Thời gian và không gian nghệ thuật thơ mới

DAI HOC QUÓC GIÀ HA NOI
TRITONO DAI HOC KHOA HOC XÀ HÒI VA NHÀN VÀN

THOI GIA1\ VA KHÒrVG GIAl^
rVGHÉ THIIAT T H O M Ó I
DE TÀI KHOA HOC GAP DAI HOC QUÓC GIÀ
MA SO: QX.2002.0l

CHU TRI DE TÀI: PCS TS Tran Khành Thành

Ha Nói 2005


MUC lAJC
Trang
MÒDAU
CHUDNG 1 THd MOl VA QUA TRINH BIEN DOI THI PHAP
THd TRONO QUA TRÌNH HIEN DAI HỒ
1. Su vàn dòng cùa tho Viet Nam va su xuàt hien cùa
phong trào '^Ilio mói
3
2. Tàn Dà- ngirói bàc càu elio Tho mói
10
3. Vài net ve su càch tàn cùa Ibi phàp Tlio mói
19
CIIUDNG 2 THỊI GIAN NGHE THUAT TRONG THO MỊI
1. Tliói gian vàthói gian nghe Ihuàt
34
2. Thói gian nghe Ihuàt trong tho mói
36
2.1 Thói gian khà bién trong su cani nhàn cà nhàn

36
2.2 Thói gian hien lai va tàm trang cùa càc nhà Tlio mói 44
2.3 Tró ve qua khù nhu mot ciru cành linh Ihàn cùa càc
nhà Tho mói
47

CHUDNG 3 KHĨNG GIAN NGHE THUAT THO MỊI
1. Khài niem khóng gian nghe Ihuàt
53
2. Vài net ve khòng gian nghe thual ilio trung dai
53
3. Khóng gian nghe tht tho mói
56
3.1 Khịng gian cùa cài tòi noi càm
57
3.2 Khòng gian nghe Ihuàt Tho mói va su the hien tfnh da
thanh cùa liéu ihuyét
62
3.3 Di tini màu so chung cùa khóng gian nghé tht
Tho mói
71
3.4 Khịng gian Tho mói - con dng cùa cài tịi nói càm
di tlm mình Irén nhùng màu gị'c truyén ihó'ng
76
KLTLUAN
81
TÀI LlÈU THAM KHÀO
83

MỊDÀU
l.Phong trào Tho mói là mot cc càch mang trong tho ea Viet Nam irén
buóc duóng bién dai boa. Chi hon mi nam bình thành va phàt irién (1932 1945) phong trào Tho mqfi dà co nhùng dóng góp quan trpng, làm thay ddi tồn
bị thi phàp tho trff tình tiéng Viet, dua lai cho nị mot sue song mói, mó ra mot
thói dai mói trong nén tho dàn toc. Mac dù co nhùng han che nhài djnh nhimg
Tho mói vàn nàm trong vàn mach cùa dàn toc, ké thùa va phàt trién tinh boa tho
ea dàn ìoz, hien dai boa tho de dua tho Viet Nam vào quy dao dịng chày cùa Ilio
ea nhàn loai. Nhùng dóng góp cùa phong trào Tho mói là khịng the phù nhàn.
Vice nghién cùu Tho mói mot càch tồn dién ve mal ibi phàp là rat càn thiét, eó y
nglùa ve ly luàn va lich su vàn hpe.
2. Hon bay muoi nàm, ké tu khi phong trào Tho mói ra dói dén nay, dà co
nhiéu ng tiình nghién cùu khà cịng phu, trong dị co the ké dén: Thi nhàn Viet
Nam cùa Hồi Tlianh - Hoài Chàn (1942), Phong trào Tha mài cùa Phan Ctr De
(1966), Viet Nam thi nhàn tién chién cùa Nguyén Tà'n Long (1969), Nhin Igi
eiigc càch mgng trong tha ca cùa nhiéu làc già (1993), Tha mài, binh minh tha
Viet Nam hien dai cùa Nguyén Quó'c Tùy (1994), Tha mài, nhùng buàc thàng
tram cùa Le Dình Ky (1989), Mot thài dai trong tha ca cùa Ha Minh Due
(1997)... Trong càc cịng irình nghién cùu Irén day dà làm sàng lo nhiéu dac
diém Tlio mói xét tu nói dung dén bình Ihùc. Nhimg chua co cịng trình nào
nghién cùu co he thong ve thi phàp Tho mói. Vi vay, chùng lói co y dinh nghién
cùu Ibi phàp Tho mói mot càch toàn dién de thày dupc linh "càch mang" cùa nị
(rong tfnh he Ihóng cùa Ibi phàp trào luu. Mot cịng trình nhu the phài mal nhiéu
Ihói gian va cịng sue. Hiéu dupc tfnh do so va phùc tap cùa dói tuong nén buóc
dàu chùng lói clipn mot phuong dién cùa Ibi phàp TIio mói de nghién cùu. Dị là
Ihịi gian va khòng gian nghe thuàt. Nghién cùu và'n de này khịng the tàch rói càc
vàn de khàc cùa thi phàp the loai va thi phàp trào liru, nhimg triróc mài, chùng tòi


tu giói han trong mot pham vi nhu the' de tie'n hành de tài. Tu dinh huóng va muc
tieu do, cịng trình cùa chùng tịi dupc cà'u trùe nhu sau:

Chirong 1: Tho mói va su bién ddi thi phàp Vici Nam trong ci Irình
hién dai hồ.
Chuong 2: Thói gian nghé thuàt Tho mói.
Chuong 3: Khóng gian nghé thuàt Tho mói.
Chuong 1 co y nghla bao quàt ve su xuàt hien cùa trào luu va su bién ddi
Ibi phàp tho trong tién trình tho dàn toc, hai chuong con lai di vào nhùng phuong
dién cu the cùa Tho mói. Sau này, néu dupc phàt trién de tài, chùng tòi se nghién
cihj lliém nhiéu phuong dién khàc nùa nhu quaii niem ve chù the trù tình, nhàn vài
irù tình, gipng dieu, the loai, ngòn ngù. Nhung dò vàn thupc ve dir djnh, ma iróc,
là Ibi tuong lai.
3.Triróc bel, vói ng trình này chùng tòi hi vpng ràng sé giùp sinh vién,
hpc vién sau dai hpc eó tbém mot tài liéu nghién cùu hpc tàp ve Tlio mói, ve mot
huóng liép càn mang tfnh khoa hpc ve mot trào luu vàn hpc dà dupc kbàng djnh
vùng chàc Irén lié'n trình vàn hpe Viet Nam hien dai. Cịng trình chàc chàn con
nhiéu han che, mong dupc si; ehi giào cùa càc vi hpc già va càc dóng nghiép.
Chùng tịi chàn thành càm on.
Ha Nói, thàng

Ì2-2005

Chù tri de lai

PGS.TS. Tran Khành Thành


CHirONG I
THO MÒI VA SVBIÉN DOI THI PHÀP THO
TRONG QUA TRÌNH HIEN DAI HỒ
1. SU VÀN DĨNG CÙA THO VIET NAM VA SUXUAT HIEN CÙA PHONG
TRÀO TUO MỊI

