Tăng cường quản lý thuế thu nhập cá nhân trên địa bàn tỉnh phú thọ

..

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

Lương Quang Phát

TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH PHÚ THỌ

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế

Thái Nguyên 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

Lương Quang Phát

TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ THUẾ THU NHẬP
CÁ NHÂN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH PHÚ THỌ
Chuyên ngành: Kinh tế
Mã số: 603401

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế

Người hướng dẫn khoa học
PGS.TS Phạm Thái Quốc

Thái Nguyên 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

i

LờI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan bản luận văn là công trình nghiên cứu khoa học, độc lập
riêng của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thùc vµ cã ngn
gèc râ rµng.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

ii

LỜI CẢM ƠN
Tôi xin gửi lời chân thành cảm ơn PGS Phạm Thái Quốc đã giảng dạy và hướng
dẫn tôi nghiên cứu khoa học, xin cảm ơn tới toàn thể các thầy, cô giáo giảng viên
trường đại học kinh tế và quản trị kinh doanh Thái Nguyên, phòng quản lý sau
Đại học trường đại học kinh tế và quản trị kinh doanh Thái Nguyên đã truyền đạt
kiến thức quý báu cho tơi trong thời gian tham gia khóa học, tơi xin bày tỏ cảm
ơn tới Ban giám hiệu trường Cao đẳng Cơng nghiệp Hóa chất đã tạo mọi điều

kiện tốt nhất cho tơi được tham gia khóa học, tơi xin cảm ơn Cục thuế tỉnh Phú
Thọ đã tạo điều kiện cho tơi thực hiện điều tra số liệu góp phần vào hồn thiện
luận văn này.
HỌC VIÊN

Lƣơng Quang Phát

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

iii

MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa
Lời cam đoan

i

Lời cảm ơn

ii

Mục lục

iii

Danh mục các chữ viết tắt

vii

Danh mục các biểu

viii

Danh mục các hình vẽ, đồ thị
MỞ ĐẦU

01

Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ THUẾ
03

THU NHẬP CÁ NHÂN
1.1. Cơ sở lý luận

03

1.1.1. Khái niệm, đặc điểm của thuế thu nhập cá nhân

03

1.1.2. Đặc điểm

03

1.1.3. Thực tiễn của Luật thuế thu nhập cá nhân hiện hành ở Việt Nam

05

1.2.1. Đối tượng nộp thuế

06

1.2.2. Thu nhập chịu thuế

07

1.2.3. Thu nhập được miễn thuế

07

1.2.4. Giảm thuế

08

1.2.5. Căn cứ tính thuế

09

1.2.5.1. Căn cứ tính thuế đối với cá nhân cư trú

09

1.2.5.2. Căn cứ tính thuế đối với cá nhân khơng cư trú

12

1.2.6. Kỳ tính thuế

13

1.2.6.1. Kỳ tính thuế đối với cá nhân cư trú

13

1.2.6.2. Kỳ tính thuế đối với cá nhân khơng cư trú

14

1.2.7. Đăng ký thuế, kê khai, nộp thuế, quyết toán thuế và hồn thuế

14

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

iv

1.2.7.1. Đăng ký thuế

14

1.2.7.2. Kê khai thuế, nộp thuế, quyết tốn thuế

14

1.2.7.3. Hồn thuế

17

1.3. Quản lý thuế thu nhập cá nhân

17

1.3.1. Mục tiêu của quản lý thuế thu nhập cá nhân

17

1.3.2. Nội dung công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân

18

1.3.2.1. Tổ chức bộ máy quản lý thu thuế

18

1.3.2.2. Quản lý cấp mã số thuế, đăng ký thuế TNCN

19

1.3.2.3. Quản lý kê khai, nộp thuế, quyết toán thuế TNCN

19

1.3.2.4. Thanh tra, kiểm tra thuế TNCN

21

Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

23

2.1. Câu hỏi nghiên cứu

23

2.1.1. Công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân trên địa bàn tỉnh Phú Thọ cịn
những tồn tại vậy phải làm gì và làm như thế nào để giải quyết những tồn tại đó:
2.1.2. Vai trò của quản lý thuế TNCN trên địa bàn tỉnh Phú Thọ
2.1.3. Đề nghị, kiến nghị với tỉnh Phú Thọ có quan điểm chỉ đạo gì? UBND
tỉnh định hướng ra sao? Ngành thuế tỉnh cụ thể hóa thế nào?
2.2. Phương pháp nghiên cứu:

23
23
23
23

2.2.1. Thu thập thông tin qua các kênh thông tin như các trang mạng, các tài
liệu, tổng kết công tác thuế cục thuế tỉnh, các chi cục thuế huyện thành thị
2.2.2. Phương pháp thu thập sơ cấp

24
24

2.2.3. Thu thập các số liệu tại các chi cục thuế các huyện thành thị, cục thuế
tỉnh, cục thống kê tỉnh qua các tài liệu báo cáo hàng tháng, quý, năm từ đó

24

so sánh số liệu:
2.2.4. Tổng hợp các thơng tin:

