Nâng cao ý thức chính trị của học viên hệ quân sự ở học viện quân y hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
------------------------------------------

NGUYỄN THỊ THÙY DUNG

NÂNG CAO Ý THỨC CHÍNH TRỊ CỦA HỌC VIÊN
QUÂN SỰ Ở HỌC VIỆN QUÂN Y HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ TRIẾT HỌC

Hà Nội - năm 2020


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
------------------------------------------

NGUYỄN THỊ THÙY DUNG

NÂNG CAO Ý THỨC CHÍNH TRỊ CỦA HỌC VIÊN
QUÂN SỰ Ở HỌC VIỆN QUÂN Y HIỆN NAY

Chuyên ngành CNXHKH
Mã số: 8229001.02

LUẬN VĂN THẠC SĨ TRIẾT HỌC
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thanh Tịnh

Hà Nội - năm 2020

LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thưc, có nguồn gốc rõ ràng và được
trích dẫn đầy đủ theo quy định.
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Thùy Dung


MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU
Chương 1.

1
NÂNG CAO Ý THỨC CHÍNH TRỊ CỦA HỌC VIÊN
HỆ QUÂN SỰ Ở HỌC VIỆN QUÂN Y – MỘT SỐ

8

VẤN ĐỀ LÝ LUẬN
1.1. Ý thức chính trị và nâng cao ý thức chính trị của học
viên hệ quân sự ở Học viện Quân y
1.1.1. Ý thức chính trị của học viên hệ quân sự ở Học viện Quân y
1.1.2. Nâng cao ý thức chính trị của học viên hệ quân sự ở Học
viện Quân y
1.2. Vai trò và những nhân tố quy định đến việc nâng cao ý
thức chính trị của học viên Hệ quân sự ở Học viện Quân y
1.2.1. Vai trò của nâng cao ý thức chính trị của học viên hệ quân

sự ở Học viện Quân y
1.2.2. Những nhân tố quy định đến việc nâng cao ý thức chính trị
của học viên hệ quân sự ở Học viện Quân y
Chương 2.

8
8
25

30

30

38

THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP CƠ BẢN NÂNG CAO
Ý THỨC CHÍNH TRỊ CỦA HỌC VIÊN HỆ QUÂN SỰ

48

Ở HỌC VIỆN QUÂN Y HIỆN NAY
2.1.

Nâng cao ý thức chính trị của học viên hệ quân sự ở
Học viện Quân y hiện nay – Thực trạng và nguyên nhân

2.1.1. Nâng cao ý thức chính trị của học viên hệ quân sự ở Học
viện Quân y hiện nay – Ưu điểm và nguyên nhân

48

48

2.1.2. Nâng cao ý thức chính trị của học viên hệ quân sự ở Học
viện Quân y hiện nay – Hạn chế và nguyên nhân

63


2.2.

Một số yêu cầu và giải pháp cơ bản nâng cao ý thức
chính trị của học viên hệ quân sự ở Học viện Quân y
hiện nay

2.2.1. Một số yêu cầu cơ bản đối với việc nâng cao ý thức chính
trị của học viên hệ quân sự ở Học viện Quân y hiện nay
2.2.2. Giải pháp cơ bản nâng cao ý thức chính trị của học viên hệ
quân sự ở Học viện Quân y hiện nay

71

71

78

KẾT LUẬN

99

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

101

PHỤ LỤC


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Ý thức chính trị đối với Quân đội nhân dân Việt Nam là cơ sở để hình
thành thế giới quan, phương pháp luận khoa học; là nền tảng hình thành, phát
triển phẩm chất và năng lực của mỗi quân nhân; là nội dung cốt lõi của nhân
tố chính trị tinh thần tạo nên sức mạnh chiến đấu của Quân đội ta trong xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Vì vậy, một trong những
mục tiêu và nhiệm vụ quan trọng của công tác giáo dục - đào tạo tại các học
viện, nhà trường trong quân đội nói chung, Học viện Quân y nói riêng là phải
nâng cao ý thức chính trị cho các đối tượng học viên.
Những năm gần đây, tình hình thế giới diễn biến hết sức nhanh chóng,
phức tạp. Chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch đang ráo riết thực hiện
chiến lược “diễn biến hồ bình”, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, “phi chính
trị hóa qn đội” nhằm chống phá cách mạng nước ta trên mọi lĩnh vực, đặc
biệt là trong lĩnh vực chính trị - tư tưởng, vì đây là mặt trận hết sức nóng bỏng
trong cuộc đấu tranh bảo vệ nền tảng lý luận Mác - Lênin của Đảng ta giai
đoạn hiện nay. Hơn nữa, sự tác động từ mặt trái của nền kinh tế thị trường,
những tiêu cực xã hội tiếp tục ảnh hưởng không nhỏ đến cán bộ, chiến sĩ về
nhận thức tư tưởng, tình cảm, ý chí, niềm tin trong Quân đội nói chung và học
viên hệ quân sự nói riêng.
Học viên hệ quân sự ở Học viện Quân y là những quân nhân được đào
tạo trở thành cán bộ quân y cấp phân đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam.
Ngoài những hoạt động nhằm thực hiện chức trách, nhiệm vụ của người quân

nhân cách mạng, họ cịn phải thực hiện nhiệm vụ chính trị trung tâm là học
tập, rèn luyện theo mục tiêu đào tạo của Học viện. Những năm qua, dưới sự
lãnh đạo của Đảng ủy, Ban Giám đốc cùng với các lực lượng giáo dục trong
Học viện Quân y, việc giáo dục ý thức chính trị của học viên hệ quân sự đã
1


