. Nhàt là viée nhìn nhàn tiem nàng du lich
(thàng cành va nhàn vàn) trén quan diem tdng hdp cùa sinh thài
cành quan thi hàu nhu chua co cịng trình nào de càp dén. Dàc
biét, do con mòi me, nén it thày tàc già de càp dén muc tiéu "Du
lich xanh".
LTỊC

mong cùa tàc già là góp mot bc khdi dàu cho nhùng

cóng trình vùa dang tdng hdp vùa de càp dén tinh quy luàt

trong td chùc du lich xanh.
d. Khi dành già va hoach dinh phàt trién du lich trong
nhùng cịng trình ma chùng tói dà de càp ò phàn " lUdc su nghién
cùu", càc tàc già chua he de càp dén moi lién he chat che lién
ngành giùa du lich vói ed càu kinh té' khàc cùa chinh vùng du
lich, tu dò ma trong thuc t é td chùc còng tàc du lich d ndi này ndi
khàc dà này sinh nhùng màu thuàn khóng dàng va dén mot
lue nào dị chinh nị lai càn trò su phàt trien cùa ngành kinh t é
du lich, tham ehi con tri tré ... Vi vay ly luan ve td chùc du lich
vùng ( mot màt xieh trong kinh té' vùng) là hét sue càn thiét de
chi dao nghién cùu, diéu tra ed bàn, xàc lap luan eù khoa hoc cho
hoach dinh va phàt trien du lich ben vùng.
e. Chua thày eó tàc già nào di sàu vào càc ed so khoa hoc
cùa viec bào ve mòi truòng de du lich xanh tue là du lich sinh
thài cùng nhu du lich nói chung dUde làu ben.
g. chùng tói chua gap dUde cóng trình nào de càp dén moi
lién quan giùa su phàt hién càc quy luàt càu trùc sinh thài cành
quan vói nhu càu phài tón tao - da dang hồ càc dó'i tUdng du lich
va tao tinh hàp dàn dó'i vói du khàch, ngoai trù mot vài mò hinh

15


thue tien mòi xuàt hién d ta nhu khu du lich Dàm sen - Thành
phò' Ho Chi Minh.
h. Càc quy hoach du lich vùng, tinh... ma chùng tói dUde
biét hién nay thng chi "hot" càc diem doi tUdng san nhu
thàng cành, di tich lich su, cịng trình vàn hồ va "Noi" chùng lai
bang mot lo giao thóng tu diem này dén diém khàc ma Idiòng he
tan dung su hàp dàn cùa su da dang cành quan trong tồn bị

tu'n. Diéu này the 2 ngun nhàn:
- Ngi quy hoach do ìt hieu biét ve nhu càu du lich sinh
thài, (du lich xanh) va thi hiéu cùa du lich lù hành... va cùng
khóng co kién thùc ve cành quan hoc... ma khóng chù y dén.
- Hoac do he thó'ng càc huòng dàn vién cùa chùng ta hién
nay con it hoac chua dUde trang bi ve màng kién thùc này. Do do
khi thuyé't minh, ho dà làm "qué quàt" nói dung ve lich su, ve
vàn hoà... Vi thue ra cà 3 màng "Vàn - Su - Dia" Idiòng bao giò
tàch ròi nhau trong kién thùc Du lich hoc!
2.Nhu trén chùng tói dà de càp, trong càc cịng trình nghién
cùu ma chùng tói dà dip tham khào thng rdi vào hai
thài euc:
a. Càc sàch Dia ly du lich va nghi dn^

mang tinh giào

trình thi de càp dai óng , tue là chung chung va so luóc chù
khóng eó huóng dén cu the. Day là mot khó khan vita cho giàng
day vùa cho ùng dung vào thuc tién nghién cùu phuc vu du lich,
h. Càc bài bào va sàch chuyén khào

thi thuòng ehi néu

lén hoac là két qua nghién cùu hoac là nhùng dàc thù tài

nguyén

du lich mot càch han hep cùa mot diém, mot cum hay mot vùng
du lich nào dị ma bị qua tàt cà nhùng hng dàn ve ly luan va

