Đánh giá sự tuân thủ điều trị ARV và một số yếu tố liên quan của bệnh nhân AIDS tại 2 phòng khám ngoại trú ở Hà Tĩnh, năm 2011

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.19 MB, 57 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

CỤC PHÒNG CHỐNG HIV/AIDS

BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI CẤP CƠ SỞ

ĐÁNH GIÁ SỰ TUÂN THỦ ĐIỀU TRỊ ARV

VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN CỦA BỆNH NHÂN AIDS

TẠI 2 PHÒNG KHÁM NGOẠI TRÚ Ở HÀ TĨNH, NĂM 2011

Chủ nhiệm đề tài:

TS. Đường Cơng Lự

Cơ quan thực hiện:

Trung tâm phịng, chống HIV/AIDS Hà Tĩnh

Cơ quan quản lý đề tài:

Cục phòng, chống HIV/AIDS

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

CỤC PHÒNG, CHỐNG HIV/AIDS

BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI CẤP CƠ SỞ

ĐÁNH GIÁ SỰ TUÂN THỦ ĐIỀU TRỊ ARV

VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN CỦA BỆNH NHÂN AIDS

TẠI 2 PHÒNG KHÁM NGOẠI TRÚ Ở HÀ TĨNH, NĂM 2011

Chủ nhiệm đề tài:

TS. Đường Cơng Lự

Cơ quan thực hiện:

Trung tâm phịng, chống HIV/AIDS Hà Tĩnh

Cấp quản lý:

Cục Phòng, chống HIV/AIDS

Thời gian thực hiện:

từ tháng 9 năm 2011 đến tháng 12 năm 2011

Tổng kinh phí thực hiện đề tài 55

triệu đồng

Trong đó: kinh phí SNKH 55

triệu đồng

Nguồn khác (nếu có)

0 triệu đồng

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI CẤP CƠ SỞ

1.

Tên đề tài:

Đánh giá sự tuân thủ điều trị ARV và một số yếu tố liên quan

của bệnh nhân AIDS tại 2 phòng khám ngoại trú ở Hà Tĩnh, năm 2011

2.

Chủ nhiệm đề tài:

TS. Đường Công Lự

3.

Cơ quan thực hiện đề tài:

Trung tâm phòng, chống HIV/AIDS Hà Tĩnh

4.

Cơ quan quản lý đề tài:

Cục Phòng, chống HIV/AIDS

5.

Thư ký đề tài:

ThS. Võ Ánh Quốc

6.

Danh sách những người thực hiện chính:

- TS. Đường Cơng Lự

- ThS. Võ Ánh Quốc

- ThS. Trần Thi Bích Trà

- BS. Dương Viết Bằng

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

Phần A - TÓM TẮT CÁC KẾT QUẢ NỔI BẬT CỦA ĐỀ TÀI

1.

Kết quả nổi bật của đề tài.

1.1. Kiến thức, thái độ, thực hành về TTĐT ARV

 Kiến thức về điều trị ARV: Có 95,9% ĐTNC biết khái niệm thuốc ARV là thuốc
kháng vi rút; 100% ĐTNC biết công thức điều trị ARV gồm ít nhất 3 loại thuốc,
khoảng cách giửa các lần uống thuốc là 12 giờ và thuốc ARV phải uống 2
lần/ngày; 96,9% ĐTNC biết điều trị ARV là phải uống thuốc suốt đời và có

23,7% đối tượng khơng biết thuốc ARV có tác dụng phụ. 37,1% ĐTNC có kiến
thức đạt về điều trị ARV.

 Kiến thức về tuân thủ điều trị ARV: 91,8% bệnh nhân biết tuân thủ điều trị ARV là
phải uống đúng thuốc, trên 85% bệnh nhân biết tuân thủ điều trị ARV là phải uống đúng
liều, đúng khoảng cách và chỉ có 47,4% biết nguyên tắc uống suốt đời. 58,8% BN có
kiến thức đạt về tác hại của việc khơng tn thủ điều trị và 37,1% ĐTNC có kiến thức
đạt về tuân thủ điều trị ARV.

 Thái độ về tuân thủ điều trị ARV: 97,9% ĐTNC có thái độ tích cực với tuân thủ

điều trị ARV.

 Thực hành tuân thủ điều trị ARV: 100% bệnh nhân uống thuốc 2 lần/ngày và
khoảng cách giửa các lần uống là 12 tiếng. 28,9% BN có qn thuốc trong vịng 1
tháng qua. Các lý do quên thuốc: bận 75%; không ai nhắc nhở 46,6%. 10,7% BN
xữ trí sai khi quên thuốc. 35,1% BN gặp tác dụng phụ trong quá trình điều trị.
Tác dụng phụ thường gặp nhất là nổi mẩn (47,1%). 76,5% đi tư vấn bác sỹ khi
gặp tác dụng phụ và 71,1% bệnh nhân thực hành tốt về tuân thủ điều trị ARV.

 Hoạt động tư vấn và hỗ trợ điều trị ARV: 97,9% bệnh nhân được tập huấn, tư vấn cá
nhân trước điều trị ARV. 64% bệnh nhân gia tập huấn, tư vấn cá nhân trước điều trị
ARV từ 3 buổi trở lên. 73,2% BN được tư vấn thường xuyên trong quá trình điều trị.
72,2% BN nhận được sự hỗ trợ tích cực từ người thân và 100% BN tham gia tư vấn cho
rằng nội dung tư vấn trong q trình điều trị là rất hữu ích và cần thiết.

 Mong muốn của bệnh nhân AIDS: Được đối xử bình đẳng 90,7%; an ủi, động viên
thơng cảm 84,5%.

1.2. Kết quả điều trị ARV sau 6 tháng

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

 79,4% BN đã hết NTCH. Tỷ lệ BN mắc NTCH sau 6 tháng điều trị giảm một

cách có ý nghĩa thống kê so với tỷ lệ BN mắc NTCH trước điều trị (P<0,001).

 73,2% BN có tăng số lượng TCD4, trung bình số lượng TCD4 tăng là 51 tế bào.
 51,5% bệnh nhân có kết quả tốt sau 6 tháng điều trị (tăng cân, khơng có nhiễm

trùng cơ hội và số lượng tế bào TCD4 tăng).

1.3. Các yếu tố liên quan đến kiến thức, thái độ, thực hành và kết quả điều trị

Các yếu tố tác động tích cực đến kiến thức tuân thủ điều trị ARV: Nghiên cứu
cho thấy có nhiều yếu tố tác động tích cực có ý nghĩa thống kê đến kiến thức tuân thủ
điều trị ARVcủa bệnh nhân: Sống ở vùng nông thôn; thời gian nhiễm HIV dưới 3 năm;
thời gian điều trị ARV dưới 3 năm; thường xuyên được tập huấn.

Các yếu tố tăng cường thái độ tuân thủ điều trị ARV: Thời gian nhiễm HIV
dưới 3 năm; thời gian ĐT ARV dưới 3 năm; tập huấn trước điều trị ≥ 4 buổi; có kiến
thức TTĐT.

Các yếu tố tăng cường thực hành tuân thủ điều trị ARV:, Thời gian nhiễm
HIV dưới 3 năm; thời gian ĐT ARV dưới 3 năm; tập huấn trước điều trị ≥ 4 buổi; có
dùng biện pháp nhắc nhở uống thuốc; sự hỗ trợ tích cực của người thân, kiến thức
TTĐT tốt, thái độ tích cực với TTĐT.

Các yếu tố tăng cường hiệu quả điều trị ARV: sống ở vùng nơng thơn; trình độ
học vấn từ PTTH trở lên; khoảng cách từ nhà tới PKNT ≤ 20kn; thời gian nhiễm HIV
≤ 3 năm; thời gian ĐTdưới 3 năm; có tập huấn trước ĐT; tập huấn trước ĐT từ 4 buổi
trở lên; thường xuyên tham gia tập huấn kiến thức tốt về điều trị ARV; kiến thức

TTĐT tốt; Thái độ TTĐT tốt; thực hành TTĐT tốt.

2.

Áp dụng vào thực tiễn sản xuất và đời sống xã hội.

 Cơ sở khoa học đưa ra các giải pháp tăng cường việc tuân thủ điều trị ARV,

góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc, điều trị cho bệnh nhân AIDS tại địa
bàn tỉnh Hà Tĩnh

 Đối với lĩnh vực khoa học có liên quan: Cơ sở khoa học cho việc lập kế hoạch

dự phòng, can thiệp phòng lây nhiễm HIV/AIDS

3.

Đánh giá thực hiện đề tài đối chiếu với đề cương NC đã được phê

duyệt.

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

Tổng số tháng kéo dài

1/2 tháng

Lý do phải kéo dài:

Thời tiết không thuận lợi (bạo lụt) nên không

thu thập được số liệu.

b. Thực hiện mục tiêu nghiên cứu.



Thực hiện đầy đủ các mục tiêu đề ra

c. Các sản phẩm tạo ra so với dự kiến của bản đề cương.



Tạo ra đầy đủ các sản phẩm đã dự kiến trong đề cương

d. Đánh giá việc sử dụng kinh phí.

Tổng kinh phí thực hiện đề tài:

55 triệu đồng.

Trong đó: Kinh phí sự nghiệp khoa học:

55 triệu đồng.

Kinh phí từ nguồn khác:

0 triệu đồng

Tồn bộ kinh phí đã được thanh quyết toán:

43 Triệu đồng

Chưa thanh quyết toán xong:

12 Triệu đồng

Kinh phí tồn đọng:

12 triệu đồng.

Lý do (ghi rõ): Thời gian thực hiện kéo dài, nên chưa báo cáo

tổng kết được. (dự kiến hoàn tất trước 10/1/2012)

4.

Các ý kiến đề xuất.

a. Đề xuất về tài chính:

- Do kinh phí cấp chậm, lại vào dịp cuối năm (kinh phí tháng 12 mới

được cấp) và yêu cầu về thanh quyết toán chứng từ trong tháng 12,

như vậy là khơng hợp lý, rất khó khăn cho người thực hiện. vì vậy đề

nghị kéo dài thời hạn quyết toán đến hết tháng 1 năm 2012.

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

DANH MỤC CÁC CHỮ VÀ KÝ HIỆU VIẾT TẮT
AIDS : Acquired Immune Deficiency Syndrome

(Hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải)

ART : Anti Retrovirus Therapy (Điều trị kháng retrovirus)
ARV : Anti Retrovirus (Thuốc kháng retrovirus)

BN : Bệnh nhân

CBYT : Cán bộ y tế

CTM : Công thức máu

ĐTNC : Đối tượng nghiên cứu
ĐTV : Điều tra viên

GSV : Giám sát viên

HIV :Human Immunodeficiency Virus

(Virus gây hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người)
HAART : High Active Anti Restroviral Therapy

(Liệu pháp điều trị kháng retrovirus hoạt tính cao)
NTCH : Nhiễm trùng cơ hội

NC : Nghiên cứu

PC : Phòng chống

PKNT : Phòng khám ngoại trú

TCD4 : Tế bào lympho T mang phân tử CD4
TTĐT : Tuân thủ điều trị

TTPC HIV/AIDS : Trung tâm phòng chống HIV/AIDS
TTYT : Trung tâm y tế

UNAIDS : United Nation Programme on HIV/AIDS

(Chương trình Liên hợp quốc về phòng chống HIV/AIDS)
UNGASS : United Nation General Assembly Special Session (Phiên họp

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

MỤC LỤC
TÓM TẮT NGHIÊN CỨU 1

ĐẶT VẤN ĐỀ 3

MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 6

Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU 7

1.1. Tình hình HIV/AIDS trên thế giới và tại Việt Nam 7

1.2. Thực trạng Chăm sóc, Điều trị HIV/AIDS trên thế giới và tại Việt Nam 9
1.3. Một số nghiên cứu đã tiến hành 11

Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 15
2.1. Đối tượng nghiên cứu 15

2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu: 15
2.3. Thiết kế nghiên cứu: 15

2.4. Mẫu và phương pháp chọn mẫu 15
2.5. Phương pháp thu thập số liệu 16

2.6. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu 18

2.7. Xác định chỉ số, biến số cần đánh giá (phụ lục 7) 18

2.8. Các khái niệm và tiêu chuẩn đánh giá được sử dụng trong nghiên cứu 18
2.9. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu 20

2.10. Hạn chế, sai số và các biện pháp khắc phục của nghiên cứu.21
Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 22

3.1. Thông tin chung về đối tượng nghiên cứu 22

3.2. Kiến thức, thái độ, thực hành tuân về điều trị và tuân thủ điều trị ARV 26
3.3. Hoạt động tư vấn và hỗ trợ điều trị ARV 33

3.4. Kết quả điều trị ARV của bệnh nhân AIDS tại Hà Tĩnh 36

3.5. Một số yếu tố liên quan đến kiến thức, thái độ, thực hành TTĐT ARV 38
Chương 4. BÀN LUẬN 49

4.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu 49

4.2. Đặc điểm về kiến thức, thái độ, thực hành và kết quả điều trị.51
4.3. Hoạt động tư vấn và hỗ trợ điều trị ARV: 55

4.4. Hiệu quả điều trị ARV. 56

4.5. Một số yếu tố liên quan đến kiến thức, thái độ, thực hành TTĐT ARV 58
4.5. Bàn luận về phương pháp nghiên cứu: 60

Chương 5. KẾT LUẬN 62

Chương 6. KHUYẾN NGHỊ 64
TÀI LIỆU THAM KHẢO 65

Phụ lục 1. PHIẾU THU THẬP THÔNG TIN TỪ BỆNH ÁN 67
Phụ lục 2. PHIẾU PHỎNG VẤN 69

Phụ lục 3. CÁCH ĐÁNH GIÁ CHO ĐIỂM 77

Phụ lục 4. GIẤY ĐỒNG Ý THAM GIA TRẢ LỜI NGHIÊN CỨU 81
Phụ lục 5. KẾ HOẠCH KINH PHÍ 83

Phụ lục 6. KẾ HOẠCH THỰC HIỆN NGHIÊN CỨU 85
Phụ lục 7. CHỈ SỐ VÀ BIẾN SỐ 87

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1: Tuổi, trình độ văn hóa, nghề nghiệp và thu nhập của ĐTNC. 23
Bảng 2: Tình trạng hơn nhân và khoảng cách từ nhà đến PKNT. 23