được quan tâm, đẩy mạnh và đạt được những kết quả tích cực. Vì thế, các thế
hệ bác sĩ qn y sau khi tốt nghiệp ra trường, công tác ở các đơn vị trong tồn
qn khơng chỉ giỏi về chun mơn mà cịn có bản lĩnh chính trị vững vàng,
phẩm chất đạo đức nghề nghiệp trong sáng, góp phần quan trọng vào sự
nghiệp bảo vệ, chăm sóc sức khỏe cho bộ đội và nhân dân. Bên cạnh kết quả
đạt được, thực tế q trình nâng cao ý thức chính trị của học viên hệ quân sự
còn bộc lộ một số hạn chế, như: đã xuất hiện một bộ phận học viên học tập,
rèn luyện cầm chừng, miễn cưỡng nhận nhiệm vụ khi ra trường; một số học
viên còn so sánh thiệt hơn, loay hoay tìm cách để sau khi tốt nghiệp được
phân công về tuyến bệnh viện, không phải nhận nhiệm vụ ở các đơn vị quân y
cấp phân đội... Những hiện tượng này cần được khắc phục kịp thời để đáp
ứng được yêu cầu đặt ra trong tình hình hiện nay.
Từ những lý do trên, việc lựa chọn đề tài: “Nâng cao ý thức chính trị
của học viên hệ quân sự ở Học viện Quân y hiện nay” để nghiên cứu khơng
chỉ có ý nghĩa lý luận, mà cịn có ý nghĩa thực tiễn sâu sắc.
2. Tình hình nghiên cứu có liên quan
Đến nay, đã có nhiều cơng trình khoa học nghiên cứu dưới các góc độ
khác nhau những nội dung cơ bản liên quan đến ý thức chính trị như: hệ tư
tưởng, tình cảm, xây dựng bản lĩnh chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam,
xây dựng quân đội về chính trị trong giai đoạn mới.
* Nhóm cơng trình khoa học liên quan đến ý thức chính trị, nâng cao ý
thức chính trị
Trong cuốn sách Ý thức chính trị của công nhân trong một số doanh

nghiệp ở Hà Nội hiện nay do Phan Thanh Khôi (2003) làm chủ biên [24], các
tác giả đã luận giải ý thức chính trị của của giai cấp công nhân và thực trạng ý
thức chính trị của cơng nhân các doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp có
vốn đầu tư nước ngồi ở Hà Nội. Trên cơ sở đó, tập thể tác giả đưa ra những
2


dự báo, xu hướng biến động của ý thức chính trị của cơng nhân và đưa ra 6
nhóm giải pháp giúp nâng cao chất lượng ý thức chính trị của cơng nhân.
Vương Hồng Sơn (2006), Đặc điểm ý thức chính trị trong thời kỳ quá
độ ở Việt Nam và vận dụng trong xây dựng ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa
cho học viên ở Trường Quân sự Quân khu 5 hiện nay [58] đã nêu ra quan
điểm về ý thức chính trị, ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa. Trên cơ sở đó, tác
giả đã phân tích thực trạng và đề xuất một số giải pháp cơ bản xây dựng ý
thức chính trị xã hội chủ nghĩa cho học viên ở Trường Quân sự Quân khu 5
trong những năm tới, trong đó có giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục
chính trị tư tưởng cho học viên Trường Quân sự Quân khu 5.
Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam (2006) với cơng trình
“Nâng cao ý thức chính trị của đội ngũ cán bộ nghiên cứu khoa học kỹ thuật và
công nghệ quân sự trong Quân đội hiện nay” [76]. Cơng trình đưa ra một số vấn
đề lý luận và thực tiễn trong nâng cao ý thức chính trị của đội ngũ cán bộ khoa
học kỹ thuật và công nghệ quân sự trong Quân đội. Trên cơ sở đó đặt ra những
yêu cầu và giải pháp cơ bản nhằm nâng cao ý thức chính trị cho đội ngũ cán bộ
nghiên cứu khoa học kỹ thuật và công nghệ quân sự trong Quân đội hiện nay.
Trong luận án tiến sĩ Ý thức chính trị của sinh viên ở nước ta hiện nay thực trạng và những vấn đề đặt ra, tác giả Phạm Đình Khuê (2016) [23] đã đưa
ra quan niệm về ý thức chính trị và những phương thức thể hiện ý thức chính trị
của sinh viên. Trên cơ sở đó, tác giả phân tích thực trạng, nguyên nhân của thực
trạng, những vấn đề đặt ra và đưa ra một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao ý
thức chính trị cho sinh viên Việt Nam, trong đó có giải pháp tăng cường giáo dục
kết hợp với tự rèn luyện ý thức chính trị của sinh viên trong giai đoạn hiện nay.

* Nhóm cơng trình khoa học liên quan đến ý thức chính trị xã hội chủ
nghĩa, nâng cao ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa
Lê Văn Quang (chủ biên, 2001) và các tác giả cơng trình Phát triển ý
3


thức chính trị xã hội chủ nghĩa trong xã hội và quân đội trong thời kỳ đổi mới
[57] đã trình bày, phân tích các nhân tố tác động đến sự phát triển ý thức
chính trị xã hội chủ nghĩa và vấn đề bản chất của quá trình phát triển biện
chứng của ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa trong xã hội và quân đội, qua đó
đề xuất phương pháp luận nhằm làm tăng thêm tính đa dạng trong sự phát
triển ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa trên các lĩnh vực đời sống tinh thần xã
hội và quân đội ở Việt Nam hiện nay.
Đinh Văn Lễ (2003), Định hướng ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa của
học viên đào tạo giáo viên khoa học xã hội nhân văn ở Học viện Chính trị
quân sự hiện nay [25] đã nhận định định hướng ý thức chính trị xã hội chủ
nghĩa của học viên đào tạo giảng viên khoa học xã hội - nhân văn cấp phân
đội ở Học viện Chính trị qn sự hiện nay là q trình tác động có ý thức, có
tổ chức, có mục đích một cách tự giác của chủ thể giáo dục - đào tạo vào ý
thức, tình cảm, ý chí của người học viên, nhằm phát triển vững chắc ý thức
chính trị xã hội chủ nghĩa của học viên thông qua hoạt động giáo dục - đào
tạo. Từ nhận định ấy, tác giả đi vào phân tích thực trạng, yêu cầu của việc
định hướng và đề xuất các giải pháp cơ bản định hướng ý thức chính trị xã hội
chủ nghĩa của học viên đào tạo giảng viên khoa học xã hội - nhân văn ở Học
viện Chính trị quân sự những năm đó và tiếp theo.
Tập thể các tác giả Ban Tuyên giáo Trung ương (2007) trong cuốn sách
Phê phán, bác bỏ các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng
của Đảng Cộng sản Việt Nam [4] đã khái quát những vấn đề cơ bản của cuộc
đấu tranh trên lĩnh vực tư tưởng, chính trị, lý luận của các nước xã hội chủ
nghĩa; phê phán, đấu tranh để loại bỏ, phản bác quan điểm sai trái, thù địch.

