QUYỀN CỦA TRẺ EM TRÊN KHÔNG GIAN MẠNG – GÓC NHÌN TỪ LUẬT AN NINH MẠNG

QUYỀN CỦA TRẺ EM TRÊN KHƠNG GIAN MẠNG – GĨC NHÌN
TỪ LUẬT AN NINH MẠNG
Đặng Khánh Bảo Ngọc
Đặng Thị Như Quỳnh
Phạm Đinh Hiền Nhi
Tạ Bảo Châu
CLB Luật sư Quốc tế1
Tóm tắt
Trong thời đại cơng nghệ 4.0 như hiện nay thì sự ra đời của Luật An ninh mạng được cho là rất
cần thiết nhằm đảm bảo quyền và lợi ích của công dân. Đối tượng điều chỉnh của luật này rất rộng,
trong đó có trẻ em – nhóm đối tượng dễ bị tổn thương và cần được quan tâm đặc biệt. Bài viết dưới đây
đề cập đến quyền của trẻ em được quy định trong Luật An ninh mạng 2018 dưới góc nhìn pháp lý và
thực tiễn. Bài viết hướng đến phân tích vấn đề bảo vệ trẻ em trên không gian mạng theo quy định Luật
An ninh mạng và các luật khác có liên quan. Đồng thời có sự so sánh, phân tích một số quy định bảo vệ
trẻ em trong pháp luật quốc tế và các quốc gia khác. Từ đó, đưa ra kiến nghị và giải pháp để đảm bảo
quyền tham gia không gian mạng của trẻ em được thực hiện một cách có hiệu quả, tích cực và lành
mạnh.
Từ khóa: Trẻ em, Luật Trẻ em, Luật An ninh mạng, internet, quyền của trẻ em.
Abstract:
As we are in the era of the fourth industrial revolution, the promulgation of Law on
Cybersecurity is inevitable to ensure the rights and interests of society on cyberspace - which are
considerably harmed in this era. Subject of application of Law on Cybersecurity is broad; however, in
such includes children - the vulnerable group which requires special attention. This Article approaches
the rights of children which are regulated in Law on Cybersecurity in a legal and practical perspective.
The Article aims to give information about analyzing and comparing Law on Cybersecurity and others
related to regulations of other countries and international's. Thus, firmly coming up with
recommendations and solutions to ensure that the rights of children on cyberspace are well-protected
and create free, safe cyberspace for children.
Keywords: Children, a law on children, a law on cybersecurity, internet, children's rights.
1. Sự cần thiết Luật An ninh mạng đối với vấn đề bảo vệ trẻ em
Ngày nay, với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ và tốc độ lan truyền thông tin nhanh chóng

thì việc tiếp cận thơng tin là điều vơ cùng dễ dàng. Có thể nhận thấy, máy tính xách tay khơng cịn là
phương tiện duy nhất để cập nhật thơng tin mà nay người dùng cịn có thể sử dụng điện thoại thơng
minh hay máy tính bảng (iPad) để truy cập internet. Điều này đồng nghĩa với việc số lượng người sử
dụng mạng tăng rất nhiều so với trước đó. Tuy nhiên, khơng phải đối tượng tiếp cận nào cũng có đầy
đủ khả năng nhận thức và chọn lọc thông tin một cách hiệu quả trên không gian mạng. Và trẻ em là một
trong những đối tượng đó. Các thông tin, ứng dụng được đăng tải trên internet ngày càng nhiều mà
1