Bảng 3: Tình trạng TCMT, thời gian phát hiện nhiễm HIV và đã từng điều trị ARV 24
Bảng 4 : Kiến thức về điều trị ARV 25

Bảng 5:Tỷ lệ kể tên được một số tác dụng phụ hay gặp của thuốc (n = 74) 26
Bảng 6: Kiến thức về tuân thủ điều trị ARV (n = 97) 27

Bảng 7: Thái độ về tuân thủ điều trị ARV 28
Bảng 8: Thực hành tuân thủ điều trị ARV 29

Bảng 9: Lý do quên dùng thuốc và cách xữ trí khi quên thuốc (n=28) 29
Bảng 10: Tỷ lệ bệnh nhân gặp tác dụng phụ trong quá trình điều trị 30

Bảng 11: Tham gia tập huấn, tư vấn cá nhân trước điều trị ARV 32

Bảng 12: Nội dung tập huấn (n = 95) 33

Bảng 13: Quá trình, nội dung và tác dụng của tư vấn trong quá trình điều trị ARV 33
Bảng 14: Sự hỗ trợ của người thân trong qua trình điều trị tại nhà 34

Bảng 15: Đánh giá chung về sự hỗ trợ của người thân 34
Bảng 16: Nhu cầu và mong muốn của bệnh nhân AIDS 35

Bảng 17: Cân nặng của bệnh nhân trước và sau khi điều trị bằng ARV 35
Bảng 18: So sánh tỷ lệ NTCH trước ĐT và sau ĐT 6 tháng 36

Bảng 19: Chỉ số miễn dịch trước và sau khi điều trị 36

Bảng 20: Kết quả điều trị theo các chỉ số lâm sàng và cận lâm sàng 36
Bảng 21: Một số yếu tố liên quan đến kiến thức về điều trị ARV 37

Bảng 22: Một số yếu tố liên quan đến kiến thức tuân thủ điều trị ARV 39

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 1: Giới tính và vùng miền của ĐTNC 22

Biểu đồ 2: Nguyên nhân lây nhiễm HIV của ĐTNC. 24

Biểu đồ 3: Kiến thức chung về điều trị ARV phân bố theo giới tính 27
Biểu đồ 4: Cách xữ trí khi gặp tác dụng phụ 31

Biểu đồ 5: Thực hành tuân thủ điều trị ARV theo nhóm tuổi 31

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

TĨM TẮT NGHIÊN CỨU

Theo UNAIDS, tính đến hết tháng 12 năm 2008 có khoảng 33,4 triệu người
nhiễm HIV/AIDS, xấp xỉ 4 triệu người được điều trị bằng thuốc kháng retrovirus
(ARV) tại các nước đang phát triển, tăng gấp 10 lần so với năm 2003 [29]. Điều trị
bằng thuốc kháng retrovirus (ARV) là một trong những phương pháp hiệu quả nhất
giúp người nhiễm HIV/AIDS nâng cao sức khoẻ, kéo dài tuổi thọ và mang ý nghĩa
nhân văn sâu sắc. Đây là quá trình liên tục kéo dài suốt cả cuộc đời, việc tuân thủ
điều trị là yếu tố quyết định sự thành công trong điều trị ARV. Hà Tĩnh, tính đến
31/12/2010 tồn tỉnh có 1.316 người nhiễm HIV/AIDS, trong đó có 341 người
chuyển AIDS và 238 người đã tử vong do HIV/AIDS. 12/12 huyện/thị và 147/262
xã/phường của tỉnh có người nhiễm HIV/AIDS. Từ năm 2004, Hà Tĩnh đã triển
khai chương trình chăm sóc, hỗ trợ và điều trị toàn diện cho người nhiễm HIV. Đến
nay đã mở rộng điều trị ARV tại 2 phòng khám ngoại trú (PKNT) ở Trung tâm
phòng chống HIV/AIDS Hà Tĩnh và ở Trung tâm y tế dự phòng huyện Hương Sơn,
tổng số bệnh nhân hiện tại là upload.123doc.net người và sẽ tiếp tục mở rộng trong
thời gian tới. Tuy nhiên tại tỉnh hiện vẫn chưa có hệ thống báo cáo đầy đủ về việc
theo dõi tuân thủ điều trị ARV của bệnh nhân AIDS và chưa có nghiên cứu đánh giá
thực trạng và nguyên nhân dẫn đến tình trạng không tuân thủ điều trị.

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12></div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

ĐẶT VẤN ĐỀ

Đại dịch HIV/AIDS đã và đang là thách thức của nhân loại, theo báo cáo của
UNAIDS tính đến hết tháng 12 năm 2008 có khoảng 33,4 triệu người nhiễm
HIV/AIDS. Chỉ tính riêng năm 2008 đã có khoảng 2,7 triệu người nhiễm mới và 2
triệu người tử vong vì AIDS. Xấp xỉ 4 triệu người được điều trị bằng thuốc kháng
retrovirus (ARV) tại các nước đang phát triển, tăng gấp 10 lần so với năm 2003
[29].

Tại Việt Nam, tính đến ngày 30/6/2010, cả nước có 176.436 người nhiễm

HIV đang cịn sống được báo cáo, trong đó có 41.239 bệnh nhân AIDS cịn sống và
đã có 47.466 người chết do AIDS. Cơng tác điều trị bệnh nhân AIDS tiếp tục được
mở rộng, tính đến tháng 6/2010, tồn quốc có 315 cơ sở điều trị ARV, trong đó 287
phịng khám ngoại trú người lớn, gồm 3 cơ sở thuộc tuyến Trung ương, 129 cơ sở
tuyến tỉnh, 155 cơ sở tuyến huyện. Đối với cơ sở điều trị nhi, có 117 cơ sở điều trị,
trong đó 02 cơ sở thuộc Trung ương, 69 cơ sở tuyến tỉnh, 43 cơ sở tuyến huyện,
phần lớn các cơ sở điều trị nhi được lồng ghép với các cơ sở điều trị HIV/AIDS
người lớn. Tính đến tháng 4/2010 cả nước đã điều trị cho 42.081 bệnh nhân AIDS,
tăng 39,7% so với cùng kỳ năm 2009, mặt khác số trẻ em được điều trị ARV tăng
đáng kể, tính đến tháng 4/2010 có 2.236 trẻ em đang được điều trị ARV, tăng
42,1% so với cùng kỳ năm 2009 [6].

Hà Tĩnh, tính đến 31/12/2010 tồn tỉnh có 1.316 người nhiễm HIV/AIDS,
trong đó có 341 người chuyển AIDS và 238 người đã tử vong do HIV/AIDS. 12/12
huyện/thị và 147/262 xã/phường của tỉnh có người nhiễm HIV/AIDS [15].

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

phương pháp hiệu quả nhất giúp người nhiễm HIV/AIDS nâng cao sức khoẻ, kéo
dài tuổi thọ, từ đó họ sẽ có niềm tin vào cuộc sống và có ý thức phịng tránh lây
nhiễm HIV cho cộng đồng. Điều trị ARV đòi hỏi sự tn thủ tuyệt đối và là yếu tố
đóng vai trị quyết định thành cơng của điều trị, tuy nhiên có rất nhiều yếu tố ảnh
hưởng tới sự tuân thủ điều trị. Đây là quá trình liên tục kéo dài suốt cả cuộc đời, do
vậy việc điều trị ARV đặt ra một thách thức lớn, đó là tuân thủ điều trị (TTĐT).

Tuân thủ điều trị được định nghĩa một cách ngắn gọn là uống đủ liều thuốc
được chỉ định và uống đúng giờ [1]. Tuân thủ điều trị tốt giúp duy trì nồng độ thuốc
ARV trong máu người có HIV để kìm hãm sự nhân lên của virus, đủ thời gian cho
phép hệ miễn dịch được phục hồi và từ đó phịng ngừa các bệnh nhiễm trùng cơ hội
(NTCH), cải thiện sức khỏe và sống lâu hơn. Nếu không tuân thủ (nghĩa là thuốc
không được dùng đều đặn, đủ liều và đúng giờ) sẽ dẫn đến việc nồng độ thuốc trong

máu thấp, làm xuất hiện các đột biến của HIV kháng thuốc và thất bại điều trị sớm

muộn cũng sẽ xảy ra

.

Nghiên cứu (NC) của Paterson tại Mỹ cũng cho thấy có mối
liên quan thuận giữa việc tuân thủ điều trị và việc hạn chế sự nhân lên của virus
HIV (p<0,001) [25]. NC thuần tập của Mannheimer và cộng sự trên 1.095 BN với
các mức độ tuân thủ là 100%, 80-99% và 0-79% có số TCD4 tăng lần lượt là 179,
159 và 53 TB/mm3 sau 12 tháng điều trị so với lúc trước khi điều trị (p<0,0001)
[23]. Do đó, tuân thủ điều trị là yếu tố quyết định sự thành công trong điều trị ARV.

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15></div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

1. Mô tả kiến thức, thái độ, thực hành về điều trị và tuân thủ điều trị ARV của
bệnh nhân AIDS đang điều trị ARV tại 2 phòng khám ngoại trú ở Hà Tĩnh
năm 2011.

2. Xác định một số yếu tố liên quan đến tuân thủ điều trị ARV của bệnh nhân
AIDS đang điều trị ARV tại 2 phòng khám ngoại trú ở Hà Tĩnh năm 2011.
3. Đánh giá kết quả điều trị của bệnh nhân AIDS đang điều trị ARV tại 2 phòng

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1. Tình hình HIV/AIDS trên thế giới và tại Việt Nam 
1.1.1. Tình hình HIV/AIDS trên thế giới

Theo cơng bố của Chương trình phối hợp của Liên hợp quốc về HIV/AIDS
(UNAIDS) và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tính đến cuối năm 2008, trên tồn thế
giới có khoảng 33,4 triệu (31,1 -35,8) người nhiễm HIV/AIDS đang cịn sống; trong
đó 31,3 triệu người lớn, 15,7 triệu người là phụ nữ, trẻ em dưới 15 tuổi chiếm 2,1
triệu người; trung bình mỗi ngày có thêm 14.000 trường hợp nhiễm HIV mới (2.000
trẻ em và 12.000 người lớn), trong đó 95% trường hợp ở các nước đang phát triển
và đến nay có trên 14 triệu trẻ em bị mồ cơi do HIV/AIDS. Chỉ tính riêng năm 2008

đã có khoảng 2,7 triệu người nhiễm mới, trong đó có 430.000 trẻ em và 2 triệu
người tử vong vì AIDS. HIV/AIDS xuất hiện ở khắp các khu vực, số người nhiễm
mới được phát hiện đang tăng lên tại các khu vực: Tây Âu, Trung Á và các nơi khác
ở châu Á, khu vực châu Phi vùng cận Sahara chiếm tới 71% tổng số người nhiễm
mới trong năm 2008. Đặc biệt hình thái lây nhiễm qua quan hệ đồng tính ở nam giới
ngày càng tăng lên tại các nước phát triển [29].

Nhìn chung xu hướng dịch thay đổi theo thời gian. Tại Đông Âu và Trung Á,
trước đây cơ bản là lây nhiễm qua tiêm chích ma túy và hiện nay lây nhiễm qua
quan hệ tình dục ngày càng gia tăng, nhiều nơi khác ở châu Á lây nhiễm qua đường
tình dục vẫn tiếp tục tăng [29].

1.1.2. Tình hình HIV/AIDS tại Châu Á

Tính đến hết tháng 12 năm 2008, châu Á hiện có 4,7 triệu (3,8 - 5,5) người
hiện nhiễm HIV. Riêng trong năm 2008 có 350.000 người nhiễm mới, trong đó
21.000 là trẻ em, 330.000 người tử vong do AIDS. Châu Á đứng thứ 2 chỉ sau khu
vực Cận Sahara Châu Phi về số người nhiễm HIV/AIDS, trong đó Ấn Độ chiếm
một nửa số người nhiễm tại Châu Á.[29]

</div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

Dịch HIV/AIDS tại châu Á vẫn đang trong giai đoạn tập trung, chủ yếu trong
nhóm tiêm chích ma túy, phụ nữ mại dâm, khách hàng của họ và nhóm đồng tính
nam. Tuy nhiên dịch tại nhiều nơi châu Á đang có xu hướng lan ra nhóm nguy cơ
thấp qua quan hệ khác giới. Tỷ lệ nữ giới nhiễm HIV đã tăng từ 19% năm 2000 lên
35% năm 2008. Bởi vậy, đáp ứng về phòng chống HIV/AIDS trong giai đoạn tới
cần quan tâm đến nhóm nguy cơ thấp có nhiều khả năng lây nhiễm qua bạn tình của
họ có hành vi nguy cơ cao như tiêm chích ma túy và quan hệ tình dục khơng an
tồn. [29]

1.1.3. Tình hình HIV/AIDS ở Việt Nam

Tính đến nay cả nước có 156.802 người nhiễm HIV đang còn sống được báo
cáo, trong đó có 34.391 bệnh nhân AIDS cịn sống và đã có 44.232 người chết do
AIDS. Đến nay, thành phố Hồ Chí Minh vẫn là địa phương có tổng số người nhiễm
HIV cao nhất nước chiếm 26,3% các trường hợp nhiễm HIV phát hiện trên toàn
quốc. Kế đến là Hà Nội với 15.528 người nhiễm HIV hiện còn sống, Hải Phòng
6.540 người, Sơn La 5.183 người, Thái Nguyên 5.122 người, Nghệ An 3.711 người,
An Giang 3.667 người và Bà Rịa – Vũng Tàu 3.427 người.