16


phUdng phàp ké cà càc quyén nhu "Huóng dàn du lich' [109]],
"Thongké

du lich" [HO] cùng Idiịng hng dàn ve ly luan va

phUdng phàp lién quan.
Con càc tài lieu giào khoa cùng chUa kip de càp dén noi
dung Du lich "xanh" ma mot so' nhà du lich Phàp thuòng goi là
"Du lich sinh thài" (Ecotourism)
Day thue su là mot khó khan cho nhiéu nguòi nghién cùu
va trien khai du àn phàt trien du lich nói chung va du lich xanh
trén càc vùng cu the nói riéng. Diéu này ìt nhieu dà là dịng lue
thùc day tàc già di vào hng luan àn này. Dén day xin khàng
dinh thém ve tinh càp thiét cùa de tài luàn àn ma tàc già mong
muon thue hién.
1.2.

KHÀI NIEM CHUNG VE CAU TRÙC SINH THAI CÀNH QUAN

Theo khài niem "sinh thài cành quan"dà dUdc xàc dinh
cùa

S. Lieberman (1989) va Troll (1971) thi mò

hinh càu trùc sinh thài cành quan phài là mot mó hinh trong dị :
Càc càu trùc tu nhién; càu trùc vói su co mat cùa con ngi nói
chung va cóng dóng cu dàn,* càc càu trùc thè hién dUde mòi tUdng

tàc giùa con ngi va tu nhién vói càc boat dịng muc tiéu cùa nò
- dò chinh là càc càu trùc phàn ành boat dóng san xt de thịa man
cho minh ve vat chat va ndi song.... [175]
Theo quan diem cùa chùng tói dị chinh là "Mó binh he kinh
té sinh thài"{ Pham Quang Anh, 1983, 1991) vói 3 phàn he: phàn
he tu nhién, phàn he xà boi cùa con nguòi va phàn he sin

xuàt

xem hinh ) trong dò lày ddn vi lành thd cành quan làm ed sd:
W . [7] ,[12]...
£-^\ - r

>t- ì ^

'T^M UiAri '

!

_

I


H Ì N H l : SO DO CAU TRÙC VÀ CHÙC NÀNG HE
KINH TÈ SINH THAI (SEES)
(Xsmthuyèt minh à bang' )

ĨlTDlN: '^^'^^-.t^ciir

•^^..

t

NHAP

nmsM.

. THGCÀU inOC I ' N A N G LUPWG MÀTTRỊI : DAU VÀO QUAN TRQNG CÙA SEES.
• MUA. DÒNG CHÀY M A T VA V À T CHAT MANG THEO NỊ TVHÉ KHÀC N.
• THC CÀU TRUC 2: TUi^NG TRUNG CHO HE DÀ MAGMA (PHUN TRAC vA XÀM NHÀP) Ĩ VÙNG NÙI...
• TUONG TOUNG CHO HE DÀ TRAM TICH LUC NGUYÉN, BIÉN VÀ BIÉN CHAT NÙI THAP, DĨI, GỊ (TRUNG OU)...
• TUXjmG TRUNG CHO W% MA'U CHAT TRAM TiCH MÓl
s

• LĨP VĨ CÀNH PUAH: CTS + CT4 + CTS + CT6: DIA H I N H : • DAT + Tléu KHÌ HÀU + THyC VÀT • DĨNG VÀT.

• CHU TRlNH SINH - O I A - H Ó A tCHU TRlNH VÀT CHAT VÀ NÀNG LW^NG) CÙA CAC HE SINH THÀI LyC OjA, THÙY
VyC CÙNG NHl/VEN BÓ... QUAY VĨNG VÀT CHÀ-^TAI CHĨ.

^

• LUT7NG VÀT CHAT MA CON NGUÙI KHAI THÀC VÀ THU HOACH MANG DI CHE BIÉN HÀNG HĨA VÀ XT.TRAO
DỊI THÀNH TIÉN T$ RA KHỊI HE DE MANG VE (NHÀP) LQI NHUÀN VÀ NHU YÉU P H À M .

JL

• GỊNG NGHÉ TÀI TAO TÀI NGUN: THU PHÉ THÀI Tlf SÀM XUAT vA SINH HOAT * TÀI CHE NGUYÉN LIÉU + LÀM
PHÀN * 1 PHÀN THÙA (SÉ LÀ NGN GAY Ĩ NHlÉM....)