Câu lạc bộ học thuật trực thuộc Đoàn khoa Luật Quốc tế
1


khơng qua một sự kiểm sốt chặt chẽ, dẫn đến có những thơng tin, ứng dụng, trị chơi có yếu tố kích
động, mang tính đồi trụy vẫn ngày một phổ biến và tác động tiêu cực đến tâm lý trẻ em nhưng lại
khơng có một sự ngăn cấm. Gần đây nhất có thể nhận thấy là hình ảnh kinh dị của Momo gây ám ảnh
và tác động tiêu cực đến trẻ em vẫn luôn xuất hiện trong các video trên Youtube Kids hay ứng dụng
Blued có nội dung khơng lành mạnh đối với trẻ em vẫn đang còn tồn tại. Khơng chỉ dừng lại ở đó, trẻ
em cịn bị kẻ xấu dụ dỗ qua mạng xã hội dẫn đến bị xâm hại tình dục. Tất cả những trị chơi, clip có nội
dung bạo lực, khiêu dâm vẫn được phát tán ngang nhiên trên mạng. Những tin nhắn lạm dụng tình dục
vẫn xuất hiện mà khơng có sự quản lý, vào cuộc của cơ quan chức năng có thẩm quyền hay sự điều
chỉnh của pháp luật thì hậu quả thật khơn lường. Vì vậy, sự ra đời của Luật An ninh mạng là điều tất
yếu nhằm bảo vệ mọi người nói chung và trẻ em nói riêng.
2. Quyền trẻ em trên không gian mạng theo Luật An ninh mạng 2018 và Luật Trẻ em 2016
Theo số liệu thống kê của Liên hợp quốc, 138 quốc gia (trong đó có 95 nước đang phát triển) đã
ban hành Luật An ninh mạng 2. Ở Việt Nam, Luật An ninh mạng được thông qua tại kỳ họp thứ 5 Quốc
hội khóa XIV, chính thức có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/1/2019. Theo đó, “an ninh mạng” là sự bảo
đảm hoạt động trên không gian mạng không gây phương hại đến an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã
hội, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Luật An ninh mạng 2018 gồm 7 Chương
43 Điều quy định những nội dung cơ bản về bảo vệ an ninh mạng đối với hệ thống thông tin quan trọng
về an ninh quốc gia; phòng ngừa, xử lý hành vi xâm phạm an ninh mạng; triển khai hoạt động bảo vệ

an ninh mạng và quy định trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan. Trong đó, nhằm thể
hiện sự quan tâm, chính sách bảo vệ trẻ em của Nhà nước ta thì tại Điều 29 đã quy định về việc bảo vệ
trẻ em trên không gian mạng.
Điều luật khẳng định trẻ em có quyền được bảo vệ, tiếp cận thông tin, tham gia hoạt động xã
hội, vui chơi, giải trí, giữ bí mật đời sống riêng tư và các quyền khác khi tham gia trên không gian
mạng. Trẻ em là đối tượng thích khám phá, tìm hiểu nhưng lại rất dễ bị tác động và tổn thương. Bởi
vậy, pháp luật quy định về việc bảo vệ trẻ em trên không gian mạng nhằm tạo môi trường sống lành
mạnh, an toàn, giúp trẻ em được giáo dục, vui chơi phù hợp với lứa tuổi. Quyền được bảo vệ là một
quyền cơ bản, có ảnh hưởng trực tiếp đến các quyền khác của trẻ em. Trẻ em có quyền được quyền bảo
vệ danh dự, nhân phẩm, thông tin, đời sống riêng tư trên không gian mạng, tránh những ảnh hưởng tiêu
cực từ phim ảnh bạo lực, văn hóa đồi trụy,… Không gian mạng là “mở” cho tất cả mọi người và nó là
nguồn tri thức vơ tận nếu biết sử dụng đúng cách, vì thế quy định pháp luật đã tạo điều kiện tối đa cho
trẻ em phát huy các quyền của mình như: quyền được học tập, quyền được vui chơi, giải trí,…bằng
cách quy định cụ thể trách nhiệm của từng cá nhân, cơ quan, tổ chức trong việc tạo môi trường không
gian mạng lành mạnh cho trẻ em phát triển.
Thứ nhất, đối với chủ quản hệ thống thông tin, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trên mạng viễn
thông, mạng Internet và các dịch vụ gia tăng trên khơng gian mạng có trách nhiệm kiểm sốt nội dung
thông tin trên hệ thống thông tin hoặc trên dịch vụ do doanh nghiệp cung cấp không gây nguy hại cho
trẻ em, xâm phạm đến trẻ em, quyền trẻ em; ngăn chặn việc chia sẻ và xóa bỏ thơng tin có nội dung
gây nguy hại cho trẻ em, xâm phạm đến trẻ em, quyền trẻ em; kịp thời thông báo, phối hợp với lực
lượng chuyên trách để xử lý. Tuy nhiên, quy định này chưa đề cập đến việc đơn vị cung cấp dịch vụ
mạng phân loại nội dung trên internet, kiểm soát quyền truy cập của trẻ em đối với những trang wed có
nội dung khơng phù hợp với lứa tuổi.
Thứ hai, cơ quan, tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động trên khơng gian mạng có trách nhiệm
phối hợp với cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền trong bảo đảm quyền của trẻ em trên không gian
Anh Đức, “138 quốc gia đã ban hành Luật An ninh mạng”, [ (truy cập lần cuối lúc 19.30 ngày 28/3/2019)
2