Từ đó, tìm hiểu, phân tích và làm rõ các cuộc đấu tranh trên mặt trận tư
tưởng, chính trị, lý luận đó trong hơn 20 năm đổi mới đất nước. Từ những
phân tích đó cuốn sách đi đến dự báo tình hình, đưa ra phương hướng và các
4


giải pháp cơ bản nhằm nâng cao chất lượng nghiên cứu, phê phán, đấu tranh
với các quan điểm sai trái, thù địch.
Phạm Nguyên Trung (2014), Ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa của hạ
sĩ quan, binh sĩ Sư đoàn 2, Quân khu 5 hiện nay [69] đã nghiên cứu từ ý thức,
ý thức chính trị đến ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa của hạ sĩ quan, binh sĩ
Sư đồn 2, Qn khu 5 hiện nay; phân tích các hoạt động thực tiễn cơ bản
trong đó có những biểu hiện của ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa; cụ thể là:
các hoạt động và kết quả của hoạt động huấn luyện, giáo dục chính trị, quân
sự; giáo dục, rèn luyện, chấp hành nghiêm pháp luật của nhà nước, kỷ luật của
quân đội, xây dựng đơn vị chính quy...
Ngồi ra, cịn một số bài viết liên quan đến vấn đề ý thức chính trị xã
hội chủ nghĩa như: Tác giả Cao Văn Trọng (2012), Phát triển ý thức chính trị
xã hội chủ nghĩa cho đội ngũ sĩ quan trẻ trong Quân đội hiện nay, Tạp chí
Giáo dục Lý luận chính trị quân sự, số 254 [59]; tác giả Nguyễn Thành Trung
(2018), Giải pháp bồi dưỡng ý thức chính trị cho học viên đào tạo sĩ quan cấp
phân đội trình độ đại học trong nhà trường Quân đội, Tạp chí Nhà trường
Qn đội, số 2 [65]; Tác giả Đồn Xuân Phúc (2018), Nâng cao ý thức chính
trị xã hội chủ nghĩa cho học viên ở trường Sĩ quan Pháo binh hiện nay, Tạp
chí Thơng tin Khoa học xã hội và nhân văn qn sự, số 175 [55],...
Các cơng trình khoa học được cơng bố, nghiên cứu theo các góc độ
khác nhau đã tập trung làm rõ những vấn đề cơ bản về bản chất, cấu trúc, đặc
điểm của ý thức chính trị ở các lĩnh vực trong xã hội và qn đội. Song, chưa có
cơng trình khoa học nào nghiên cứu trực tiếp, có hệ thống, cụ thể dưới góc độ
Chủ nghĩa xã hội khoa học về Nâng cao ý thức chính trị của học viên hệ quân

sự ở Học viện Quân y hiện nay.

5


3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
- Mục đích
Trên cơ sở làm rõ một số vấn đề lý luận và thực tiễn về nâng cao ý thức
chính trị của học viên hệ quân sự ở Học viện Quân y, luận văn đề xuất những
giải pháp cơ bản nhằm nâng cao ý thức chính trị của học viên hệ quân sự ở
Học viện Quân y hiện nay.
- Nhiệm vụ
+ Làm rõ một số vấn đề lý luận về khái niệm, nội dung, vai trò, nhân tố
quy định đến việc nâng cao ý thức chính trị đối với học viên hệ quân sự ở Học
viện Quân y.
+ Đánh giá thực trạng nâng cao ý thức chính trị của học viên hệ quân sự
ở Học viện Quân y hiện nay.
+ Đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao ý thức chính trị của
học viên hệ quân sự ở Học viện Quân y hiện nay.
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Nâng cao ý thức chính trị của học viên hệ quân
sự ở Học viện Quân y.
- Phạm vi nghiên cứu: Ý thức chính trị của học viên hệ quân sự Hệ 2,
Hệ 4 ở Học viện Quân y. Số liệu điều tra, khảo sát từ năm 2014 đến nay.
5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu
- Cơ sở lý luận
Luận văn dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh, các quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về xây dựng ý thức
chính trị người quân nhân, bác sĩ quân y.
- Cơ sở thực tiễn

Luận văn dựa vào một số báo cáo của các cơ quan chức năng của Học
viện Quân y những năm gần đây; chỉ thị, nghị quyết của Quân ủy Trung
6


ương, Bộ Quốc phịng, Tổng cục Chính trị, Học viện Quân y; kế thừa có chọn
lọc kết quả nghiên cứu của các cơng trình khoa học khác có liên quan. Ngồi
ra, tác giả cịn tiến hành khảo sát, điều tra xã hội học ở một số khóa học viên
đại học hệ quân sự trong Học viện từ 2014 đến nay.
- Phương pháp nghiên cứu
Luận văn được thực hiện dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa duy
vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử; đồng thời, sử dụng kết hợp các
phương pháp nghiên cứu cụ thể như: phân tích, tổng hợp, thống nhất logic –
lịch sử, điều tra xã hội học, phương pháp so sánh, phương pháp chuyên gia...
6. Ý nghĩa của đề tài
- Ý nghĩa lý luận: Đề tài góp phần phân tích làm sâu sắc hơn một số
vấn đề lý luận về nâng cao ý thức chính trị cho học viên hệ quân sự ở Học
viện Quân y.
- Ý nghĩa thực tiễn: Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể làm tài
liệu tham khảo cho các giảng viên khoa học xã hội và nhân văn, đội ngũ cán
bộ quản lý học viên hệ quân sự trong Học viện Quân y vận dụng vào công tác
giáo dục nhằm nâng cao ý thức chính trị cho học viên, góp phần củng cố lập
trường tư tưởng chính trị, nâng cao kết quả học tập, rèn luyện, đáp ứng mục
tiêu, yêu cầu đào tạo của Học viện.
7. Kết cấu của luận văn
Luận văn gồm phần mở đầu, 2 chương, 4 tiết, kết luận, danh mục tài
liệu tham khảo và phụ lục.