Xà bịi Viet Nam Iriróc khi Phàp xàm lupe là mot xà bịi phong kién
phuong Dịng. Mị bình kinh té nịng nghiép tir cung tu càp dà phong bé ngi
nịng dàn trong luy tre làng. Mot xà bòi suol mày ngàn nàm kéo dai mot cupe
song gàn nhu khịng thay ddi ve bình Ihùc cùng nhu tinh Ihàn. Cho dù "iriéu dai
luy bao hin hirng vong, giang san luy bao làn ddi chù, song mpi cupe bién co ve
chfnh tri fi khi ba dịng dén su song cùa nhàn dàn. Tu dói này sang dói khàc, dai
khài chi co bà'y nhiéu tàp tue, bay nhiéu y ngliT, bà'y nhiéu lin lirong, cho dén
nhùng nói yéu, ghél, vui, buon, co ho cùng nàm yèn Irong nlng kluiịn klid nhài
djnh" dén iiiùc "Ihói gian ó day dà ngìmg lai va ngi la chi song trong khịng
gian" (32, Ir. 15).
Nhimg cupe bién thién lón nhài trong lich su dàn toc dà xày dén, làm dào
lịn tồn bị ec song n bình lng nhu bài bién ay. Do chfnh là cupe xàm làng
cùa ihuc dàn Phàp. Cùng vói gót giày cùa quan xàm lupe vién chinh Phàp, lói
song vàn hồ va ky tht phuong Tày dà tran vào Viet Nam, làc dịng manli me
dén dói song cùa mpi làng lóp nhàn dàn. Dac biét sau cupe khai Ihàc thupc dja
làn lliù nhài, xà bòi Viél Nam dà co nhùng Ihay ddi co bàn. Triróc lién là su ibay
ddi ve mal co càu xà bịi vói su xt hien cùa càc làng lóp mói: lu san, liéu tu san
va Irf Ihùc Tày licie... (Hp sé là chù nhan lirong lai cùa mot nén vàn hpc mói dang
bình thành). Tiép dò là su thay ddi ve mal co càu kinh té. Su phàt trién cùa kinh té
bang boa thi trng vói trung làm là càc dị thi lón da dàn dira dai nuóc vào con


dng tu san hóa. Cc tié'p xùc vói phuong Tày, cho dù là chfnh Ihùc bay khòng
chfnh Ihiirc, Ur nguyén hay khòng tu nguyén cung dà mang dén nhùng ddi iliay
dura lùng co trong xà hòi Viet Nam: "Chùng la ò nhà Tày, dpi mù Tày, di giày
Tày, màc ào Tày, Chùng ta dùng dèn dién, dóng ho, ị lo, xe lùa, xe dap ... con gì
nùa! Nói làm sao hélt nhùng diéu thay ddi ve vài chà't phuong Tày dà dua lói giùa
chùng ta! Cho dé'n nhùng noi bang cùng ngó bèm cc song cùng khịng con giù
ngun hình ngày truóc" ( 32, Ir. 16).
Khoan chira nói de'n mal tich cuc, liéu cure cùa cupe bién ddi này (Vi xét

dén cùng khịng phài cài mói nào cùng hồn tồn là cài lién bò). Nhung ro ràng
day là làn dàu tién trong beh su nguói Viet Nam tié'p xùe vói mot thù vàn hồ
liồn tồn mói la, làm lung lay nhùng khn màu trc day ma hp lùng lón Ihó.
Bịi hàng ngàn nàm di che dị phong kién, ngi Viet Nam eoi ngirói quàn tu
vói ly luóng "lu ihàn , té già, trj q'c, bình thién ha" làm khn vàng Ihuóc ngpc,
coi vàn hpc Trung Quóc vói Duóng thi, Tóng thi là màu muc va lày dị làm ihiróc
do iri Uufc de lira chpn tài nàng.
Bao chi phàt trién ràm rị vói cịng viec djch tht va khào cùu càc làc
phalm vàn hpc triét hpc Phàp sang chù quóc ngù càng làm cho tàm mài ngi Viet
Nam direte, mó rịng. Ncu Iruóc kia hp ehi biét dén nhùng bài tho Dng ed dién
cùa Ly Bach, Dị Phù, Manh Hao Nhién, Vuong Xuong Linh... Ibi gió day hp say
sira vói càc làc philm vàn hpc Phàp cùa Hugo, Musset, Slen'dal, Balzac,
Baudelaire, Rimbaud, Verlaine... va tiép xùe vói càc nhà khai sàng nhu
Montesquieu, Diderot, Vonlaire.
Chfnh tu ành hng cùa càc dị ibi va nhà truóng Phàp Viet sàch bao va càc
làc phitm vàn hpc Phàp, mot Ihé he thanh nién Viet Nam vói tu duy mói va nhu
càu thaim my mói dupfc bình thành. Hp càch càm, càch ngliT va lói song khàc
vói the he truóc. Nhung càu nói co phàn "xó bị", "liéu linh" ma "tha thiéi" cùa


Luu Trong Lu ò nhà hoc Hòi Quy Nhon nàm 1934 dà hịc lo tàm ly cùa lóp thanh
nién bịi à'y:
"Càc cu ta uà nhùng màu dò choét, ta lai uà nhùng màu xanh nhal... càc cu
bang khuàng vi tié'ng trùng dem khuya; ta nao nao vi tiéng gà lue dùng ngp. Nhìn
mot co gài xinh xàn, ngày tho, càc cu eoi nhu dà làm mot diéu lói Idi; la Ihì la cho
là mal me nhu dùng trc mot cành dóng xanh. Cài ài tình cùa càc cu ibi chi là su
hịn nhàn, nburng dị'i vói ta Ibi tram hình mn trang: cài tình say dàm, cài tình
Ihồng qua, cài tình gàn gui, cài tình xa xói... cài tình trong giày phùt, cài tình
ngànlliu..."(32,tr. 17)
Chfnh vi su khàc nbau sàu xa giùa hai the he à'y dà khién cho lói tho ngàm