2

mạng, ngăn chặn thông tin mạng gây nguy hại cho trẻ em theo quy định của Luật này và pháp luật về
trẻ em. Bên cạnh đó, cơ quan, tổ chức, cha, mẹ, giáo viên, người chăm sóc trẻ em và cá nhân khác liên
quan có trách nhiệm bảo đảm quyền của trẻ em bảo vệ trẻ em khi tham gia không gian mạng theo quy
định của pháp luật về trẻ em.
Thứ ba, lực lượng chuyên trách bảo vệ an ninh mạng áp dụng biện pháp để phòng ngừa, phát
hiện, ngăn chặn, xử lý nghiêm hành vi sử dụng không gian mạng xâm phạm trẻ em, quyền trẻ em. Ở
đây, có thể hiểu lực lượng chuyên trách bảo vệ an ninh mạng là lực lượng có trách nhiệm bảo đảm ngăn
ngừa những hành vi xâm phạm về an ninh mạng và chủ động xử lý những hành vi vi phạm mà khơng
thơng qua một cơ quan trung gian. Do đó, các lực lượng chun trách này đóng một vai trị rất quan
trọng trong việc tạo ra một môi trường sử dụng internet an toàn.
Về vấn đề bảo vệ trẻ em trên không gian mạng, trước Luật An ninh mạng 2018, đã có nhiều văn
bản pháp luật trong nước quy định về vấn đề này. Đơn cử như Luật Trẻ em 2016 có hiệu lực từ ngày
1/6/2017 cũng quy định rõ "Trách nhiệm bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng" (Điều 54). Theo khoản 1
Điều 54 thì cơ quan, tổ chức liên quan có trách nhiệm tuyên truyền, giáo dục và bảo vệ trẻ em khi tham
gia môi trường mạng dưới mọi hình thức; cha, mẹ, giáo viên và người chăm sóc trẻ em có trách nhiệm
giáo dục kiến thức, hướng dẫn kỹ năng để trẻ em biết tự bảo vệ mình khi tham gia mơi trường mạng.
Theo tinh thần của điều luật trên thì trẻ em khơng phải chịu bất cứ sự giám sát, quản lý nào từ người
khác mà chỉ được giáo dục và cung cấp thông tin khi tham gia vào môi trường mạng.
Vấn đề cung cấp sản phẩm, dịch vụ trên mạng của cơ quan, tổ chức, cá nhân đóng vai trị rất
quan trọng để thực hiện việc bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng. Tuy nhiên, Luật Trẻ em 2016 lại
không quy định chế tài đối với các trường hợp vi phạm trách nhiệm bảo vệ trẻ em trên không gian
mạng dẫn đến việc quy định này chưa thật sự thực sự bày tỏ thái độ nghiêm khắc của pháp luật đối với
các hành vi vi phạm pháp luật. Tuy nhiên, Luật Trẻ em 2016 lại không quy định chế tài đối với các
trường hợp vi phạm trách nhiệm bảo vệ trẻ em trên không gian mạng dẫn đến việc quy định này chưa
thật sự hồn chỉnh và khơng thực sự bày tỏ thái độ nghiêm khắc đối với các hành vi vi phạm pháp luật.
Chính phủ ban hành nghị định 56/2007/NĐ-CP nhằm quy định chi tiết một số điều của Luật trẻ
em 2016. Điều 33 của Nghị định này quy định rõ thông tin bí mật đời sống riêng tư, bí mật cá nhân của
trẻ em phải được bảo vệ trên môi trường mạng. Đây là một quy định rất nhân văn vì bất kì ai và bất kì
độ tuổi nào cũng có những bí mật đời tư cá nhân khơng thể và cũng không muốn tiết lộ, công khai. Quy

