Nghiên cứu giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nước tưới hệ thống thủy lợi ngàn trươi cẩm trang trong điều kiện biến đổi khí hậu

Lời cảm ơn
L i u tiờn tỏc gi xin đ
cơ giáo h
tình h

c bày t lịng bi t n chân thành và sâu s c t i

ng d n TS. Lê Th Kim Cúc và th y giáo PGS. TS. Tr n Vi t

n đã t n

ng d n và ch b o tác gi trong su t quá trình làm lu n v n, giúp tác gi

hồn thành t t lu n v n t t nghi p này.
Tác gi xin đ

c chân thành c m n các th y giáo, cô giáo trong tr

ng đ i

h c Th y L i đã t n tình gi ng d y, truy n đ t ki n th c và t o đi u ki n thu n l i,
giúp đ đ tác gi đ

c h c t p, nghiên c u trong su t th i gian qua.

Qua lu n v n này, tác gi xin c m n T ng công ty xây d ng th y l i Vi t
Nam – CTCP n i tác gi đang công tác, y ban nhân dân t nh Hà T nh đã t o đi u
ki n giúp đ tác gi trong quá trình h c t p và th c hi n lu n v n.
Cu i cùng tác gi xin chân thành c m n gia đình, b n bè và đ ng nghi p đã
luôn đ ng viên, giúp đ tác gi trong quá trình th c hi n lu n v n này.
ây là l n đ u tiên tác gi nghiên c u khoa h c, v i th i gian và ki n th c

có h n, ch c ch n khơng th tránh kh i nh ng khi m khuy t, tác gi r t mong nh n
đ

c nh ng ý ki n góp ý c a các th y cơ, các cán b khoa h c và đ ng nghi p đ

lu n v n đ

c hoàn thi n h n.
Hà N i, ngày 10 tháng 3 n m 2011
Tác gi

Lê Th Th o


B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR

NG

B NÔNG NGHI P VÀ PTNT
I H C THU L I

LÊ TH TH O

NGHIÊN C U GI I PHÁP NÂNG CAO HI U QU S D NG
NGU N N
CT
I H TH NG THU L I NGÀN TR
I-C M
TRANG TRONG I U KI N BI N

I KHÍ H U

LU N V N TH C S

HÀ N I – 2011


B

GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR
NG

B NÔNG NGHI P VÀ PTNT
I H C THU L I

LÊ TH TH O

NGHIÊN C U GI I PHÁP NÂNG CAO HI U QU S D NG
NGU N N
CT
I H TH NG THU L I NGÀN TR
I
- C M TRANG TRONG I U KI N BI N
I KHÍ H U

Chuyên ngành : Quy ho ch và qu n lý tài nguyên n
Mã s
: 60-62-30

LU N V N TH C S
Ng

ih

ng d n khoa h c:
1. TS. Lê Th Kim Cúc
2. PGS. TS. Tr n Vi t

HÀ N I – 2011

n

c


1

M
I. TÍNH C P THI T C A
D án thu l i Ngàn Tr
ngu n cung c p n

ct

U
TÀI

i - C m Trang thu c đ a ph n t nh Hà T nh là

i cho 32.585ha lúa và hoa màu c a b y huy n H

ng S n,

V Quang,

c Th , Can L c, Nghi Xuân, L c Hà và Th ch Hà đ ng th i t o

ngu n c p n

c cho phát tri n công nghi p, sinh ho t, ch n nuôi và nuôi tr ng thu

s n cho các huy n nói trên.
D án thu l i Ngàn Tr

i - C m Trang là m t trong nh ng cơng trình tr ng

đi m c a t nh Hà T nh. M c dù n i đây đã có h th ng thu l i khá hoàn ch nh v i
hàng tr m cơng trình l n nh ph c v t
đi u tra, kh n ng cung c p n

i cho nông nghiêp. Nh ng theo k t qu

c c a các cơng trình hi n có ch đ t kho ng 56%

theo thi t k (B i nhi u y u t nh : Th m, b c thoát h i n
d nn
n

c, công tác qu n lý, ý th c ng

c trên các tuy n kênh

i dân trong vi c s d ng và b o v ngu n

c…).
Cơng trình th y l i Ngàn Tr

ph c v đa m c tiêu: T

i – C m Trang là cơng trình đ

i, phát đi n, giao thông th y, nuôi tr ng th y s n, du

l ch…). Vì v y, v n đ xem xét s d ng h p lý đ đ m b o c p n
ng yêu c u s d ng n

c thi t k

c n đ nh đáp

c c a các ngành là r t c n thi t vì đây c ng là bài h c đã

và đang x y ra trên nhi u đ a bàn, đ a ph
Bi n đ i khí h u v i xu h

ng l

ng.
ng m a gi m nhi u v mùa khô, nhi t đ

t ng d n s d n đ n nguy c thi u h t ngu n n
đang là m t trong nh ng y u t

nh h

c trong t

ng lai. Bên c nh đó nó

ng tr c ti p t i hi u qu s d ng dòng ch y

t i c a cơng trình.
Vì v y, v n đ đ t ra
đ

c hi u qu s d ng ngu n n

đây là li u các ch tiêu thi t k đã có, có đ m b o
ct

i

th i đi m hi n t i, trong t

ng lai theo k

ho ch 10n m, 20 n m và lâu h n n a, trong tình hình bi n đ i khí h u nh v y hay
không? N u không đ m b o thì c n có nh ng bi n pháp nh th nào đ nâng cao
hi u qu s d ng ngu n n

ct

i? Và n u chúng ta khơng có tính tốn l

ng tr

c


2

thì nó s gây ra nh ng nh h

ng nghiêm tr ng đ n s

v ng kinh t -xã h i c a t nh Hà T nh nói riêng và c n

n đ nh và phát tri n b n
c nói chung.