24

2.3. Chỉ tiêu đánh giá hiệu quả công tác quản lý thuế TNCN:

24

2.3.1. Chỉ tiêu định lượng

24

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

v

2.3.2. Chỉ tiêu định tính

24

2.3.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân

25

2.3.4. Các yếu tố khách quan

25

2.3.5. Các yếu tố chủ quan

26

2.2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân

26

2.2.4. Các yếu tố khách quan

26

2.2.5. Các yếu tố chủ quan

26

Chƣơng 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH PHÚ THỌ

29

3.1. Khái quát về bộ máy quản lý thuế TNCN trên địa bàn tỉnh Phú Thọ

29

3.1.1 Giới thiệu chung về Bộ máy quản lý thu thuế trên địa bàn tỉnh Phú Thọ

29

3.1.2. Bộ máy quản lý thuế TNCN trên địa bàn tỉnh Phú Thọ

32

3.2. Thực trạng công tác quản lý thuế TNCN trên địa bàn tỉnh Phú Thọ

35

3.2.1. Quản lý đối tượng nộp thuế TNCN

35

3.2.1.1. Quản lý cấp mã số thuế TNCN

35

3.2.1.2. Số lượng người nộp thuế thu nhập cá nhân

38

3.2.2 Quản lý kê khai, nộp thuế, quyết toán thuế thu nhập cá nhân

39

3.2.2.1 Quản lý kê khai, quyết toán thuế thu nhập cá nhân

39

3.2.2.2 Quản lý nộp thuế TNCN

46

3.2.3 Công tác thanh tra kiểm tra thuế TNCN

48

3.2.4. Công tác quản lý nợ và cưỡng chế thuế TNCN

50

3.3. Đánh giá công tác quản lý thuế TNCN trên địa bàn tỉnh Phú Thọ

51

3.3.1. Những thành tựu đạt được

51

3.3.2 Những mặt còn hạn chế

54

3.3.3. Nguyên nhân hạn chế

58

CHƢƠNG 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ THUẾ

THU NHẬP CÁ NHÂN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH PHÚ THỌ
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>
65


vi

4.1. Mục tiêu hoàn thiện quản lý thuế TNCN trên a bn tnh Phỳ Th

65

4.2. Giải pháp tăng c-ờng quản lý thuế TNCN trên địa bàn tnh Phỳ Th

67

4.2.1. V quản lý đăng ký thuế TNCN

68

4.2.2. Quản lý kê khai, nộp thuế, quyết tốn thuế TNCN

69

4.2.3. Cơng tác đơn đốc thu nợ, cưỡng chế thuế TNCN

71

4.2.4. Công tác thanh tra, kiểm tra thuế TNCN

72

4.2.5. Công tác tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế TNCN

74

4.2.6. Các giải pháp khác

76

4.2.6.1. Tổ chức bộ máy quản lý

76

4.2.6.2. Nâng cao năng lực, phẩm chất của cán bộ ngành thuế

76

4.2.6.3. Đầu tư cơ sở hạ tầng, tin học hóa cơng tác quản lý thuế

77

4.3. Các điều kiện KT-XH liên quan để đảm bảo công tác quản lý thuế
TNCN đạt hiệu quả

79

4.3.1. Về chủ trương, chính sách Đảng, Nhà nước

79

4.3.2. Về thiết lập hệ thống thanh tốn khơng dùng tiền mặt

79

4.3.3. Về cơ sở hạ tầng, trang thiết bị phục vụ yêu cầu quản lý thuế

80

4.4. Kiến nghị trong việc hồn thiện chính sách thuế thu nhập cá nhân

80

4.4.1. Thực hiện giảm trừ gia cảnh hợp lý

80

4.4.2. Giảm thuế suất thuế thu nhập cá nhân.

82

4.4.3. Quy định thêm một số khoản phụ cấp, trợ cấp không phải thu nhập
chịu thuế
4.4.4. Giải pháp giảm thiểu lách luật thuế TNCN trong hoạt động chuyển nhượng

83

bất động sản

83

Kết luận

86

Tài liệu tham khảo

86

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

vii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

NSNN

Ngân sách nhà nước

KBNN

Kho bạc nhà nước

TNCN

Thu nhập cá nhân

ĐTNT

Đối tượng nộp thuế

NNT

Người nộp thuế

DN

Doanh nghiệp

CTTN

Chi trả thu nhập

CNTT

Công nghệ thông tin

UBND

Ủy ban nhân dân

CBCC

Cán bộ cơng chức

MST

Mã số thuế

CNH-HĐH

Cơng nghiệp hóa – Hiện đại hóa

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

viii

DANH MỤC CÁC BIỂU
Số hiệu
bảng
1.2.5.2.
Bảng 1

Bảng 2

Bảng 3

Bảng 4

Bảng 5

Bảng 6
Bảng 7

Tên biểu

Bảng thuế lũy tiến từng phần

10

Tổ chức bộ máy quản lý thu thuế TNCN theo chức năng của
cục thuế tỉnh Phú Thọ
Đối tượng được cấp mã số thuế TNCN tại cục thuế tỉnh Phú
Thọ
Số đối tượng nộp thuế thuế thu nhập cá nhân tại Cục thuế
tỉnh Phú Thọ
Kết quả nộp báo cáo quyết toán thuế TNCN của tổ chức chi
trả thu nhập năm 2010:
Kết quả nộp Báo cáo quyết toán thuế TNCN của tổ chức chi
trả thu nhập nm 2011
Kết quả nộp báo cáo quyết toán thuế TNCN của tổ chức chi trả
thu nhập năm 2012
Kt qu thu nộp thuế TNCN tại Cục thuế tỉnh Phú Thọ từ năm
2010 đến 2012

Bảng 8
Bảng 9

Kết quả thanh tra về thuế TNCN một số năm của 4 phòng
thanh tra thuế thuộc Cục Thuế tỉnh Phú Thọ:
Số liệu nợ thuế của người sử dụng lao động các năm