định như vậy phù hợp với Hiến pháp năm 2013, tại khoản 1, Điều 21, Chương II quy định về Quyền
con người, quyền nghĩa vụ cơ bản của công dân và Khoản 2 Điều 38 Bộ luật Dân sự năm 2015 khi quy
định quyền bảo đảm bí mật cá nhân của mỗi người được tôn trọng và được pháp luật bảo vệ. Các thông
tin cá nhân của mỗi người như thư tín, điện thoại, điện tín và các hình thức thơng tin điện tử khác của
cá nhân được bảo đảm an tồn và bí mật. Bên cạnh đó, Nghị định cũng đưa ra các biện pháp để bảo vệ
trẻ em khi tham gia không gian mạng, cụ thể được quy định tại Điều 36, 37 Nghị định 56/2017/NĐ-CP.
Ngoài ra, tại khoản 3 Điều 22 và Điều 55 Nghị định này còn đề cập đến nhiệm vụ của Tổng đài
điện thoại quốc gia bảo vệ trẻ em và trách nhiệm của cơ quan thông tin đại chúng, cơ quan, tổ chức
cung cấp dịch vụ trên môi trường mạng trong việc hỗ trợ, can thiệp bảo đảm để trẻ em được tham gia
vào các vấn đề về trẻ em trên không giang mạng.
Nghị định trên đưa ra các trách nhiệm và hình thức chế tài đối với vấn đề bảo đảm an toàn cho
trẻ em trong việc trao đổi, cung cấp thông tin trên môi trường mạng tại Điều 35 3, tuy nhiên cho thấy
quy định này vẫn chưa thực sự mạnh mẽ và dùng biện pháp bảo vệ cao nhất quyền và lợi ích hợp pháp
của trẻ em khi tham gia mơi trường mạng vì chỉ dừng lại ở mức “cảnh báo hoặc gỡ bỏ”.
3

Điều 35 nghị định 56/2017/NĐ-CP quy định về Bảo đảm an toàn cho trẻ em trong việc trao đổi, cung cấp thông
tin trên môi trường mạng
3


Như vậy, Luật An ninh mạng với điều khoản cụ thể quy định về bảo vệ trẻ em trên không gian
mạng đã thể hiện sự thống nhất với các luật và quy định khác từ đó tạo thành lang pháp lý quan trọng
về vấn đề bảo vệ trẻ em, cụ thể là bảo vệ trẻ em trên không gian mạng. Điểm tương đồng giữa các quy
định là đều bảo vệ quyền riêng tư, bí mật cá nhân của trẻ trên môi trường mạng. Luật quy định trách
nhiệm của cá nhân (bố mẹ, giáo viên, người chăm sóc trẻ em,…) và cả cơ quan, tổ chức cũng có trách
nhiệm trong việc đưa ra các biện pháp để bảo vệ trẻ em khi tham gia môi trường mạng. Tuy nhiên, so
với luật Trẻ em, Luật An ninh mạng đã có một số tiến bộ và đưa ra những quy định hoàn chỉnh hơn trên
nhiều khía cạnh. Cụ thể, Điều 29 Luật An ninh mạng đã quy định rõ hơn trách nhiệm của chủ quản hệ
thống thông tin, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ viễn thông, mạng internet... là "ngăn chặn việc chia sẻ"