7

Chương 1
NÂNG CAO Ý THỨC CHÍNH TRỊ CỦA HỌC VIÊN HỆ QUÂN SỰ
Ở HỌC VIỆN QUÂN Y – MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN
1.1. Ý thức chính trị và nâng cao ý thức chính trị của học viên hệ
quân sự ở Học viện Quân y
1.1.1. Ý thức chính trị của học viên hệ quân sự ở Học viện Quân y
* Quan niệm về chính trị
Chính trị xuất hiện khi xã hội có sự phân chia giai cấp và nhà nước ra
đời. Nó có q trình hình thành, tồn tại, củng cố, phát triển và tiêu vong như
một hiện tượng lịch sử trong xã hội. Quan hệ giai cấp, quan hệ dân tộc là yếu
tố trực tiếp chi phối đến chính trị. Vấn đề trọng tâm nhất của chính trị theo
quan điểm của chủ nghĩa duy vật lịch sử chính là sự phản ánh những lợi ích
cơ bản của các giai cấp gắn với những quan hệ xã hội khác nhau mà cốt lõi là
việc giành, giữ và thực thi quyền lực nhà nước.
Sự tiếp cận chính trị trên phương diện này có thể giúp ta nhìn nhận nó
như một lĩnh vực của đời sống xã hội. Chủ nghĩa Mác - Lênin cũng như các
quan điểm khoa học khách quan khác về chính trị đều khẳng định rằng chính
trị thực chất bắt đầu từ mối quan hệ về lợi ích giữa các giai cấp, nhóm xã hội,
quốc gia dân tộc mà lợi ích trên hết và cơ bản nhất là lợi ích kinh tế. Vì vậy,
chính trị có những giá trị riêng, những thuộc tính đặc thù riêng; ln được các
nhà tư tưởng từ xưa đến nay dành sự quan tâm, nghiên cứu, phác họa bức
tranh về đời sống chính trị phong phú, đa dạng nhưng cũng hết sức phức tạp
của nhân loại.
Tiếp thu, kế thừa những tinh hoa, thành quả nghiên cứu về chính trị của
các nhà tư tưởng đi trước, chủ nghĩa Mác - Lênin cho rằng, chính trị luôn gắn
liền với quyền lực. Tuy nhiên, vấn đề ở đây là quyền lực không được phân
chia đồng đều giữa các giai tầng trong xã hội. Chính sự phân chia không đồng
8

đều giữa các giai tầng trong xã hội đã làm nảy sinh mâu thuẫn và đấu tranh
giai cấp; hay nói cách khác, chính trị là một tiến trình mà ở đó các giai cấp có
mâu thuẫn với nhau về quyền lợi, dẫn đến đấu tranh để giành và giữ lấy
quyền lực nhà nước.
Khi nói về chính trị, V.I.Lênin khẳng định đó là mối quan hệ giữa các
giai cấp, dân tộc thể hiện qua các công việc, hoạt động nhà nước: “Chính trị là
sự tham gia vào những cơng việc của nhà nước, là việc vạch hướng đi cho nhà
nước, việc xác định những hình thức, nhiệm vụ, nội dung hoạt động của nhà
nước” [32, tr.404]. Bất kỳ xã hội có giai cấp nào cũng đều mang tính chính
trị, bởi lẽ, việc giải quyết trực tiếp hay gián tiếp vấn đề chính trị đều gắn với
lợi ích và quyền lực của giai cấp. Lênin chỉ ra: “Chính trị là sự biểu hiện tập
trung của kinh tế” [30, tr.349], là “Mối quan hệ giữa các dân tộc, các giai cấp”
[29, tr.500]. Chính trị của một giai cấp là do địa vị kinh tế của nó quyết định
và chi phối. Giai cấp nào nắm được vị trí thống trị trong hệ thống sản xuất xã
hội sẽ chiếm được vị trí thống trị xã hội về mặt chính trị. Tuy vậy, sự thống trị
về mặt kinh tế của một giai cấp nhất định tuyệt nhiên chỉ được thực hiện đúng
khi nó được bảo đảm bằng quyền lực nhà nước.
Ngồi ra, chính trị cịn được hiểu ở phạm vi cụ thể hơn, hẹp hơn - đó là
chính sách đối nội, đối ngoại. Chúng có sự liên quan mật thiết với nhau trong
xã hội. Do sự đa dạng, phong phú của lĩnh vực đời sống nên ở góc độ khác,
chính trị buộc phải phân chia thành những nội dung cụ thể hơn, như là chính
sách tơn giáo, dân tộc, văn hóa....
Như vậy, có thể hiểu một cách đầy đủ về chính trị là tồn bộ những hoạt
động có liên quan đến các mối quan hệ giữa các giai cấp, giữa các dân tộc,
các tầng lớp xã hội khác nhau, mà cốt lõi của nó là vấn đề giành, giữ và sử
dụng quyền lực nhà nước; chính trị là sự biểu hiện tập trung của kinh tế;
chính trị là sự tham gia của quần chúng nhân dân vào công việc nhà nước.
9

Chính trị là hiện tượng thuộc về kiến trúc thượng tầng của xã hội có sự phân
chia giai cấp. Xét về cấu trúc, chính trị cấu thành từ các bộ phận cơ bản là: ý
thức chính trị, tổ chức thể chế chính trị, quan hệ chính trị - xã hội và hoạt
động chính trị, phong trào chính trị.
* Quan niệm về ý thức chính trị
Theo chủ nghĩa Mác - Lênin, ý thức chính trị là một bộ phận của hình
thái ý thức xã hội, phản ánh đời sống chính trị của xã hội, nó xuất hiện, tồn tại
và phát triển trong xã hội có đối kháng giai cấp và nhà nước, tồn tại trong
những giai đoạn nhất định của lịch sử xã hội lồi người. Ý thức chính trị về
bản chất là ý thức của giai cấp thống trị, là sự phản ánh các quan hệ kinh tế,
chính trị, xã hội giữa các giai cấp, đảng phái, các dân tộc và các quốc gia,
biểu hiện tập trung ở tư tưởng và thái độ của các giai cấp đối với quyền lực
nhà nước. V.I.Lênin khẳng định: Ý thức chính trị bao gồm tất cả mối quan hệ
giữa các giai cấp, tầng lớp với Nhà nước và Chính phủ. Vì vậy, có thể thấy, ý
thức chính trị là một lĩnh vực rất phức tạp, nhạy cảm và có vai trị to lớn đối
với sự vận động và phát triển của đời sống xã hội có sự phân chia giai cấp. Cụ
thể hơn, vai trị đó được thể hiện ở cả tâm lý chính trị và hệ tư tưởng chính trị.
Tâm lý chính trị hay cịn gọi là ý thức chính trị thơng thường hoặc cấp
độ thấp của ý thức chính trị, được biểu hiện ở những cảm xúc, tình cảm, ước
mơ, tri thức kinh nghiệm của con người về những vấn đề chính trị trong thực
tiễn đời sống, về địa vị và quyền lợi của giai cấp mà chiều sâu là do lợi ích
kinh tế cơ bản của giai cấp quyết định. Ở cấp độ này, ý thức chính trị phản
ánh một cách trực quan cuộc sống sinh hoạt hàng ngày của xã hội, được hình
thành một cách tự phát trong xã hội có sự phân chia giai cấp, chưa có tính
khái qt, tính hệ thống và tính lý luận cao. Vì vậy, nó thường biến động, thay
đổi và khơng ổn định, sự phản ánh của nó cịn thiếu đầy đủ, thiếu toàn diện
bản chất các vấn đề nảy sinh trong đời sống chính trị. Mặc dù nó dễ biến đổi,
10