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

Trang

/>
35
36
38

42
44
45
47
49
50


1

Mở ĐầU

1. Tớnh cp thit ca ti:
Thu TNCN l cơng cụ góp phần thực hiện cơng bằng xã hội, giảm bớt
sự chênh lệch về thu nhập giữa những người có thu nhập cao và những người
có thu nhập trong xã hội, là công cụ đảm bảo nguồn thu quan trọng và ổn định
cho NSNN, công cụ kinh tế vĩ mô được Nhà nước sử dụng điều tiết thu nhập,
tiêu dùng và tiết kiệm, quản lý thu nhập của dân cư.
Từ năm 2009, Luật thuế thu nhập cá nhân do Quốc hội khóa XII thơng
qua chính thức được áp dụng vào thực tế, đánh dấu một bước hoàn thiện trong
hệ thống thuế của Việt Nam. Cùng với hoàn thiện về hệ thống luật pháp, cục
thuế các địa phương đã thực hiện nhiều biện pháp để tăng cường hiệu quả của
công tác quản lý thu thuế TNCN. Song sự phát triển không ngừng của xã hội
và nền kinh tế đặt ra nhiều yêu cầu mới khiến công tác quản lý thuế Thu nhập
cá nhân ở nước ta hiện nay gặp phải nhiều khó khăn và thách thức mới. Để

đảm bảo phát triển kinh tế xã hội ổn định bền vững và phù hợp với hội nhập
kinh tế quốc tế, việc hoàn thiện chính sách thuế TNCN, tăng cường cơng tác
quản lý thuế TNCN là hết sức cần thiết.
Tại cục thuế tỉnh Phú Thọ, số thu từ thuế TNCN đóng góp ngày càng
tăng trong tổng số thu. Tuy vậy, với địa bàn rộng và khối lượng dân cư lớn làm
cho công tác quản lý thuế TNCN trở nên phức tạp hơn.
Trước tình hình đó, tơi chọn nghiên cứu đề tài: “Tăng cường công tác
quản lý thuế Thu nhập cá nhân trên địa bàn tỉnh Phú Thọ”. Từ việc khảo sát,
phân tích, đánh giá những tác động của công tác quản lý thu thuế TNCN tại
Cục thuế tỉnh Phú Thọ, luận văn sẽ tổng kết những thành tựu và hạn chế trong
công tác quản lý thuế TNCN tại Cục thuế tỉnh Phú Thọ, đề ra những giải pháp
nhằm hoàn thiện và phát huy tốt hơn vai trị của Luật Thuế TNCN.
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài:
- Làm rõ nội dung công tác quản lý TNCN
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

2

- Đánh giá thực trạng công tác quản lý thuế TNCN tại Cục thuế tỉnh
Phú Thọ
- Đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý thuế
TNCN tại Cục thuế tỉnh Phú Thọ
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu:
- Đối tượng nghiên cứu: Công tác quản lý thuế TNCN trên địa bàn tỉnh
Phú Thọ.
- Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu đối tượng trong thời gian từ khi Luật
Thuế TNCN chính thức được áp dụng ngày 01/01/2009 đến nay.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu:

Sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu, trong đó chủ yếu là
phương pháp phân tích và tổng hợp, các phương pháp định tính, định lượng
và các cơng cụ thống kê, khảo sát thực tế.
5. Những đóng góp khoa học của đề tài:
- Hệ thống hố các vấn đề lý thuyết về cơng tác quản lý thuế thu
nhập cá nhân.
- Trình bày thực trạng công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân tại Cục
thuế tỉnh Phú Thọ trong giai đoạn hiện nay.
- Đề xuất các giải pháp nhằm đổi mới công tác quản lý thuế thu nhập
cá nhân tại Cục thuế tỉnh Phú Thọ.
6. Kết cấu của luận văn:
Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung của luận văn gồm bốn chương:
Chƣơng 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý thuế thu nhập cá nhân trên
địa bàn tỉnh Phú Thọ.
Chƣơng 2. Phương pháp nghiên cứu
Chƣơng 3. Thực trạng công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân trên địa
bàn tỉnh Phú Thọ.
Chƣơng 4. Giải pháp tăng cường công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân trên
địa bàn tỉnh Phú Thọ.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

3

Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
VỀ QUẢN LÝ THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN
1.1. Cơ sở lý luận:
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm của thuế TNCN:

Khái niệm thu nhập cá nhân: là tổng tiền, hàng hóa, dịch vụ mà một cá
nhân nhận được trong một thời kỳ nhất định (thường là một năm). Trong thực
tế, thu nhập của cá nhân được hình thành từ nhiều nguồn (tiền lương, tiền
cơng, tiền thù lao…) và dưới nhiều hình thức khác nhau (tiền mặt, tiền chuyển
khoản, hiện vật…).
Thu nhập chịu thuế của cá nhân phát sinh trong kỳ tính thuế là thu nhập
mà cá nhân nhận được trong kỳ sau khi đã giảm trừ các khoản chi phí liên quan
để tạo ra thu nhập, các khoản giảm trừ mang tính chất xã hội và các khoản giảm
trừ khác.
Thuế TNCN của Việt Nam dần được hoàn thiện theo thời gian. Từ năm
1991 đến trước năm 2009, để phù hợp hơn với tình hình thực tế, thuế TNCN ở
Việt Nam được quy định dưới hình thức Thuế thu nhập với người có thu nhập
cao. Từ 01/01/2009, Luật thuế TNCN chính thức có hiệu lực đánh dấu bước
phát triển quan trọng của sắc thuế này. Theo đó khái niệm thuế TNCN cũng
dần được bổ sung đầy đủ hơn.
Khái niệm thuế TNCN: là sắc thuế thuộc loại thuế trực thu đánh vào thu
nhập thực nhận được các cá nhân trong một kỳ tính thuế nhất định thường là
một năm, tháng hoặc từng lần, không phân biệt nguồn gốc phát sinh thu nhập.
1.1.2. Đặc điểm:
Thuế TNCN có những đặc điểm quan trọng sau:
Một là: Thuế TNCN là một sắc thuế thuộc loại thuế trực thu đánh vào
thu nhập của người nộp thuế, người nộp thuế đồng nhất với người chịu thuế
nên khó có thể chuyển gánh nặng thuế cho người khác.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

