Giáo án Ngữ văn 8 - Tiết 99: Văn bản Nước Đại Việt ta - Năm học 2010-2011

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy so¹n: 28/ 02/ 2011 Ngµy gi¶ng: 02/ 03/ 2011 Bµi 24 Tiết 99 văn bản: nước đại việt ta ( Trích Bình Ngô đại cáo) I. Mục tiêu cần đạt 1. KiÕn thøc - S¬ gi¶n vÒ thÓ c¸o - Hoàn cảnh lịch sử liên quan đến sự ra đời của bài Bình Ngô đại cáo. - Nội dung tư tưởng tiến bộ của Nguyễn Trãi về đất nước, dân tộc. - Đặc điểm văn chính luận của Bình Ngô đại cáo ở một đoạn trích. 2. KÜ n¨ng - §äc- hiÓu mét v¨n b¶n viÕt theo thÓ c¸o. - Nhận ra, thấy được đặc điểm của kiểu văn bản nghị luận trung đại ở thể loại cáo. 3.Thái độ Tình thần yêu nước và lòng biết ơn các vị tiền bối. Tích hợp tư tưởng Hồ Chí Minh tư tưởng nhân nghĩa, tư tưởng yêu nước và độc lập dân tộc là nguồn gốc tư tưởng Hồ Chí Minh II. C¸c kÜ n¨ng sèng c¬ b¶n ®­îc gi¸o dôc trong bµi 1. KÜ n¨ng giao tiÕp 2. Kĩ năng xác định giá trị 3. KÜ n¨ng l¾ng nghe tÝch cùc 4. KÜ n¨ng hîp t¸c III. ChuÈn bÞ 1. Gi¸o viªn: Ch©n dung NguyÔn Tr·i 2. Học sinh: đọc và trả lời câu hỏi sgk IV. Phương pháp và kĩ thuật dạy học Đọc sáng tạo, phân tích và bình giảng, nêu vấn đề ( động não, nêu câu hỏi); thảo luËn nhãm( chia nhãm, giao nhiÖm vô) V. Các bước lên lớp 1. ổn định tổ chức ( 1’) 2. KiÓm tra ®Çu giê ( 5’) H. TQT đã phê phán các tướng sĩ điều gì? Qua bài hịch cho thấy tác giả là người nh­ thÕ nµo? - Phê phán những thú vui, những cách sống tầm thường, quên danh dự bổn phận, bàng quan trước vận mệnh đất nước. - Mất hết sinh lực và tâm trí đánh giặc, nước mất nhà tan. - Lòng yêu nước nồng nàn, thể hiện qua lòng căm thù giặc sâu sắc và ý chí quyết tâm thắng kẻ thù xâm lược. 3. Tiến trình tổ chức các hoạt động * Khởi động ( 1’) NguyÔn Tr·i anh hïng d©n téc, mét nhµ v¨n, nhµ th¬ lín, mét danh nh©n v¨n hóa thế giới. Tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Trãi là “ Bình Ngô đại cáo” được viết Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> cho Lê lợi đọc sau khi đánh thắng quân Minh xâm lược.Phần đầu của tác phẩm đã thÓ hiÖn ®­îc ®iÒu g× bµi häc h«m nay gióp c¸c em cïng t×m hiÓu. Hoạt động của thầy và trò T/g Néi dung 28’ Hoạt động 1. đọc- hiểu văn bản * Môc tiªu - Đọc đúng văn bản - S¬ gi¶n vÒ thÓ c¸o - Hoàn cảnh lịch sử liên quan đến sự ra đời của bài Bình Ngô đại cáo. - Nội dung tư tưởng tiến bộ của Nguyễn Trãi về đất nước, dân tộc. - §Æc ®iÓm v¨n chÝnh luËn cña B×nh Ng« đại cáo ở một đoạn trích. I. §äc vµ th¶o luËn chó thÝch 1. §äc - GV hướng dẫn học sinh đọc: đọc rõ ràng, mạch lạc và đúng ngữ điệu. - GV đọc mẫu, Hs đọc - Gv nhËn xÐt vµ uèn n¾n 2.Th¶o luËn chó thÝch a. Chó thÝch * - T¸c gi¶: - GV treo ch©n dung NguyÔn Tr·i NguyÔn Tr·i ( 1380- 