• CỊNG NGHIÉP: KHAI KHỒNG - LUYÉN KIM - CO Khi, CHE BIÉN NÒNG,LÀM,THÙY SAN, VÀN CHUN : XT NHÀP-PHÀN PHĨI.

-«^JIMÌ

^

- CHU TRÌNH NC: THÙY VyC - KHÌ QUN -» HE SINH THÀI -» DỊNG MÀT, DĨNG NGAM - • THÙY Vl/C...
MÀT CHÀN DIA HĨA;»fNG NGÀM TRONG LỊP VỊ DÀT + VĨ PHONG HĨA
TRI TUE NGUÒI QUÀN LY VÀ TO CHÙC SAN XUÀT.

.

T

:^-OAU Tu CHO SAN XUAT.

18

l'TiN DUNG


1.3.

MỊ HÌNH HE KINH TE SINH THÀI

L3.I " Dinh nghid

Càc mò hinh san xuàt trong thuc tien cùa ngành du lich cùng
nhu càc ngành kinh té khàc trén mot ddn vi lành thè kinh doanh
(hay san xuàt) bàt ky nào cùng deu eó the dùng vói khài niem he

kinh té" sinh thài sau day:
"He kinh té"sinh thài {Socio - Ecological Economie

Systems

= SEES) là mot he thong càu trùc va chùc nàng ve moi quan he
bién chùng va nhàt quàn giùa xà bịi va tu nhién trén mot dịn vi
lành thó nhàt dinh dang dién ra mói tàc dóng trUc tièp hoac giàn
tiép cùa con nguòi trén ba mat: khai thàc, su dung va bào ve tiém
nàng tài nguyén

trén lành tho dị (cho qua trình san xt),

tao

nén chu trình vàn hành va bù hồn vat chat - nàng lng - tién
té de bién nò thành mot bàc nhu thuc lue kinh té (Ngbèo - dù
song - va trù phù) cùng vói mot bàc trang thài mói trng (ó
nhiém khàc nghièt - hinh thng - va trong sach de chiù) nhàm
thồ man cho bàn tbàn minh ve vat chat va nói song" (Pham
Quang Anh, 1983 [6]: 48 - 49).
13,2 - Càu trùc va chùc nàng
Noi dun^ phàn này dUdc the hién co dong ị so do (hinh 1) va
ồng 1 kèm theo. Chùng tói xin tóm tàt lai di day :
He kinh te sinh thài góm 11 càu trùc ed bàn trong 3 phàn he :
Tbàn

he tu nhién gÓm càc càu trùc: Dia hinh - dia chat, khi

hàu, thùy vàn, dàt va sinh vat. Trong dò tham xanli là dong lue

khai thàc, quay vòng, tu diéu chinh càc thành phàn vat chat (nhu:
Ngun to' hóa hoc tro - khi, nc va nàng ludng nhu nhiet bue xa)

IQ


tao ra hinh thài ben ngoài nhu phong cành màu xanh mot càch true
giàc ma du khàch muon hòa minh vào nò de tao nén du lich xanh!
* Phàn he xà boi là dàn toc - dàn cu. Vói càch nhìn ben ngồi
thi vi cuoe song cùa minh con ngi hinh nhu chù dong khai thàc
va "diéu khién" tu nhién (!). Song ve bàn chat sinh hoc - sinh thài
thi con nguòi là "san pham cao càp cùa tu nhién" bi le thuòc ve ndi
song dinh cu (dàn toc), ve nguón thùc àn, ve tai bién thién nhién
(bào, lù, dong dàt.,..) va chinh vi vay nò van là mot càu trùc phu
thuòc theo quy luàt chung cùa tu nhién... va day là tién de ma con
nguòi phài kiem song bang hoat dong san xuàt, phài "trén thòng
thién vàn" phài "duòi tuòng dia ly"... (càu trùc 7 )
* Phàn he sin xuàt: dò là càc càu trùc 8 ; 9 ^ 10 , 11 (xem
sd do hinh 1) vói phàn he này: con nguòi dà tàc dong thue su vào tu
nhién. Néu tàc dóng dị tu mot ''chat si non kém, khóng dùng quy
luàt cùa tu nhién, sé làm dào lón chu trình sinh - dia - hóa, vóh là
chu trình toi Uu cùa tu nhién,tao ra su "Màt càn bang sinh thài"!
Quy hoach, to chùc san xuàt nói chung va du lich xanh nói
riéng muón hdp ly nhàt thiet phài phịng theo quy lt vàn hành
cùa chu trình sinh - dia - hóa này. Chùng tói thng goi là càch
"phịng