và "xóa bỏ" thơng tin có nội dung gây nguy hại, xâm phạm đến trẻ em, quyền trẻ em. Đây là điều rất
cần thiết để có thể bảo vệ trẻ em kịp thời trước những thông tin bất lợi, hạn chế mức thấp nhất sự phát
tán và tốc độ lan truyền của nó trên khơng gian mạng. Quy định này đã bổ sung góp phần hồn thiện
quy định pháp luật để bảo vệ trẻ em tốt nhất trên không gian mạng, đáp ứng yêu cầu thực tiễn hiện nay.
Đồng thời góp phần đảm bảo việc trẻ em vào Internet, tham gia mạng xã hội sẽ được kiểm soát, bảo vệ
tốt hơn với một hành lang pháp lý đầy đủ.
3. Pháp luật quốc tế về quyền trẻ em trong không gian mạng
Trên phương diện quốc tế, rất nhiều các tổ chức trên thế giới cũng như chính phủ các quốc gia
khác cũng rất quan tâm đến vấn đề bảo vệ quyền trẻ em cũng như làm thế nào để môi trường internet
trở nên an toàn cho trẻ em. Một trong số đó là Cơng ước quốc tế về quyền trẻ em năm 1989
(Convention on the Rights of the Child – CRC). CRC đã thiết lập một tập hợp các điều khoản về quyền
trẻ em được pháp điển hóa một cách chặt chẽ 4: trẻ em có đầy đủ tất cả các quyền cơ bản của con người
như quyền được chăm sóc và bảo vệ, quyền tự do ngôn luận, quyền được tham gia vui chơi hoạt động
giải trí,…Đối với các quyền trẻ em trên không gian mạng, CRC nhận thấy những nguy cơ tiềm tàng
trên các phương tiện này, khi mà thế giới mạng đang ngày càng trở nên phổ biến và dần trở nên giống
với thế giới thật. Tuy nhìn nhận trẻ em bình đẳng với người lớn nhưng với độ tuổi cịn q nhỏ, chưa
hồn thiện về tâm sinh lý cũng như nhận thức còn chưa đầy đủ, trẻ em dễ trở thành đối tượng bị xâm
hại và bị lợi dụng trên không gian internet, nhất là môi trường mạng xã hội. Chính vì vậy, cụ thể tại
khoản 2 Điều 13 CRC quy định việc thực hiện các quyền tự do tìm kiếm thơng tin, quyền tự do ngơn
luận,… phải bị hạn chế trong những trường hợp cần thiết và những hạn chế này được quy định bằng
pháp luật.5 Công ước CRC tuy không chứa những điều khoản về vấn đề bảo vệ các quyền trẻ em trên
không gian mạng nhưng đã đóng vai trị là nền tảng để khuyến nghị cho các quốc gia nội luật hóa các
quy định pháp luật của quốc gia mình.
Đề cập đến vấn đề bảo đảm thực thi các quyền trẻ em trên khơng gian mạng, các quốc gia trên
thế giới đều có những đạo luật và chính sách riêng quy định về vấn đề này. Một số quốc gia có xây
dựng quy định bảo vệ quyền trẻ em trên không gian mạng như Ấn Độ, Canada… nhưng các quy định
này còn được ban hành rời rạc, chưa tập trung thành luật. Cường quốc thế giới – Mỹ, là một trong số
nước đi đầu trong vấn đề này, và kết quả là sự ra đời của Đạo luật về bảo vệ quyền riêng tư trên mạng
của trẻ em (COPPA) được Quốc hội Mỹ thơng qua năm 1998 và có hiệu lực từ năm 2000, cũng là thời
điểm Internet mới được phổ cập trên toàn cầu. COPPA đã thiết lập một khung pháp lý quy định cho các

hoạt động thương mại trên các trang web dành cho trẻ em. Đạo luật nêu chi tiết những gì các nhà điều
hành trang web phải đưa vào chính sách quyền riêng tư, các phương thức để nhận được sự đồng ý kiểm
chứng từ các phụ huynh hoặc người giám hộ cũng như trách nhiệm của họ trong việc bảo vệ quyền
4

Võ Tấn Huy, Đặng Trần Ngọc Mỹ - Quyền được bảo vệ của trẻ em khỏi các hành vi xâm hại theo công ước quốc tế về
quyền trẻ em năm 1989 và luật Trẻ em 2016 – Thực trạng và giải pháp, Tạp chí Sinh viên và khoa học pháp lý số 23/2018.
5
2. Việc thực hiện quyền này có thể phải chịu một số hạn chế nhất định, nhưng những hạn chế này phải được quy định bằng
pháp luật và là cần thiết:
a. Để tôn trọng các quyền và danh dự của người khác; hoặc
b. Để bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự công cộng, đạo đức và sức khỏe của cộng đồng.
4