V i nh ng lý do trên, đ tài “Nghiên c u gi i pháp nâng cao hi u qu s
d ng ngu n n

ct

i h th ng thu l i Ngàn Tr

i - C m Trang trong đi u ki n

bi n đ i khí h u” là c n thi t.
II. M C ÍCH C A

TÀI

M c tiêu c a đ tài là đánh giá đ
n

ct

i, h s t

c nh h

ng c a B KH đ n nhu c u

i áp d ng cho h th ng thu l i Ngàn Tr

xu t các gi i pháp nh m nâng cao hi u qu s d ng ngu n n
III.

IT

i - C m Trang và đ
ct

i c a h th ng.

NG VÀ PH M VI NGHIÊN C U

- Nghiên c u đ

c th c hi n trong ph m vi h th ng thu l i Ngàn Tr

i-

C m Trang.
-

it

ng nghiên c u là khía c nh t

IV. N I DUNG VÀ PH

i c a h th ng.

NG PHÁP NGHIÊN C U

1. N i dung nghiên c u
N i dung nghiên c u c a lu n v n bao g m:
1.1. Nghiên c u t ng quan v h th ng cơng trình Ngàn Tr

i - C m Trang

v i các ch tiêu thi t k hi n có.
1.2. Phân tích, đánh giá và tính toán nhu c u n
đ

i, h s t

i

c ph c v t

i, h s t

i

c áp d ng trong thi t k h th ng.
1.3. Phân tích, đánh giá và tính tốn nhu c u n

c a h th ng trong t
t

c ph c v t

ng lai có xét đ n bi n đ i khí h u (Thay đ i đi u ki n khí

ng: nhi t đ , m a…)

1.4.

xu t các gi i pháp khai thác, s d ng hi u qu ngu n n

d án thu l i Ngàn Tr

ic a

i - C m Trang phù h p v i yêu c u phát tri n kinh t - xã

h i.
2. Ph

ct

ng pháp nghiên c u

Lu n v n áp d ng các ph

ng pháp nghiên c u sau:


3

-

i u tra kh o sát th c đ a, thu th p tài li u: Tài li u hi n tr ng các cơng

trình c p n

ct

i và ph

ng h

ng phát tri n dân sinh, kinh t .

- Ph

ng pháp phân tích th ng kê trong phân tích ngu n n

cđ n

- Ph

ng pháp phân tích h th ng: đánh giá v tài li u, đ c tr ng c a vùng

nghiên c u.
- Ph

ng pháp mơ hình tốn: Áp d ng mơ hình CROPWAT 8.0 đ tính tốn

nhu c u c p n
- Ph
tính tốn.

ct

i cho nơng nghi p.

ng pháp chuyên gia: tham kh o ý ki n chuyên gia trong vi c phân tích


4

CH

NG 1. T NG QUAN V BI N

1.1. HI N T

NG BI N

I KHÍ H U

I KHÍ H U

Theo k t qu nghiên c u m i nh t c a IPCC trình lên H i đ ng b o an Liên
h p qu c, nguyên nhân c a hi n t

ng B KH do con ng

i gây ra chi m 90%, do

t nhiên gây ra chi m 10%. C ng theo báo cáo c a IPCC [37], trong vòng 85 n m (
t 1920 đ n 2005) nhi t đ trung bình trên b m t trái đ t đã m lên g n 10C và t ng
r t nhanh trong kho ng 25 n m nay (t 1980 đ n 2005) và đ a ra d báo: đ n cu i
th k XXI, nhi t đ b m t Trái đ t s t ng thêm t 1,4 đ n 40C.
C th gi i hi n có h n 1 n a trong s 7 t ng

i đang s ng

vùng Duyên

h i v i ph m vi chi u r ng 100km thu c vùng ven b bi n. Báo cáo phát tri n con
ng

i 2007/2008 c a UNDP c nh báo r ng nhi t đ t ng lên t 30C - 40C, các qu c

đ o nh và các n
n

c đang phát tri n s b nh h

ng nghiêm tr ng. Bên c nh đó các

c đã phát tri n c ng không tránh kh i th m ho B KH. M t khác, B KH s

làm cho n ng su t nông nghi p gi m, th i ti t c c đoan t ng, thi u n

c ng t tr m

tr ng trên toàn th gi i, h sinh thái tan v và b nh t t gia t ng... Nh ng n
Vi t Nam, Bangladesh, Myanmar, Ai C p...s b
bão l t, thiên tai s làm cho nh ng n

nh h

c nh

ng nhi u nh t. Nguy c

c này r t khó kh n đ phât tri n kinh t , đ y

lùi đói nghèo.
Theo báo cáo c a IPCC [37], danh sách 10 thành ph b đe do nhi u nh t
b i B KH bao g m Calcutta và Bombay c a
Th

n

, Dâcc c a Bangladesh,

ng H i, Qu ng Châu c a Trung Qu c, Tp. H Chí Minh c a Vi t Nam,

Bangkok c a Thái Lan và Yangon c a Myanmar. Các nhà khoa h c th gi i c ng
d báo th đô Bangkok (Thái Lan) trong vòng 20 n m n a s b ng p và hi n Thái
Lan không đ th i gian đ chuy n th đô sang n i khác.
Tr

c nguy c nói trên, Liên H p Qu c đã kêu g i t t c các qu c gia trên

th gi i đ ng tâm nh t trí đ gi i quy t v n đ này. Theo các nhà khoa h c, các gi i
pháp h n ch tình tr ng B KH toàn c u c n đi theo hai h
gi m tác đ ng c a B KH và th hai là thích ng v i B KH.

ng sau: Th nh t là


5

1.2. K CH B N BI N

I KHÍ H U VÀ N

C BI N DÂNG

Theo k ch b n B KH, NBD cho Vi t Nam do B Tài Nguyên và Môi

Tr

ng gi i thi u tháng 6 n m 2009 đ i v i khu v c B c Trung B theo 3 k ch b n:

K ch b n phát th i th p (B1), K ch b n phát th i trung bình (B2), K ch b n phát th i
cao (A2). Trong đó k ch b n B2 đ

c B Tài Nguyên và Môi Tr

ng khuy n ngh

s d ng trong th i đi m hi n nay cho các B , ngành và các đ a ph
h

ng ban đ u trong vi c đánh giá nh h

ng làm đ nh

ng c a B KH, NBD và xây d ng k

ho ch hành đ ng ng phó v i B KH.
Vì v y trong lu n v n này tác gi s d ng k ch b n B KH, NBD theo k ch
b n B2 làm c s cho tính tốn. N i dung c a k ch b n B2 đ i v i khu v c B c
Trung B nh sau:
a. V nhi t đ (B2):
Vào cu i th k 21, nhi t đ trung bình n m có th t ng lên 2,8oC

B c

Trung B so v i trung bình th i k 1980-1999.

B ng 1.1. M c t ng nhi t đ trung bình (0C) so v i th i k 1980 – 1999

vùng

B c Trung B theo k ch b n phát th i trung bình (B2)
Các th i k
trong n m
XII-II
III-V
VI-VIII
IX-XI

2020
0,6
-1,9
2,9
1,7

b. V L

ng m a:

Các m c th i gian c
2030 2040 2050 2060
0,9
1,2
1,6
1,9
-2,9 -4,0 -5,2 -6,3
4,2

5,9
7,6
9,3
2,5
3,5
4,5
5,4

Vào cu i th k 21, l

ng m a n m có th t ng kho ng 7-8%

B so v i trung bình th i k 1980-1999. L
s gi m 10% so v i th i k 1980-1999. L
t ng t 10-15%.

a th k 21
2070 2080 2090 2100
2,2
2,5
2,8
3,0
-7,3 -8,3 -9,1 -9,9
10,8 12,2 13,4 14,6
6,3
7,1
7,8
2,7

B c Trung

ng m a th i k t tháng 3 đ n tháng 5
ng m a các tháng cao đi m mùa m a s


6

B ng 1.2. M c thay đ i l

ng m a (%) so v i th i k 1980 – 1999

vùng B c

Trung B theo k ch b n phát th i trung bình (B2)
Các th i k
trong n m
XII-II
III-V
VI-VIII
IX-XI
c. N

Các m c th i gian c
2030 2040 2050 2060
0,9
1,2
1,6
1,9
-2,9 -4,0 -5,2 -6,3
4,2

5,9
7,6
9,3
2,5
3,5
4,5
5,4

2020
0,6
-1,9
2,9
1,7

a th k 21
2070 2080 2090 2100
2,2
2,5
2,8
3,0
-7,3 -8,3 -9,1 -9,9
10,8 12,2 13,4 14,6
6,3
7,1
7,8
2,7

c bi n dâng:

Vào gi a th k 21 m c n

cu i th k 21 m c n

c bi n có th dâng thêm 28 đ n 33cm và đ n

c bi n dâng thêm 65 đ n 100 cm so v i th i k 1980 –

1990.
B ng 1.3. M c n
K ch b n
Trung bình (B2)
1.3.

2020
12,0

NH H

c bi n dâng (cm) so v i th i k 1980 – 1999
Các m c th i gian c a th k 21
2030 2040 2050 2060 2070 2080 2090 2100
17,0 23,0 30,0 37,0 46,0 54,0 64,0 75,0

NG C A BI N

I KHÍ H U, N

C BI N DÂNG

VI T NAM.
1.3.1. Xu th di n bi n c a các y u t khí t

1.3.1.1. Các đ c tr ng khí t

ng, th y v n

ng và xu th bi n đ i qua các th i k

a. Nhi t đ :
Nhi t đ bình quân thay đ i theo h
d n theo h

ng t đ ng b ng lên núi cao.

ng t ng d n t B c vào Nam và gi m
vùng đ ng b ng và trung du nhi t đ

bình quân t 23oC đ n 250C, vùng núi cao bình quân t 20oC đ n 220C. Nhi t đ t i
cao đ t 40oC ÷ 420C, t i th p 2oC ÷ 70C.
i n hình t i tr m quan tr c
các th i k quan tr c nh sau:

ơL

ng và Vinh thì nhi t đ trung bình n m


7

B ng 1.4. Nhi t đ trung bình n m qua các th i k t i tr m ô L

ng

và Vinh
N m
61-67
71-80
81-90
91-20
01-08
b.

mt
mt

Ngh An đ

mt

Tr m đo nhi t đ
ô L ng Vinh
23,7
24
23,6
23,6
23,7
23,8
24,1
24,2
24,2
24,4

ng đ i:
ng đ i trung bình n m bi n đ ng t 82÷86%. T Thanh hóa t i
ng đ i trung bình n m t 82÷86%, t Nam đèo ngang tr vào t

83÷85%, vùng núi cao m

t m a nhi u đ t 88%.

i v i vùng B c Trung B các tháng nóng do nh h

ng c a gió Lào đ

m

trung bình th p ch đ t 70÷75%, cao nh t x y ra vào các tháng III, IV đ t 88÷91%
khi có m a phùn m

t.

Xu th bi n đ i c a đ

mt

ng đ i trung bình n m có xu th gi m, nh t là

trong các th p k g n đây và các vùng ch u nh h

ng m nh c a gió Lào.

c. Ch đ m a:

L

ng m a n m trung bình nhi u n m bi n đ i t 1.200÷ 3.600mm, l

ng

m a phân b khơng đ u trong các vùng và các tháng trong n m. Vùng phía B c đèo
Ngang l

ng m a ít h n: Vùng Thanh Ngh T nh l

1200÷2500mm. Vùng Bình Tr Thiên l
3.600mm. L

ng m a trung bình n m t

ng m a trung bình n m r t l n t 2.500÷

ng m a l n nh t thu c vùng Nam ông, A L

i, B ch Mã t nh Th a

Thiên Hu đ t t i 3.600mm.
L

ng m a phân b không đ u trong n m, mùa m a đ t t 80÷ 85% l

ng

m a n m, th i k m a gi a các vùng có s khác nhau.