vjnh, Ihù lac khịng con phù bop vói xùc càm cùa hp nùa. "Tinh chùng la dà ddi
mcifi, ihcr chùng ta cung phài dai mói vay" ( 32, Ir. 17).
Truóc the ky 20, vàn hpc Viet Nam cbju ành huóng sàu sàc cùa vàn hpc
Trung Quóc. Trong nén vàn hpc Trung dai Viét Nam, vàn cliuong nhà nlio là vàn
chuong chinh Ihóng. Sinh boat vàn hpe chù yéu dién ra trong giói Irf Ihùc nho sT.
Co Ihé nói nhà Nho vùa là chù the vùa ctói tirpfng phàn ành cùa vàn hpc chfnh
tbóng. Nhà tho, dóng thói là nhùng bae Nho già xuà't Ihàn tu cùa Khdng san trình.
Hp làm tho Ibeo nhùng khuón màu san co vói chat liéu san co, chi viec sàp xé'p,
lira chpn, lia tòt sao cho thàt kbéo léo, tinh xào. Do dò hp Ihfch vay mupn, tàp ed
hon là sàng tao ra càc hình. Ihùc mói. Vi vay tho ca Trung dai co tfnh chat quy
pham rài cao, niém luàl chat che. De lai, càu lù, ngịn ngù, hình ành...phàn lón
nàm trong mot he tbóng c le, mot khn màu bà't di bàt dich. Vàn theo quan
niém cùa nhà Nho là biéu hien cùa Dao va dupc dùng de Iruyén dal dao ly thành
hién. Tlio chù yé'u là de gui gàm, bòc bach tàm su, de "ngịn chf", "càm hồi",
chù khịng phài là phàt ngịn cùa cài "tịi" rìéng tir. Xà bịi phong kién ràng biiịc
con ngi bịi bdn phàn, tràch nhiem trong dao ly cuong thuóng cho nén phàn cà
nhàn bi làVi al va khòng co co bòi de bòc lo minli truóc cài Ta dao ly. Chfnh vi vày

5


Iho ca Trung dai Viét Nam thuóng thiéu vàng càch biéu tbj truc tiép cùa chù the
Irù linh dirói dang thùc "tịi", "la", "chùng ta". Cho nén "Càu Ilio ihng thiéu
vàng chù tu biéu thj chù thè, tao ra mot su càm nhàn mo ho, phiém chi, mot chù
ihé co tfnh tdng bop" (Tran Dinh Su). Mótip con nguói siéu nhiem, con ngirói duy
ly, con ngirói cao khié't khịng màng danh Ipi dà chi phị'i tồn bị he ihóng iha ca
Trung dai trén phuong dién chù thè trù tình. Dị là nhùng con nguói sành ngang
tàm vu Irti ve cà lai nàng làn khi lièi nhu trong Ilio cùa Nguyén Trai, Nguyén Binh
Khiém...
"Thu dèh cày nào chàng la lùng

Mot rnìfdi Igt thuòvài ba dòng
Làm tiiyén ai dang già làm khàcli
Tài dóng hrang cao al ed dùng! "
(Tùng - Nguyén Trai)
Cho dén cuoi the ky 19, khi ma "màm rnị'ng chóng Nho giào" (theo càch
nói cùa Tran Dình Hirpfu) ngày càng phàt trién ibi trong tho ca, con nguói Nho
giào khóng con y nghla cao siéu nhu truóc. Boi Nho giào dà lo rị su bài lue cùa
mình trc nhùng bién ddi khóng ngùng cùa cupe song. Vi trf dpc tịn cùa nị nhu
mot y thùc he chfnh tbóng dà khịng con vùng chàc nhu truóc. Lóp nhà Nho cuoi
mùa nhu Nguyén Khuyé'n dành phài quy an de rói quay lai tu phù nhan mình, tu
dà kich chfnh minh:
*'Sàcìi va ich gì cho buoi dy
Ao xièm ngliTlgi then fhàn già "
{Ngày xuàn dati càc con)
Tuy nhién Nho giào vói bé day beh su bang ngbin nàm, àn sàu, càm ré
trong long dà't Viét, khóng de gì mot som mot chiéu ma lui tàn nhanh chóng. Vi
vày dàu ngịng ngbénh kiéu bac nhir Nguyén Còng Trù, phàn khàng quyét lièi
nhu Hd Xuàn Hirong cung chira dù manh de birt pbà ra khói vịng kiém tóa cùa


Nho giào. Hon nùa dén dàu thè ky 20, ngay cà khi xà bịi Viét Nam bc dàu
chun sang mot co cà'u kinh té mói - kinh té hàng hóa thj truóng. Ibi cài tàn du
cùa Nho giào vàn con deo barn. Chfnh the nén càc nhà Nho yéu nuóc thùc thói nhùng nguói lùng coi Khdng Tu là thành nhàn, lón thó giào ly dao Khdng nhu
mot chudn mire dao ly, mot mal phé phàn thù vàn ebuc^ng ngàm vjnh sao mòn,
phè phàn nhùng quan diém Nho giào dà lói thói ("Cào hù làu vàn") mal khàc hp
vàn phài quay Irị ve vói Nho giào khi bà't lue trc thuc lai. Bi kich cùa òng già
ben Ngu, nguòi tri sì u nc Phan Bịi Chàu chinh là minh chùng ro ràng nhàt
trong budi giao thói - khi ma cài cu chua mài di hồn tồn, cài mói lai chua dù
manh de thay thè. Do phài chàng là han che cùa lich sir va cùng chfnh là han che
cùa lóp nhà Nho nhu Phan Bịi Chàu trc nhùng nhu càu cùa dói song tinh ihàn

trong xà bịi mói. Nhung dù sao beh su vàn hpc Viét Nam cung dà chùng kién su
kién quan trpng: mot bò phàn nhà Nho dà vùl bị lói vàn chirong cao dao, xa càch
vói qn chùng nhàn dàn, kéu gpi ddi mói vàn hpc, chóng lói tho cu vói su gàn bó
cùa nhùng nguyén làc sao mịn. Su kién à'y thuc su là bc dém, tao dà cho Tlio
mói ra dói.
Dàu nàm 1932 vói bài "Mot Idi tha mai trình chành giùa làng tluf" cùa
Phan Khói (dàng trén Phu nùtàn vàn so 122 ngày 10-3-1932), lói tho mói bài dàu
djnh hình va ngày càng lan tồ rịng rài. Phan Khịi khàng djnh lói tho cu "bèi
dal" phài lìm "noi khàc nià dóng dị" rói kéu gpi "Duy làn di! Cài luong di!".
Xuàt hién vào nàm 1932 nhimg phài dén nàm 1936 Tho mói khàng djnh dupc un
Ihévucyi tròi cùa minh trén ibi dàn vàn hpc dàn toc.
Nói nhu Le Tràng Kiéu Ibi "Tlio mói khịng con la lùng nùa, Tho mói dà
Ihuàn thuc rói! Tho mói dà vào khuón phép rói! Tho mói dà quen vói chùng la rói,
va eó 16 quen than nùa! Tlio mói khịng con cài gì bo ngị va rul rè lue ban dàu!
...Tu bay gió beh su chi con ghi lai nhùng àng tho hay ma ihòi, khòng con chia ra
mói, cQ nùa". ( Uà Noi bào, so 11, ngày 8-4-1936). Cho dén khi Hoài Tlianh,