4

Hai là: Thuế TNCN là loại thuế có độ nhạy cảm cao vì nó liên quan
trực tiếp đến lợi ích cụ thể của người nộp thuế và liên quan đến hầu hết mọi cá
nhân trong xã hội. Đặc điểm này xuất phát từ tính trực thu của thuế TNCN.
Ba là: Thuế TNCN ln gắn liền với chính sách xã hội của mỗi quốc
gia mặc dù các quốc gia hiện nay vẫn ln hướng tới một hệ thống chính sách
thuế mang tính trung lập. Khi tính thuế TNCN có xem xét đến hoàn cảnh cá
nhân của người nộp thuế bằng việc quy định một số khoản được khấu trừ có
tính chất xã hội trước khi tính thuế.
Bốn là: Thuế TNCN thường được tính theo biểu thuế lũy tiến từng phần
do thuế TNCN được đánh theo nguyên tắc “khả năng nộp thuế” và cũng xuất
phát từ vai trò chủ yếu của thuế TNCN là điều tiết mạnh người có thu nhập cao,
động viên sự đóng góp của những người có thu nhập thấp, thu nhập trung bình
trong xã hội.
Năm là: Thuế TNCN khơng bóp méo giá cả hàng hóa, dịch vụ. Thuế
TNCN khơng cấu thành trong giá bán (giá thanh tốn) hàng hóa, dịch vụ nên
nó khơng tạo ra sự sai lệch trong giá cả hàng hóa, dịch vụ.
Vai trị của thuế TNCN:
Xuất phát từ những đặc điểm kể trên, thuế TNCN có vai trị quan trọng:
Thứ nhất: Thuế TNCN là cơng cụ góp phần thực hiện cơng bằng xã hội,
giảm bớt sự chênh lệch về thu nhập giữa những người có thu nhập cao và
những người có thu nhập thấp trong xã hội.
Thuế TNCN ln gắn với chính sách xã hội của một quốc gia. Mặc dù
quan điểm hồn thiện chính sách thuế là cần phải xây dựng một chính sách
thuế trung lập, không nhằm nhiều mục tiêu khác nhau, nhưng trong thực tế
chưa có quốc gia nào tách rời hẳn chính sách thuế TNCN với một số chính
sách xã hội. Sự công bằng thể hiện ở biểu thuế lũy tiến từng phần, mức điều
tiết về thuế tăng dần đều, người có thu nhập cao phải nộp thuế nhiều. Chính
sách xã hội thể hiện thông qua cơ chế chiết trừ gia cảnh và một số khoản giảm
trừ trước khi tính thuế.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

5

Thứ hai: Thuế TNCN là một công cụ đảm bảo nguồn thu quan trọng và ổn
định cho NSNN.
Thuế TNCN có diện thu thuế rất rộng, khả năng tạo nguồn thu cho
Ngân sách nhà nước cao, nhất là ở những quốc gia có nền kinh tế phát triển.
Bên cạnh đó, Thuế TNCN có độ co giãn theo thu nhập tương đối lớn nên cùng
với sự phát triển của nền kinh tế, thu nhập của các tầng lớp dân cư cũng không
ngừng tăng lên, nếu có chính sách động viên hợp lý, ổn định thì khơng cần
phải thường xun thay đổi mà vẫn thu được một mức thu mong muốn.
Thứ ba: Thuế TNCN là một công cụ kinh tế vĩ mô được Nhà nước sử
dụng điều tiết thu nhập, tiêu dùng và tiết kiệm.
Thuế TNCN không chỉ là công cụ huy động nguồn thu Ngân sách Nhà
nước, thực hiện công bằng xã hội, mà cịn là một trong những cơng cụ quan
trọng của Nhà nước trong việc điều tiết vĩ mô nền kinh tế thông qua mức thuế
TNCN và chế độ miễn giảm thuế có thể khuyến khích đầu tư, tiết kiệm.
Thứ tư: Thuế TNCN góp phần quản lý thu nhập dân cư.
Thơng qua việc kiểm tra, xác minh thu nhập tính thuế TNCN, cơ quan
Nhà nước có thể phát hiện những khoản thu nhập hợp pháp, khơng hợp pháp để
có những biện pháp xử lý phù hợp. Qua tài liệu, số liệu về thuế TNCN giúp cho
chính phủ có thêm cơ sở để đánh giá khái quát về tình hình thu nhập xã hội, về
cơ cấu thu nhập dân cư để đề ra các chính sách kinh tế – xã hội phù hợp.
1.1.3. Thực tiễn của Luật thuế thu nhập cá nhân hiện hành ở Việt Nam:

Việc ban hành chính sách thuế thu nhập cá nhân được xây dựng dựa
trên các nguyên tắc cơ bản như sau:
Việc xây dựng các văn bản pháp luật và chính sách thuế cần đảm bảo

tính đơn giản, rõ ràng và chặt chẽ. Vì loại thuế thu nhập cá nhân khá phức
tạp nên nguyên tắc này cần được đảm bảo để hạn chế hành vi trốn thuế của
các đối tượng nộp thuế.
Quy định trong chính sách thuế thu nhập cá nhân phải đảm bảo được
yêu cầu đặt ra trong việc huy động nguồn thu cho ngân sách nhà nước, đồng
thời phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội và đảm bảo tính cơng bằng đối với
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