Tồn quốc có tới 70,51% xã/phường, 97,53% quận/huyện và 63/63
tỉnh/thành phố đã phát hiện có người nhiễm HIV. Trong 9 tháng đầu năm 2009 toàn
quốc ghi nhận thêm 02 huyện mới phát hiện có người nhiễm HIV tại hai tỉnh: Nghệ
An (01 huyện) và Lai Châu (01 huyện). 82 xã, phường báo cáo mới ghi nhận có
người nhiễm HIV, trong đó khu vực Miền núi phía Bắc: 19 xã, tiếp theo là khu vực
Bắc Trung Bộ: 17 xã và cuối cùng là khu vực Đồng bằng Bắc Bộ: 16 xã. So với
cùng kỳ năm 2008, số lượng huyện và xã báo cáo phát hiện nhiễm HIV giảm: số
huyện giảm 01 huyện, số xã giảm 265 xã/phường (năm 2008 tăng 337 xã/phường).

</div>
(19)<div class='page_container' data-page=19>

nhưng các tỉnh duyên hải miền Trung, miền Tây Nam bộ chủ yếu các trường hợp

nhiễm HIV được phát hiện do quan hệ tình dục. Tại Trà Vinh số nhiễm HIV qua

quan hệ tình dục trong tổng số các trường hợp nhiễm HIV phát hiện lên tới 80,7%,
Quảng Bình 73,2%, Cà Mau 69,4%, Quảng Trị 62,0%, An Giang 55,8%, Thừa
Thiên Huế 50,8%.

Phân bố theo giới: đa phần các trường hợp nhiễm HIV được phát hiện là nam
giới, toàn quốc chiếm 79%. Tỷ lệ nhiễm giữa nam và nữ đã có sự thay đổi qua các
năm gần đây với tỷ lệ nữ giới bắt đầu tăng từ 15% năm 2005 lên tới 23% năm 2009,
tuy nhiên, dự báo trong tương lai tỷ lệ người nhiễm HIV là nữ giới có xu hướng

tăng lên. Hiện nay nhiễm HIV khơng chỉ tập trung trong nhóm có hành vi nguy cơ
cao như nghiện chích ma tuý, gái mại dâm mà rất đa dạng về ngành, nghề như lao
động tự do, công nhân, nông dân, bộ đội, công an, học sinh, sinh viên, nhân viên
hành chính, phạm nhân và trẻ em. Điều này cũng phù hợp về hình thái lây truyền,
khi lây truyền qua quan hệ tình dục gia tăng làm đa dạng hơn về ngành nghề của đối
tượng nhiễm và nguy cơ lây nhiễm HIV ra cộng đồng sẽ cao hơn. [6]

Cũng theo ước tính đến năm 2012, số người nhiễm HIV sẽ tăng khoảng
60.000 trường hợp đưa tổng số người nhiễm HIV vào năm 2012 sẽ vào khoảng
280.000 người (ước tính cao là 360.106 người, ước tính thấp là 200.119 người)
(chiếm 0,31% dân số).Việc số người hiện nhiễm HIV tăng lên phản ánh tác động
của chương trình điều trị trong việc kéo dài thời gian sống của người nhiễm HIV,
cùng với các trường hợp nhiễm HIV mới tiếp tục xuất hiện. Số người nhiễm HIV
tăng, tiếp tục xuất hiện các trường hợp nhiễm mới trong nhóm quần thể có nguy cơ
cao và các bạn tình của họ, địi hỏi việc duy trì, củng cố và tiếp tục mở rộng các
chương trình chăm sóc, điều trị và dự phịng HIV/AIDS trong các nhóm quần thể
này. [7]

1.2. Thực trạng Chăm sóc, Điều trị HIV/AIDS trên thế giới và tại Việt Nam 
1.2.1. Trên thế giới

</div>
(20)<div class='page_container' data-page=20>

Một trong những yếu tố để bảo đảm sự thành công của phương pháp HAART
là việc cung ứng đủ thuốc cho công tác điều trị. Chính vì vậy, Braxin và Thái Lan
đã xây dựng các chính sách nhằm bảo đảm cung ứng đủ thuốc cho công tác điều trị
HIV/AIDS.

Tại Braxin: Pháp luật Braxin quy định bệnh nhân AIDS được điều trị miễn
phí. Chính phủ đã dành 300-330 triệu USD/năm cho chương trình HIV/AIDS, trong
đó 250 - 270 triệu USD được dùng để mua thuốc kháng HIV. Để giảm chi phí điều
trị, Braxin đã tự sản xuất 9 loại thuốc kháng HIV, trong đó thuốc sản xuất trong

nước chiếm khoảng 40% tổng số thuốc cần cho chương trình điều trị. Bên cạnh đó,
Chính phủ Braxin đã chủ động thảo luận với các công ty thuốc đa quốc gia về việc
cung cấp thuốc kháng HIV đang trong giai đoạn bảo hộ bản quyền cho Braxin với
mức giá hợp lý và kêu gọi các tổ chức phi Chính phủ cùng tham gia hỗ trợ điều trị
cho bệnh nhân AIDS. Đồng thời để giảm tải cho các cơ sở điều trị HIV/AIDS,
Braxin đã áp dụng biện pháp điều trị ngoại trú và điều trị ngay tại nhà cho bệnh
nhân AIDS. Nhờ các biện pháp trên, kể từ 1997 đến 2001, Braxin đã giảm được
358.000 lượt người đến bệnh viện và đã tiết kiệm được 1,1 tỷ USD; giảm nhiễm
trùng cơ hội (NTCH) từ 60% đến 80%; giảm tỷ lệ người chết do AIDS xuống còn
50%.

Tại Thái Lan: Việc tiếp cận thuốc kháng HIV của bệnh nhân AIDS tại Thái
Lan được thực hiện dưới nhiều hình thức như: Chính phủ đã đàm phán với các cơng
ty thuốc đa quốc gia để giảm giá thuốc kháng HIV; cho phép sản xuất thuốc kháng
HIV dưới dạng tên gốc. Nhờ vậy, chi phí điều trị bệnh nhân AIDS chỉ khoảng 365
USD/bệnh nhân/năm với phác đồ điều trị 3 loại thuốc. Kể từ khi áp dụng công thức
điều trị phối hợp 3 thuốc kháng HIV kèm theo điều trị NTCH bằng thuốc sản xuất
trong nước, ngân sách của Chính phủ Thái Lan dùng cho chương trình phịng chống
HIV/AIDS đã tiết kiệm được 40% chi phí.

</div>
(21)<div class='page_container' data-page=21>

sự cam kết mạnh mẽ của Chính phủ về chỉ đạo, tài chính và sự tham gia tích cực
của các ban, ngành, đồn thể trong xã hội.

1.2.2. Tại Việt Nam

Hệ thống điều trị bệnh nhân AIDS đã thiết lập được 288 điểm điều trị bằng
thuốc đặc hiệu kháng vi rút (ARV): 14 điểm tại tuyến Trung ương, 125 điểm tuyến
tỉnh, thành phố và 149 điểm tại tuyến quận. Tính đến 30/9/2009, tồn quốc đã tiến
hành điều trị thuốc ARV cho 35.126 bệnh nhân, trong đó có 33.116 bệnh nhân
AIDS người lớn, 1.879 trẻ em. Hiện nay một số tỉnh, thành số bệnh nhân được tiếp

cận điều trị còn thấp dưới 20 bệnh nhân như: Phú Yên, Lâm Đồng, Kom Tum, Hậu
Giang, Đắc Nông. Nhưng một số tỉnh, thành phố công tác này làm tương đối tốt
như TP. Hồ Chí Minh, Quảng Ninh, Hải Phòng và Thái Nguyên. [6]

1.3. Một số nghiên cứu đã tiến hành
1.3.1. Trên thế giới

Nhiều tác giả trên thế giới đã tiến hành các nghiên cứu đánh giá về liên quan
giữa tuân thủ điều trị với hiệu quả điều trị ARV, nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng
đến TTĐT, các rào cản TTĐT … và cũng đã đề xuất các biện pháp giúp tăng cường
TTĐT.

Tsertsvadze T và cộng sự ở Trung tâm nghiên cứu bệnh Truyền nhiễm, AIDS và
miễn dịch lâm sàng tại Geogia đã tiến hành nghiên cứu trên 594 BN cho kết quả:
55/594 trường hợp thất bại điều trị với 47 trường hợp thất bại về virus học, 7 trường
hợp thất bại về miễn dịch và 1 trường hợp thất bại về lâm sàng, trong những trường
hợp thất bại về virus học thì có 72% do kháng thuốc tự nhiên và 28% do không tuân
thủ. [28]

</div>
(22)<div class='page_container' data-page=22>

các tác giả cũng khuyến cáo rằng, thầy thuốc cần phải giáo dục cho BN hiểu rằng,
họ cần phải tiếp tục uống thuốc ARV ngay cả khi họ vẫn đang sử dụng rượu.[27]

Một nghiên cứu tại Ấn Độ do Cauldbeck MB và cộng sự về các yếu tố ảnh
hưởng tới TTĐT như: khoảng cách từ nhà BN đến phòng khám phát thuốc, số
người sống chung với BN trong cùng một gia đình, tuổi của BN, đã hoặc chưa được
điều trị NTCH, giới, trình độ học vấn, phác đồ điều trị, tác dụng phụ của thuốc, thu
nhập, … và đi tới kết luận rằng: các yếu tố làm tăng tuân thủ bao gồm: sống trong
gia đình có nhiều người, bệnh nhân cao tuổi, nữ, đã được điều trị NTCH từ trước,
phác đồ điều trị đơn giản, khơng có tác dụng phụ của thuốc; các yếu tố như: học
vấn, thu nhập, khoảng cách tới phịng khám … khơng ảnh hưởng tới việc TTĐT.

[26]

Trong một nghiên cứu về liên quan giữa sự kỳ thị và tuân thủ điều trị ARV trên
1457 BN tại 5 nước châu Phi, Dlamini PS và cộng sự đã đi đến kết luận rằng: người
bệnh bị kỳ thị càng nhiều thì sự tuân thủ điều trị càng kém, vì vậy việc giảm kỳ thị
với người nhiễm HIV là một biện pháp giúp làm tăng TTĐT với các thuốc ARV.
[21]

Mellins CA, Havens JF, McDonnell C và cộng sự nghiên cứu trên 1138 người
nhiễm HIV/AIDS có rối loạn tâm thần và rối loạn do thuốc gây nghiện cho kết quả
45% BN khơng sử dụng ARV trong vịng 3 ngày tính đến thời điểm trả lời phỏng
vấn. Sử dụng rượu và các chất gây nghiện là bệnh nhân suy sụp tinh thần, ít chú ý
đến các buổi hẹn của nhân viên y tế, không tuân thủ cả việc uống thuốc điều trị tâm
thần và giảm khả năng tự báo cáo về tình trạng tâm thần của mình. Kết quả nghiên
cứu đưa ra khuyến nghị rằng vấn đề bệnh lý tâm thần và sử dụng chất gây nghiện
cần phải được chứ ý giải quyết để làm tăng tuân thủ điều trị của bệnh nhân với
thuốc ARV. [24]

</div>
(23)<div class='page_container' data-page=23>

dẫn tới thất bại điều trị. Có 81,8% bệnh nhân báo cáo uống ≥ 95% số thuốc được
phát trong 3 ngày qua; 49,7% cho rằng họ chưa bỏ quên một liều thuốc trong toàn
bộ thời gian họ tham gia điều trị. Việc tuân thủ điều trị thuốc kháng retrovirus có
mối liên quan có ý nghĩa thống kê với: kiến thức hiểu biết đúng về các phản ứng
phụ; về việc không tuân thủ điều trị sẽ dẫn đến thất bại điều trị; đã xây dựng các
công cụ nhắc nhở uống thuốc để giúp việc nhớ uống thuốc khơng qn và lịng tin
của bệnh nhân đối với bác sỹ điều trị. [19]

1.3.2. Tại Việt Nam

Trong báo cáo kết quả điều trị bằng thuốc ARV và thu thập chỉ số cảnh báo sớm
HIV kháng thuốc năm 2007 cho thấy, tỷ lệ bệnh nhân người lớn còn sống và tiếp

tục điều trị tại thời điểm 6 tháng 12 tháng kể từ lúc bắt đầu là 85,2% và 81%. Đối
với trẻ em, tỷ lệ còn sống và tiếp tục điều trị là 96% sau 6 tháng và 93,1% sau 12
tháng. Tỷ lệ BN người lớn duy trì phác đồ điều trị bậc 1 là 85,6% sau 6 tháng và
81,3% sau 12 tháng. Chỉ có 0,1% BN chuyển sang phác đồ bậc 2 sau 6 tháng và kết
quả này sau 12 tháng là 0.5%.14,3% bệnh nhân bỏ trị, tử vong và chuyển đi sau 6
tháng và 18,2% bệnh nhân bỏ trị, tử vong và chuyển đi sau 12 tháng. Đối với trẻ
em, sau 6 tháng có 94% và sau 12 tháng có 87.9% trẻ em vẫn duy trì điều trị phác
đồ bậc 1. Tỷ lệ bệnh nhi chuyển sang phác đồ bậc 2 là 3% sau 6 tháng và 5.5% sau
12 tháng. Tỷ lệ bệnh nhi bỏ trị, tử vong và chuyển đi rất thấp, 3% sau 6 tháng và
6.6% sau 12 tháng. [8]

Nghiên cứu của Cục phòng chống HIV/AIDS thực hiện năm 2009 về tuân thủ và
hiệu quả tuân thủ điều trị bằng thuốc kháng retrovirus cho thấy: tỷ lệ tuân thủ của
bệnh nhân đạt 96,7% tương ứng với thành công của điều trị về mặt lâm sàng và
miễn dịch là 95,8%. 15,6% bệnh nhân có biểu hiện tác dụng phụ: phát ban, ngộ độc
gan, thiếu máu, ác mộng-chóng mặt … trong số đó có 80,7% phải thay đổi phác đồ.
Các lý do chính bệnh nhân quên uống thuốc: bận (20,6%), đi xa nhà (19,4%), quên
(17,0%), ngủ quên (11,1%);do sử dụng ma túy và uống rượu bia có tỷ lệ là 4,3% và
6,2%. [14]

</div>
(24)<div class='page_container' data-page=24>

thuốc và tác dụng phụ của thuốc. hầu hết BN biết nguyên tắc uống tuốc đúng giờ.
Tác hại do không tuân thủ ddt: “gây chủng kháng thuốc: 62.6%, “Không ức chế sự
tăng sinh virus”: 57,1%, Gần 98% BN biết cần phải uống thuốc 2 lần/ngày và
khoảng cách giữa 2 lần uống là 12 tiếng. Trong vòng 6 tháng , tỷ lệ quên hoặc uống
muộn: 58,3%, 3 tháng : 54%, 1 tháng là 46%. Nguyên nhân: bận 85,6%, khoảng
95% dùng biện pháp thích hợp để nhắc uống thuốc. NC tìm ra một số mối liên quan
với TTĐT: Trình độ học vấn, tham gia tập huấn đầy đủ, kiến thức về điều trị và
tuân thủ điều trị ARV, tam nghỉ thuốc do tác dụng phụ, phối hợp với CBYT. [12]

Nghiên cứu tại quận Tây Hồ cho thấy đa số BN nhiễm HIV qua con đường

TCMT (66,1%). ĐTNC đạt hiệu quả điều trị sau 6 tháng; 89,3% có kiến thức về
điều trị ARV đạt; 83% có kiến thức về tuân thủ điều trị đạt. 79,5% ĐTNC thực hành
tuân thủ điều trị đạt. Nghiên cứu cũng tìm ra mối liên quan giữa hiệu quả điều trị
ARV với đường lây nhiễm HIV, với người hỗ trợ điều trị, với kiến thức, thực hành
về điều trị và tuân thủ điều trị ARV. [16]

Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu

Đánh giá sự tuân thủ điều trị và một số yếu tố liên quan:

Bệnh nhân AIDS hiện đang điều trị ARV được 6 tháng trở lên tại 2 phòng khám
ngoại trú ở Hà Tĩnh.