Xu th l

ng m a trung bình n m gi m

h u h t các l u v c sơng. Ví nh

các l u v c sơng thu c Ngh An và Hà T nh n u nh so sánh l

ng m a trung


8

bình th i k 2001 -2008 v i trung bình nhi u n m l

ng m a trung bình n m gi m

t 1-10,5%.
c đi m th y v n và xu th bi n đ i qua các th i k

1.3.1.2.

a. Ch đ dòng ch y
T

ng t nh s phân b l

ng m a, 70-75% t ng l

trung vào 3-5 thán mùa l . Mùa ki t th

25-30% l

ng dòng ch y n m t p

ng kéo dài t 7-9 tháng nh ng ch chi m

ng dòng ch y n m.

- Dòng ch y n m: Dòng ch y trung bình nhi u n m

vùng B c Trung B

sinh ra trong và ngoài vùng kho ng 78,2 t m3.
- Dòng ch y ki t t i Hòa Duy t trên sơng Ngàn Sâu đ t 15,71 l/s/km2.
- Dịng ch y l

B c Trung B ch y u do bão, áp th p nhi t đ i và khơng

khí l nh gây nh ng tr n m a c
th

ng đ l n và phát sinh l . Mùa l

B c Trung B

ng b t đ u vào tháng VI và k t thúc vào vào tháng XI, mu n d n t B c vào

Nam.
b. S bi n đ i dòng ch y n m, Qmax, Qmin:
i v i l u v c sơng C và ph c n: Dịng ch y n m có xu h

12%. L u l
h

ng đ nh l có xu h

ng gi m 15%; l u l

ng gi m t

ng ki t nh nh t có xu

ng gi m kho ng 1%.
1.3.2. nh h
Tr

ng c a B KH, NBD.

c xu th và di n bi n c a B KH và NBD ta có th th y đ

c a nó đ n các vùng mi n trên đ t n
S suy gi m c a l

c nh h

ng

c và khu v c d án nh sau:

ng m a trung bình nhi u n m mà bi u hi n c th là v

mùa khô. M a gi m đ ng ngh a v i vi c suy gi m dòng ch y, ngu n n

c c n ki t,

gây khó kh n, mâu thu n cho s n xu t nông nghi p và các nghành kinh t khác trên
c n

c nói chung và khu v c d án th y l i Ngàn Tr

Bên c nh đó, l
n

c

ng m a gi m cùng v i nhi t đ t ng làm cho l

cây tr ng s t ng lên. Do v y mà nhu c u n

t ng theo.

i – C m Trang nói riêng.
ng b c thoát h i

c c a cây tr ng c ng t đó mà


9

B KH không ch d ng l i

làm l

ng m a trung bình nhi u n m gi m,

nhi t đ trái đ t nóng d n lên mà nó còn gây ra các hi n t

ng th i ti t c c đoan

nh : H n hán, rét đ m, rét h i, m a l , l bùn đá, ng p l t, xâm nh p m n…
i n hình mà ta có th th y m a l n x y ra

trung h l u các sông gây nên

l l t trên di n r ng nh : Tr n m a l n tháng 10/2007 gây nên l đ c bi t l n trên
sông Mã, sông Ngàn Ph , Ngàn Sâu, th
H

ng. Tr n m a tháng 10/2010

sông C u Long đ n n m 2050 d
tích b

nh h

Hà T nh và Qu ng Bình.

iv i

ng b ng

i tác đ ng c a B KH, NBD thì có 52,4% di n

ng m n v i đ m n >4g/l (t ng 311.652 ha so v i hi n nay, t

ng 8,2% di n tích), 66,6% di n tích b
386.600 ha so v i hi n nay, t
Chi ti t v m c đ
Tr

ng ngu n sông Hi u, sông Gianh, sông

i – C m Trang s đ

nh h

ng

ng m n v i đ m n >1g/l (t ng

ng ng 10,1% di n tích)…

nh h

ng c a B KH đ n khu v c d án th y l i Ngàn

c xem xét

các ch

ng sau.

10

CH

NG 2. H TH NG CƠNG TRÌNH TH Y L I NGÀN TR

I

- C M TRANG
2.1. C I M CHUNG VÙNG NGHIÊN C U
2.1.1. i u ki n t nhiên vùng nghiên c u
2.1.1.1. V trí đ a lý:
Vùng d án bao g m đ t đai c a các huy n: V Quang, H

ng S n,

c

Th , Can L c, Nghi Xuân, Th xã H ng L nh, L c Hà và m t ph n phía b c huy n
Th ch Hà, t nh Hà T nh, gi i h n b i: phía B c giáp sơng La, phía Nam giáp th xã
Hà T nh, phía ơng giáp bi n ơng và phía Tây giáp biên gi i Vi t - Lào, có to đ
đ a lý:
T 18021'đ n 18044' v đ B c.
T 10509' đ n 106022' kinh đ
Cơng trình đ u m i H ch a n
Ngàn Tr

i, thu c đ a ph n xã H

ng

c Ngàn Tr

i chính thu c vùng h

2.1.1.2.

i d ki n xây d ng trên sông

i, huy n V Quang.