Hoài Chàn vie't 'Thi nhàn Viét Nam'" de long két phong trào Tho mói ibi khịng ai
thè nghi ngó vào su tồn thàng cùa Tho mói. Tho mói da thàng the vi nị phù
bop vói su phàt trién tà't yéii cùa Irào luu mói ve tu luóng cung nhu vàn lu.)c. Ve
màt vàn hpc, yéu càu ddi mói vùa là u càu x't phàt lù hồn cành khàeh quan
triróc su giao liru vàn hồ vói phuong Tày vùa là yéu càu xuàt phàt lù bàn ihàn
vàn h(ic de vàn hpc Viét Nam Ihé bịi nhàp vói vàn hpe the giói trong qua trình
hién dai hcxi. Ve mài tu lng, cùng vịfi si; bình thành va phài trién cùa he lu
luòng tu san "cài tòi" cùa chù nghla tu bàn cà nhàn dà tìm thày chị dùng trong
vàn hpe. Nói nhu vày khịng. co nghla là cho dén lue này cài tịi - y thùc cà nhàn
mói xi hién. Bịi Ihuc ra no dà màm móng trong tho ca Viét Nam ngay lù
Ihói Trung dai. Chùng ta chàng dà lùng ngó ngàng trc mot cài Tịi ngao nghé,
ngang làng dén bài càn dòri cùa Nguyén Còng Trù:

"Gom thao Urge da nén tay ngdt ngitàng
.... Gót tién tìieo dùng dinh mot dói di
Bui cùng ni/c citai ịng ngdt ngng... "
(Bài ca tigdt nguàng)
hay càch xung danh day tbàcb thùc cùa Bà chua tho nòm:
''Qua cau nho nho mieng trdu hai
Này cùa Xuàn Huang da quel rói"
(Mài trdu)
Tuy nhién à'y chi là nhùng cà nhàn rat nho bé trong mot xà hịi rịng lón.
Hp chua diéu kién cà ve chù quan làn khàcb quan de làm nén mot cupe càch
mang cho cài Tịi. Phài chó dén phong trào Tho mói, thói dai cùa chù Tịi mói
thuc su x't hien. Cà nhàn mói con ngi dupc khàng dinh trc cịng dóng xà
bịi, cài Tịi dupc y thùc day dù nhu là mot chù the. Nói nhu vay cùng lue là cpan
niem nghé thuàt ve con ngirói da thay ddi. Con nguói vói nhùng xùc càm cà nhàn
riéng tu tró thành dói tuong phàn ành cùa vàn hpc nói chung va tho ca nói riéng.

8


Su thùc tinh y thùc cà nhàn dèi hòi tho phài dal cài Tòi ò vj trf trung tàm. Càc nhà
Tho mói khịng ngàn ngai trong viéc khàng djnh cài bàn ngà cùa minh: Hp dùng
cài Tòi de xung ho, de nói chuyén vói mpi ngirói vói niém khài khao dupc giao
càm vói dói:
'Tài chi là mot khàch tình si
Ham védep co mn hình rnn the
Muan cày bùi nàng Ly Tao tói ve
Va mugn cày dàn ngàn phim tịi ca.
(...) Tói ngai ca vài tiéng Umgphdn khai
Tói thàthan cùng thieu mi bang khng
Tói véo von theo tieng sao htng chicng

Tịi yèn in vài tiéng ehuòng huyén dieu
(....) Tòi mudn làm nhà nghe si nhiem man
Ldy thanh sac tran gian làm tài liéu "
(Cày dàn muòn diéu - Tlié Lù)
Dùng nhu Hồi Tlianh nhàn dinh, thói dai Tho mói là "ihói dai cài Tịi"
trong lluy. Chùng ta thè nliAn thày rài rò ràng Irén bé mal càu chù: Tòi là
"khàeh bị hành phieu làng", tịi là "khàcb tình si", tịi là "con chim dén lù nùi la",
"tòi nhu con nai bi chiéu dành li", tịi chi là "mot kiép di hoang", tòi chi là
"mot cày kim bé nho"...
Khi cài Tòi dupc khàng djnh cung tue là cà tfnh sàng tao duc;c hịc Ip rị
làng . Mịi nhà tho déu gang kbàng dinh cài Tịi cùa mình trong nhùng phong
càch dịc dào, khịng ai giị'ng ai. Chfnh vi the Hồi Tlianh khòng ngàn ngai khi
qua quyét ràng: "Trong lich su tho ea Viét Nam chua bao gió eó mot thói dai
phong phù nhu thói dai này. Chua bao gió nguói ta thày xuàt bién cùng mot làn
mot bdn tho ròng mò nhu Thè Lù, mo màng nhu Luu Trpng Lu, bùng tràng nhu
Huy Tbóng, trong sàng nhu Nguyén Nhupc Phàp, ào nào nhu Huy Càn, qué mùa


nhu Nguyén Binh, ky di nhu Che Lan Vién... va thiét tha, rao rirc, bàn kboàn nhu
Xuàn Dieu" ( 32, tr 29).
Tho ca Viét Nam tu tho ea Trung dai dén Tho mói là cà mot chàng dng
dai hàng nghìn nàm ma Tho mói chi phàt trién trong hon mot thàp ky (1932 1945). Nhung su dai ngàn ve mal thói gian khịng phài qut dinh tà't cà. Bịi chi
trong vịng hon 10 nàm thè bé càc nhà Tho mói vói tài nàng va bàn ITnh cùa mình
h

dà dua Ilio Viet Nam thồt khịi cài sao mịn, tu tùng - cài con dng dà qua mịn
cu cùa tho ea Trung dai de xàe làp cho minh mot he tbóng ibi phàp riéng góp
phàn hién dai hóa tho Viét Nam trong xu the chung cùa tho ea nhàn loai.
2. TÀN DÀ - NGI BÀC CAU CHO THO MỊI
Trong tién trình tho ca dàn toc dàu thè ky 20, Tàn Dà thuc su eó mot vi tri

quan Irpiig trong buóc chuyén lù tho cu sang tho mói. Chfnh vi vay, khịng phài là
ngàu nhién khi trong "Thi nhàn Viet Nam'\ Hoài Thanh dà "cung chiéu anh hón
Tàn Dà" de chùng kièn cc bịi bop cùa càc nhà Tho mói. "Hịi Tao Dàn bòni
nay dòng dù bau kbàp màt thi nhàn; chùng tòi mot long thành kfnh xin ruóe anh
bdn Tién sinh ve chiing giàm. Anh em ị day, tuy ngirói san kc truóc, nhimg ai này
déu là con dàu long cùa thè ky hai muoi. Trén bòi Tao Dàn, ehi tién sinh là nguòi
cùa hai thè k^. Tién sinh se dai biéu cho mot lịp ngi de chùng giàm cịng viéc
Ic'^p ngi kèticp. Ò dja vi à'y con co ai xùng dàng licrn Tién sinh?" ( 32, ir.l 1)
Tàn Dà sinh ra va \ịn lén trong budi giao thói cùa bai thè ky, chùng kién su
bài lue cùa Nho giào truóc thói cuòc va su dào lòn cùa nhiéu già tri Iruyén ihóng,
cùng lue dị là su xàm nhàp cùa nbihig nèp song phuong Tày va nhùng quan niém
bèi sue mói me. Cupe song xà hịi dùng dàng giùa bai dói cuc: phuong Dóng va
plurong Tày, cu va mói, phong kièn va tu bàn, ... khién Tàn Dà va mot lóp ngi
Ihe thè he cùa òng cùng khòng the song Ibuàn nhàt nhu truóc nùa. Tàn Dà là
nhà Nho. sinh truóng trong mot già dình dịng dịi khoa bang nhimg ịng khịng