Tiêu chuẩn lựa chọn:

</div>
(25)<div class='page_container' data-page=25>

+ Hiện đang sinh sống tại Hà Tĩnh

+ Đủ sức khoẻ để trả lời các câu hỏi phỏng vấn.

+ Có đủ năng lực hành vi (người từ 15 tuổi trở lên)

+ Tự nguyện tham gia nghiên cứu.

Đánh giá kết quả điều trị:

Tất cả bệnh án của bệnh nhân AIDS hiện đang điều trị ARV được 6 tháng trở lên
tại 2 phòng OPC ở Hà Tĩnh (bắt đầu điều trị trước ngày 28/02/2011) đã đồng ý tham gia
vào nghiên cứu.

2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu:

- Thời gian tiến hành nghiên cứu: từ 8/8/2011 đến 15/12/2011

- Địa điểm nghiên cứu: tại 02 phòng OPC ở Hà Tĩnh:

+ 01 phòng OPC ở Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS Hà Tĩnh (Phường
Thạch Trung – Thành phố Hà Tĩnh)

+ 01 phòng OPC ở Trung tâm Y tế dự phòng huyện Hương Sơn (Thị trấn
Phố Châu – Hương Sơn – Hà Tĩnh).

2.3. Thiết kế nghiên cứu:

Mơ tả cắt ngang có phân tích, sử dụng kết quả lâm sàng và cận lâm sàng từ
bệnh án của bệnh nhân AIDS để so sánh trước và sau 6 tháng điều trị (dựa theo bộ
chỉ số đánh giá Chương trình Chăm sóc, điều trị HIV/AIDS [2])

2.4. Mẫu và phương pháp chọn mẫu
2.4.1. Cỡ mẫu:

- Toàn bộ bệnh nhân AIDS (dự kiến 100 người) được bắt đầu điều trị ARV
trước ngày 28/02/2011 tại Phòng OPC ở TTPC HIV/AIDS Hà Tĩnh và
Phòng OPC huyện Hương Sơn Hà Tĩnh đáp ứng được các tiêu chuẩn lựa
chọn đối tượng nghiên cứu.

- Toàn bộ hồ sơ bệnh án (dự kiến 100 BA) của bệnh nhân AIDS được bắt đầu
điều trị ARV trước ngày 28/02/2011 tại 2 Phòng OPC ở Hà Tĩnh đã đồng ý
tham gia vào nghiên cứu.

</div>
(26)<div class='page_container' data-page=26>

- Dựa vào hồ sơ bệnh án, lập danh sách các bệnh nhân AIDS được bắt đầu
điều trị ARV trước ngày 28/02/2011 tại Phòng OPC ở TTPC HIV/AIDS Hà
Tĩnh và Phòng OPC huyện Hương Sơn Hà Tĩnh.

- Thu thập hồ sơ bệnh án của các bệnh nhân AIDS được bắt đầu điều trị ARV
trước ngày 28/02/2011 tại 2 Phòng OPC ở Hà Tĩnh đã đồng ý tham gia nghiên
cứu.

2.5. Phương pháp thu thập số liệu
2.5.1. Công cụ thu thập số liệu

 Bộ phiếu phỏng vấn có cấu trúc dành cho bệnh nhân AIDS đang điều trị tại 2

PKNT ở Hà Tĩnh gồm có 4 phần (Phụ lục 2):

- A. Thơng tin chung: (tuổi, giới, nghề nghiệp, tình trạng hơn nhân...)

- B. Kiến thức về ARV : (khái niệm về ARV, cách dùng thuốc, tác dụng phụ
của thuốc, cách xử trí....)

- C. Thực hành tuân thủ điều trị ARV ( cách uống thuốc, số lần quên thuốc, xử
trí khi quên thuốc....)

- D. Thông tin về hoạt động tư vấn.

 Phiếu thu thập thơng tin từ hồ sơ bệnh án gồm có các phần sau (Phụ lục 1):

- Thông tin chung (tuổi, giới, nghề nghiệp, thời gian phát hiện HIV)
- Tiền sử: Tình trạng nhiễm HIV (đường nhiễm)

- Các thơng tin về lâm sàng: Cân nặng, Nhiễm trùng cơ hội
- Thông tin về cận lâm sàng: TCD4

2.5.2. Qui trình thu thập số liệu:
2.5.2.1. Chuẩn bị thu thập số liệu:

- Hoàn chỉnh bộ công cụ thu thập số liệu: Bộ công cụ sẽ được thử nghiệm trên 10
bệnh nhân AIDS đang điều trị ARV, sau đó được chỉnh sửa trước khi tiến hành
thu thập số liệu trên đối tượng nghiên cứu.

</div>
(27)<div class='page_container' data-page=27>

- Tập huấn cho ĐTV: Các ĐTV được tập huấn kỹ về nội dung, quy trình và các
kỷ năng phỏng vấn.

- Giám sát viên (GSV) là nghiên cứu viên và cán bộ của Trung tâm phòng, chống
HIV/AIDS Hà Tĩnh được tập huấn kỹ về nội dung, quy trình và các kỷ năng
phỏng vấn. Để đảm bảo tính chính xác của số liệu, GSV cần thu thập đồng thời
hỗ trợ cho ĐTV trong quá trình thu thập số liệu.

- Lập danh sách những đối tượng nghiên cứu, tiếp cận đối tượng nghiên cứu
thông qua bác sỹ điều trị tại PKNT.

2.5.2.2. Tiến hành thu thập số liệu:
 Với số liệu sơ cấp:

- ĐTV tiếp cận đối tượng nghiên cứu dựa trên danh sách đã chuẩn bị sẵn vào ngày
lĩnh thuốc và tái khám hàng tháng của bệnh nhân tại các PKNT. ĐTV chào hỏi,
giới thiệu mục đích cuộc điều tra và xin sự đồng ý tham gia nghiên cứu của đối
tượng. Chỉ tiến hành phỏng vấn khi có được sự đồng ý của đối tượng tham gia
nghiên cứu.

- Điều tra kiến thức, thái độ, thực hành về điều trị và tuân thủ điều trị ARV của
bệnh nhân (BN) dựa trên bộ câu hỏi có sẵn.

 Với số liệu hồi cứu:

- Thu thập từ hồ sơ bệnh án của các bệnh nhân AIDS được bắt đầu điều trị ARV
trước ngày 28/02/2011 tại 2 Phòng OPC ở Hà Tĩnh đã đồng ý tham gia nghiên
cứu.

 Để đảm bảo thông tin thu được đầy đủ, vào cuối mỗi buổi GSV rà sốt lại

các phiếu điều tra. Những phiếu nào cịn thiếu thơng tin thì đề nghị ĐTV kiểm
tra lại và điền đầy đủ thơng tin vào phiếu.

2.6. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu

- Số liệu được nhập bằng phần mềm Epidata 3.1. Sau khi nhập kiểm tra ngẫu
nhiên 10 - 15% số phiếu được nhập để đảm bảo nhập liệu chính xác.

</div>
(28)<div class='page_container' data-page=28>

- Phân tích số liệu bằng phần mềm SPSS 16.0. Các kỹ thuật thống kê được sử
dụng là:

+ Tính tần số.
+ Tỷ lệ phần trăm.

+ Kiểm định ý nghĩa thống kê của sự khác biệt giữa 2 giá trị trung bình:
Kiểm đinh T ghép cặp.

2.7. Xác định chỉ số, biến số cần đánh giá (phụ lục 7)

2.8. Các khái niệm và tiêu chuẩn đánh giá được sử dụng trong nghiên cứu
2.8.1. Khái niệm:

2.8.1.1. Người nhiễm HIV: là người có mẫu huyết thanh dương tính với HIV khi 
mẫu đó dương tính cả ba lần xét nghiệm bằng ba loại sinh phẩm với các nguyên lý
và chuẩn bị kháng nguyên khác nhau (phương cách III) [1], [3].

2.8.1.2. AIDS: Là hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người do vi rút HIV
gây ra.

2.8.1.3. Thuốc ARV: Là thuốc điều trị kháng retrovirus. Hiện nay thuốc được điều
trị phối hợp ít nhất từ 3 loại trở lên. Gọi là thuốc kháng retrovirus vì HIV là một
retrovirus.

2.8.1.4. Tuân thủ điều trị ARV: Tuân thủ điều trị ARV là uống đủ liều thuốc được
chỉ định và uống đúng giờ. Tuân thủ điều trị ARV là yếu tố cực kỳ quan trọng để
đảm bảo sự thành công của điều trị, tránh sự xuất hiện kháng thuốc [4].

2.8.1.5. Theo dõi sự tuân thủ điều trị: Đánh giá lại về sự tuân thủ điều trị trong tất 
cả các lần tái khám [1].

- Đánh giá tuân thủ dựa trên đếm số thuốc còn lại, tự báo cáo của bệnh nhân,
sổ nhỏ tự ghi, báo cáo của người hỗ trợ điều trị (nếu có) và đánh giá về diễn
biến lâm sàng và xét nghiệm.

- Kiểm tra lại cách dùng thuốc, cách xử trí khi quên uống thuốc.

</div>
(29)<div class='page_container' data-page=29>

các NTCH phụ thuộc vào mức độ suy giảm miễn dịch, các hành vi nguy cơ và các
yếu tố khác [4].

2.8.2. Tiêu chuẩn đánh giá (Phụ lục 3):

* Kiến thức chung về điều trị ARV:

Tổng điểm các câu 16, 17, 18, 19, 20, 21và 22. tối đa = 15 điểm; tối thiểu = 0
điểm.

- Đạt: Tổng điểm kiến thức về điều trị ARV ≥ 9 điểm và bắt buộc trả lời đúng
các ý (*)

- Không đạt: Tổng điểm kiến thức về điều trị ARV < 9 điểm
* Kiến thức chung về tuân thủ điều trị ARV:

Tổng điểm các câu 23, 24 và 25. tối đa = 14 điểm; tối thiểu = 0 điểm.

- Đạt: Tổng điểm kiến thức về TTDT ARV ≥ 8 điểm và bắt buộc trả lời đúng
tất cả các ý câu 23.

- Không đạt: Tổng điểm kiến thức về TTDT ARV < 8 điểm
* Thái độ chung về tuân thủ điều trị ARV:

Tổng điểm các câu 26, 27, 28, 29, 30, 31 và 32. tối đa = 7 điểm; tối thiểu = 0
điểm.

- Tích cực: Tổng điểm thái độ = 7 điểm (bắt buộc trả lời đúng tất cả các câu).

- Không tích cực: Tổng điểm thái độ < 7 điểm.
* Đánh giá tuân thủ điều trị: [5]

- Tuân thủ điều trị trong 1 tháng:

+ Tuân thủ : Quên thuốc ≤ 3 lần/ tháng
+ Chưa tuân thủ : Quên thuốc >3 lần/ tháng

- Điểm thực hành TTDT đạt: Tổng điểm các câu 34, 35, 36, 37, 38, 40 và 41.
tối đa = 7 điểm; tối thiểu = 0 điểm.

+ Đạt: Tổng điểm thực hành TTDT = 7 điểm.
+ Không đạt: Tổng điểm thực hành TTDT < 7 điểm.
* Hỗ trợ của người nhà:

</div>
(30)<div class='page_container' data-page=30>

+ Tích cực: tổng điểm C54 ≥ 3 điểm.

+ Khơng tích cực: tổng điểm C54 < 3 điểm.

*Đánh giá kết quả điều trị: Trong nghiên cứu này kết quả sự tuân thủ điều trị được
đánh giá bằng kết quả điều trị sau 6 tháng thông qua các chỉ số:

- Lâm sàng : Cân nặng của bệnh nhân trước và sau điều trị, NTCH.
- Cận lâm sàng : số lượng tế bào TCD4 .

+ Điều trị có kết quả đạt: Bệnh nhân tăng cân, khơng có nhiễm trùng cơ hội và
số lượng tế bào TCD4 tăng.

+ Điều trị khơng có kết quả khơng đạt: Khi bệnh nhân không đồng thời đạt
được cả 3 yêu cầu về các chỉ số lâm sàng (cân nặng không tăng, có nhiễm
trùng cơ hội) và cận lâm sàng (số lượng tế bào TCD4 không tăng).