riêng tư và an toàn của trẻ em dưới 13 tuổi trên môi trường trực tuyến. Nếu các nhà điều hành không
tuân thủ các quy định trên và không thông báo hay xin phép các phụ huynh của trẻ thì kết quả là họ sẽ
bị phạt một số tiền rất lớn 6. COPPA được sửa đổi được ban hành vào tháng 12/2012 (có hiệu lực từ
tháng 7/2013), bổ sung thêm các định nghĩa mở rộng về các khái niệm “thông tin cá nhân” gồm
“cookie” và “các số nhận dạng liên tục” 7. Đạo luật này đã khẳng định tầm quan trọng trong việc bảo vệ
các quyền riêng tư của trẻ em, dù thơng tin của trẻ em khơng có nhiều ích lợi hơn người lớn nhưng
chúng lại là đối tượng dễ bị tấn cơng hơn. Ngồi COPPA, Mỹ cịn ban hành Đạo luật bảo vệ trẻ em trên
Internet (CIPA) để giải quyết những mối quan ngại về việc trẻ em truy cập vào nội dung khiêu dâm
hoặc độc hại trên Internet. Đây là một đạo luật được cụ thể hóa dựa trên nền tảng pháp luật CRC. Dựa
vào E-rate – một chương trình giúp cho một vài dịch vụ truyền thông số nằm trong mức chi trả thấp.
Các trường học và thư viện thuộc đối tượng điều chỉnh của CIPA sẽ khơng được hưởng chương trình Erate trừ khi họ xác nhận rằng họ có một chính sách Internet an tồn bao gồm các biện pháp bảo vệ cơng
nghệ. Các biện pháp bảo vệ phải chặn hoặc lọc việc truy cập Internet vào các hình ảnh: (a) đồi trụy; (b)
khiêu dâm trẻ em; hoặc (c) có hại cho trẻ vị thành niên (đối với các máy tính mà trẻ vị thành niên có
thể truy cập được). Trước khi áp dụng chính sách Internet an tồn này, các trường học và thư viện phải
có thơng báo hợp lý và tổ chức ít nhất một buổi giải thích công khai hoặc một cuộc họp đề cập đến việc

đề xuất.8 Các quy định trong đạo luật rất chặt chẽ, dễ dàng thực thi trong đời sống và đã góp vai trị tạo
ra mơi trường truy cập internet lành mạnh cho trẻ em.
Ngoài Mỹ, Trung Quốc cũng là quốc gia quan tâm đến vấn đề bảo vệ quyền trẻ em. Năm 2016,
cơ quan quản lý internet hàng đầu của Trung Quốc, Cục Quản lý không gian mạng Trung Quốc (CAC)
đã công khai các quy định dự thảo mới nhằm bảo vệ trẻ vị thành niên trên Internet mang tên Quy định
về bảo vệ trẻ vị thành niên trong không gian ảo (Dự thảo luật). Bản dự thảo đã nêu ra các điều khoản
nhằm thiết lập các quy tắc nghiêm ngặt để bảo vệ trẻ vị thành niên trong bối cảnh hoạt động trực tuyến
và quyền bảo đảm riêng tư dữ liệu đang trở nên phức tạp và khó kiểm sốt hơn.
Nếu so sánh với Đạo luật về bảo vệ quyền riêng tư trên mạng của trẻ em (COPPA) của Mỹ thì
Bản dự thảo này có phạm vi của quy định rộng hơn, dù cả hai cùng tập trung chủ yếu vào các vấn đề
riêng tư của trẻ em. Các quy định trong Dự thảo của Trung Quốc nhắm đến đối tượng trẻ vị thành viên
(trẻ dưới 18 tuổi) trong khi COPPA chỉ giới hạn đối tượng là trẻ em dưới 13 tuổi. Từ đó cho thấy, các
quốc gia đang ngày càng mở rộng phạm vi kiểm sốt của mình lên các hoạt động trên khơng gian
mạng, đặc biệt với đối tượng trẻ em thì càng phải đặc biệt quan tâm hơn. Không chỉ các chính phủ, đối
tượng áp dụng luật bao gồm cả các tổ chức, cá nhân, yêu cầu nâng cao hệ thống thông tin quản lý, bảo
đảm cho trẻ em được thực hiện các quyền của bản thân nhưng vẫn đồng thời hạn chế việc thực thi các
quyền này ở một số khía cạnh nhất định. Việc đưa ra các đạo luật kiểm sốt khơng làm hạn chế hay
ngăn cản các quyền trẻ em mà trái lại, chúng cịn là cơng cụ pháp lý hữu hiệu nhằm bảo vệ các quyền,
lợi ích hợp pháp cho trẻ. Nếu như xu hướng pháp luật quốc tế không xây dựng các đạo luật nới trên, ắt
hẳn vấn đề thực thi các quyền trẻ em sẽ gặp nhiều bất lợi và khó khăn. Giả sử trên không gian mạng,
trẻ em được tự do thực hiện các quyền: tự do ngôn luận, sử dụng các thông tin cá nhân để tạo tài khoản
hay thoải mái tìm kiếm bất kì trang web, thơng tin,… mà khơng có một sự bảo vệ, kiểm sốt hay hạn
chế nào, thì chắc chắn hệ thống các quyền này sẽ bị xâm hại, các đối tượng xấu sẽ có cơ hội sử dụng
thơng tin của trẻ, lợi dụng các quan điểm mà trẻ phát ngôn trên mạng internet đánh vào tâm lý để lừa
đảo, xa hơn là xâm hại thân thể, thậm chí là đưa trẻ vào đường dây bn bán người. Chính vì vậy, mỗi
6

Lan Anh, “Các nước bảo vệ trẻ em trên mạng như thế nào”, Tiền Phong, [ (Truy cập lần cuối lúc 19.02 ngày 25/10/2019).
7
Lan Anh, “Các nước bảo vệ trẻ em trên mạng như thế nào”, Tiền Phong, [ (Truy cập lần cuối lúc 19.02 ngày 25/10/2019).