sinh hoc trén quy mó quàn thè"

[12]

à day khóng phài ehi liét ké càc hdp phàn dia ly ma sàp
xep chùng theo lo gìch sinh thài phàt sinh. Dieu dị giùp ta de dàng
xét càc moi quan he va bàc quan he xa, gàn doi vói bàt ky mot dói
tUdng tài ngun kinh te nào cùng vói viec xét dén bị mày quàn ly
cùa doi tUdng do. Ba càu trùc dàu (CTI - 2 - 3 , xem bang

)là

nhùng nhàn to sinh thài tién de cùa moi càp he kinh t é sinh thài.

!0


Càc càu trùc CT 4-5-6 là càc ahóm nhàn tó
sinh thài dóng thdi là càc tài nguyén he qua thié't thuc dó'i vói san
xt cùa con ngi. Riéng con ngi (CT?) là càu trùc phàt sinh
cao" càp cùa phàn he tu nhién nèn bàn tinh "Sinh vat" cùa nò vàn
con it nhiéu phài phu thuoc vào the lue tu nhién. NhUng cùng xét
ve màt phàt sinh CT7 là càu trùc chi phói dén phàn he san -xuàt
(CT8-9-10)nó quyè'^t dinh cho hiéu qua kinh té' trong hoat dóng cùa
cà.he, tùy thuóc vào su hiéu biét cùa con nguòi ve tu nhién va xà
hòi. Vi vay trong linh vuc kinh té - xà hịi thi phài dat CON NGI
(CT7) cùng vói chat "si" (tri thùc) cùa nị lén hàng dàu trong he
thó'ng lién hồn "SI - Nịng - Cong - Thudng". Day là nguyén ly he
thó'ng chi phói dé'n viec xàc lap càc càc quy trình san xuàt theo
vùng dia ly va viec dào tao càn bò theo vùng.

Ành 1

Du lich di bị ve mién A - Li


BANG I : HE THÓNG CAU TRÙC VÀ CHlTC NÀNG CHINH CÙA
HE KINH TÈ - SINH THÀI (SEES)

(Xin dói chiéu vói binh

)

Càu trùc Lo gich sinh thài va mói quan he chùc nàng
cu bàn
- Là nhàn tó' sinh thài nguón goe vù tru va toàn
càu trùm lén càc càp lành tho lón:
a. Dua lai nguon nàng lUdng bue xa, nguón nhiet,
I.
CTi
Phàn Dai khi che" do gió va mUa mùa, quyét dinh cho tinh nhip
hàu
dieu theo thịi dia ly dó'i vói tồn bị hoat dịng
hétTl
nhién
kinh té - xà hịi (CT: 7,8,9,10,11).
b. Tudng tàc vói dia hinh (CTS) de phàt sinh ra
CT4 va eó y nghla trUe tié'p dói vói càc càp lành
thó nhị vi mó, dén hoat dịng song va san xuàt.
Phàn
he

a. Tàc nhàn noi lue tao nén càu trùc nén tàng vat

chat ràn va lich su hinh thành lành tho tao ra càc
CT2 Kien vùng chun mịn hóa vói nén vat chat - nàng
tao va lUdng dac thù.
nén
b. Quyet dinh tài nguyén khoàng san va hinh
1

nnam

thành CT9 va quyét dinh dac diém dia hinh (CT3)
di tàc dịne: nói lue.
e. Quyet dinh dac diém vị phong hóa va tinh ly hóa
cùa dàt (CT4^5), két hdp vói CT3 chi phoi dé'n hiéu
qua kinh té CTg - 9 -io - 11