2.9. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu

- Đối tượng nghiên cứu được thông báo về mục đích của nghiên cứu và tự
quyết định đồng ý hay không đồng ý tham gia nghiên cứu. Chỉ tiến hành
nghiên cứu khi nghiên cứu khi có sự chấp nhận tham gia của đối tượng
nghiên cứu.

- Đảm bảo giữ bí mật hồn tồn các thơng tin thu được. Các số liệu chỉ phục
vụ cho mục đích nghiên cứu.

- Đề cương nghiên cứu được Hội đồng Đạo đức – Cục phòng, chống
HIV/AIDS – Bộ Y tế thông qua trước khi tiến hành triển khai trên thực địa.
- Nội dung nghiên cứu phù hợp được sự ủng hộ của các bên liên quan.

- Kết quả nghiên cứu sẽ được phản hồi tới các cơ quan chức năng địa phương
làm cơ sở để lập kế hoạch can thiệp cho các hoạt động nâng cao chất lượng
điều trị ARV cho bệnh nhân AIDS.

2.10. Hạn chế, sai số và các biện pháp khắc phục của nghiên cứu.

</div>
(31)<div class='page_container' data-page=31>

- Một số thông tin về điều trị ARV địi hỏi bệnh nhân phải nhớ lại nên có thể
gặp sai số nhớ lại. Vì vậy để hạn chế sai số này, phiếu phỏng vấn có câu hỏi
loại trừ và tập huấn kỹ cho ĐTV về kỹ năng gợi ý, làm rõ và hỗ trợ đối tượng
nghiên cứu có thể nhớ lại chính xác nhất.

</div>
(32)<div class='page_container' data-page=32>

Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Thông tin chung về đối tượng nghiên cứu

3.1.1. Đặc điểm về giới tính và vùng miền.

Biểu đồ 1: Giới tính và vùng miền của ĐTNC

Đối tương nghiên cứu gồm 97 người, trong đó có 57 đối tượng là nam giới,
chiếm 58,8%; nữ giới là 40 người, chiếm 41,2%; Vùng miền trong nghiên cứu nay
được chia thành 2 nhóm là thành thị và nơng thơn. Khu vực thành thị bao gồm
thành phố Hà Tĩnh, thị xã Hồng Lĩnh và các thị trấn của các huyện, số còn lại là khu
vực nơng thơn. Thành thị có 36 người, chiếm 37,1% và có 61 người thuộc khu vực
nơng thơn chiếm 62,9% đối tương nghiên cứu.

3.1.2. Đặc điểm về tuổi, trình độ văn hóa, nghề nghiệp và thu nhập.

Bảng 1 cho thấy: Nhóm tuổi 30-29 chiếm tỷ lệ cao nhất (56,7%), tiếp đó là
nhóm ≥ 40 tuổi (23,7%). Trong 97 ĐTNC, tuổi cao nhất là 62, thấp nhất là 22, độ
tuổi trung bình của ĐTNC là 36; Về trình độ học vấn, chủ yếu là phổ thông trung
học (51,5%), tiếp đó là THCS (34%), có hơn 10% đối tượng đã tốt nghiệp cao đẳng,
đại học, trên đại học và có 1 người mù chữ.

</div>
(33)<div class='page_container' data-page=33>

triệu đồng/tháng, chủ yếu các đối tượng có mức thu nhập ở mức thấp (dưới 650.000
đ/tháng) chiếm 42,3%.

Bảng 1: Tuổi, trình độ văn hóa, nghề nghiệp và thu nhập của ĐTNC.

Đặc điểm Tần số (n) Tỷ lệ (%)

Tuổi

< 30 tuổi 19 19,6

Từ 30 – 39 tuổi 55 56,7

≥ 40T 23 23,7

Trình độ văn hoá 97 100

Mù chữ 1 1,0

Tiểu học ( 1 - 5 ) 3 3,1

Trung học cơ sở ( 6 – 9 ) 33 34,0

Phổ thông trung học ( 10 – 12 ) 50 51,5

Cao đẳng, đại học, trên đại học 10 10,3

Nghề nghiệp 97 100

Nông dân 34 35,1

Công nhân 8 8,2

Thợ thủ công 2 2,1

Lái xe 4 4,1

Cán bộ, nhân viên hành chính, Giáo viên 10 10,3

Bn bán/nghề tự do 28 28,9

Thất nghiệp 11 11,3

Thu nhập bình quân đầu người 97 100

< 400.000 28 28,9

400.000-650.000 13 13,4

650.000-1.000.000 14 14,4

1.000.000-2.000.000 21 21,6

>2.000.000 21 21,6

3.1.3. Đặc điểm về về hơn nhân, tình trạng sống và khoảng cách đến PKNT.

Bảng 2: T

ình trạng hơn nhân và khoảng cách từ nhà đến PKNT.

Đặc điểm Tần số (n) Tỷ lệ (%)

Tình trạng hơn nhân 97 100

Chưa vợ/chổng 17 17,5

Có vợ/chồng 63 64,9

Ly thân/ ly dị 1 1

Gố 16 16,5

Tình trạng sống cùng gia đình 97 100

Vợ/chồng 62 63,9

</div>
(34)<div class='page_container' data-page=34>

Bạn/người khác 3 3,1

Một mình 10 10,3

Khoảng cách từ nhà đến PKNT 97 100

< 10 Km 26 26,8

10-20 Km 21 21,6

21-50 Km 31 32,0

> 50 Km 19 19,6

Đa số đối tượng đã có vợ/chồng và đang sống chung với vợ/chồng (64,9% và
63,9%), chưa kết hơn chiếm 17,5%, góa 16,5%. Đang sống cùng bố/mẹ là 22,7%,
sống một mình là 10,3% và có 3 đối tượng đang sống bạn hoặc người khác. Về
khoảng cách từ nhà đến PKNT: gần 1/3 (32%) đối tượng cách PKNT từ 21-50 Km,
trên 50Km là 19,6% và dưới 10Km là 26,8%.

3.1.4. Đặc điểm về lây nhiễm HIV của ĐTNC.

Biểu đồ 2 cho thấy, trong số đối tượng nghiên cứu có hơn một nữa lây nhiễm
qua quan hệ tình dục khơng an tồn (52,6%), hơn một phần ba (35,1%) là do tiêm
chích ma túy, 2,1% lây nhiễm do các nguyên nhân khác và có tới 10,3% đối tượng
không biết nguyên nhân lây nhiễm HIV.

Biểu đồ 2: Nguyên nhân lây nhiễm HIV của ĐTNC.

Bảng 3: Tình trạng TCMT, thời gian phát hiện nhiễm HIV và đã từng điều trị ARV

</div>
(35)<div class='page_container' data-page=35>

Cịn tiêm chích ma t 4 11,8

Khơng cịn tiêm chích ma t 30 88,2

Thời gian phái hiện nhiễm HIV 97 100

< 3 năm 31 32,0

3- 5 năm 42 43,3

>5 năm 24 24,7

Đã từng điều trị ARV ở nơi khác 97 100

Chưa bao giờ điều trị ARV ở nơi khác 86 88,7

Đã từng điều trị ARV ở nơi khác 11 11,3

Trong 34 người lây nhiễm HIV qua TCMT có 4 người (11,8%) vẫn cịn sử
dụng ma túy; Hơn 2/3 (68,0%) đối tương trong nghiên cứu phát hiện bị nhiễm HIV
trên 3 năm và hầu hết các đối tượng chưa bao giờ điều trị ARV ở nơi khác (88,7%).
Một số ít (11,3%) đã từng điều trị ARV ở các bệnh viên trung ương hoặc ở các tỉnh
khác.

3.2. Kiến thức, thái độ, thực hành tuân về điều trị và tuân thủ điều trị ARV

3.2.1. Kiến thức về điều trị ARV

Bảng 4 : Kiến thức về điều trị

ARV

Đặc điểm Tần số (n) Tỷ lệ (%)

Khái niệm về thuốc ARV 97 100

Là thuốc kháng sinh, loại khác 4 4,1

Là thuốc kháng vi rút HIV 93 95,9

Công thức điều trị ARV từ 3 loại trở lên 97 100

Thời gian điều trị ARV 97 100

Điều trị một thời gian, khi hết triệu chứng,
khi khỏe lên

3 3,1

Điều trị suốt đời 94 96,9

Thuốc ARV phải uống 2 lần/ngày 97 100

Biết ARV có tác dụng phụ 97 100

Khơng 23 23,7

Có 74 76,3

Khoảng cách uống thuốc ARV là 12 giờ 97 100

</div>
(36)<div class='page_container' data-page=36>

lần uống thuốc là 12 giờ và thuốc ARV phải uống 2 lần/ngày; 96,9% ĐTNC biết
điều trị ARV là phải uống thuốc suốt đời và có 23,7% đối tượng khơng biết thuốc
ARV có tác dụng phụ.

Bảng 5 cho thấy: Trong 74 người biết thuốc ARV có tác dụng phụ thì dụng
phụ được biết đến nhiều nhất là nổi mẩn (77,0%); tiếp đến là thiếu máu 45,9%; nôn,
buồn nôn 44,6%; đau đầu 35,1%; hoa mắt, lo lắng, ác mộng 25,7%; tiêu chảy:
13,5%; lú lẫn 13,5%; vàng da 6,8%. Một số tác dụng phụ khác được nhắc đến như
viêm phổi, nấm, viêm não, viêm gan, suy thận, phân bố mỡ không đều….

Bảng 5:Tỷ lệ kể tên được một số tác dụng phụ hay gặp của thuốc (n = 74)

Tác dụng phụ Tần số (n) Tỷ lệ %

Nổi mẩn 57 77,0

Vàng da 5 6,8

Nôn, buồn nôn 33 44,6

Tiêu chảy 10 13,5

Đau bụng 8 10,8

Đau đầu 26 35,1

Thiếu máu 34 45,9

Lú lẫn 10 13,5

Hoa mắt/ lo lắng/ ác mộng 19 25,7

</div>
(37)<div class='page_container' data-page=37>

Biểu đồ 3: Kiến thức chung về điều trị ARV phân bố theo giới tính

3.2.2. Kiến thức về tuân thủ điều trị ARV

Kiến thức về tuân thủ điều trị ARV được đánh giá bằng cách hỏi các ĐTNC
các câu hỏi về (1) khái niệm TTĐT ARV, (2) các tác hại của khơng TTĐT và (3)
các biện pháp khắc phục tình trạng không TTĐT.

Bảng 6: Kiến thức về tuân thủ điều trị ARV (n = 97)

Nội dung Tần số (n) Tỷ lệ %

1. Nêu đươc khái niệm tuân thủ điều trị ARV

Uống đúng thuốc 89 91,8

Uống đúng liều lượng 85 87,6

Uống đúng khoảng cách 83 85,6

Uống đều đặn suốt đời 46 47,4

2. Nêu được các tác hại của không TTĐT

Không ức chế được vi rus HIV 57 58,8

Bệnh phát triển 72 74,2

Kháng thuốc 73 75,3

Hạn chế cơ hội điều trị trong tương lai 19 19,6

Chi phí cao cho chương trình 11 11,3

3. Biết biện pháp khắc phục khơng TTĐT

Tự XD kế hoạch phù hợp cho mình 22 22,7

Phối hợp cùng người hỗ trợ 50 51,5

Tuân theo chỉ dẫn của CBYT 72 74,2

</div>
(38)<div class='page_container' data-page=38>

Tìm biện pháp khắc phục 17 17,5

Khơng biết 7 7,2

Gần 92% bệnh nhân (BN) biết được tuân thủ điều trị ARV là phải uống đúng
thuốc, trên 85% BN nhắc lại được nguyên tắc uống đúng liều, đúng khoảng cách và
chỉ có 47,4% BN biết được nguyên tắc uống suốt đời; Về các tác hại của việc khơng
tn thủ điều trị: có 75,3% BN nghĩ đến hậu quả kháng thuốc, 74,2% BN cho rằng
bệnh tiếp tục phát triển, 58,8% BN biết sẽ không ức chế được sự phát triển của vi
rút. Tỷ lệ BN biết nếu không tuân thủ sẽ hạn chế cơ hội điều trị trong tương lại và
gây chi phí cao cho chương trình là rất thấp (19,6% và 11,3%).

Về biện pháp khác phục tình trạng khơng TTĐT: có gần 3/4 BN (74,2%) cho
là phải tuân theo chỉ dẫn của CBYT, 51,5% BN trả lời phải phối hợp với người hỗ

trợ, 33% BN thơng báo ngay những khó khăn cho CBYT, 22,7% tự xây dựng kế
hoạch phù hợp cho mình, Chỉ có 17,2% là biện pháp khắc phục và vẫn cịn có 7,2%
BN không biết các biện pháp khắc phục khi không tuân thủ điều trị.

Kiến thức chung về tuân thủ điều trị ARV được đánh giá bằng cách cho điểm
trả lời các câu hỏi của ĐTNC. (1) khái niệm về TTĐT ARV, (2) các tác hại của
không TTĐT và (3) các biện pháp khắc phục tình trạng khơng TTĐT: trả lời đúng 1
ý cho 1 điểm, riêng ý 5 của câu 3 không biết cho 0 điểm. Tổng điểm tối đa là14, tối
thiểu là 0. Kiến thức chung về TTĐT ARV đạt khi BN có tổng điểm từ 8 – 14 điểm
và bắt buộc phải trả lời đúng 4/4 ý của câu 1; Khơng đạt khi BN có tổng điểm dưới
8 hoặc trả lời không đúng 4/4 ý của câu 1. Nhìn chung chỉ có 36 BN (37,1%) có
kiến thức đạt về TTĐT ARV. (xem biểu đồ 6)

3.2.3. Thái độ tuân thủ điều trị ARV

Bảng 7

: Thái độ về tuân thủ điều trị ARV

Nội dung Tần số Tỷ lệ %

Việc uống đúng thuốc là quan trọng 96 99,0

Việc uống thuốc đúng liều lượng là quan trọng 97 100

Việc uống thuốc đúng khoảng cách là quan trọng 97 100
Việc uống thuốc đều đặn suốt đời là quan trọng 96 99,0

Việc tập huấn trước điều trị là quan trọng 95 97,9

</div>
(39)<div class='page_container' data-page=39>

Người hỗ trợ điều trị là quan trọng 97 100
Tất cả BN (100%) đều cho rằng uống thuốc đúng liều lượng, đúng khoảng

cách, thăm khám định kỳ và người hỗ trợ trong điều trị là quan trọng; Chỉ có một
vài người cho là uống đúng thuốc, uống thuốc đều đặn suốt đời và tập huấn trước
điều trị là không quan trọng.