8
Consumer and Governmental Affairs, “Children's Internet Protection Act (CIPA)”, The Federal Communications
Commission, [ (Truy cập lần cuối lúc 19.05 ngày
25/10//2019).
5


quốc gia cần phải xây dựng khung pháp lý để bảo đảm trẻ em thực thi các quyền của mình có hệ thống
và hiệu quả.
4. Kiến nghị giải pháp:
Luật An ninh mạng đóng vai trị quan trọng trong việc hệ thống hóa luật bảo vệ trẻ em trên
khơng gian mạng. Để thúc đẩy giá trị thực hiện trên thực tiễn, bài viết sẽ đưa ra những giải pháp cụ thể
về vấn đề này. Cụ thể như sau:
Thứ nhất, xây dựng và hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật quy định cụ thể, chi tiết quyền,
nghĩa vụ của trẻ em, các cơ quan tổ chức, gia đình trong việc tham gia vào không gian mạng và nhấn
mạnh các biện pháp bảo vệ cần thiết và các chế tài đối với đối tượng xâm phạm đến quyền và lợi ích
hợp pháp của trẻ em khi tham gia vào không gian mạng. Vấn đề quan trọng đặt ra là quản lý việc cung
cấp dịch vụ mạng và hoạt động sử dụng mạng của trẻ em như thế nào. Nội dung như thế nào là phù hợp
với sự pháp triển toàn diện, lành mạnh của trẻ em. Cơ quan nhà nước sẽ hành động như thế nào để rà
sốt thơng tin để đáp ứng phù hợp nhu cầu tiếp cận thông tin của trẻ em. Những điều này cần được cụ
thể hóa qua những văn bản pháp luật để áp dụng thực tế một các có hiệu quả, thật sự bảo vệ được trẻ
em trên không gian mạng. Hoạt động này nhằm phát hiện những nội dung pháp luật mâu thuẫn, chồng
chéo, không phù hợp với thực tiễn.
Thứ hai, Hội nghị thượng đỉnh thế giới về xã hội thông tin (WSIS) thảo luận về cách tốt nhất để
bảo vệ trẻ em khỏi những kẻ săn mồi trực tiếp đưa ra những mối lo ngại về các hoạt động xâm phạm,
tấn công trẻ em trong thế giới ảo. Với những thực trạng đáng lo ngại đối với trẻ em khi tham gia vào
không gian mạng thì việc khuyến khích “tất cả các tác nhân trong xã hội thơng tin” thực hiện biện pháp
phịng ngừa và sử dụng công nghệ thông tin đối với bất kỳ hình thức lạm dụng trẻ em nào 9. Bên cạnh
việc xác định thẩm quyền của cơ quan, tổ chức nhà nước thực hiện biện pháp phòng ngừa, phát hiện,
ngăn chặn, xử lý hành vi xâm phạm quyền trẻ em trên khơng gian mạng, Nhà nước cần khuyến khích