khơng ổn định, nhưng nó vẫn mang tính giai cấp vì nó bị chi phối bởi địa vị,
lợi ích giai cấp. Dù ở trình độ thấp, nhưng ý thức chính trị giai đoạn này có
vai trị hết sức quan trọng, nó là cầu nối để phát triển hệ tư tưởng chính trị, là
cơ sở dữ liệu để hệ tư tưởng chính trị khai thác, đúc kết, khái qt hóa, phát
huy vai trị của nó đối với đời sống xã hội, phản ánh nội dung và bản chất các
vấn đề chính trị.
Hệ tư tưởng chính trị hay cịn gọi là ý thức chính trị lý luận hoặc cấp độ
cao của ý thức chính trị biểu hiện là hệ thống các quan điểm, tư tưởng chính
trị của một giai cấp nhất định đã được khái quát hóa để phản ánh một cách
trực tiếp, tập trung lợi ích của giai cấp đó bằng các học thuyết chính trị - xã
hội chặt chẽ. Trái với tâm lý chính trị, hệ tư tưởng chính trị được hình thành
một cách tự giác thơng qua đấu tranh giai cấp, cách mạng xã hội, thông qua
tuyên truyền, giáo dục, vì vậy mà nó mang tính ổn định, bền vững. Nội dung
của hệ tư tưởng chính trị được cụ thể hóa trong cương lĩnh chính trị, đường lối
chiến lược, sách lược của các chính đảng, của các giai cấp khác nhau cũng như
các chính sách, pháp luật trong chính nhà nước. Hệ tư tưởng chính trị thường
gắn với tổ chức và cơ quan chính trị, thơng qua các tổ chức chính trị và cơ quan
đó mà các giai cấp tiến hành cuộc đấu tranh vì lợi ích của giai cấp mình.
Do vậy, hệ tư tưởng chính trị của giai cấp cầm quyền thống trị xã hội có
vai trị to lớn đối với tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Mọi lĩnh vực,
mọi tổ chức, mọi lực lượng, mọi thành viên trong xã hội đều chịu sự tác động,
chi phối của hệ tư tưởng chính trị của giai cấp cầm quyền trong xã hội. Đối
với từng thành viên trong xã hội, hệ tư tưởng chính trị của giai cấp thống trị
sẽ chi phối đến sự hình thành, sự phát triển phẩm chất và năng lực của họ
thông qua việc định hướng về mơ hình nhân cách và xác lập các hệ giá trị để
giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng con người.

11

Từ phân tích trên về biểu hiện của ý thức chính trị thơng qua hai cấp độ
là tâm lý chính trị và hệ tư tưởng chính trị cho thấy, ý thức chính trị là một
lĩnh vực hết sức rộng lớn, phức tạp và nhạy cảm. Nó đóng vai trị rất quan
trọng trong các xã hội có giai cấp. Ý thức chính trị trên thực tế ln ln gắn
với một chủ thể nào đó, vì vậy sẽ khơng có ý thức chính trị một cách chung
chung cho mọi thời đại. Bởi lẽ, đời sống tinh thần của xã hội nói chung và ý
thức chính trị nói riêng được hình thành và phát triển trên cơ sở đời sống vật
chất của một giai đoạn nhất định. Ý thức chính trị với tư cách là một bộ phận
của hình thái ý thức xã hội cũng bao gồm các nét đặc trưng của ý thức xã hội
nói chung.
Như vậy, có thể hiểu ý thức chính trị là một hình thái ý thức xã hội; là
tổng hòa hệ thống các quan điểm, tư tưởng, lý luận, tâm lý, tình cảm, thái độ,
ý chí và niềm tin của một giai cấp về địa vị và vai trị lịch sử, về mục tiêu và
nhiệm vụ chính trị, về đường lối chiến lược, sách lược duy trì và củng cố
quyền lực của giai cấp đó trong một giai đoạn nhất định của lịch sử.
* Quan niệm về ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa
Ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa là kiểu ý thức chính trị tiên tiến nhất
trong lịch sử, phản ánh tồn tại xã hội với những quan hệ kinh tế, chính trị, xã
hội xã hội chủ nghĩa. Ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa phản ánh trực tiếp, tập
trung lợi ích của giai cấp công nhân và nhân dân lao động, phản ánh xu hướng
phát triển tất yếu của lịch sử xã hội lồi người; nó có bản chất, đặc điểm và
vai trò riêng, khác hẳn về chất so với các kiểu ý thức chính trị của các xã hội
trước đó. Ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa có nguồn gốc từ phong trào đấu
tranh của giai cấp công nhân, với hệ tư tưởng chính trị là chủ nghĩa Mác Lênin (chính là hệ tư tưởng của giai cấp cơng nhân). Hệ tư tưởng chính trị đó
là học thuyết khoa học và cách mạng nhất; là thế giới quan, phương pháp luận
khoa học để nhận thức và cải tạo thế giới. Nội dung căn bản của hệ tư tưởng
12