6

cả người nộp thuế và xã hội.
Quy định trong chính sách thuế thu nhập cá nhân cũng cần đảm bảo
tính công bằng đối với người nộp thuế và xã hội. Thuế thu nhập cá nhân đóng
vai trị phân phối lại thu nhập trong xã hội, giảm bớt sự cách biệt quá lớn về
mức sống giữa các cá nhân trong xã hội nhưng cũng cần động viên sự phấn
đấu làm việc của người lao động. Các quy định phải đảm bảo cho thu nhập
thực tế sau khi nộp thuế của các đối tượng nộp thuế tương xứng với công sức
lao động và sự đóng góp của họ.
Các văn bản quy định về thuế TNCN ở Việt Nam hiện hành bao gồm:
1. Luật thuế TNCN số 04/2007/QH12 ngày 21/11/2007.
2. Nghị định số 100/2008/NĐ-CP ngày 08/9/2008 của Chính phủ quy
định chi tiết một số điều của Luật Thuê thu nhập cá nhân.
3. Thông tư số 84/2008/TT-BTC ngày 30/9/2008 của Bộ tài chính hướng
dẫn thi hành một số điều của Luật thuế TNCN và hướng dẫn thi hành Nghị định
số 100/2008/NĐ-CP ngày 08/9/2008.
4. Thông tư số 62/2009/TT-BTC ngày 27/9/2009 của Bộ Tài chính hướng
dẫn bổ sung thông tư số 84/2008/TT-BTC ngày 30/9/2008
5. Thông tư số 02/2010/TT-BTC ngày 11/01/2010 của Bộ Tài chính

hướng dẫn bổ sung Thông tư số 84/2008/TT-BTC ngày 30/9/2008
6. Thông tư số 20/2010/TT-BTC ngày 05/2/2010 của Bộ Tài chính hướng
dẫn sửa đổi, bổ sung một số thủ tục hành chính về Thuế TNCN
7. Thông tư số 42/2009/TT-BTC ngày 09/3/2009 của Bộ Tài chính hướng
dẫn khấu trừ thuế TNCN đối với cá nhân làm đại lý xổ số và khấu trừ thuế
TNCN đối với cá nhân có thu nhập từ trúng thưởng xổ số.
8. Thông tư số 10/2009/TT-BTC ngày 21/01/2009 của Bộ Tài chính
hướng dẫn đăng ký thuế, khai thuế và quyết tốn thuế TNCN đối với cá nhân
làm đại lý bảo hiểm.
9. Thơng tư số 176/2009/TT-BTC ngày 09/09/2009 của Bộ Tài chính
hướng dẫn về việc giảm thuế TNCN đối với cá nhân làm việc tại khu kinh tế.
10. Thông tư số 111/2003 ngày 15/8/2003 của Bộ Tài chính.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

7

Nội dung cơ bản của chính sách thuế TNCN bao gồm:
1.2.1. Đối tƣợng nộp thuế:
Đối tượng nộp thuế thu nhập cá nhân bao gồm cá nhân cư trú và cá nhân
khơng cư trú có thu nhập chịu thuế.
Cá nhân cư trú là người có mặt tại Việt Nam từ 183 ngày trở lên tính trong
một năm dương lịch hoặc trong 12 tháng liên tục kể từ ngày đầu tiên có mặt tại
Việt Nam hoặc là người có nơi ở thường xuyên tại Việt Nam (có nơi ở đăng ký
thường trú theo qui định của pháp luật về cư trú; có nhà cho thuê để ở tại Việt
Nam theo qui định của pháp luật về nhà ở, với thời hạn của hợp đồng thuê từ 90
ngày trở lên trong năm tính thuế).
1.2.2. Thu nhập chịu thuế:
Thu nhập chịu thuế của cá nhân gồm các loại thu nhập sau đây:

1. Thu nhập từ hoạt động sản xuất kinh doanh.
2. Thu nhập từ tiền lương, tiền công mà người lao động nhận được từ
người sử dụng lao động.
3. Thu nhập từ đầu tư vốn.
4.Thu nhập từ chuyển nhượng vốn.
5. Thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản.
6. Thu nhập chịu thuế khác: bao gồm thu nhập từ trúng thưởng bằng
tiền hoặc hiện vật, thu nhập từ bản quyền, thu nhập từ nhượng quyền thương
mại theo qui định của Luật thương mại, thu nhập từ thừa kế, thu nhập từ nhận
quà tặng.
1.2.3. Thu nhập đƣợc miễn thuế:
Các khoản thu nhập mà cá nhân được miễn thuế thu nhập cá nhân gồm:
1. Thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản giữa vợ với chồng, giữa cha
đẻ, mẹ đẻ với con đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi với con nuôi; giữa mẹ chồng, cha
chồng với con dâu; giữa bố vợ, mẹ vợ với con rể; giữa ông nội, bà nội với
cháu nội; giữa ông bà ngoại với cháu ngoại; giữa anh chị em ruột với nhau.
2. Thu nhập từ chuyển nhượng nhà ở, quyền sử dụng đất ở và tài sản gắn
liền với đất ở của cá nhân trong trường hợp người chuyển nhượng chỉ có duy
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

8

nhất một nhà ở, quyền sử dụng đất ở tại Việt Nam.
3. Thu nhập từ giá trị quyền sử dụng đất của cá nhân được nhà nước
giao đất không phải trả tiền hoặc được giảm tiền sử dụng đất theo quy định của
pháp luật.
4. Thu nhập từ nhận thừa kế, quà tặng là bất động sản giữa vợ với
chồng; giữa cha đẻ, mẹ đẻ với con đẻ, giữa cha nuôi, mẹ nuôi với con nuôi;