các tổ chức hoạt động trong lĩnh vực internet chung tay ngăn chặn hoạt động phạm tội này. Điều này sẽ
thúc đẩy hoạt động bảo vệ trẻ em trong không gian mạng diễn ra mạnh mẽ, cứng rắng và triệt để hơn.
Thứ ba, nâng cao vai trị, trách nhiệm của gia đình. Đây là yếu tố quyết định đảm bảo quyền
của trẻ em được tham gia vào thế giới mạng được thực hiện tốt. Cha mẹ định hướng, giáo dục con cái
cách tiếp cận thơng tin tích cực, lành mạnh và tránh các thông tin tiêu cực, sai lệch ảnh hưởng đến sự
phát triển tồn diện của trẻ. Việc tiếp cận thơng tin dưới mọi hình thức là quyền của trẻ em, cha mẹ
khơng có quyền ngăn cấm quyền đó của trẻ em. Biện pháp tốt nhất để bảo vệ trẻ em là cha mẹ giáo dục
cho con tự tham gia hoạt động trên không gian mạng lành mạnh. Để cha mẹ có kiến thức đúng và đầy
đủ về vấn đề này thì cần có một internet hướng dẫn cách tham gia khơng gian mạng an tồn bao gồm
kỹ năng xử lý các thông tin lạ từ xa, giảm thiểu nội dung người lớn và giảm thiểu nguy cơ của họ trong
thế giới trực tuyến10.
Thứ tư, xây dựng hệ thống giáo dục về vấn đề sử dụng mạng tại các trường học: trong điều kiện
phát triển công nghệ thông tin một cách mạnh mẽ và nhanh chóng, việc sử dụng mạng để truy cập
thông tin cho mọi đối tượng trở nên phổ biến thì việc hướng dẫn trẻ em sử dụng mạng internet đúng
cách là một hành động cần thiết. Nhà trường có nghĩa vụ phải trang bị cho trẻ em những kiến thức cần
thiết nhất để nâng cao nhận thức của trẻ khi tự tham gia vào hoạt động mạng.
Cuối cùng, để thực hiện công tác bảo vệ hoạt động sử dụng khơng gian mạng an tồn của trẻ
em, các cơ quan chức năng và các tổ chức hoạt động trong lĩnh vực internet cần phải có chun mơn,
có đầy đủ kỹ năng về cơng nghệ thơng tin, máy tính. Thực tiễn cho thấy chất lượng của cán bộ, công
9

(Promoting cybersecurity – protecting children in cyberspace – itu, truy cập lần cuối ngày
25/10//2019)
10
Liên bang cục điều tra FBI đã tạo ra một internet hướng dẫn cách sử dụng internet an toàn
6


chức, nhân viên có trình độ tin học ở các vùng miền có sự khác nhau. Đặc biệc là các cán bộ cấp xã
khơng có kỹ năng về cơng nghệ thông tin, internet, vẫn chỉ làm việc theo phương thức hành chính giấy

thơng thường. Để đảm bảo hoạt động bảo vệ trẻ em được thực hiện có hiệu quả mà khơng có sự phân
biệt giữa các đối tượng thành thị, nơng thơn và vùng núi thì cần một khung đào tạo tin học chi tiết và cụ
thể, một quy chuẩn đánh giá năng lực tin học phù hợp. Đây là điều kiện cần thiết trong môi trường phát
triển mạnh mẽ của cách mạng công nghiệp 4.0.

Kết luận
Việc thực thi Luật An ninh mạng 2018 và các văn bản quy phạm pháp luật bảo vệ trẻ em trên
không gian mạng là một yêu cầu cấp thiết trong hoạt động bảo vệ trẻ em. Nhà nước cần đưa ra các
chính sách hiệu quả cùng sự chung tay của các tổ chức hoạt động trong lĩnh vực internet, gia đình, nhà
trường để cơng tác thực thi pháp luật về bảo vệ trẻ em trên không gian mạng đi vào thực tế. Đảm bảo
được hoạt động tham gia khơng gian mạng tích cực, lành mạnh của trẻ em và bảo vệ trẻ em trước sự
xâm hại của những tội phạm khơng gian mạng góp phần vào sự phát triển toàn diện của trẻ em./

Tài liệu tham khảo:
1. Luật An ninh mạng 2018.
2. Luật Trẻ em 2016.
3. Nghị định 56/2017/NĐ-CP nhằm quy định chi tiết một số điều của Luật trẻ em 2016.
4. Hiến pháp 2013.
5. Bộ luật Dân sự 2015.
6. Công ước quốc tế về quyền trẻ em năm 1989 (Convention on the Rights of the Child – CRC).
7. Đạo luật về bảo vệ quyền riêng tư trên mạng của trẻ em (COPPA) của Mỹ.
8. Đạo luật bảo vệ trẻ em trên Internet (CIPA) của Mỹ.
9. Võ Tấn Huy, Đặng Trần Ngọc Mỹ, Quyền được bảo vệ của trẻ em khỏi các hành vi xâm hại theo
công ước quốc tế về quyền trẻ em năm 1989 và luật Trẻ em 2016 – Thực trạng và giải pháp, Tạp chí
Sinh viên và khoa học pháp lý số 23/2018.

7