đã chỉ ra mục tiêu, nhiệm vụ, con đường và biện pháp đấu tranh xóa bỏ mọi
áp bức, bất cơng, giải phóng tồn thể nhân loại, tiến tới một xã hội tốt đẹp
nhất trong lịch sử loài người - là chủ nghĩa cộng sản có giai đoạn đầu là chủ
nghĩa xã hội.
Về mặt cấu trúc chung, ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa có cấu trúc như
mọi kiểu ý thức chính trị, nhưng lại có bản chất đặc điểm riêng, thể hiện tính
hơn hẳn về trình độ của ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa là khơng những phản
ánh xu hướng phát triển tất yếu của xã hội, mà cịn phản ánh tập trung lĩnh vực
chính trị của tồn tại xã hội xã hội chủ nghĩa.
Bởi vậy, có thể quan niệm, ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa là hệ thống
quan điểm, lý luận, tâm lý, tình cảm, niềm tin và ý chí của giai cấp cơng nhân
về địa vị chính trị, vai trị lịch sử, về mục tiêu và nhiệm vụ chính trị, về đường
lối chiến lược, sách lược của giai cấp này trong quá trình đấu tranh xây dựng
xã hội mới và cải tạo xã hội cũ theo con đường xã hội chủ nghĩa. Ý thức chính
trị xã hội chủ nghĩa được thể hiện trong cương lĩnh chính trị, quan điểm,
đường lối của các Đảng cộng sản và chính sách, pháp luật của nhà nước xã
hội chủ nghĩa.
Ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa bao gồm những nội dung cơ bản sau:
Thứ nhất, đó là hệ thống tri thức chính trị, những quan điểm, tư tưởng, lý
luận của chủ nghĩa Mác - Lênin về địa vị kinh tế và chính trị, về vai trị và sứ
mệnh lịch sử, về con đường, mục tiêu, phương thức và nhiệm vụ chính trị của
giai cấp cơng nhân trong tiến trình lịch sử thực hiện sứ mệnh lịch sử của mình.
Thứ hai, là những tình cảm trong sáng, tốt đẹp, yêu thương sâu sắc, niềm
tin tưởng tuyệt đối của giai cấp công nhân và nhân dân lao động đối với mục
tiêu và con đường cách mạng xã hội chủ nghĩa, với lý tưởng cộng sản chủ
nghĩa, với sự lãnh đạo của Đảng, của chế độ xã hội chủ nghĩa. Hơn nữa, đó
cịn là thái độ căm ghét, phản kháng với mọi biểu hiện bất công, xấu xa, tiêu
13

cực trong xã hội.
Thứ ba, đó là ý chí phấn đấu quyết tâm vượt qua mọi khó khăn, gian
khổ, kiên định với lý tưởng cộng sản, hoàn thành mục tiêu, nhiệm vụ chính
trị, sứ mệnh lịch sử của giai cấp cơng nhân: xố bỏ áp bức bóc lột, bất cơng,
xây dựng thành cơng chủ nghĩa cộng sản trên tồn thế giới.
Thứ tư, là niềm tin vững chắc, tuyệt đối vào thắng lợi của sự nghiệp cách
mạng xã hội chủ nghĩa, vào sự lãnh đạo của Đảng, vào sức mạnh đoàn kết
giai cấp, dân tộc, đồn kết quốc tế. Khơng lung lay ý chí, khơng dao động,
suy thối về chính trị, tư tưởng khi gặp khó khăn, tổn thất.
Tính chất tiên tiến của ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa được quy định
bởi địa vị và vai trò lịch sử của giai cấp cơng nhân. Bởi vì đây là giai cấp có
tinh thần cách mạng triệt để nhất so với các giai cấp đã từng xuất hiện trong
lịch sử, là giai cấp đại diện cho phương thức sản xuất tiên tiến trong lịch sử phương thức sản xuất cộng sản chủ nghĩa.
Hiện nay, nước ta đang trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội bỏ qua
chế độ tư bản chủ nghĩa. Đây là thời kỳ cải biến cách mạng một cách sâu sắc,
toàn diện trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Cho nên, ý thức chính trị gắn
liền với ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa, là sự thể hiện tư duy chính trị đối
với dân tộc và nhân dân trước những thời cơ, thách thức trong thời kỳ đẩy
mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Sự hình thành và phát triển ý
thức chính trị xã hội chủ nghĩa trong thời kỳ quá độ ở nước ta không phải là
kết quả mong muốn chủ quan của cá nhân nào, mà là tất yếu khách quan từ
yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ
nghĩa. Do vậy, sự hình thành và phát triển ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa
trong thời kỳ quá độ ở nước ta vừa tuân theo quy luật chung, vừa có những
nét đặc thù riêng.

14


Bên cạnh đó, ý thức chính trị xã hội chủ nghĩa trong thời kỳ quá độ ở

nước ta hiện nay có sự kế thừa những tinh hoa văn hóa của nhân loại và tinh
hoa văn hóa của dân tộc Việt Nam, những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân
tộc được hình thành trong suốt quá trình cải biến cách mạng để xây dựng
thành công xã hội chủ nghĩa ở nước ta. Q trình phát triển của ý thức chính
trị xã hội chủ nghĩa ở nước ta vẫn còn chịu sự tác động của tình hình chính trị
thế giới đang có những biến động mạnh, đặc biệt là cuộc đấu tranh quyết liệt
giữa hai hệ tư tưởng chính trị đối lập của thời đại: hệ tư tưởng của giai cấp
công nhân và hệ tư tưởng của giai cấp tư sản. Ý thức chính trị xã hội chủ
nghĩa ở nước ta được hình thành từ trong phong trào đấu tranh cách mạng của
giai cấp công nhân và nhân dân lao động, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng
sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh.
* Học viên hệ quân sự ở Học viện Quân y
Học viện Quân y (tiền thân là Trường Quân y sỹ Việt Nam, thành lập
ngày 10/3/1949) là một trong những trung tâm y học hàng đầu của quân đội
và cả nước, giữ vai trò chủ yếu trong việc đào tạo nhân lực cho ngành quân y
và góp phần tích cực đào tạo nhân lực cho ngành y tế đất nước. Học viện có 2
bệnh viện thực hành: Bệnh viện Quân y 103 và Bệnh viện Bỏng Quốc gia Lê
Hữu Trác với nhiệm vụ cơ bản là đào tạo cán bộ quân y các cấp, đội ngũ dược
sĩ, bác sĩ có kiến thức, kĩ năng nghề nghiệp phục vụ sự nghiệp cơng nghiệp
hóa, hiện đại hóa đất nước; khám, điều trị và nghiên cứu khoa học chủ yếu trên
lĩnh vực y dược học quân sự.
Trong phạm vi nghiên cứu, luận văn chỉ tập trung nghiên cứu học viên
hệ quân sự được đào tạo để trở thành bác sĩ quân y trình độ đại học.
Học viên hệ quân sự ở Học viện Quân y bao gồm những quân nhân,
thanh niên ưu tú có đủ tiêu chuẩn về sức khỏe, học lực, phẩm chất, được
tuyển chọn và đào tạo tập trung tại Học viện Quân y trong sáu năm rưỡi để
15