1442) H. Nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ NguyÔn Tr·i? GV nh¾c l¹i mét sè ®iÓm c¬ b¶n cho häc sinh: «ng tham gia khëi nghÜa Lam S¬n víi vai trß rÊt lín bªn c¹ch Lª Lîi. Cuèi cïng «ng bÞ giÕt mét c¸ch oan khèc vµo n¨m 1442, đến năm 1464 ông được vua Lê Thánh Tông rửa oan. Ông là người việt Nam ®Çu tiªn ®­îc UNESCO c«ng nhËn lµ - T¸c phÈm danh nh©n v¨n hãa thÕ giíi ( 80) + C¸o: ThÓ v¨n chÝnh luËn cã tÝnh H. Em hiÓu c¸o lµ thÓ lo¹i nh­ thÕ nµo? chÊt quy ph¹m chÆt chÏ thêi GV l­u ý häc sinh: trung đại, có chức năng công - C¸o lµ mét thÓ v¨n chÝnh luËn bè kÕt qu¶ mét sù nghiÖp cña - B¸o c¸o: lµ mét kiÓu v¨n b¶n hµnh chÝnh vua chóa hoÆc thñ lÜnh. - GV cho häc sinh thÊy ®­îc sù kh¸c nhau vÒ thÓ v¨n, gi÷ ChiÕu, HÞch, C¸o vµ vai trß cña NguyÔn Tr·i… + Hoµn c¶nh s¸ng t¸c: n¨m 1428 sau chiÕn th¾ng chèng H. Tác phẩm ra đời trong hoàn cảnh nào? qu©n Minh N¨m 1428 cuéc k/c chèng qu©n Minh x©m lược của nhân dân ta hoàn toàn thắng lợi. Bình Ngô đại cáo đã được Nguyễn Trãi Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> so¹n th¶o vµ c«ng bè ngµy 17 th¸ng ch¹p n¨m ®inh mïi ( ®Çu n¨m 1428) H. VÝ trÝ cña bµi c¸o? - HS tr¶ lêi, GVchèt H. Theo em v¨n b¶n cã tõ ng÷ nµo khã vµ quan träng? V× sao? - HS th¶o luËn nhãm bµn thêi gian 2’ - C¸c nhãm b¸o c¸o, nhËn xÐt, bæ sung - GV chèt H. §o¹n trÝch cã thÓ chia thµnh mÊy phÇn vµ néi dung chÝnh tõng phÇn? P1: Hai c©u ®Çu: nguyªn lÝ nh©n nghÜa P2: Tám câu tiếp: chân lí về sự tồn tại độc lËp cã chñ quyÒn cña d©n téc §¹i ViÖt P3: s¸u c©u cßn l¹i: søc m¹nh cña nh©n nghĩa của độc lập dân tộc. - HS đọc 2 câu đầu H. Em hiÓu “ d©n” ë ®©y cã nghÜa lµ ai? “ yªn d©n” lµ nh­ thÕ nµo? - d©n lµ d©n §¹i ViÖt; yªn d©n lµ lµm cho dân được hưởng thái bình, hạnh phúc, bảo vệ đất nước. H. Nhưng để cho dân yên ổn làm ăn thì việc trước hết, theo Nguyễn Trãi phải làm gì? - Ph¶i trõ b¹o GV: bạo là những tên xâm lược Minh - Trõ b¹o diÖt trõ mäi thÕ lùc tµn b¹o- GiÆc Minh xâm lược H. Qua hai câu đầu em có thể hiểu tư tưởng nh©n nghÜa mµ NguyÔn Tr·i thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo? - HS tr¶ lêi, GV chèt H. Em thấy tư tưởng nhân nghĩa của NguyÔn Tr·i cã tiÕp thu theo nho gi¸o kh«ng? chç nµo lµ s¸ng t¹o vµ ph¸t triÓn cña «ng lµ g×? - NT đã gắn nhân nghĩa với yêu nước, chèng XL, nh©n nghÜa kh«ng nh÷ng trong quan hệ giữa người - người mà còn có trong quan hÖ d©n téc- d©n téc. §©y lµ néi dung mới, là sự phát triển tư tưởng nhân nghĩa cña NguyÔn Tr·i so víi nho gi¸o. Lop8.net. + VÞ trÝ: n»m ë phÇn ®Çu cña bµi c¸o b.C¸c chó thÝch kh¸c 1,2,3,4 II. Bè côc 3 phÇn. III. T×m hiÓu v¨n b¶n 1. Nguyªn lÝ nh©n nghÜa. Nh©n nghÜa lµ diÖt trõ mäi thế lực bạo tàn để dân được hưởng thanh bình, hạnh phúc..