Thái độ chung về TTĐT ARV được chia làm 2 mức: tích cực và khơng tích
cực. Thái độ tích cực khi BN trả lời tất cả các nội dung được hỏi đều là quan trọng
(7/7 nội dung), thái độ khơng tích cực khi BN trả lời có một hoặc nhiều hơn một ý
kiến là không quan trọng. Hầu hết đối tượng nghiên cứu có thái độ tích cực với việc
tuân thủ điều trị ARV (97,9%). (xem biểu đồ 6)

3.2.4. Thực hành về tuân thủ điều trị ARV của bệnh nhân AIDS

Bảng 8: Thực hành tuân thủ điều trị

ARV

Thực hành Tần số Tỷ lệ %

Uống 2 lần /ngày 97 100

Cách nhau 12 tiếng 97 100

Có quên thuốc trong vòng 1 tháng 28 28,9

Số lần quên thuốc trong tháng qua

1-3 lần 22 78,6

Trên 3 lần 6 21,4

Có quên thuốc ngày hôm qua 6 21,4

100% bệnh nhân uống thuốc 2 lần/ngày và khoảng cách giửa các lần uống là
12 tiếng. Tuy nhiên vẫn có 28,9% BN có quên thuốc trong vịng 1 tháng qua, trong
đó có 78,6% qn 1-3 lần và 21,4% quên trên 3 lần. Số người có quên thuốc ngày
hôm qua là 21,4%.

Bảng 9: Lý do quên dùng thuốc và cách xữ trí khi quên thuốc (n=28)

Đặc điểm Tần số Tỷ lệ %

Lý do quên uống thuốc 28 100

Bận 21 75,0

Đi công tác không mang theo 2 7,1

Khơng ai nhắc nhở 13 46,6

Cách xử trí khi qn thuốc 28 100

Uống bù nếu theo hướng dẫn của CBYT 25 89,3

</div>
(40)<div class='page_container' data-page=40>

Trong các lý do quên uống không thuốc, lý do phổ biến nhất là bận (75%),
tiếp đến là khơng ai nhắc nhở 46,6% và có 7,1% là do đi công tác không mang theo.

Bảng 10: Tỷ

lệ bệnh nhân gặp tác dụng phụ trong quá trình điều trị

Nội dung Tần số Tỷ lệ %

Gặp tác dụng phụ khi ng thuốc 97 100

Có gặp tác dụng phụ 34 35,1

Không gặp tác dụng phụ 63 64,9

Tác dụng phụ (n = 34)

Nổi mẩn 16 47,1

Nôn, buồn nôn 9 26,5

Tiêu chảy 5 14,7

Đau bụng 2 5,9

Đau đầu 11 32,4

Thiếu máu 6 17,6

Hoa mắt, lo lắng, ác mộng 6 17,6

Khác 7 20,6

Có 34/97 BN gặp tác dụng phụ trong q trình điều trị ARV (chiếm 35,1%).
Trong đó các tác dụng phụ thường gặp nhất là nổi mẩn 47,1%; đau đầu 32,4%; nôn,
buồn nôn 26,5%; thiếu máu 17,6%; hoamắt, lo lắng, ác mộng 17,6%; đau bụng
5,9%. Các biểu hiện khác mà BN gặp phải là: nấm (2 BN), phân bố mỡ không đều
(2 BN), viêm gan (2 BN) và sốt (1 BN).

</div>
(41)<div class='page_container' data-page=41>

Biểu đồ 4: Cách xữ trí khi gặp tác dụng phụ

Thực hành TTĐT được đánh giá theo 2 mức độ là thực hành tốt (đạt) và
không thực hành tốt (khơng đạt) bằng cách tính điểm: Uống thuốc 2 lần/ngày (1
điểm), uống thuốc cách nhau 12 giờ (1 điểm), không quên uống thuốc trong tháng
qua (2 điểm), quên thuốc không quá 3 lần/tháng (1 điểm), ngày hôm qua không
quên uống thuốc (1 điểm), xữ lý quên thuốc bằng cách uống bù theo hướng dẫn của
CBYT (1 điểm) và có dùng biện pháp để nhắc nhở mình uống thuốc (1 điểm). Tổng
điểm tối đa bằng 8, tối thiểu bằng 0. Thực hành TTĐT đạt khi tổng điểm ≥ 7,
không đạt khi tổng điểm <7.

Biểu đồ 5: Thực hành tuân thủ điều trị ARV theo nhóm tuổi

</div>
(42)<div class='page_container' data-page=42>

nhất là nhóm dưới 30 tuổi (78,9%) và thấp nhất là nhóm từ 40 tuổi trở lên (53,3%).

Biểu đồ 6: Kiến thức, thái độ, thực hành chung về tuân thủ điều trị ARV
3.3. Hoạt động tư vấn và hỗ trợ điều trị ARV

Bảng 11: Tham gia tập huấn, tư vấn cá nhân trước điều trị ARV

Đặc điểm Tần số Tỷ lệ %

1. Có tham gia 95 97,9

1 buổi 11 11,6

2 buổi 23 24,2

3 buổi 19 20,0

4 buổi 26 27,4

5 buổi 9 9,5

>= 6 buổi 7 7,4

2. Không tham gia 2 2,1

</div>
(43)<div class='page_container' data-page=43>

Bảng 12: Nội dung tập huấn (n = 95)

Nội dung Tần số Tỷ lệ %

Thông tin cơ bản về HIV/AIDS, điều trị bằng ARV,
dự phòng NTCH

88 92,6

Xác định người hỗ trợ tuân thủ điều trị 52 54,7

Các tác dụng phụ của thuốc và cách xử trí 75 78,9

Lý do khơng tn thủ điều trị và đề ra giải pháp 38 40,0

Lên kế hoạch tuân thủ điều trị 36 37,9

Phác đồ điều trị 26 27,4

Bảng 13: Quá trình, nội dung và tác dụng của tư vấn

trong quá trình điều trị

ARV

Quá trình tư vấn Tần số Tỷ lệ %

Thường xuyên 71 73,2

Thỉnh thoảng 24 24,7

Không bao giờ 2 2,1

Tổng cộng 97 100

Nội dung tư vấn (n = 95)

Các tác dụng phụ của thuốc và cách xử trí 78 82,1

Tầm quan trọng của TTĐT 87 91,6

Lên kế hoạch tuân thủ điều trị 30 31,6

Các bệnh nhiễm trùng cơ hội 44 46,3

Hoạt động tư vấn rất hữu ích (n = 95) 95 100

</div>
(44)<div class='page_container' data-page=44>

Bảng 14: Sự hỗ trợ của người thân

trong qua trình điều trị tại nhà

Nội dung Tần số Tỷ lệ %

Có nhận được sự hỗ trợ của người thân 79 81,4

Người hỗ trợ chính (n = 79) 79 100

Vợ/chồng 51 64,6

Bố mẹ 17 21,5

Anh, chị, em 5 6,3

Bạn bè 3 3,8

Khác 3 3,8

Những việc người hỗ trợ đã làm giúp BN TTĐT (n = 79)

Cùng đi tập huấn, tư vấn, lĩnh thuốc 42 53,2

Nhắc nhở uống thuốc 70 88,6

Chăm sóc ăn uống 72 91,1

An ủi động viên 75 84,9

Hỗ trợ tiền 19 24,1

Chỉ có 81,4% BN nhận được sự hỗ trợ của người thân trong quá trình điều trị
ARV tại nhà. Phần lớn người hỗ trợ là vợ, chồng hoặc là cha, mẹ (64,6% và
21,5%). Sự hỗ trợ của anh, chị, em, của bạn bè hay người khác (cộng đồng) là rất ít
(dưới 6,3%). Nội dung hỗ trợ nhiều nhất là chăm sóc ăn uống (91,1%), tiếp đến là

nhắc nhở uống thuốc (88,6%), an ủi động viên 84,9%, cùng tập huấn,tư vấn, lĩnh
thuốc là 53,2% và chỉ có 24,1% BN được người nhà hỗ trợ về kinh tế (tiền).

Đánh giá chung về sự hỗ trợ của người thân đối với BN AIDS trong quá
trình điều trị ARV tại nhà được phân theo 2 mức độ là tích cực và khơng tích cực.
Mỗi một nội dung hỗ trợ được tính 1 điểm, tổng điểm tối đa bằng 5 (5 nội dung), tối
thiểu bằng 0 (không nhận được sự hỗ trợ). Tổng điểm hỗ trợ ≥ 3 là tích cực, < 3 là
khơng tích cực. Nhìn chung có 72,2% BN nhận được sự hỗ trợ tích cực từ người
thân (bảng 15).

Bảng 15: Đánh giá chung về sự hỗ trợ của người thân

Hỗ trợ của người thân Tần số Tỷ lệ %

Tích cực 70 72,2

Chưa tích cực 27 27,8

Tổng cộng 97 100

</div>
(45)<div class='page_container' data-page=45>

Bảng 16: Nhu cầu và mong muốn của bệnh nhân AIDS

Nhu cầu Tần số (n) Tỷ lệ (%)

Đối xử bình đẳng 88 90,7

Tiền, vật chất 26 26,8

An ủi, động viên, thông cảm 82 84,5

Việc làm 28 28,9

Tổ chức sinh hoạt nhóm 18 18,6

Mong muốn khác 7 7,2

3.4. Kết quả điều trị ARV của bệnh nhân AIDS tại Hà Tĩnh

Kết quả điều trị ARV của BN AIDS được đánh giá thông qua so sánh sự
khác biệt giữa 2 giá trị trung bình của các chỉ số cân nặng, khơng có NTCH và số
lượng tế bào TCD4 trước và sau điều trị ARV từ 6 tháng trở lên. Kiểm định được sữ
dung trong phân tích là kiểm đinh T ghép cặp và kiểm định McNemar.

Bảng 1

7: Cân nặng của bệnh nhân trước và sau khi điều trị bằng

ARV

Thời điểm N Trung bình Độ lệch

chuẩn chuẩnSai số
Cân

nặng

Trước điều trị 97 47,3 6,06 0,62

Sau điều trị

6 tháng

97 51,0 6,82 0,69

Kiểm định t ghép cặp: t = 7,63; p ≤ 0,001; Trung bình khác biệt 3,70;
độ lệch chuẩn là 4,78; CI 95% (2,74 – 4,66)

</div>
(46)<div class='page_container' data-page=46>

Bảng 18: So sánh tỷ lệ NTCH trước ĐT và sau ĐT

6 tháng

NTCH sau 6 tháng điều trị

Tổng

Có Khơng

NTCH trước
điều trị

Có 13

20,6%

50
79,4%

63
100%

Khơng 0

34
100%

34
100%

Tổng 13

13,4%

84
86,6%

97
100%

Kiểm định McNemar với p<0,001

Trong số những BN mắc NTCH trước điều trị có 79,4% đã hết NTCH sau 6
tháng điều trị. Tỷ lệ BN mắc NTCH sau 6 tháng điều trị giảm một cách có ý nghĩa
thống kê so với tỷ lệ BN mắc NTCH trước điều trị (kiểm định McNemar với 2 bậc
tự do, p<0,001).

Bảng 19

: Chỉ số miễn dịch trước và sau khi điều trị

Thời điểm N Trung bình Độ lệchchuẩn chuẩnSai số
Số lượng

TCD4

Trước điều trị 97 281 282 29

Sau điều trị
6 tháng

97 332 205 21

Kiểm định t ghép cặp: t = 1,64; p < 0,01 Trung bình khác biệt 51; độ lệch
chuẩn 305; CI 95% (-11 - 112)

So sánh giữa 2 giá trị trung bình về số lượng tế bàoTCD4của BN trước và
sau điều trị ARV từ 6 tháng trở lên thông qua kiểm định t ghép cặp, kết quả cho
thấy trung bình số lượng TCD4 tăng là 51 tế bào sau 6 tháng điều trị (từ 281 đến
332), khoảng tin cậy 95% là âm 11 đến 112. Sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê
(t = 7,63; p<0,001).

Bảng 20: Kết

quả điều trị theo các chỉ số lâm sàng và cận lâm sàng

</div>
(47)<div class='page_container' data-page=47>

Tăng cân 76 78,4

Khơng có nhiễm trùng cơ hội 84 86,6

Tăng số lượng tế bào TCD4 71 73,2

Kết quả tốt sau 6 tháng điều trị 50 51,5

Bảng 20 cho thấy kết quả sau điều trị ARV từ 6 tháng trở lên có 78,4% BN
tăng cân, 86,6% BN khơng có nhiễm trùng cơ hội và 73,2% BN có số lượng tế bào
TCD4 tăng. Nhìn chung, 51,5% BN đã có kết quả tốt sau 6 tháng điều trị (tăng cân,

khơng có nhiễm trùng cơ hội và số lượng tế bào TCD4 tăng).

3.5. Một số yếu tố liên quan đến kiến thức, thái độ, thực hành TTĐT ARV

3.5.1. Một số yếu tố liên quan đến kiến thức điều trị ARV

Bảng 21 cho biết mối liên quan giửa kiến thức về điều trị ARV với các yếu
tố liên quan như vùng miền; độ tuổi; trình độ học vấn; thu nhập bình quân; khoảng
cách từ nhà tới PKNT; thời gian nhiễm HIV; thời gian điều trị ARV; tập huấn trước
điều trị ARV.