trở thành sĩ quan - bác sĩ quân y cấp phân đội, có trình độ đại học; đảm

nhiệm được chức trách, nhiệm vụ của người cán bộ, thầy thuốc ở cấp phân
đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam.
Một số đặc điểm chủ yếu của học viên hệ quân sự Học viện Quân y hiện nay:
Một là, họ đều là những người được Học viện tuyển chọn theo quy định
của Bộ Quốc phịng, có phẩm chất chính trị và xu hướng nghề nghiệp rõ
ràng, tích cực trong học tập, rèn luyện
Những người có nguyện vọng dự thi vào Học viện Quân y là những
thanh niên đã tốt nghiệp trung học phổ thông, trước khi làm hồ sơ dự thi đều
phải trải qua khâu sơ tuyển được tiến hành ở cơ quan quân sự tại địa phương
nơi thí sinh đăng ký hộ khẩu thường trú. Bước sơ tuyển này nhằm mục đích
tuyển chọn được những người có lý lịch rõ ràng, đủ năng lực, phẩm chất
chính trị, đạo đức, nhân cách và sức khỏe theo quy định của Bộ Quốc phịng.
Nhìn chung, trước khi trở thành học viên hệ quân sự ở Học viện Quân y, bước
đầu họ đã có nhận thức đúng về lý tưởng cách mạng, về trách nhiệm, vai trị
của mình đối với sự nghiệp cách mạng và xu hướng nghề nghiệp cũng được
xác định cụ thể, rõ ràng. Đây chính là điều kiện thuận lợi cho việc nâng cao ý
thức chính trị của học viên đạt chất lượng tốt và hiệu quả cao.
Hai là, học viên hệ quân sự ở Học viện Quân y có tuổi đời trẻ, giàu
nhiệt huyết, khá nhạy bén, sáng tạo với cái mới, có trình độ chun mơn y
học, tuy nhiên kinh nghiệm sống cịn ít, bản lĩnh chưa vững vàng, dễ bị hoàn
cảnh tác động
Về tâm lý lứa tuổi: Học viên hệ quân sự ở Học viện Quân y có tuổi đời
rất trẻ (phổ biến từ 18 đến 24 tuổi), ở họ đang có sự phát triển mạnh mẽ các
phẩm chất tâm lý. Điều đó được thể hiện qua các nét cơ bản cụ thể như: ham
hiểu biết, giàu ước mơ nhạy cảm với cái mới, ham học hỏi, sôi nổi nhiệt tình
trong cơng việc, có quyết tâm cao trong thực hiện nhiệm vụ được giao... Tuy
16


nhiên, do tuổi đời còn trẻ, bản lĩnh, lập trường, đặc biệt là ý thức chính trị

đang ở trong giai đoạn củng cố, hồn thiện, cho nên nếu khơng được quản lý,
định hướng, giáo dục tốt thì họ dễ bị tác động bởi những khó khăn, vất vả
trong học tập, rèn luyện và những tác động tiêu cực khác dẫn đến thiếu ý chí
phấn đấu…
Về nhận thức và trình độ học vấn: Để trở thành học viên hệ quân sự ở
Học viện Quân y, họ phải trải qua một đợt thi tuyển sinh nghiêm túc, đòi hỏi
cao về mặt kiến thức và theo quy chế của Bộ Giáo dục đào tạo. Những năm
vừa qua, để có thể đỗ vào Học viện Quân y, thí sinh phải đạt được số điểm rất
cao, thậm chí có năm thí sinh phải đạt điểm số gần như tuyệt đối. Vì vậy, họ
có năng lực nhận thức tốt, khả năng tiếp thu nhanh nhạy với những tri thức
mới, với hệ thống tri thức y học ngày một hiện đại và cường độ học tập khá
căng thẳng và dày đặc ở Học viện. Tuy nhiên, do chưa có nhiều thời gian thử
thách, trải nghiệm, cho nên về mặt nhận thức, lập trường, bản lĩnh chính trị
của họ đều chưa ổn định, vững vàng, dễ lung lay, dao động trước hồn cảnh xã
hội khó khăn, vẫn cịn ý thích tự do, ngại chấp hành các quy định của đơn vị.
Ba là, cơ cấu vùng miền, dân tộc, thành phần xuất thân của học viên hệ
quân sự ở Học viện Quân y rất đa dạng
Mặc dù nhà trường tuyển sinh trên phạm vi tồn quốc, khơng phân biệt
vùng, miền, tuy nhiên, trong những năm qua, học viên hệ quân sự ở Học viện
Quân y có thành phần xuất thân chủ yếu từ nơng thơn. Họ mang nhiều đức
tính tốt đẹp của người Việt Nam như cần cù, chịu khó, kiên trì, bền bỉ, có khả
năng chịu đựng được gian khổ. Dù mang nhiều đặc tính tốt đẹp của người
Việt Nam như vậy, nhưng thời gian đầu trong họ vẫn còn tồn tại cả về suy
nghĩ và hành động những thói quen, tập qn, tác phong ở nơng thơn, cụ thể
như sự tùy tiện, đơn giản, tính hợp tác khơng cao, khả năng sáng tạo chưa
được gợi mở, có sự tính tốn thiệt hơn giữa quyền lợi và nghĩa vụ. Những tư
17