0


Ihc loai nhà nho chinh thị'ng, "Ịng là nhà Nho tài tu song trong mịi trng xà
hịi tu san" (Tran Dình Hupu). Chi vói diéu này tbịi ro ràng Tàn Dà dà mang dèn
mịl cài gì mói vào vàn hpe. Dùng nhu vày, bòi vi trong xà bòi tu san - cài xà bịi
ma dóng lién chi phị'i tà't cà thi dèn vàn chuong cung irị thành hàng hóa. Dói vói
Tàn Dà, vàn Iho khịng phài dupc làm ra lue "Irà du luu bau" de ngàm ngai cho
khuày hay gùi tàng ban bè, ma vàn chuong ò day là mot phuong tién de kiém ké
sinh nhai, "vàn chirong bàn plió phiróng":
"Nhà trai nàm xita hgc it nhiéu
Vdn lieng con mot bang vàn dò
Gidy nguài, mi/c ngitài, fhuè ngirài in
Muirn cita hàng nguài bàn phuàng phó"

(Hdutrài)
Day Ihirc su là mot quan niém vàn ebuong bèi sire mói me ma truóc Tàn Dà
dura bé eó. Vàn chuong Nho giào chfnh tbóng là phài "chị dao", "nói chf", là
phài hịc bach kbf lièi cùa nguói quàn lù, là phài khàng dinh "chf lang bóng" cùa
bàc (rtrc/ng phu. Dị là thù vàn chuong cao dao cùa nhùng nguòi biét chù thành
hién. Nhung giùa lue xà bịi dang chun minh trong ccyn gió phuong Tày, lliì thù
vàn chuong à'y khóng con phù bcirp vói nèp càm nèp nghi cùa con ngirói lue bay
gió.
Tu quan niem vàn chuong "con non con nuóc con tràng gió. Con co vàn
chucnig bàn phó phuong" mói la à'y, Tàn Dà dà thdi vào iho ca Viét Nam nhùng
nani dàu llièky 20 mot lng sinh kbf mói. Ịng dà mang dén cho tho nhùng càch
làn dpc dào cà ve noi dung va binh thùc.
Ve mal noi dung, net dac sàc nhàt trong tho Tàn Dà chfnh là su xuàt hien
va khàng djnh cùa cài tòi cà nhàn. Xà bòi tu san là xà bịi cùa chù nghla cà nhàn,
con ngi thồt khịi vịng "lam cuong, ngù Ibng" cùa Nho giào de song vói
bàn ngà cùa mình. Là nhà nho lai tir, Tàn Dà lai càng coi trpng tu do tu lai cà

11


nhàn, óng mong mutìn thồt khịi cành tu tùng cùa xà hịi phong kièn, thồt khịi
su gị bó cùa Nho giào de mac sue tung hồnh vói cài tịi ngang làng phóng lùng
cùa mình:
"Kiép sau xin chà làm ngri
Làm dịi chim nhan tung trai ma bay
Tiiyét mù hénuàc non mày
Bui lidng trịng tham nhu ngày chua xa''
Vói nhà nho chfnh thị'ng ibi "phài danh gì vói nùi song", ng danh su
nghiép là su khàng dinh bàn ITnh tài nàng cùa hp, thi Tàn Dà khòng ibè:
"Trai ddt sinh ta, ruga vài tha

Khòng tha khòng ruau song nhu thùa
Còng danh hai chù mài men nhgf
Su nghiép tram nàm net mi/c ma**
(Ngày xn tha rugu)
Tliồt khịi vịng danh lai, Tàn Dà chi biét tho va song bèi mình cho tho.
"Trai sinh ra bàc Tàn Dà
Qué huang thài co, cica nhà tìuri khịng
Nùa dai Nam Bae Tày Dóng
Ban bè sum hgp va chóng biét ly
Tùi tha deo kliap ba ky
La chi rùng bién thieu gì gió tràng*'
Bịi hon ai bèi chfnh óng là nguói y thùc rat rò ve tài nàng vàn chuong cùa
mình. Va day cung là Lin ddu tién trong beh si'r vàn hpc ké lù truóc dén nay, su tu
y Ihùc ve tài nàng va bàn ITnh cà nhàn dupc bòc lo rò ràng nhu thè: lu y thùc dén
niùc ngòng nghénh kiéu bae. Thàm chf Tàn Dà elio ràng khịng phài mpi ngi ó
ha giói déu hiéu tho óng, chi eó trén ihirgng giói thi tài nàng vàn chuong cùa ịng
mói duc;c khàng djnh mot càch rị ràng:
12


*Trdi lai phè cho "vàn thàt tuyèt "
Vàn tran duac thè'chàc co it "
(Hdu trai)
Khóng nhùng "thi tài" ma con "da tình", tho Tàn Dà thuc su dà mị dàu cho
cc càch mang giài phóng tình càm cà nhàn, tao dà cho Tho mịri VÌQÌ ve tình u
sau này. Tàn Dà tu nhàn mình là "giị'ng da tình" nhung lai khòng gap may man
Irong Ihuc tè. Yeti nhiéu ninmg thài tình cung nhiéu, Tàn Dà khịng gap dupc giai
nhàn trong cc dói thuc: ịng dành tìm dén nhùng ngi dep cùa coi mong.
Nhùng già'c mo tình yéu cùa Tàn Dà vói Ngu Co, Tày Tlii, Dirong Quy Pbi, Hàng
Nga... chfnh là khùc xa cùa linh yéu khòng thành trong thirc tè.

Trong vàn chuong Trung dai, rà't it tho vié't ve tình yéu, viét ve tình yéu cùa
chfnh bàn Ihàn mình Ibi lai càng bièm. Tàn Dà dà dua cài tòi cùa mình vào tìong
tho de md xè, de khàc boa vói nhiéu cung bàc linh càm va ị nhiéu góc dị khàc
nbau. Khi Ibi nbó nhung mong dpi co ho dèn luyét vpng:
"Nuàc non nàng mot lóri the
Nuàc di di mài khóng ve cùng non "
(Thè non nc)
•I

khi lai ồn tràch rat vu vo cùa kè dang yéu:
"Tràch cài tàm xn nhà mdi ta
Làm cho bịi rói mdi tuang tu
Suang mù màt ddt nguài theo mgng
Nhan Idng chàn trai ké dai tha"
Va khi là nói co don tirịng dèn cùng cuc khi mot minh dói dién vói
chfnh minh:
"Coi san ta lai vài fa
Lo quen biét mài ggi là tuang tri

13


Can gió thàm co khi ciìng khóc
Bóng tràng thatdi làm lue cùng chai
Guang vui cùng mot net cuài"
(Thudua nguài tình khịng quen biét)
Ngi doc sé ngS là phi 1^ khi Tàn Dà vièt thu cho "ngi tình khịng quen
bièt" rói lai gùlthu "tràch ngi tình nhàn khịng quen biét". Nhimg su phi ly lai
chfnh là cài logie trong tàm bdn nhà Iho - làm hón cùa mot kè qua nhiéu an ùc
trong linh u va mong mn direte giài tồ trong ilio.