Bảng 21: Một số yếu tố liên quan đến kiến thức về điều trị ARV
Yếu tố liên quan

Kiến thức về ĐT ARV OR

(95% CI) 

2 P

Đạt Không đạt

n % n %

Vùng miền

Thành thị 8 27,6 21 72,4 1,90

0,09 1,64

Nông thôn 21 42,0 29 58,0 (0,71-5,11)

Nhóm tuổi

Từ 30 – 39 tuổi 21 38,2 34 61,8 0,90 0,06 0,16

Các nhóm tuổi khác 15 35,7 27 64,3 (0,39-2,07)

Trình độ học vấn

THCS trở xuống 2 50,0 2 50,0 0,58

(0,08-4,28) 0,29 0,33

Từ PTTH trở lên 59 63,4 34 36,6

Thu nhập bình quân

Dươi 1 triệu 20 36,4 35 63,6 1,08

0,03 0,17

> 1 triệu 16 38,1 26 61,9 (0,47-2,47)

Khoảng cách từ
nhà tới PKNT

≤ 20Km 16 34,0 31 66,0 1,29

(0,57-2,95) 0,37 0,14

>20Km 20 40,0 30 60,0

Thời gian nhiễm

</div>
(48)<div class='page_container' data-page=48>

> 3 năm 29 44,6 36 55,4 (1,09-7,59)
Thời gian điều trị

≤ 3 năm 15 27,3 40 72,7 2,67

5,27 0,01

> 3 năm 21 50,0 21 50,0 (1,14-6,22)
Tập huấn trước ĐT

Có 36 37,9 59 62,1 0,62 1,21 0,39

Không 0 0,0 2 100 (0,53-0,73)

Số buổi tập huấn

≤ 3 buổi 19 34,5 36 65,5 1,29

0,36 0,14

≥ 4 buổi 17 40,5 25 59,5 (0,56-2,95)

BN ở khu vực nông thôn có kiến thức về ĐT ARV cao hơn BN ở khu vực
thành thị. BN ở độ tuổi 30 – 39 có kiến thức về ĐT ARV cao hơn ở những nhóm
tuổi khác. Tuy nhiên những sự khác biệt này khơng có ý nghĩa thống kê vớip>0,05.

Có sự khác nhau về kiến thức ĐT ARV giữa các nhóm trình độ học vấn,
những người có trình độ học vấn từ PTTH trở lên có kiến thức về ĐT ARV tốt hơn
những người có trình độ học vấn từ THCS trở xuống, mối liên quan này khơng có y
nghĩa thống kê (OR = 0,29; p>0,05). Tương tự, người có thu nhập bình qn trên 1
triệu đồng có kiến thức về ĐT ARV tốt hơn những người có thu nhập bình qn
dưới 1 triệu đồng. Ngược lại những người ở cách xa PKNT trên 20 có kiến thức về
ĐT ARV tốt hơn những người ở cách xa PKNT dưới 20. Tuy nhiên những sự khác
biệt này khơng có ý nghĩa thống kê (p>0,05).

Kiến thức về ĐT ARV của những người có thời gian nhiễm HIV trên 3 năm
cao gấp gần 3 lần (2,88) so với những người có thời gian nhiễm HIV dưới 3 năm,
mối liên hệ này có ý nghĩa thống kê. (OR = 2,88; p<0,05). Tương tự, Những người
có thời gian điều trị càng nhiều thì có kiến thức về ĐT ARV tốt hơn những người có
thời gian điều trị ít. Kiến thức về ĐT ARV của những người có thời gian điều trị
trên 3 năm cao gấp 2,67 lần những người có thời gian điều trị dưới 3 năm, mối liên
hệ này có ý nghĩa thống kê. (OR = 2,67; p<0,05).

</div>
(49)<div class='page_container' data-page=49>

3.5.2. Một số yếu tố liên quan đến kiến thức tuân thủ điều trị ARV

Bảng 22 cho biết một số yếu tố liên quan đến kiến thức TTĐT ARV của BN
AIDS tại Hà Tĩnh:

Nam giới có kiến thức TTĐT ARV cao hơn so với nữ giới; Những BN tuổi
từ 30 – 39 có kiến thức TTĐT ARV cao hơn so với các nhóm tuổi khác. Những sự
khác biệt này khơng có ý nghĩa thống kê (p>0,05).

BN ở vùng nơng thơn có kiến thức TTĐT ARV cao gấp 2,38 lần so với BN ở
vùng thành thị, sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê (OR =3,3; p<0,05).

Bảng 22

: Một số yếu tố liên quan đến kiến thức tuân thủ điều trị

ARV

Yếu tố liên quan

Kiến thức về TTDT ARV OR

(95% CI) 

2 P

Đạt Không đạt

n % n %

Giới tính

Nam 23 40,4 34 59,6 0,71 0,62 0,13

Nữ 13 32,5 27 67,5 (0,31-1,66)

Vùng miền

Thành thị 9 25,0 27 75,0 2,38

3,60 0,03

Nơng thơn 27 44,3 34 55,7 (0,96-5,91)

Nhóm tuổi

Từ 30 – 39 tuổi 24 43,6 31 56,4 0,52 2,32 0,05

Các nhóm tuổi khác 12 28,6 30 71,4 (0,22-1,22)

Thu nhập bình quân

Dươi 1 triệu 23 41,8 32 58,2 0,63

1,21 0,09

> 1 triệu 13 31,0 29 69,0 (0,27-1,45)

Khoảng cách từ
nhà tới PKNT

≤ 20Km 14 29,8 33 70,2 1,85

(0,80-4,28) 2,10 0,06

>20Km 22 44,0 28 56,0

Thời gian nhiễm

≤ 3 năm 12 37,5 20 62,5 0,98

0,01 0,18

> 3 năm 24 36,9 41 63,1 (0,41-2,34)

Thời gian điều trị

≤ 3 năm 18 32,7 37 67,3 1,54 1,05 0,10

> 3 năm 18 42,9 24 57,1 (0,67-3,54)

</div>
(50)<div class='page_container' data-page=50>

≤ 3 buổi 20 36,4 35 63,3 1,08 0,03 0,17

≥ 4 buổi 16 38,1 26 61,9 (0,47-2,47)

Tập huấn trong ĐT

Thường Xuyên 35 49,3 36 50,7 24,31

16,84 <0,001

Ko thường xuyên 1 3,8 25 96,2 (3,12-189,22)

Kiến thức TTĐT ARV của những người có thu nhập bình quân dưới 1 triệu
cao hơn so với những người có thu nhập bình qn trên 1 triệu; Những người sống
cách xa PKNT trên 20km có kiến thức TTĐT ARV cao hơn những người sống cách
xa PKNT dưới 20km. Những mối liên hệ này khơng có ý nghĩa thống kê (p>0,05).

Kiến thức TTĐT ARV của những người có thời gian nhiễm HIV dưới 3 năm
cao hơn những người có thời gian nhiễm HIV trên 3 năm; Ngược lại, kiến thức
TTĐT ARV của những người có thời gian điều tri ARV trên 3 năm cao hơn những
người có thời gian điều tri ARV dưới 3 năm; Những BN được tập huấn trước điều
trị từ 4 buổi trở lên có kiến thức TTĐT ARV cao hơn những BN được tập huấn
trước điều trị từ 3 buổi trở xuống. Tuy nhiên những mối liên hệ này chưa rõ ràng và
khơng có ý nghĩa thống kê (p>0,05).

Những BN thường xun được tập huấn trong q trình điều trị có kiến thức
TTĐT ARV cao hơn một cách khác biệt so với những BN không thường xuyên
được tập huấn, mối liên quan này có ý nghĩa thống kê (OR =24,31; p<0,001).

3.5.3. Một số yếu tố liên quan đến thái độ tn thủ điều trị ARV

Khơng tìm thấy mối liên quan, hoặc có nhưng khơng rõ rệt, khơng có ý nghĩa
thống kê (p>0,05) giửa thái độ tuân thủ điều trị ARV với các yếu tố xã hội (tuổi,
giới tính, vùng miền, trình độ học vấn, thu nhập bình quân …) (xem phụ lục ).

Tương tự, khơng tìm thấy mối liên quan, hoặc có nhưng khơng rõ rệt, khơng
có ý nghĩa thống kê (p>0,05) giửa thái độ tuân thủ điều trị ARV với các yếu tố khác
như: khoảng cách từ tới PKNT; thời gian nhiễm HIV; thời gian điều trị ARV; tập
huấn trước ĐT; số buổi tập huấn; thường xuyên tập huấn trong quá trình ĐT; sự hỗ
trợ của người thân … (xem phụ lục ).

3.5.4. Một số yếu tố liên quan đến thực hành tuân thủ điều trị ARV

</div>
(51)<div class='page_container' data-page=51>

vùng nông thôn thực hành TTĐT ARV tốt hơn BN sống ở vùng thành thị; những
người có độ tuổi từ 30 – 39 thực hành TTĐT ARV yếu hơn những người ở cac độ
tuổi khác; những người có thu nhập bình qn trên 1 triệu thực hành TTĐT ARV
tốt hơn những người có thu nhập bình qn dưới 1 triệu và những BN sống cách
PKNT trên 20km thực hành TTĐT ARV tốt hơn những BN sống cách PKNT dưới
20km. Tuy nhiên, những mối liên quan này không rõ rệt và khơng có ý nghĩa thống
kê (P>0,05).

Bảng 23 : Mối liên quan giửa thực hành TTĐT ARV với một số yếu tố xã hội
Yếu tố liên quan

Thực hành TTDT ARV OR

(95% CI) 

2 P

Đạt Không đạt

n % n %

Giới tính

Nam 39 68,4 18 31,6 1,39

0,50 0,14

Nữ 30 75,0 10 25,0 (0,56-3,43)

Vùng miền

Thành thị 23 63,9 13 36,1 1,73 1,46 0,09

Nơng thơn 46 75,4 15 24,6 (0,71-4,25)

Nhóm tuổi

Từ 30 – 39 tuổi 39 70,9 16 29,1 1,03

0,01 0,18

Các nhóm tuổi khác 30 71,4 12 28,6 (0,42-2,49)

Thu nhập bình quân

Dưới 1 triệu 38 69,1 17 30,9 1,26 0,26 0,16

> 1 triệu 31 73,8 11 26,2 (0,52-3,08)

Khoảng cách từ
nhà tới PKNT

≤ 20Km 33 70,2 14 29,8 1,09

(0,45-2,63) 0,04 0,17

>20Km 36 72,0 14 28,0

Bảng 24 mô tả mối liên quan giửa thực hành TTĐT ARV của BN AIDS với
một số yếu tố khác:

</div>
(52)<div class='page_container' data-page=52>

Khơng tìm thấy mối liên quan, hoặc có nhưng khơng rõ rệt, khơng có ý nghĩa
thống kê (p>0,05) giửa thực hành TTĐT ARV của BN AIDS yếu tố có hay khơng
tập huấn trước điều trị.

Bảng 24

: Mối liên quan giửa thực hành TTĐT ARV với một số yếu

tố khác

Yếu tố liên quan

Thực hành TTDT ARV OR

(95% CI) 

2 P

Đạt Không đạt

n % n %

Thời gian nhiễm

≤ 3 năm 24 75,0 8 25,0 0,75 0,35 0,16

> 3 năm 45 69,2 20 30,8 (0,29-1,96)

Thời gian điều trị

≤ 3 năm 42 76,4 13 23,6 0,56 1,69 0,08

> 3 năm 27 64,3 15 35,7 (0,23-1,35)

Tập huấn trước ĐT

Có 67 70,5 28 29,5 0,71

0,83 0,50

Khơng 2 100 0 0 (0,62-0,80)

Số buổi tập huấn

≤ 3 buổi 38 69,1 17 30,9 1,26 0,26 0,16

≥ 4 buổi 31 73,8 11 26,2 (0,52-3,08)

Tập huấn trong ĐT

Thường Xuyên 49 69,0 22 31,0 0,67

0,58 0,16

Ko thường xuyên 20 76,9 6 23,1 (0,24-1,89)

Kiến thức ĐT ARV

Đạt 24 66,7 12 33,3 0,71 0,56 0,14

Không đạt 45 73,8 16 26,2 (0,29-1,75)

Kiến thức TTDT

Đạt 27 75,0 9 25,0 1,36

0,42 0,15

Không đạt 42 68,9 19 31,1 (0,53-3,44)

Thái độ TTDT

Tích cực 69 72,6 26 27,4 3,65 5,03 0,08

Chưa tích cực 0 0 2 100 (2,63-5,07)

Sự hỗ trợ của 
người thân

Tích cực 49 70,0 21 30,0 0,82 0,16 0,19

Chưa tích cực 20 74,1 7 25,9 (0,30-2,22)

</div>
(53)<div class='page_container' data-page=53>

hành TTĐT ARV yếu hơn những người không thường xun tham gia tập huấn.
Những khác biệt này khơng có ý nghĩa thống kê (P>0,05).

Những BN có kiến thức ĐT ARV tốt hơn (66,7%) lại thực hành TTĐT ARV
yếu hơn những BN có kiến thức ĐT ARV kém hơn (73,8%); Ngược lại, những
người có kiến thức TTĐT ARV tối hơn thì thực hành TTĐT ARV tốt hơn những
những người có kiến thức TTĐT ARV yếu hơn. Những mối liên quan này khơng rõ
rệt và khơng có ý nghĩa thống kê (P>0,05).

Không xác định được mối liên quan giữa thái độ TTĐT ARV với thực hành
TTĐT ARV. Những BN được sự hỗ trợ tích cực của người thân trong điều trị lại
thực hành TTĐT ARV yếu hơn những BN không được sự hỗ trợ tích cực từ người
thân, khác biệt này khơng có ý nghĩa thống kê (P>0,05).