giữa cha chồng, mẹ chồng với con dâu; giữa cha vợ, mẹ vợ với con rể; giữa
ông nội, bà nội với cháu nội, giữa ông ngoại, bà ngoại với cháu ngoại; giữa
anh chị em ruột với nhau.
5. Thu nhập từ chuyển đổi đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân được
Nhà nước giao để sản xuất.
6. Thu nhập của hộ gia đình, cá nhân trực tiếp tham gia vào hoạt động sản
xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, làm muối, nuôi trồng, đánh bắt thuỷ sản chưa qua
chế biến thành các sản phẩm khác hoặc chỉ qua sơ chế thông thường.
7. Thu nhập từ lãi tiền gửi tại ngân hàng, tổ chức tín dụng, lãi từ hợp đồng
bảo hiểm nhân thọ.
8.Thu nhập từ kiều hối.
9.Thu nhập từ phần tiền lương, tiền công làm việc ban đêm, làm thêm giờ
được trả cao hơn so với tiền lương, tiền công làm việc ban ngày, làm việc trong
giờ theo quy định của Bộ luật Lao động.
10. Thu nhập từ tiền lương hưu do bảo hiểm xã hội trả theo quy định của
Luật Bảo hiểm xã hội.
11. Thu nhập từ học bổng.
12. Thu nhập từ bồi thường hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, phi nhân thọ,
tiền bồi thường tai nạn lao động, các khoản bồi thường nhà nước và các khoản
bồi thường khác theo quy định của pháp luật được miễn thuế thu nhập cá nhân.
13. Thu nhập nhận được từ các quỹ từ thiện được cơ quan nhà nước có
thẩm quyền cho phép thành lập hoặc công nhận, hoạt động vì mục đích từ thiện,
nhân đạo, khuyến học khơng nhằm mục đích thu lợi nhuận.
14. Thu nhập nhận được từ các nguồn viện trợ của nước ngồi vì mục đích
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

9

từ thiện, nhân đạo dưới hình thức Chính phủ và phi Chính phủ được cơ quan nhà
nước có thẩm quyền phê duyệt.
1.2.4. Giảm thuế:
Đối tượng nộp thuế gặp khó khăn do thiên tai, hoả hoạn, tai nạn, bệnh
hiểm nghèo ảnh hưởng đến khả năng nộp thuế thì được xét giảm thuế tương
ứng với mức độ thiệt hại nhưng không vượt quá số thuế phải nộp.
1.2.5. Căn cứ tính thuế:
Căn cứ tính thuế là thu nhập tính thuế và thuế suất
1.2.5.1. Căn cứ tính thuế đối với cá nhân cƣ trú:
Đối với thu nhập từ kinh doanh và thu nhập từ tiền lương, tiền công
Thu nhập
chịu thuế

=

Tổng thu nhập

Thu nhập chịu

chịu thuế từ

+ thuế từ tiền lương, -

kinh doanh

tiền công

Các khoản được
giảm trừ

Thu nhập chịu thuế từ kinh doanh: được xác định bằng doanh thu trừ các
khoản chi phí hợp lý liên quan trực tiếp đến việc tạo ra thu nhập tính thuế trong
kỳ tính thuế.
Thu nhập chịu thuế từ tiền lương, tiền công: được xác định bằng tổng số
tiền lương, tiền công, tiền thù lao, các khoản thu nhập khác có tính chất tiền
lương, tiền cơng mà đối tượng nộp thuế nhận được trong kỳ tính thuế.
Xác định các khoản giảm trừ: có 2 khoản giảm trừ là giảm trừ gia cảnh và
giảm trừ đối với các khoản đóng góp từ thiện, nhân đạo, khuyến học. (giảm trừ
gia cảnh đối với bản thân là 4.000.000 đồng/tháng và đối với mỗi người phụ
thuộc là 1.600.000 đồng/tháng).
Thuế suất thuế thu nhập cá nhân: đối với thu nhập từ kinh doanh, từ tiền
lương, tiền công được áp dụng theo biểu thuế lũy tiến từng phần.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

10

1.2.5.2. Bảng thuế lũy tiến từng phần:
Phần thu nhập tính thuế

Phần thu nhập tính

Thuế suất

1
2
3
4

5
6

trên năm (triệu đồng)
Đến 60
Trên 60 đến 120
Trên 120 đến 216
Trên 216 đến 384
Trên 384 đến 624
Trên 624 đến 960

thuế trên tháng (triệu
Đến 5
đồng)
Trên 5 đến 10
Trên 10 đến 18
Trên 18 đến 32
Trên 32 đến 52
Trên 52 đến 80

(%)
5
10
15
20
25
30

7

Trên 960

Trên 80

35

Bậc thuế

Đối với thu nhập từ đầu tư vốn
Số thuế thu
nhập phải nộp

Thu nhập
=

x

tính thuế

Thuế suất

Thu nhập tính thuế từ đầu tư vốn là thu nhập chịu thuế mà cá nhân nhận
được theo qui định trong kỳ tính thuế.
Thuế suất đối với thu nhập từ đầu tư vốn áp dụng theo biểu thuế toàn phần
với thuế suất 5%.
Đối với thu nhập từ chuyển nhượng vốn
Đối với thu nhập từ chuyển nhượng phần vốn góp
Thuế thu nhập cá
nhân phải nộp

Thu nhập
=

tính thuế

x Thuế suất

Thu nhập tính thuế từ chuyển nhượng phần vốn góp là thu nhập chịu thuế
được xác định bằng giá chuyển nhượng trừ giá mua của phần vốn góp và các chi
phí hợp lý liên quan đến việc tạo ra thu nhập từ chuyển nhượng vốn.
Thuế suất đối với thu nhập từ chuyển nhượng vốn góp được áp dụng theo
biểu thuế tồn phần với thuế suất là 20%.
Đối với chuyển nhượng chứng khoán
Thuế thu nhập cá
nhân phải nộp

Thu nhập
=

tính thuế

x Thuế suất

Thu nhập tính thuế từ chuyển nhượng chứng khoán được xác định bằng giá
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