Nguói ta nói Tho mói là tho cùa nói buon, nói buon giàng màc kbàp noi ibi
\ha Tàn Dà chfnh là su bao triróc.
Su xi hién cùa cài tịi "Ibi tài" va "da linh" Irong tlict Tàn Dà dà tao nén
nhùng net dòc dào trong phong càch, mang dén nói dung mói me cho ibcr. Tha ca
Viét Nam gió day se khịng con bó bep trong nhùng khn khd càm xùc chung
chung, ma sé phàn ành con ngirói cà nhàn vói nhiéu màu sàc cùa càm xùc, nhiéu
cung bàc cùa tinh càm.
Nhùng thay ddi ve màt noi dung tal yé'u se dàn dèn nhùng ddi thay ve hình
Ihite Ihé hién. Tàn Dà dà làm mot cupe tdng duyèt tàt cà càc the loai tho cCi lù dàn
gian dén bàc hpc nhung eó su vàn dung va sàng tao mot càch linh boat de phù
lipp vói nói dung càm xùc mói.
Tàn Dà là mot nhà Nho nén vàn chuong é lù dói vói ịng khịng phài là xa
la. Nlurng thành ng cùa Tàn Dà chfnh là dà Ihồt khịi su ràng buc)c chat bep
cùa thè tho Duóng luàt, mang chà't dàn gian hoà vào chà't bàc hpe. Chfnh vi thè
nhùng càu tho thà't ngịn bàt é Dng lt khịng con cài ve trang nghiém, cao
dao nhu truóc nùa. Tàn Dà khịng ngàn ngai dem chun tình u dịi lùa dal
trong khn khd tho Dng lt:
"Tràch cài tam xn nhd min ta

14


Làm cho òdi rdi mdi tuang tu
Suang mù mal ddt nguài theo mgng
Nhan Idng chàn trai kè dai thu
.,

Nghìn dàm dàm quén tình lite dy
Tram nàm con nhà chuyén ngày xua
Tuang tu mot mdi hai nguài biéì

Ai dpc thu này da biet chua? "

Hay chùng la co thè bàt gap mot gipng diéu dó'i dap rà't tinh tu cùa ca dao
trong mot bài tho Duóng luàt:
"i4//// co yèn em dùng lai ma
Ò day vàng ve qudng duàng xa
Thuyén quyèn co y trịng theo thè'
Qn tùvị tình bc mdi a? "
(Con gài hai dàu)
Va con rài nhiéu bài tho Duóng luàt dupc xày dung trén chat liéu dàn gian
nhu: "Gheo nguài vu va", "Xem co chài dành cà", "Nhàchi hàng cau"...
Khòng thồ man vói khn khd chat bep cùa càc the tho Dng ll, Tàn
Dà lìm ve vói nhiéu thè tho va hình thùc dién dat cùa tho ca dàn toc nhung khòng
phài he nguyén ma co sir sàng tao dpc dào riéng thè hién phong càch rài Tàn Dà.
Tàn Dà gpi ca dao cùa mình là phong thi. Dị là nhùng càu tho lue bài mirai ma
duyén dàng nhung khòng con ve mpc mac cùa ca dao:
- "Con co làn lói ha ao
Phdt phadói ddi yem dào gió bay
Em ve giuc me cùng thay
Cam sào dai nuàc biét ngày nào trong
Con co làn lai bà song

15


i^gày xanh mịn mói ma hóng phói pha
Em ve giuc me cùng dia
ChatrUa dua héo nghimà buon tènh "

- "Dèm qua anh nhà dèh mì/ih

Nhà càu ùhu, nhà tình chai vai
Ra san bàc glie lén trai
O duài ha giài eó ngi tU(rng tu
Trai cao ggi mài khịng tìnta
De anh ra ngdn vào ngacanh chdy"
Khi nói ve Tàn Dà, nhà vàn Lan Khai dà viéi: "Trong cài di san tho ca ma
Tàn Dà truyén lai cho la, tòi yéu Ihfch nhài nhùng càu lue bàt kiéu phong dao à'y,
Ihirc là nhùng càu tfnh chat hồn lồn Viet Nam, khi dpc lén nghe cài nhac
diéu lluiàn lùy vò cùng, no di Ihàng vào tàm hón Viet Nam cùa chùng la làm la
càm dòng biét chùng nào" (Tao Dàn so 9 va 10 - 1939). Dùng là nhiìng càu lue
bàt dàm chài ca dao à'y dà khién Tàn Dà Irò thành "mot ibi sT rài An Nam, hoàn
loàn An Nam" nhu càch nói cùa Xuàn Diéu.
McM diéu dàng nói nùa là Tàn Dà khòng chi sàng làc lue bài kiéu phong
dao ma òng con viéi tho trù linh lue bàt. Kéi bop cài duyén dàng linh tu cùa ca
dao vói nhùng iihip dieu cùa càm xùc cà nhàn là net noi bai Irong tho trù tình lue
bài cùa Tàn Dà:
"Tram nàm cho dèn cài già
Con ra con Bóng con là eó nhau
Trdn ai màc nhùng ai dàu
Ai thuang tir biét ai sau sinh ly
Con ta Bóng nd nào di
•"

Ta di, Bóng co a chi coi trdn "
16


(Nói chuyén vài Bóng)
Trong nhùng càch tàn dàng ké cùa Tàn Dà trén phuong dién the loai con
phài ké dèn su xuà't hién cùa the tho tu do. Ngay lù tàp "Kiwi tình con /" nàm

1916 dà xuà't hién nhùng bài tho tu do khóng theo niém luàl, cho dén "Khdi tình
con II" Ibi tho tuyét tàc nhu "Tdng biét", "Càm thu tién tini", "Khóc Tày Thi''
khàc so.yói Tlio mói là mà'y:
"Là dào rai ràc Idi Thién Timi
Sudi tién, oanh dua, nhùng ngàm ngùi
Ni(a nàm tién cành
Mot buàc tran ai
Ifàc cu dun thùa co thè'thói
Dà mịn, rèu nhgf
Nc chdy, h tròi
Cài hgc bay lén vùt tàn trai
Trai ddt tu nay xa càch mdi
Cita dịng
Dati non
Dng Idi cu
Nghìn nàm tha thdn bóng tràng soi "
Khi làn cịng tho cii, càc nhà Tlio mói déu cliTa mùi nhpn cịng kfch Tàn Dà
va Tàn Dà cilng dà timg bài xfch Tlio mói. Nhimg bàn thàn dà viéi ilio ur do (co le
là mot càch khòng y thùc) va quan niém "chàng le chàng lói cùng vàn chuc^ng".
Cho dén khi eó mot su nhàn Ihùc day dù va ró ràng ibi Tàn Dà dà lén liéng ùng hp
Tlio mói va kéu gpi ddi mói tho.
"Dàn là dàn
Tha là tha
Tha thài co chù, dàn eó ta
17

OAi H O C Q U O C G I À H A r j . j .