Công trình đ u m i đ p dâng nghiên c u thu c xã
Có 2 khu t

ơng.

c L ng (C m Trang)

ng l i c a d án, bao g m:

c đi m đ a hình

Khu đ u m i:
V trí ch n xây d ng đ p dâng t i C m Trang xã

c L ng. Cao đ lịng

sơng ch th p nh t là ≈ -1.0m, bên b trái là khu v c b ng ph ng có dân c sinh

s ng, đ cao m t đ t t nhiên khu cao nh t là +8.9m; bên b ph i là đ i th p v i
cao đ đ nh +18.1m. Cách v trí đ p v h l u kho ng 100m là tuy n đ
gi a đ

ng n i

ng QL8 v i trung tâm V Quang r t thu n l i cho vi c thi cơng và qu n lý

cơng trình sau này.


11


12

Khu t
H

i 1: L y n

c t h Ngàn Tr

ng S n và V Quang thông qua kênh H

it

i cho 4678 ha c a hai huy n

ng s n và kênh V Quang đ

c xây

d ng m i.
Cao đ bình quân khu t

i V Quang t +4.0m đ n +12.0m.

Cao đ bình quân khu t

iH

Khu t

i 2: Khu t

ng S n t +4.0m đ n +12.0m

i tr m b m Linh C m là ph n B c c a d i đ ng b ng

chính t nh Hà T nh ch y theo h

ng Tây B c -

ông Nam dài 65 km, r ng 10 – 15

km t h u ng n sông La đ n vùng núi Nam C m Xun. Khu t

i Linh C m phía

ơng Nam l y sơng Gìa gi i h n, phía Tây B c giáp sơng La, phía ơng B c là dãy
núi cao H ng L nh, phía Tây Nam là vùng đ i núi ch y liên ti p t i mi n s n c

c

phía tây. Hình dáng khu v c g n nh yên ng a, ch h p nh t 10 km, ch r ng nh t
14 km, chi u dài 25 km.
c đi m đ t đai, th nh

2.1.1.3.

ng.

a. Phân lo i đ t
Theo k t qu nghiên c u c a Vi n Quy ho ch và Thi t k Nông nghi p đã xác
đ nh đ

c đ t Hà t nh có 9 nhóm, 15 đ n v đ t. Trong đó nhóm đ t xám có di n

tích l n nh t sau đó đ n nhóm đ t phù sa, nhóm đ t cát.
b. Ch t l

ng đ t t ng m t

K t qu phân tích cho th y giá tr pH dao đ ng trong kho ng t 3,90 ÷5,32,
đa s m u có giá tr pH<4,5 thu c lo i đ t chua đ n r t chua. Hàm l

ng Kali d

tiêu nghèo đ n trung bình. Thành ph n c gi i thu c lo i đ t cát đ n cát pha, v i

hàm l

ng sét v t lý trung bình dao đ ng t 3 đ n 7%. Cá bi t m u đ t

Nghi Xuân hàm l
2.1.2.

huy n

ng sét v t lý khá nh , 0,85%.

c đi m khí t

ng, thu v n

2.1.2.1. Khí h u
L u v c HTTL Ngàn Tr
gió mùa. Hàng n m ch u nh h

i - C m Trang n m trong vùng khí h u nhi t đ i
ng c a các lo i hình th th i ti t:

- Kh i khơng khí l nh l c đ a Châu Á ho t đ ng t tháng 11 đ n tháng 3 n m
sau gây nên th i ti t khơ hanh và có m a phùn vào tháng 2 và tháng 3.


13

- Kh i khơng khí xích đ o v i h
đ n tháng 10.

ng gió

ơng Nam ho t đ ng t tháng 5

c đi m th i k này là khơ nóng và m, m a nhi u gây ra l l t trên

l u v c.
- Kh i không khí nhi t đ i

n

D

ng v i h

ng gió mùa Tây Nam ho t

đ ng t tháng 5 đ n tháng 8 đ c đi m là khơ nóng và hi u ng “f n” c a lu ng
khơng khí v

t qua dãy núi Tr

ng S n t o nên gió Lào khơ nóng trên tồn l u

v c.
V i đ c đi m đ a lý, đi u ki n t nhiên và nhân t

nh h

ng đã t o nên

vùng khí h u mang đ c đi m c a ch đ khí h u mi n B c l i v a có đ c đi m khí
h u ơng Tr

ng S n nên trong n m khí h u đ

c chia ra 2 mùa rõ r t.

Mùa l t tháng 9 đ n tháng 11 là các tháng h i t c a các hình th th i ti t
gây m a nh áp th p nhi t đ i, d i h i t nhi t đ i k t h p v i bão đã t o nên
nh ng tr n m a l n kéo dài, l
60-65% l

ng dòng ch y các tháng mùa l hàng n m chi m t

ng dòng ch y n m. Tháng có l

chi m t i 50% l

ng dòng ch y l n nh t là tháng 9, 10

ng dịng ch y n m.

Mùa khơ tháng 12 đ n tháng 8 ch u nh h
mang gió mùa

ơng B c, l

kho ng 9-11% so v i l

m a ch cịn 1-2% l

ng c a kh i khơng khí l nh

ng m a gi m đi rõ r t, l

ng m a tháng 11 còn

ng m a c n m, đ n tháng 2, tháng 3 và tháng 4 l

ng

ng m a c n m.

a. Ch đ m a.
L

ng m a trung bình nhi u n m (th i đo n 1963 - 2008) t i tr m Hà T nh

là 1602 mm/n m. L
l nl

ng m a n m l n nh t đ t 2.240 mm (n m 1994) l n g p 3,06

ng m a n m nh nh t 731,8 mm (n m 1965) và phân b không đ u theo

không gian và th i gian. M a m a b t đ u t tháng 5 đ n tháng 9 v i t ng l
trung bình nhi u n m là 1.265 chi m 78,9% t ng l
(Theo ngu n: Trung tâm khí t

ng m a toàn n m.