11

bán chứng khốn trừ giá mua và các chi phí liên quan đến việc chuyển nhượng.
Thuế suất
Nếu cá nhân chuyển nhượng chứng khốn đăng ký nộp thuế theo biểu
thuế tồn phần thì thuế suất là 20%.
Nếu cá nhân chuyển nhượng chứng khốn khơng đăng ký nộp thuế theo
biểu thuế tồn phần với thuế suất là 20% thì áp dụng thuế suất là 0,1% trên giá
chuyển nhượng chứng khoán từng lần.
Đối với thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản
Thu nhập tính thuế được xác định bằng giá chuyển nhượng trừ đi giá vốn
và các chi phí hợp lý liên quan.
Thuế suất thuế thu nhập cá nhân đối với chuyển nhượng bất động sản là
25% trên thu nhập tính thuế.
Đối với thu nhập từ bản quyền
Thu nhập tính thuế từ tiền bản quyền là phần thu nhập vượt trên 10 triệu
đồng theo hợp đồng chuyển nhượng, không phụ thuộc vào số lần thanh toán
hoạch số lần nhận tiền mà đối tượng nộp thuế nhận được khi chuyển giao, chuyển
quyền sử dụng các đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ.
Thuế suất thuế thu nhập cá nhân đối với thu nhập từ bản quyền áp dụng
theo biểu thuế toàn phần với thuế suất là 5%.
Đối với thu nhập từ nhượng quyền thương mại
Thu nhập tính thuế từ nhượng quyền thương mại là phần thu nhập vượt
trên 10 triệu động theo hợp động nhượng quyền thương mại, không phụ thuộc
vào số lần thanh toán hoặc số lần nhận tiền mà người nộp thuế nhận được.
Thuế suất thuế thu nhập cá nhân đối với thu nhập từ nhượng quyền
thương mại áp dụng theo biểu thuế toàn phần là 5%.
Đối với thu nhập từ trúng thưởng
Thu nhập tính thuế từ trúng thưởng là phần giá trị giải thưởng vượt trên 10
triệu đồng mà đối tượng nộp thuế nhận được theo từng lần trúng thưởng không
phụ thuộc vào số lần nhận tiền thưởng.
Thuế suất thuế thu nhập cá nhân áp dụng đối với thu nhập từ trúng thưởng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

12

áp dụng theo biểu thuế toàn phần là 10%.
Đối với thu nhập từ thừa kế, quà tặng
Thu nhập tính thuế từ thừa kế, quà tặng là phần giá trị tài sản nhận thừa
kế, quà tặng vượt trên 10 triệu đồng mỗi lần nhận.Thuế suất thuế thu nhập cá
nhân đối với thừa kế, quà tặng được áp dụng biểu thuế toàn phần với thuế
suất là 10%.
1.2.5.2. Căn cứ tính thuế đối với cá nhân không cƣ trú:
Đối với thu nhập từ kinh doanh
Thuế đối với thu nhập từ kinh doanh của cá nhân không cư trú được xác
định bằng doanh thu từ hoạt động sản xuất, kinh doanh nhân (x) với thuế suất.
Doanh thu là toàn bộ số tiền phát sinh từ việc cung cấp hàng hóa, dịch vụ
bao gồm cả chi phí do bên mua hàng hóa, dịch vụ trả thay cho cá nhân khơng cư
trú mà khơng được hồn trả.
Thuế suất thuế thu nhập cá nhân đối với thu nhập từ kinh doanh của cá
nhân, không cư trú quy định đối với từng lĩnh vực, ngành nghề sản xuất, kinh
doanh như sau:
- 1% đối với hoạt động kinh doanh hàng hóa;
- 5% đối với hoạt động kinh doanh dịch vụ;
- 2% đối với hoạt động sản xuất, xây dựng, vận tải và hoạt động kinh
doanh khác.
Đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công
Thuế thu nhập cá nhân đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công của cá
nhân không cư trú được xác định bằng thu nhập chịu thuế từ tiền lương, tiền
công nhân với thuế suất 20%.

Đối với thu nhập từ đầu tư vốn
Thuế thu nhập cá nhân đối với thu nhập từ đầu tư vốn của cá nhân không
cư trú được xác định bằng tổng số tiền mà cá nhân không cư trú nhận được từ
việc đầu tư vốn vào tổ chức, cá nhân tại Việt Nam nhân (x) với thuế suất 5%.
Đối với thu nhập từ chuyển nhượng vốn
Thuế thu nhập cá nhân đối với thu nhập từ chuyển nhượng vốn của cá
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

13

nhân không cư trú được xác định bằng tổng số tiền mà cá nhân không cư trú
nhận được từ việc chuyển nhượng phần vốn tại các tổ chức, cá nhân Việt Nam
nhân (x) với thuế suất 0,1%, không phân biệt việc chuyển nhượng được thực
hiện tại Việt Nam hay tại nước ngoài.
Đối với thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản
Thuế thu nhập cá nhân đối với thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản
tại Việt Nam của cá nhân không cư trú được xác định bằng giá chuyển nhượng
bất động sản nhân (x) với thuế suất 2%.
Đối với thu nhập từ bản quyền, nhượng quyền thương mại
Thuế đối với thu nhập từ bản quyền
Thuế đối với thu nhập từ bản quyền của cá nhân không cư trú được xác
định bằng phần thu nhập vượt trên 10 triệu đồng theo từng hợp đồng chuyển
giao, chuyển quyền sử dụng các đối tượng quyền sở hữu trí tuệ, chuyển giao
cơng nghệ tại Việt Nam nhân với thuế suất 5%.
Thuế đối với thu nhập từ nhượng quyền thương mại
Thuế đối với thu nhập từ nhượng quyền thương mại của cá nhân không
cư trú được xác định bằng phần thu nhập vượt trên 10 triệu đồng theo từng
hợp đồng nhượng quyền thương mại tại Việt Nam nhân với thuế suất 5%.