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Gv liên hệ tư tưởng Hồ Chí Minh: GV liên hệ trong các cuộc k/ c của ta bác cũng đã lấy lợi ích của nhân dân đặt lên hàng đầu và luôn lấy dân làm gốc. Tất cả đều vì lợi ích cña nh©n d©n cña d©n téc kh«ng cã g× quý hơn độc lập tự do - HS đọc 8 câu tiếp GV để khẳng định sự tồn tại của dân tộc ngay từ thế kỉ XI Lí Thường Kiệt đã khẳng định rõ tư tưởng này H. Đọc lại bài NQSH của Lí Thường Kiệt thÕ kØ XI, nªu ra quan ®iÓm g× trong bµi viÕt cña m×nh? - Chủ yếu 2 vấn đề lãnh thổ và chủ quyền H.So s¸nh víi Nam quèc s¬n hµ, sau 4 thÕ kỉ em thấy Nguyễn Trãi đã khẳng định chủ quyền độc lập dân tộc dựa trên những yếu tè nµo? - văn hiến lâu đời - Phong tôc riªng - L·nh thæ riªng - LÞch sö riªng - Chủ quyền, chế độ riêng GV: Khi ch©n lÝ nh©n nghÜa g¾n liÒn víi yêu nước chống xâm lược thì bảo vệ độc lập của đất nước chính là bảo vệ nhân nghĩa. Có bảo vệ đất nước thì mới bảo vệ được dân, mới thực hiện được mục đích cao cả là yªn d©n.ChÝnh v× vËy, sau khi nªu nguyªn lÝ nhân nghĩa, Nguyễn Trãi đã khẳng định chân lí về sự tồn tại độc lập dân tộc chủ quyÒn cña d©n téc §¹i ViÖt trªn c¬ së b×nh đẳng, ngang hàng với dân tộc Hán, qua đây thÓ hiÖn quan niÖm cña NguyÔn Tr·i vÒ Tæ quèc. Tr¶i qua 4 thÕ kØ quan niÖm cña «ng vÒ Tæ quèc ph¸t triÓn phong phó vµ s©u s¾c h¬n, c¸ch nãi cña «ng cô thÓ râ rµng, so sánh chứng minh đầy đủ. Đây là chân lí hiển nhiên, lịch sử đã chứng tỏ “ vốn đã lâu, đã chia, cũng khác…” “Nam quốc sơn hà” của Lí Thường Kiệt được coi là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên thì quan niệm về độc lập và chủ quyền còn hạn hẹp, ở Bình Ngô đại cáo, Nguyễn Trãi Lop8.net. 2. Chân lí về sự tồn tại độc lËp cã chñ quyÒn cña d©n téc.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> tiÕp tôc ph¸t triÓn niÒm tù hµo d©n téc s©u sắc mạnh mẽ đó .Khẳng định Đại Việt có chủ quyền ngang hàng với phương bắc và đã được lịch sử ghi nhận. H. T¸c gi¶ sö dông biÖn ph¸p nghÖ t huËt g× trong 8 c©u v¨n nµy? t¸c dông - LiÖt kª, so s¸nh, c©u v¨n biÒn ngÉu. B»ng phÐp liÖt kª, so s¸nh, c©u v¨n biÒu ngÉu NguyÔn Tr·i khẳng định nền độc lập của dân tộc ta đó là có nền văn hiến lâu đời, phong tục riêng, lãnh thổ riªng, lÞch sö riªng, chñ quyÒn, chế độ riêng. Cho thấy vị thế đáng tự hào của dân tộc Đại Việt so với các triều đại Phong kiến phương Bắc 3. Søc m¹nh cña nh©n nghÜa của độc lập dân tộc.. - HS đọc những câu văn còn