ng th y v n t nh Hà T nh)

ng


14

B ng 2.1. L
Tháng

1

2

3

4

ng m a trung bình tr m Hà T nh
5

6

7

8

9

10

11

12

N m

V (mm) 21,2 25,2 53,0 107,1 194,0 277,4 323,7 325,7 144,2 69,6 34,2 27,2 1602,6

m.

b.

mt
k m am ađ

ng đ i l n, đ

m trung bình nhi u n m t i Hà T nh là 84%. Th i

m cao đ t 88%, mùa khô đ

m gi m xu ng có khi ch cịn kho ng

78%.
B ng 2.2.
Tháng

mt

ng đ i c a khơng khí tr m Hà T nh

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

N m

83 81 80

81

82

85

87

88

87

86

84

84

84

1

V(%)

2

c. B c h i.
L

ng b c h i hàng n m

khu v c Hà T nh t

b c h i l n nh t là tháng 3, 4 đ t trên d

ng đ i l n. Tháng có l

ng

i 100 mm/tháng. ây là th i k khơ hanh

, gió Lào và nhi u n ng. Vào các tháng 8 và 9, lúc này m a nhi u, đ

m cao, l

ng

b c h i gi m xu ng ch còn 60 mm/tháng.
B ng 2.3. T ng l
Tháng

1

2

3

4

ng b c h i ng piche tr m Hà T nh
5

6

7

8

9

10

11

12 N m

V(mm) 67,4 83,6 101,1 94,7 93,9 73,9 65,7 58,0 59,4 66,5 67,3 61,9 893
d. N ng.
- S gi n ng trung bình nhi u n m t i tr m Hà T nh: 2035 gi .
- S gi n ng th p nh t r i vào tháng mùa l (tháng 7): 134,3 gi .
- S gi n ng cao nh t r i vào các tháng ít m a (tháng 3, 4): 207,7 gi .


15

B ng 2.4. T ng s gi n ng trung bình tr m Hà T nh
Tháng

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

12 N m

11

V(gi ) 162,0 173,0 201,9 207,7 205,1 142,2 134,3 147,2 173,9 172,5 156,0 159,3 2035

e. Ch đ gió.
H

ng gió th nh hành

Hà T nh là h

ng B c và

tháng 4 sang n m sau. Trong các tháng mùa hè h

ông B c t tháng 9 đ n

ng gió th nh hành là Tây và Tây

Nam. T c đ gió bình qn trong n m nh ch đ t 0,9 m/s t i tr m Hà T nh.
B ng 2.5. Bi u t c đ gió trung bình t i tr m Hà T nh
11

12

N m

V(m/s) 0,8 1,0 0,9 1,0 1,1 1,0 0,9 0,8 0,7 0,7 0,8

0,8

0,9

Tháng

1

2

f. Nhi t đ .

3

4

5

6

7

8

9

10


16

B ng 2.6. Bi u nhi t đ khơng khí tr m Hà T nh
n v : 0C
Tháng

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

N m

TMax

32,4

33,7

36,4

38,5

38,6

37,9

36,0

35,2

35,0

33,2

32,4

31,2

38,6

TMin

4,7

4,8

6,6

11,4

14,8

17,4

18,7

20,1

15,6

7,7

4,0

0,4

6,8

TTB

15,7

17,6

20,7

23,6

25,3

25,9

25,7

25,4

24,6

22,4

19,1

18,8

21,8

Y ut


17

2.1.2.2. Th y v n
c đi m chung sơng ngịi trong vùng nghiên c u là có m ng l

i sơng ngịi

dày đ c mang đ c đi m chung nh sau:
- B t ngu n t đ nh núi Tr

ng S n

vùng biên gi i Vi t Lào.

- Chi u dài sông ng n, đ d c sông l n nên mùa l n

c t p trung nhanh gây

ra l l t nghiêm tr ng, mùa c n dòng ch y các sông su i th ng xuyên c n ki t ít n c.
- Lịng sơng h p

th

ng ngu n, m r ng v h l u vùng đ ng b ng và c a

sông.
Sông Ngàn Tr
Sông Ngàn Tr

i
i b t ngu n t dãy núi cao phía Tây dãy núi Tr

biên gi i Vi t Lào có đ cao trung bình t 800-1000 m.
cao 2286 m, sơng ch y theo h

ng Tây Nam -

ng S n và

nh cao nh t là Ph Lao Ko

ông B c nh p vào sông Ngàn Sâu

t i xã Yên H i, huy n V Quang có chi u dài sơng chính là 62 km v i di n tích
tồn b l u v c 560 km2. Sông Ngàn Tr

Quang, l

i ch y qua vùng núi cao huy n V

ng m a l n t o nên nhi u nhánh su i nh , m t đ

l

i sông 0,73

km/km2, chi u r ng bình quân l u v c 13,3 km, đ cao bình qn l u v c là 422 m.
Sơng Ngàn Sâu
Sông Ngàn Sâu b t ngu n t dãy núi cao Tr

ng S n, có đ nh cao nh t là

Ph. Phu Re cao 1010 m, phía Nam giáp sơng Gianh t nh Qu ng Bình có đ nh núi
cao là

a Cao 415 m. Phía

ơng và

350÷450 m, đ nh núi cao nh t

ơng B c là vùng núi có đ cao trung bình

phía ơng là ơng Chan cao 448 m, núi á

cao

325 m. Phía B c ph n h l u Sông Ngàn Sâu ti p giáp v i sông La là vùng đ ng
b ng th p tr i r ng b ng ph ng nh th tr n H

ng Khê có đ cao trung bình t 20÷

50m.
Sơng Ngàn Sâu nh p v i sông La t i Linh C m có di n tích l u v c là 2310
km2, t ng chi u dài sơng chính 143 km, đ cao bình quân l u v c 362m, m t đ
l