Đối với thu nhập từ trúng thưởng, từ thừa kế, quà tặng
Thuế thu nhập cá nhân đối với thu nhập từ trúng thưởng, thừa kế, quà
tặng của cá nhân không cư trú được xác định bằng thu nhập vượt trên 10 triệu
đồng nhân với thuế suất 10%.
1.2.6. Kỳ tính thuế:
1.2.6.1. Kỳ tính thuế đối với cá nhân cƣ trú:
Kỳ tính thuế theo năm: áp dụng đối với thu nhập từ kinh doanh và thu
nhập từ tiền lương, tiền công.
Trường hợp trong năm dương lịch, cá nhân có mặt tại Việt Nam từ 183
ngày trở lên thì năm tính thuế được tính theo năm dương lịch.
Trường hợp trong năm dương lịch, cá nhân có mặt tại Việt Nam dưới
183 ngày, nhưng tính trong 12 tháng liên tục kể từ ngày đầu tiên có mặt tại
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

14

Việt Nam là từ 183 ngày trở lên thì năm tính thuế đầu tiên được xác định là 12
tháng liên tục kể từ ngày đầu tiên có mặt tại Việt Nam. Từ năm thứ hai, năm
tính thuế căn cứ theo năm dương lịch.
Kỳ tính thuế theo từng lần phát sinh thu nhập: áp dụng đối với thu nhập
từ đầu tư vốn; thu nhập từ chuyển nhượng vốn; thu nhập từ chuyển nhượng
bất động sản; thu nhập từ trúng thưởng; thu nhập từ bản quyền; thu nhập từ
nhượng quyền thương mại; thu nhập từ thừa kế; thu nhập từ quà tặng.
Kỳ tính thuế theo từng lần chuyển nhượng hoặc theo năm đối với thu
nhập từ chuyển nhượng chứng khoán. Trường hợp cá nhân áp dụng kỳ tính
thuế theo năm thì phải đăng ký từ đầu năm với cơ quan thuế.
1.2.6.2. Kỳ tính thuế đối với cá nhân khơng cƣ trú:
Kỳ tính thuế đối với cá nhân khơng cư trú được tính theo từng lần phát

sinh thu nhập áp dụng đối với tất cả thu nhập chịu thuế.
Trường hợp cá nhân kinh doanh khơng cư trú có địa điểm kinh doanh
cố định như cửa hàng, quầy hàng thì kỳ tính thuế áp dụng như đối với cá nhân
cư trú có thu nhập từ kinh doanh.
1.2.7. Đăng ký thuế, kê khai, nộp thuế, quyết tốn thuế và hồn thuế:
1.2.7.1. Đăng ký thuế:
Đối tượng phải đăng ký thuế thu nhập cá nhân bao gồm các tổ chức, cá
nhân trả thu nhập và các cá nhân có thu nhập chịu thuế thu nhập cá nhân. Các
cá nhân có nhiều khoản thu nhập chịu thuế thu nhập cá nhân thì chỉ đăng ký
thuế một lần. Mã số thuế được sử dụng chung để kê khai đối với tất cả các
khoản thu nhập.
1.2.7.2. Kê khai thuế, nộp thuế, quyết toán thuế:
Các tổ chức, cá nhân trả thu nhập thuộc diện chịu thuế thu nhập cá nhân
và cá nhân có thu nhập thuộc diện chịu thuế thu nhập cá nhân thực hiện kê
khai thuế như sau:
* Khai thuế đối với tổ chức, cá nhân trả thu nhập thực hiện khấu trừ thuế:

- Khai thuế tháng
Tổ chức, cá nhân trả các khoản thu nhập thuộc diện chịu thuế thu nhập
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

15

cá nhân thực hiện khấu trừ thế có trách nhiệm khai thuế và nộp tờ khai cho cơ
quan thuế hàng tháng. Thời hạn nộp tờ khai thuế tháng chậm nhất là ngày 20
của tháng sau.
- Khai quyết toán thuế
Các tổ chức, cá nhân trả các khoản thu nhập phải khấu trừ thuế khơng

phân biệt có phát sinh khấu trừ thuế hay khơng có khấu trừ thuế, có trách nhiệm
quyết tốn thuế thu nhập cá nhân theo quy định. Thời hạn nộp hồ sơ quyết toán
thuế chậm nhất là ngày thứ chín mươi kể từ ngày kết thúc năm dương lịch.
- Thời hạn nộp thuế
Thời hạn nộp số thuế đã khấu trừ và số thuế cịn phải nộp khi quyết tốn
thuế là ngày cuối cùng của thời hạn nộp hồ sơ khai thuế tháng hoặc quý và hồ sơ
quyết toán thuế năm.
* Khai thuế thu nhập cá nhân đối với cá nhân cư trú có thu nhập từ
kinh doanh
Khai tạm nộp thuế thu nhập cá nhân quý, thời hạn nộp tờ khai chậm nhất
là ngày 30 của tháng đầu quý sau.
Khai quyết tốn thuế: Cá nhân có thu nhập từ kinh doanh nộp thuế theo kê
khai phải khai quyết toán thuế. Thời hạn nộp hồ sơ quyết toán thuế chậm nhất là
ngày thứ chín mươi, kể từ ngày kết thúc năm dương lịch. Thời hạn nộp thuế
chậm nhất là ngày cuối cùng của thời hạn nộp hồ sơ khai thuế.
* Khai thuế thu nhập cá nhân đối với cá nhân cư trú có thu nhập từ
tiền lương, tiền cơng
Khai thuế tháng áp dụng đối với các trường hợp: cá nhân nhận thu nhập từ
tiền lương, tiền công do các tổ chức cá nhân trả từ nước ngoài; cá nhân là người
Việt Nam có thu nhập từ tiền lương, tiền cơng do các tổ chức quốc tế, các Đại sứ
quán, Lãnh sự quán tại Việt Nam trả. Các trường hợp khác không phải khai thuế
theo tháng.
Khai quyết toán thuế nếu số thuế phải nộp trong năm lớn hơn số thuế đã
khấu trừ hoặc đã tạm nộp trong năm hoặc phát sinh nghĩa vụ thuế nhưng trong
năm chưa bị khấu trừ hoặc chưa tạm nộp.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>