^1/59/

Néu khóng phà càch viét diéu luàt
Khó cho thién ha dèh bao già? "
(Tha mài)
Co thè nói vói nhirng bài tho tu do Tàn Dà dà dat nbChig vién gach dàu lién
de xày ngịi nhà Tho mói. Chàng thè ma Hồi Thanh dà khàng djnh: "Tién sinh
gàn chùng tịi làm. Tién sinh khịng mang ló't y phue, lót tu tng cùa chùng tịi.
Nhimg co làm gì nhiing cài Idi. Tién sinh dà cùng chùng tịi chia sé mot nói khài
viMig Ihiéi tha, nói khài vpng ihồl ly ra ngồi cài lù lùng, cài già dói, cài khị
khan cùa khn sào" ( 32, tr. 11). Cài khài vpng i trói cho tho dà dupc nhen
lén tu Tàn Dà de rdi thdi bùng lén trong Tho mói.
Khóng chi "uom màm" cho Tho mói trén phuong dién the loai, eó le mot
phàn quan trpng nùa trong nbiJng càch làn cùa ilio Tàn Dà chinh là su ddi mói
gipng dieu. Tho Tàn Dà là su dan két va hoà licpfp tu nhién nhiéu gipng dieu, gipng
cani hồi non nc, gipng trù tinh ihồng dal, va bang khuàng rài gàn vói Tlicy
max. Ngay cà cài gipng voi vàng, cuong quyl "rat Tày" cùa Xuàn Dieu khi chay
dua vói thói gian ta cùng bàt gap trong tho Tàn Dà:
"Mòi nàm mot tuoi
Nhu dudi xuàn di
Màng mgc co lùa
Dịi ta co thi.
Chai di thói
Chai mail di fhịi! "
(Chai xuàn kéo hèf xuàn di)
Vói quan niém vàn chuong mói me, vói su càch làn dịc dào irén phuong
thùc biéu hién nhimg Tàn Dà vàn chua dupc xé'p vào hàng TliO mai. Diéu này hàn
co nguyén nhàn cà ve mal chù quan làn khàeh quan. Su han che cùa Ijch su clifiih
là tàm rào chàn ngàn càn con ngirói vuoi thồt mac dù trong long ho ln àp ù

18

khàt khao giài phóng. Va ngay trong chinh bàn thàn nhà tho cùng ln lón lai hai
dói cuc. Mac dù chua thàm nhàp vàn chuong cu lù nhung hon ai bèi Tàn Dà là
mòl nhà Nho nén vàn chuong Nho giào dà àn vào licin tinte. Ngay cà nhùng bài
tho dupc eoi là mói nhà't cùa ịng vàn con thàp ihồng bóng dàng cùa tho cu, va
cài mói vSn chi là "di bici". Nhimg dieu dàng nói chfnh là ị nhùng cài "dj biél"
nhu t h è - nhùng cài màm dang dupc àp ù cho mùa sau. Tho ea Viét Nam dèn Tàn
Dà bài diìii co su ddi dịng. Sir dan xeii hồ tiịn giùa hai dóng ilio é va mói va
trong con ngi Tàn Dà khién ịng Irị thành ngi cùa hai thè ky", "dao nhùng
bàn mị dàu cho mịl cc hồ nhac làn ky dirong sàp sùa"( 32, Ir. 12).
3. VÀI NET VE SUCÀCH TÀN CÙA THI PHÀP THO MỊI
Thof mói ra dói dà lao nén mcil cupe càch mang trong iha ca. Chù *'càcli
mang" à'y eó the hiéu ò rà't nhiéu khfa canh, nbimg quan trpng nhài chnih là càcli
mang ve mài Ibi phàp. Tho mói dà thay thè he ihóng thi phàp é dà ngu trj bao
nhiéu thè ky va mò ra su trién vpng phàt trién vò han cho ibi ca ve sau.
Trong khuòn khd phàn này chùng tịi khịng Ibam vpng trình bay lai cà
mpi phuong dién cùa thi phàp Tho mói ma ehi diém qua mot so nel quan trpng
Irong su càch tàn ve mài ibi phàp cùa Tho mói so vói tho ca trung dai.
Tho mói, truóc bèi là mói ve tu duy. Chfnh su thay ddi ve càch càm, nèp
ngliT dà chi phói su thay ddi ve hình thùc biéu hién. Càc nhà tho mói tiép nhan
ành hng lù tho ca phuong Tày (dac biét là Phàp) cịng vói truyén tbóng Duóng
Ibi - Tdng Ibi cùa Trung Quóc vón dà àn sàu vào tiém thùc, dà mang dèn cho Ilio
ea Viét Nam mot su dịc dào mói la ve binh thùc biéu hién. Tho mai bang nhùng
càch nói mói da hòc lo chàn thành, sàu sàc nhùng linh càm phong phù, nhiéu màu
ve cùa làm bdn, dà kbàm pbà nhùng rung dòng vò cùng tinh té cùa trai tim con
nguói, dà di vào tàn cùng nhùng ngóc ngàch, nhùng noi sàu kfn nhài cùa làm hón.
De "trai long minh trén trang giày tràng" mong muón su sé chia cùa nhùng Irai
lini ddng càm.
19

Su càch tàn cùa thi phàp Tho mói dupc khàng djnh trén rat nhiéu phuong
dién quan trong nhu: Thè loai, ngịn tu, gipng dieu, thói gian nghe tht, khịng
gian nghé tht...
Trc hèt ve màt thè loai, nhu Hồi Thanh trong 'Thi nhàn Viet Nam'' dà
due kèt: "Phong trào Tho mói truóc hèt là mot cupe ibi nghiém tao bao de djìib lai
già trj nhiing khn phép xua". Diéu dị co nghTa Tho mói khịng phài hồn lồn
là nhung thè iho mói ma trén co so càc the tho truyén Ihóng càc nhà TIio mói dà
cài tao cho phù bop vói nhu càu càm xùe cùa thói dai mói, dóng thói sàng tao ra
mot so the tho mói. Xét ve mal phuong dién the loai, càc nhà tho cùa phong trào
Tlio mói dà ihuc su tao nén nhùng buóc dot phà quan trpng. Chi trong mot
khồng thói gian ngàn, nhiéu the tho dupc djnh hình va phàt trién dn djnh. Tlio
mói the nghiém thành còng trong càu tho tàm àm lièi phàt trién lù thè ca trù cùa
dàn toc. Su nhip nbàng trén co so quy luàt càn dói giùa càc àm lièi, càc lièi làu,
càc doan mach tao elio thè tho này mot khà nàng dién là dpc dào mói la:
"Xuàn khòng ehi a mùa xuàn ba thàng
Xuàn hi khi nàng rgng dèh tình cà
Cium trén cành ha mó hot ra tha;
Xn hi lue gió ve khịng dinh fruire"
( Xn khóng mùa- Xn Diéu)
Ngirói dpc khịng bài gap bóng dàng tho cu trong nhùng vàn tho nhu Ihè.
Vói su khịng han djnh ve so cau, so khd tho, thè làm chù rat dàc dung trong viéc
dién tà tinh càm vói nhiéu cung bàc khàc nhau: khi ibi là lói thị than cùa nguói
ky nù.
"Em sa làm. Già bang tran nigi néo;
Trai day tràng Ignh lè'o sudi xuang da "
(Lai ky nù - Xuàn Diéu)