i sông 0,87 km/km2, chi u r ng bình quân l u v c 46,6 km, h s u n khúc 2,20

km/km2, sông ch y theo h
Khê sơng đ i dịng theo h

ng Tây B c- ơng Nam đ n Chúc A, huy n H
ng

ng

ông Nam - Tây B c. Sơng Ngàn Sâu có 2 ph l u


18

chính là sơng Ngàn Tr

i và sơng Tiêm ngồi ra trong l u v c sơng có nhi u su i

nh là ph l u sông nhánh, t phà

a L i xu ng h l u lịng sơng c t sâu đ a hình

co h p t i Hồ Duy t, gây c n tr cho thoát l c a l u v c.
Sông La
Sông La là ph l u g n h du c a sông C v i 2 nhánh sông l n là Ngàn
Ph , Ngàn Sâu nh p l u t i Linh C m. T Linh C m đ n Ch Tràng đ

c g i là

Sơng La. T ng di n tích l u v c sơng La 3.210 km2 , cú hai nhánh chính:
Sơng Ngàn Ph
Sông Ngàn Ph b t ngu n t c a kh u C u Treo xó S n Kim, ch y theo
h

ng g n nh Tây-

ông đ n ngã ba Linh C m h p v i sông Ngàn Sâu đ tr

thành sông C . Chi u dài sông 70 km, l u v c 1060 km2, trong đó t i 60% là vùng
đ i núi. L u v c sông Ngàn Ph n m trong vùng m a l n, t p trung và có r t nhi u
nhánh sông su i nh nh p l u đi n h nh là Khe Tre, Khe N m, Khe C , V c R ng,
nên dòng ch y c a sông khá l n.
Sông Nghèn
Sông Nghèn là sông n i đ a c a vùng phía b c t nh Hà T nh, b t ngu n t
ph i sông La, ch y theo h
Tây- ông đ ra bi n

ng B c-Nam, g p sông Cày

Th ch Hà, đ i h

b
ng

C a Sót, t ng chi u dài 36 km, di n tích l u v c 354km2.

N u tính đ n c ng ng n m n

ị

i m, dịng ch y đ n c a sơng Nghèn đ

c th ng

kê trong b ng 2.7 sau:
B ng 2.7. Dòng ch y đ n c a sông Nghèn t i các v trí c a ra c a các chi l u
L uv c

F
(km2)

X0
(mm)

Y0
(mm)

a0

Q0
(m3/s)

W0 (106m3)

1

ng Hào

8.00

2000

853

0.43

0.216

6,275,7825

2

Khe Lang

16.8

2000

853

0.43

0.454

14.332

3

V c Tr ng

28.4

2000

853

0.43

0.768

24,227

4

Khe

n

3.35

2000

853

0.43

0.091

2,858

5

Nhà Trò

25.4

2000

853

0.43

0.687

21,668

6

Khe Trúc

9.91

2000

853

0.43

0.268

8,454

TT


19

7

Nhà u ng

16.0

2000

853

0.43

0.432

13,649

8

Cu Lây

16.6

2000

853

0.43

0.449

14,161

9

Sơng Nhe

38.3

2400

1191

0.50

1.44

45,604

10

Chùa Ngh

2.94

2400

1191

0.50

0.111

3,501

11

Sơng Già

74.0

2400

1191

0.50

2.79

88,113

12

Hói Tr m

13.0

2400

1191

0.50

0.490

15,479

13

C u Trù

23.0

2400

1191

0.50

0.868

27,386

T ng c ng

354

286, 257

Do ph n l n l u v c sông Nghèn là đ ng b ng, dịng ch y đ n khơng phong
phú nh các sơng khác. Và, c ng do phân b không đ u, t p trung ch y u vào mùa
m a, còn vào mùa khơ dịng ch y đ n nghèo nàn, nên ngay t nh ng n m 30 c a
th k tr

c, c ng Trung L

ng và sau đó c ng

c Xá đ

c xây d ng đ l y n

c

t sông La b sung cho sông Nghèn vào các tháng mùa khô. Ngày nay, khi trên các
chi l u c a sông Nghèn đã xây d ng nhi u h , đ p nh trên các s

n Trà S n và

H ng L nh, khai thác h u h t ph n l u v c vùng núi c a sơng Nghèn. Dịng ch y
sơng Nghèn càng tr nên nghèo nàn h n và ch cịn trơng ch vào hai c a l y n
Trung L

ng và

c

c Xá. Trên th c t , nhi u n m vào mùa ki t, dịng ch y trên

sơng La gi m sút, c ng Trung L

ng và

c Xá không l y đ

cn

c, ph i huy

đ ng tr m b m Linh C m đ b sung ngu n cho sơng Nghèn.
b. Dịng ch y ng m
1) Tr l

ng n

c

t ng Holoxen th

ng:

+ Tr l

ng đ ng t nhiên toàn vùng 150.854 m3/ng

+Tr l

ng t nh t nhiên: T ng dày ch a n

c trung bình là 13m, tr l

ng

ng khai thác ti m n ng: v i modul khai thác là 9 l/s/km2, tr l

ng

t nh t nhiên toàn vùng là 126,1.106 m3.
+ Tr l
n

c có th khai thác là 154.637 m3/ng.