tưởng, thói quen, tác phong ấy của người nơng thơn cần được khắc phục, loại

bỏ từng bước thông qua việc học tập và rèn luyện tại trường để đáp ứng được
yêu cầu xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện
đại; hơn nữa, đây là những yêu cầu về chuyên môn nghiệp vụ và phẩm chất,
năng lực, đạo đức của người sĩ quan chỉ huy quân y cấp phân đội trong tương
lai. Vì vậy, cần tiến hành thường xuyên, liên tục các hoạt động, nội dung, biện
pháp giáo dục ý thức chính trị, xây dựng bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo
đức của học viên một cách thiết thực, khoa học và phù hợp.
Học viện Quân y đóng qn trên địa bàn Thủ đơ Hà Nội, là trung tâm kinh
tế, chính trị, văn hóa của đất nước đã tạo điều kiện thuận lợi cho học viên hình
thành và phát huy được tính nhanh nhạy, năng động, sáng tạo của mình trong
cơng việc, trong rèn luyện và học tập. Bên cạnh đó, mơi trường này cũng có
một số ảnh hưởng tiêu cực nhất định đến phẩm chất đạo đức của họ. Cụ thể
như, tình trạng phân hóa giàu nghèo trong xã hội hiện nay ngày càng sâu sắc,
tình trạng bất bình đẳng vẫn cịn tồn tại dai dẳng và đang có dấu hiệu gia tăng
gây ảnh hưởng xấu đến tâm tư, tình cảm cũng như sự định hướng các giá trị
đạo đức trong nhận thức của học viên hệ qn sự. Ngồi ra, trong mơi trường
đơ thị này còn tồn tại một số hiện tượng xấu như tệ nạn xã hội, các luồng văn
hóa tư tưởng khơng tốt du nhập từ bên ngoài vào cũng gây ảnh hưởng tiêu cực
đến quá trình rèn luyện, củng cố phẩm chất đạo đức, bản lĩnh chính trị của học
viên hệ quân sự ở Học viện.
Bốn là, học viên hệ quân sự ở Học viện Quân y được học tập, rèn luyện
trong môi trường đặc thù
Ở các học viện nhà trường ngoài quân đội, sinh viên sẽ được đào tạo
theo một chương trình đào tạo của nhà trường, họ phải chủ động trong học
tập, trong cuộc sống và đặc biệt là phải tự tìm việc làm sau khi ra trường.
Nhưng với Học viện Quân y, học viên hệ quân sự không chỉ là học viên mà
18


còn là một quân nhân. Nền nếp sinh hoạt, học tập, rèn luyện luôn theo điều

lệnh chặt chẽ kết hợp với sự tự giác của người học viên. Học viên được biên
chế trong tổ chức thống nhất theo hệ, theo lớp. Tất cả học viên đều ở nội trú,
sinh hoạt tập trung, thống nhất và mọi hoạt động trong ngày đều được quản
lý; họ được nhận một khoản phụ cấp hàng tháng, khi ra trường được phân
công công tác vào các đơn vị trong Qn đội. Chính vì thế, học viên không bị
chi phối nhiều bởi kinh tế cho cuộc sống hàng ngày, nên họ có thể an tâm, tập
trung tối đa cho việc học tập và rèn luyện của mình.
Học viên hệ quân sự ở Học viện Quân y được huấn luyện ở trong bệnh
viện, trên giảng đường, ngoài thao trường trong mọi địa hình thời tiết. Điều
này đã trực tiếp rèn luyện bản lĩnh vững vàng cho học viên, có được các phẩm
chất của người cán bộ chỉ huy cấp phân đội.
Tính đặc thù theo mục tiêu đào tạo học viên hệ quân sự đã tạo cho họ
định hướng nghề nghiệp rõ ràng ngay từ đầu. Sau 6,5 năm học tập, rèn luyện,
học viên ra trường được cấp bằng bác sĩ quân y, đồng thời vừa là sĩ quan vừa
là đảng viên, được tổ chức bố trí cơng tác ở các cơ quan, đơn vị trong toàn
quân. Họ khơng chỉ có chun mơn về khám và điều trị bệnh mà cịn được rèn
luyện để hồn thiện ý thức chính trị phẩm chất nhân cách của người sĩ quan
Quân đội.
Học viên hệ quân sự vừa là quân nhân vừa là học viên - bác sĩ tương lai
trong Quân đội ta. Tuy các cương vị có mối quan hệ hữu cơ với nhau, không
thể tách rời nhưng ở mỗi cương vị, học viên lại có những đặc điểm chính nhất
định. Trên cương vị là quân nhân, họ phải làm tròn chức trách, nhiệm vụ của
người quân nhân cách mạng, yên tâm phục vụ Quân đội, sẵn sàng nhận và
hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao. Trên cương vị là người học viên, ngoài
những hoạt động nhằm thực hiện chức trách, nhiệm vụ của người quân nhân
trong nhà trường Quân đội, học viên còn phải thực hiện chức trách, nhiệm vụ
19


chính trị hàng đầu là học tập, rèn luyện theo mục tiêu đào tạo. Đó là q trình

lĩnh hội các tri thức khoa học, hình thành các kỹ năng, kỹ xảo nghề nghiệp,
phát triển những phẩm chất cần thiết, hàng đầu là phẩm chất chính trị - tư
tưởng… để hồn thành chức trách, nhiệm vụ chính trị, đảm đương được
cương vị của người cán bộ quân y cấp phân đội sau này. Đây là q trình có
tổ chức, có kế hoạch, có mục tiêu, với nhiều hoạt động cụ thể và luôn diễn ra
theo nhịp độ khẩn trương, căng thẳng về thể lực, trí lực, nhất là về trí lực. Để
hồn thành nhiệm vụ, học viên phải có sự nỗ lực tồn diện, đặc biệt là phải có
ý chí, quyết tâm, tinh thần vượt khó, kiên trì, sáng tạo trong thực hiện mục
tiêu đào tạo… Những biểu hiện trên vừa có những thuận lợi nhưng đồng thời
cũng gây ra những khó khăn nhất định cho họ ở Học viện Quân y trong việc
nâng cao ý thức chính trị.
* Quan niệm về ý thức chính trị của học viên hệ quân sự ở Học viện
Quân y
Từ sự phân tích về ý thức chính trị và những nét đặc thù của học viên hệ
qn sự có thể quan niệm: Ý thức chính trị của học viên hệ quân sự ở Học
viện Quân y là tổng hòa những quan điểm, tư tưởng, tri thức, tình cảm (thái
độ), niềm tin và ý chí chính trị của họ; phản ánh trình độ giác ngộ, thái độ,
trách nhiệm chính trị của họ trước Đảng, Nhà nước, quân đội và nhân dân;
được hình thành, phát triển chủ yếu trong thời gian học tập, rèn luyện và
công tác tại Học viện và là yếu tố quan trọng trong định hướng hành động
của học viên phấn đấu theo mục tiêu, yêu cầu đào tạo của Học viện.
Ý thức chính trị của học viên hệ quân sự ở Học viên Quân y được biểu
hiện thông qua những nội dung cơ bản sau:
Thứ nhất, là trình độ hiểu biết, giác ngộ về lập trường của giai cấp công
nhân, lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, cương lĩnh, quan
điểm đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật Nhà nước, nhiệm vụ của
20