20

Khi thi là tièng nói da dièt cùa trai tim rao ruc yeu duc^ng:
Anh nhà tieng. Anh nhà hình. Atih nhà ành.
Anh nhà em, anh nhà làm! Em ai!
(Tuang tu chiéu- Xn Diéu)
Ị thè Iho bay chù khịng con àm diéu trang nghiém, ed kfnh cùa tho thàt
ngịn Diróng lt con tho nàm chù cung khòng bi phu thupc vào sàc lliài cùa the
ngu ngịn Dng lt. Càc ibi nhàn cùa phong irào Tlio mói dà bién làu, càch diéu
theo nhùng phuong thùc cùa minh de mang dèn nhùng sàng tao dịc ciào cho bàn
hồ là'u da àm: Mot Luu Trpng Lu nbe nbàng trong sàng vói nhùng vàn tho thu:
"Em khịng nghe mùa tlm
Di tràng màthón thùc?
...Em khịng nghe rùng thu.
Là thu kéu xào xgc,
Con nai vàng nga ngàc
Dap trén là vàng khò? "
(Tieng thu - Luu Trpng Lu)
Mot Vu Dình Lién vói lói tho gian di ma xùe dịng khi viét "Ong dị "
trong tàm trang hồi ed:
"Nàm nay dào lai nà
Khịng thày óng do xUa
Nhùng ngi mn nàm e ù
Hón a dàu bay già? "
Mot diéu rà't de nhàn thày dò là bau bèi càc nhà tho cùa phong trào Tlio
mói déu thù nghiém va co dupc nhùng thành còng nhàt dinh ò thè tho bay chù.

21

Phài chàng ho dà qua quen thuóc vói thè tho thàt ngịn bàt cu Dng lt cùa tho
ed dièn Trung Qutfc? Nhung tho bay chù trong phong trào Tho mói hồn tồn
khóng con nhùng niém ll khài klic trong mị,t khuòn màu cùng nliàc nhu llict ed
ma no Irò nen mém mai, uyèn chuyén, linh boat trong viec khàc boa nhùng làm
trang khàc nhau. Co thè do là nói nbó nhung thdn thùc:
"Anh di tha thdn nhu ngày dai
Hùng ldy huang nong trong ào em.
A,

^

( Am thàm - Hàn Mae Tu)
dòi khi no dién là rat thành còng cài tàm trang dò dang, lo làng:
"Mot chili còng danh rdf lido hun
Va dang dà nùa cc tình dun "
(Bàt gap mùa thu -Nguyén Bfnb).
Va thàm chf nò bùu dung cà trong viéc triéi ly vùa tir nhién gian dj lai vó cùng
sàu sàc:
"Làm sao sdng àuge ma khóng yèn,
Khóng nhà, khóng thuang, mot ké nào "
( Bài tha tuoi nho- Xuàn Diéu).
Mot thè tho quen thupc vàn dirpc tran trpng va làm giàu tbém là thè lue
bài truyén tbóng. Liic bàt trong ca dao dèn lue bàt trong truyén Kiéu dà dal tói
mùc nhuàn nhuy diéu luyén. Nhung nhiéu nhà Tho mói dà thành cịng va xàc làp
elio minh mot vj thè nhàt djnh trong phong trào Tho mói vói thè lue bài nhu Ho
D/é'ch, Huy Càn, Nguyén Bfnb, Xuàn Diéu

Nhimg Ibi nhàn cùa Ihói dai Tho

mịfi dà mang dèn cho lue bàt nhùng nhip tàm hón mói ben canh chài dàn q gian

dj dàm dà vị'n cùa mot thè tho truyén thò'ng. Tiéu biéu cho the lue bài trong
phong trào TIio mói chfnh là Ngun Bfnb - ngi lim giù chài ihòn qué mòc mac
Irong tàm bdn nguòi Viét Nam:
22


"Hoa chanh nị giùa vn chanh
Thày II mình vài chùng mình chàn q "
(Chàn q - Ngun Bfnb)
Nhùng lói tho gian di chàn chà't thè hién thài dò nàng niu tran trpng eòi
ngudn bàn sàc dàn toc.
Ben canh nhùng thè tho iruyén thò'ng dtrc;c càch làn elio phù 1K;P vc'yi tu
duy mói, càm xùc mói ibi phong trào Tho mói con mang dèn cho tho ca dàn toc
nhùng thè tho mói la. Co le tho tu do là phuong thùc dàc dung cho nhùng làm hón
ln rịng nuV, khao khài ducrc Ihào cui xd Idng va khàng djnh bàn ITnh cà nhàn.
Khi vàn xuói tran vào dia bai cùa tho ibi tho vàn xi xi hién. Co su thù nghiém
vói nhùng loai càu tho 10 àm lièi, 12 àm lièi bay tao bao hon là su càch làn vói
nhùng càu tho dai 21 àm lièi cùa truóng phài tho Bach Nga (Nguyén Vy, Nguyén
Tlij Kiém). Cho dù eó dal direte Ihành eòng hay khòng nhùng thù nghiém à'y cùng
phàn nào kbàng dinh sue sàng tao manh me cùa thè he nhà Tho mói. Hp dàm
ngliT, dàm làm, hp khịng thồ man vói nhùng gì san co cùa cha ịng de lai, hp dàn
thàn vào cịng cc lini tói khóng mei mịi nhùng thè loai mói elio ilio de làm
giàu tbém elio Ibi ca dàn toc.
Bịi dị'i vói hp, hon ai bè't, truyén thò'ng vùa là sue càn vùa là chò dira va
kéi thùc cupe cài càch (tày tfnh "Iranh dà'u" à'y là su hoà giài, hoà ddng cùa tho cu
va tho mói. Nhùng thè tho mói bc dàu tìm dupc chò dùng va khàng dinh vi trf
Irén thi dàn nhùng thè tho é cùng Irị lai vói nhiéu màu sàc mói. Diéu dàng nói
va quan trpng hon cà chfnh là càch tàn ve thè loai. TliO mói tao ra sire ành hng
làu dai tói su lìm tói nhùng phuong thùc ihè bién mai cùa tho ca hién dai sau này.
Day thuc su là diém khịi ngudn sàng tao de hình thành nhùng bình Ihùc iho mói

la, vira càu ky, vira tao bao: Tlio bình thoi, tho hình thàp, ilio bàc lliang, iho hình
lam giàc...

23