2) Tr l

ng n

c

t ng Pleitocen:


20

Tr l
tr l

ng đ ng t nhiên 34.085 m3/ng, tr l

ng t nh đàn h i là 5,7 m3/ng,

ng khai thác ti m n ng 34.455 m3/ng
2.1.3. Hi n tr ng dân sinh, kinh t - xã h i vùng nghiên c u.
2.1.3.1. Dân s và lao đ ng
Theo niên giám th ng kê t nh, tính đ n n m 2006 c c u dân s trong khu

v c d án nh sau:
B ng 2.8. C c u dân s khu v c d án n m 2006
H ng m c

TT

nv

T ng s

1

T ng dân s

Ng

i

684.555

2

T l t ng dân s

%/n m

7,36

3

M t đ dân s

4

L cl

L cl

Ng

ng lao đ ng

Ng

i/km2

394,7

i

33.680

ng lao đ ng chi m 49,2% dân s . Trong đó lao đ ng nơng nghi p là

ch y u, chi m 77,7 %. L nh v c th hai có l c l

ng lao đ ng l n là th

ng

nghi p, chi m 4,9 %.
Trình đ lao đ ng cịn
l cl

trình đ th p. Bên c nh nhu c u ngày càng t ng v

ng lao đ ng có chun mơn k thu t thì l c l

trong vùng l i r t h n ch . L c l

ng lao đ ng có chun mơn

ng lao đ ng t i ch ph n l n là lao đ ng nông

nghi p thu n tuý ch v i trình đ v n hố ph thơng.
2.1.3.2. Phát tri n các ngành kinh t
Trong nh ng n m qua Hà T nh có t c đ t ng tr

ng GDP khá cao, trung bình

giai đo n 2001-2005 t ng 8,85%, c c u kinh t d ch chuy n theo h

ng cơng

nghi p hóa, t ng d n t tr ng các ngành công nghi p và d ch v . Nông nghi p v n
ti p t c là ngành s n xu t chính, chi m t tr ng chính trong các ngành kinh t
b1. Nơng nghi p
Hi n t i và trong t

ng lai g n thì nơng nghi p v n chi m t tr ng l n trong

s n xu t c a t nh Hà T nh. V i t ng s n ph m GDP hi n nay chi m 43,9%. Theo
ngu n quy ho ch s d ng đ t c a t nh Hà T nh trong nh ng n m t i s t ng di n


21

tích nơng nghi p t 30.972ha lên 34.261ha vào nam 2020. Ngồi lúa hai v và hoa
màu, cịn tr ng xen canh thêm cây đ u t

ng và m t s cây công nghi p khác.

b2.Công nghi p
Theo ngh quy t t nh

ng b Hà t nh l n th XVI n m 2005, T nh đang

chuy n d ch c c u t m t t nh thu n nông tr thành m t trong nh ng trung tâm
công nghi p c a mi n Trung.

đ tđ

c m c tiêu này T nh đang t p trung xây

d ng các khu công nghi p và các c m công nghi p, làng ngh .
B ng 2.9. D ki n các khu công nghi p trong vùng d án đ n n m 2020.
Tên, v trí

TT

Di n tích
(ha)

1
2

Khu cơng nghi p s t Th ch Khê

Khu công nghi p Gia lách

1800
300

3
4
5

Khu công nghi p B c H vàng
Khu công nghi p th xã H ng L nh
Khu công nghi p
c Th

800
300
200

6
7
8
9

C
C
C
C

20
20

20
20

10

C m s n xu t TTCN Th ch Hà

ms
ms
ms
ms

n xu
n xu
n xu
n xu

t đa ngh
c th
t t p trung làng ngh Trung L ng
t TTCN t p trung làng ngh Thái yên
t TTCN huy n Nghi Xuân

T ng c ng

20
3500
(Ngu n : S công nghi p Hà t nh)

b3.Thu s n

Hi n t i toàn vùng d án ch có 3295ha đ n n m 2020 d ki n s phát tri n lên
5991ha đ thu s n s phát tri n tr thành m t ngành kinh t m i nh n c a t nh,
di n tích đ t s n xu t nông nghi p kém hi u qu s đ
thu s n.
b4.C s h t ng
*N

c sinh ho t:

c chuy n sang nuôi tr ng


22

T l s dân nông thôn khu v c d án đ

cc pn

c s ch còn th p, kho ng

55%. Các h th ng c p n

c t p trung m i tri n khai đ n các th tr n huy n, cịn

các xã ch

c gi ng đào, ngồi ra còn dùng n

y u dùng n

UNICEF, lu, b ch a n
thi u n

c m a. Vào mùa khô, nhi u xã vùng núi r i vào tình tr ng

c sinh ho t tr m tr ng do các gi ng b c n n

h ph i dùng n
h dân d

c gi ng khoan

c, các xã vùng ven bi n có

c nhi m m n. Trong khu v c d án, th xã H ng L nh có t l s

cc pn

c s ch cao nh t, đ t trên 85%.

*Giao thơng:
ng b :

-

Khu v c d án có hai tuy n đ
h

ng qu c l : tuy n Qu c L 1A ch y theo

ng B c- Nam qua khu v c d án dài kho ng 50km t đ a ph n huy n Nghi

Xuân, qua th xã H ng L nh, Can L c, Th ch Hà; tuy n đ
theo h

ng

ng Qu c L 8A, ch y

ông B c - Tây Nam, t th xã H ng L nh đi c a kh u C u Treo qua

các huy n

c Th , H

qua các huy n H

ng S n ;

ng H Chí Minh ch y theo h

ng S n, V Quang.

H th ng giao thơng vùng lịng h , hi n có m t tuy n đ
t th tr n V Quang đ n UBND xã H
H

ng

ng B c - Nam

i n. H th ng đ

ng Quang và 15 km đ

ng nh a dài 15 km
ng c p ph i t i xã

ng liên thơn xã cịn đ n s , b h h ng do l l t q

nhi u, giao thơng đi l i khó kh n.
-

ng s t:

Tuy n đ

ng s t B c - Nam qua huy n

c Th , V Quang, H

ng Khê v i

Giao thông th y khu v c d án ch y u trên sông Ngàn Sâu. Ph

ng ti n giao

chi u dài kho ng70km.
-

ng th y:

thông th y h u h t là các lo i tàu thuy n nh ph c v nhu c u đi l i và v n chuy n
hàng hóa c a ng
huy n H
*Tr

i dân. Xã H

ng Khê có phà
ng h c:

ng i n hi n có 2 đị ngang là ị Ki u và ò Th ,

a L i...