lại H. §Ó chøng minh cho søc m¹nh cña nh©n nghĩa tác giả đã đưa ra những chứng cứ nµo? “L­u Cung - thÊt b¹i TriÖu TiÕt - tiªu vong Cöa Hµm Tö b¾t sèng Toa §« Sông Bạch Đằng giết tươi Ô Mã” H. T¸c gi¶ dÉn ra c¸c chøng cø lÞch sö trªn nhằm mục đích gì? - CM cho sức mạnh nhân nghĩa, độc lập dân tộc, khẳng định sự thất bại của bọn xâm lược phương bắc. Lưu Cung thất bại, Triệu TiÕt tiªu vong, Toa §«, ¤ M· kÎ bÞ giÕt, người bị bắt đồng thời thể hiện niềm tự hào d©n téc H. Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch lËp luËn cña t¸c gi¶ trong c¸c c©u v¨n nµy vµ nªu t¸c dông? - HS tr¶ lêi, GV chèt. Hoạt đông 2. Rút ra ghi nhớ * Môc tiªu Trình bày được giá trị đặc sắc về nội dung vµ nghÖ thuËt cña v¨n b¶n Lop8.net. T¸c gi¶ nªu ra nh÷ng chøng cø lịch sử để chứng minh cho sức m¹nh cña chÝnh nghÜa, kh¼ng định sự thất bại của quân xâm lược, đồng thời thể hiện niềm tù hµo d©n téc IV.Ghi nhí. 8’.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> H. Nội dung nhân nghĩa và độc lập dân tộc được trình bày dưới hình thức văn chính luËn cæ, cã ®iÓm g× næi bËt? Qua ®o¹n v¨n em hiểu gì về nước Đại Việt ta? - Học sinh hoạt động nhóm 8/ 3’ - C¸c nhãm b¸o c¸o, nhËn xÐt vµ gi¸o viªn chèt. + ThÓ v¨n biÒu ngÉu + LËp luËn chÆt chÏ, chøng cø hïng hån, lêi v¨n trang träng, tù hµo + Đất nước Đại Việt có có nền văn hiến lâu đời, phong tục riêng, lãnh thổ riêng, lịch sử riêng, chủ quyền, chế độ riêng. Kẻ thù đến xâm lược nhất định thất bại. - HS đọc ghi nhớ - GV yªu cÇu häc sinh nh÷ng néi dung cÇn n¾m trong ghi nhí.. - NT - ND. H. Nªu ý nghÜa cña v¨n b¶n? - Nước Đại Việt ta thể hiện quan niệm, tư tưởng tiến bộ của Nguyễn Trãi về Tổ quốc, đất nước và có ý nghĩa như bản tuyên ngôn độc lập. *Hoạt động luyện tập: không thực hiện trên lớp GV hướng dẫn học sinh về nhà so s¸nh nghÖ thuËt cña hai v¨n b¶n Nam Quèc sơn hà và Nước Đại Việt ta để thấy được gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña thÓ v¨n chÝnh luËn cæ. 4.Cñng cè ( 1’) - GV hÖ thèng l¹i néi dung c¬ b¶n cña bµi: vÒ gi¸ trÞ nghÖ thuËt vµ néi dung mµ v¨n b¶n thÓ hiÖn 5.Hướng dẫn học tập ( 1’) - Häc sinh vÒ nhµ häc bµi theo néi dung häc tËp trªn líp - Häc thuéc lßng v¨n b¶n - Chuẩn bị bài: Hành động nói (tiếp theo) + Yêu cầu học sinh chuẩn bị: đọc kĩ bài và trả lời các câu hỏi trong sgk và xem lại các kiểu câu chia theo mục đích nói đã học ở tiết trước.. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>