3.5.5. Một số yếu tố liên quan đến kết quả điều trị ARV

Bảng 25 : Mối liên quan giửa kết quả điều trị ARV với một số yếu tố xã hội
Yếu tố liên quan

Kết quả điều trị ARV OR

(95% CI) 

2 P

Không tốt Tốt

n % n %

Giới tính

Nam 27 47,4 30 52,6 0,90

0,07 0,48

Nữ 20 50,0 20 50,0 (0,40-2,02)

Vùng miền

Thành thị 19 52,8 17 47,2 1,32 0,43 0,33

Nông thôn 28 45,9 33 54,1 (0,58-3,08)

Nhóm tuổi

Từ 30 – 39 tuổi 26 47,3 29 52,7 0,90

0,07 0,48

Các nhóm tuổi khác 21 50,0 21 50,0 (0,40-2,00)

Trình độ học vấn

THCS trở xuống 2 50,0 2 50,0 1,07

(0,14-7,90) 0,004 0,67

Từ PTTH trở lên 45 48,4 48 51,6

Thu nhập bình quân

Dưới 1 triệu 24 43,6 31 56,4 0,64

1,18 0,19

> 1 triệu 23 54,8 19 45,2 (0,29-1,44)

</div>
(54)<div class='page_container' data-page=54>

từ 30-39 có kết quả điều trị ARV tốt hơn BN ở các nhóm độ tuổi khác; những BN
có trình độ học vấn từ PTTH trở lên có kết quả điều trị ARV tốt hơn những BN có
trình độ học vấn từu THCS trở xuống; Những người có thu nhập bình qn dưới 1
triệu có kết quả điều trị ARV tốt hơn những người có thu nhập bình qn trên 1
triệu đồng. Tuy nhiên, những khác biệt này không rõ rệt và khơng có ý nghĩa thống
kê (P > 0,05).

Bảng 26 : Mối liên quan giửa kết quả ĐT ARV với một số yếu tố từ PKNT
Yếu tố liên quan Kết quả điều trị ARV OR

(95% CI) 

2 P

Không tốt Tốt

n % n %

Khoảng cách từ
nhà tới PKNT

≤ 20Km 22 46,8 15 53,2 0,88

(0,40-1,95) 0,10 0,46

>20Km 25 50,0 25 50,0

Thời gian nhiễm

≤ 3 năm 12 37,5 20 62,5 0,51

2,29 0,97

> 3 năm 35 53,8 30 46,2 (0,22-1,22)

Thời gian điều trị

≤ 3 năm 25 45,5 30 54,5 0,76

0,46 0,32

> 3 năm 22 52,4 20 47,6 (0,34-1,70)

Tập huấn trước ĐT

Có 46 48,4 49 51,6 0,94 0,002 0,74

Khơng 1 50 1 50 (0,06-15,45)

Số buổi tập huấn

≤ 3 buổi 28 50,9 27 49,1 1,26

0,31 0,36

≥ 4 buổi 19 45,2 23 54,8 (0,56-2,81)

Tập huấn trong ĐT

Thường Xuyên 31 43,7 40 56,3 2,07 2,44 0,09

Ko thường xuyên 16 61,5 10 38,5 (0,82-5,11)

Bảng 26 cho thấy mối liên quan giửa kết quả điều trị ARV của BN AIDS với
một số yếu tố xuất phát từ PKNT:

</div>
(55)<div class='page_container' data-page=55>

có thời gian ĐT lâu trên 3 năm. Những liên quan này khơng rõ ràng và khơng có ý
nghĩa thống kê (P > 0,05).

Những BN có tham gia tập huấn trước ĐT có kết quả điều trị ARV tốt hơn
những BN không tham gia tập huấn; những BN tham gia tập huấn từ 4 buổi trở lên
hoặc thường xuyên tham gia tập huấn có kết quả điều trị ARV tốt hơn những người
tham gia tập huấn từ 3 buổi trở xuống hoặc không thường xuyên tham gia tập huấn.
Những khác biệt này khơng rõ rệt và khơng có ý nghĩa thống kê (P > 0,05%).

Bảng 27 : Mối liên quan giửa kết quả ĐT ARV với kiến thức, thái độ, thực hành
Yếu tố liên quan Kết quả điều trị ARV OR

(95% CI) 

2 P

Không tốt Tốt

n % n %

Kiến thức về ĐT

Đạt 17 47,2 19 52,8 1,08

0,35 0,51

Không đạt 30 49,2 31 50,8 (0,47-2,47)

Kiến thức TTDT

Đạt 13 36,1 23 63,9 2,23

3,49 0,48

Không đạt 34 55,7 27 44,3 (0,96-5,20)

Thái độ TTDT

Tích cực 45 47,4 50 52,6 2,11 2,17 0,23

Chưa tích cực 2 100 0 0,0 (1,71-2,61)

Thực hành TTDT

Đạt 33 47,8 36 52,2 1,09

0,04 0,51

Không đạt 14 50,0 14 50,0 (0,45-2,63)

</div>
(56)<div class='page_container' data-page=56>

Chương 4. BÀN LUẬN
4.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu

</div>
(57)<div class='page_container' data-page=57>

Thành thị có 36 người, chiếm 37,1% và có 61 người thuộc khu vực nông thôn
chiếm 62,9% đối tương nghiên cứu.

Phần lớn bệnh nhân AIDS trong nghiên cứu là người trẻ tuổi, cao nhất là 62
tuổi, thấp nhất là 22 tuổi, độ tuổi trung bình của ĐTNC là 36 tuổi. Hơn 3/4 ĐT có
độ tuổi từ 20-39 (73,6%), số liệu này thấp hơn trong Báo cáo tình hình nhiễm
HIV/AIDS của Cục PC HIV/AIDS (độ tuổi 20-39 chiếm 85,1%) [9] và nghiên cứu
của tác giã Nguyễn Văn Kính (81%) [13], ngun nhân có thể do nghiên cứu chỉ
tiến hành trên đối tượng người trưởng thành (≥ 15 tuổi). Đặc điểm này cũng thấp
hơn so với trong nghiên cứu của Hà Thị Minh Đức tại quận 10 Thành phố Hồ Chí
Minh (nhóm 20-39 chiếm 90%) [10] và Trần Thị Xuân Tuyết tại quận Tây Hồ, Hà
Nội (93,86%) [17]. Người nhiễm HIV/AIDS là đối tượng người trẻ tuổi sẽ làm giảm
và mất khả năng lao động, thậm chí dẫn đến tử vong, tạo gánh nặng cho xã hội và
làm suy giảm nền kinh tế. Điều này cho thấy tình trạng nguy hiểm hơn bởi nhóm
người trong độ tuổi này đang có nhu cầu hoạt động tình dục rất lớn, đây cũng là yếu

tố nguy cơ lây truyền HIV ra cộng đồng. Việc điều trị ARV cho bệnh nhân
HIV/AIDS rất có ý nghĩa, ngồi cải thiện sức khỏe, kéo dài thời gian sống cho bệnh
nhân còn làm giảm sự lây nhiễm HIV cho cộng đồng.

Về trình độ học vấn, hơn một nửa là phổ thông trung học (51,5%), tiếp đó là
trung học cơ sở (34%) và có hơn 10% đối tượng đã tốt nghiệp cao đẳng, đại học,
trên đại học. Kết quả này cao hơn so với nghiên cứu của Nguyễn Văn Kính (cấp 2:
47,6%; cấp 3: 31,5%; trên cấp 3: 7,7%; tiểu học: 10,9%) [13].

</div>
(58)<div class='page_container' data-page=58>

sức cần thiết. Công ăn việc làm và thu nhập ổn định sẽ giúp BN yên tâm và thực
hiện tuân thủ điều trị tốt hơn. Đối với người nhiễm đang làm việc tại cơ sở sản xuất
nhà nước và tư nhân thì cần phải tăng cường truyền thơng chống thái độ xa lánh, kỳ
thị với người nhiễm, vận động mọi người hỗ trợ, động viên giúp đỡ họ sống, làm
việc và hòa nhập với cộng đồng.

Đa số đối tượngtrong nghiên cứu đã có vợ/chồng và đang sống chung với
vợ/chồng (64,9% và 63,9%), chưa kết hôn chiếm 17,5%, đang sống cùng bố/mẹ là
22,7%, đây là yếu tố thuận lợi cho việc chăm sóc, hỗ trợ BN tại nhà và đặc biệt hỗ
trợ BN tuân thủ điều trị tại nhà. Về khoảng cách từ nhà đến PKNT: hơn 50% đối
tượng cách PKNT từ 21 trên lên, đây là yếu tố khó khăn cho việc chăm sóc, hỗ trợ
BN tại nhà.

Về nguyên nhân lây nhiễm HIV: Trong nghiên cứu này, có hơn một nữa lây
nhiễm qua quan hệ tình dục khơng an tồn (52,6%), hơn một phần ba (35,1%) là do
tiêm chích ma túy. Kết quả này khơng phù hợp với phân bố dịch HIV trên cả nước
và tại địa bàn Hà Tĩnh. Điều này có thể là do nữ giới chủ yếu lây nhiễm qua QHTD
khơng an tồn, và hầu hết lây nhiễm từ chồng/bạn tình, ít bị kỳ thị hơn, bệnh nhân
nữ ít mặc cảm che giấu bệnh tật, nên đã chủ động hơn trong tiếp cận với dịch vụ
điều trị ARV. Hơn 2/3 (68,0%) đối tương trong nghiên cứu phát hiện bị nhiễm HIV
trên 3 năm và hầu hết các đối tượng chưa bao giờ điều trị ARV ở nơi khác (88,7%).

4.2. Đặc điểm về kiến thức, thái độ, thực hành và kết quả điều trị.

</div>
(59)<div class='page_container' data-page=59>

giá bằng sự hiểu biết về thuốc ARV, sự phối hợp thuốc trong điều trị, tác dụng phụ
của thuốc, khái niệm TTĐT và tác hại của việc không TTĐT.

Kiến thức về điều trị ARV: Kết quả nghiên cứu cho thấy hầu hết ĐTNC đều
biết thuốc ARV là thuốc kháng vi rút (95,9%), vẫn cịn có 4,1% ĐTNC cho rằng đó
là thuốc kháng sinh hay loại khác. Một mặt do nhận thức về HIV/AIDS của người
dân còn hạn chế, mặt khác quan niệm của người dân về thuốc kháng sinh chống lại
các loại nhiễm khuẩn, đặc biệt là một bộ phận khơnh nhỏ người dân vẫn cịn cho
rằng HIV là vi khuẩn, vì vậy trong số ĐTNC vẫn cịn có một số người cho rằng
thuốc điều trị HIV là thuốc kháng sinh.

100% ĐTNC biết công thức điều trị ARV gồm ít nhất 3 loại thuốc, khoảng
cách giửa các lần uống thuốc là 12 giờ và thuốc ARV phải uống 2 lần/ngày. Theo
hướng dẫn của Bộ Y tế, bất kỳ phác đồ nào cũng phải phối hợp ít nhất 3 loại thuốc.
Việc hiểu biết về các thuốc phối hợp trong điều trị ARV sẽ giúp BN uống đủ số
thuốc theo chỉ định của bác sỹ, do đó giảm được độc tính của thuốc và giảm nguy
cơ kháng thuốc cao nhất. Có 96,9% ĐTNC biết điều trị ARV là phải uống thuốc
suốt đời. Các nội dung này được nhắc lại nhiều lần trong các lần tái khám và có liên
quan đến việc thực hành nên đa số ĐTNC trả lời đều trả lời được.

Khi được hỏi về tác dụng phụ của thuốc, có 23,7% đối tượng khơng biết
ARV có tác dụng phụ. Điều đó thể hiện việc tập huấn, tư vấn trước điều trị còn
chưa nhắc nhiều đến nội dung này, BN biết về tác dụng phụ của thuốc rất sơ sài.
Trong số những người biết tác dụng phụ của thuốc, tác dụng phụ được nhắc đến
nhiều nhất là nổi mẩn 77,0%, thiếu máu 45,9%, nôn, buồn nôn 44,6%, đau đầu
35,1%, hoa mắt, lo lắng, ác mộng 25,7%, tiêu chảy 13,5%, lú lẫn 13,5%, vàng da
6,8%. Thuốc ARV có những phản ứng phụ đi kèm, biết được một số tác dụng phụ

hay gặp sẽ giúp cho BN chuẩn bị tâm lý sẵn sàng để tiếp nhận việc điều trị suốt
đời. Kết quả này thấp hơn so với NC của Trần Thị Xuân Tuyết [17] nhưng lại tương
đương với kết quả NC của Almeida và cộng sự tại Brazin [20].

</div>
(60)<div class='page_container' data-page=60>

Hồ, Hà Nội [17], điều này phản ánh chất lượng tư vấn cho BN trước điều trị còn
chưa đảm bảo, mặt khác số lượng cán bộ làm công tác tư vấn, điều trị HIV/AIDS ở
Hà Tĩnh còn hạn chế, cán bộ chuyên trách thiếu và yếu. Ngoài ra, trình độ dân trí
thấp và khơng đồng đều về khả năng tiếp thu và nhớ các nội dung tập huấn trước
điều trị.

Kiến thức về tuân thủ điều trị ARV: Gần 92% BN biết được tuân thủ điều
trị ARV là phải uống đúng thuốc, trên 85% BN nhắc lại được nguyên tắc uống đúng
liều, đúng khoảng cách và chỉ có 47,4% BN biết được nguyên tắc uống suốt đời; Về
các tác hại của việc khơng tn thủ điều trị: có 75,3% BN nghĩ đến hậu quả kháng
thuốc, 74,2% BN cho rằng bệnh tiếp tục phát triển, 58,8% BN biết sẽ không ức chế
được sự phát triển của vi rút. Tỷ lệ BN biết nếu không tuân thủ sẽ hạn chế cơ hội
điều trị trong tương lại và gây chi phí cao cho chương trình là rất thấp (19,6% và
11,3%). Tuân thủ điều trị là yếu tố quyết định sự thành công hay thất bại của việc
điều trị. Nếu BN tuân thủ tốt, nồng độ HIV trong máu có thể kiểm sốt được, như
vậy sẽ giảm nguy cơ kháng thuốc và tử vong. Ngược lại, nếu BN không dùng đúng
cách, HIV sẽ có cơ hội phát triển nhanh và khả năng kháng thuốc là rất lớn. Do việc
điều trị bằng ARV rất tốn kém và khó khăn nên việc BN hiểu được các tác hại của
không tuân thủ điều trị giúp BN có ý thức tự giác và nghiêm túc trong thực hành
tn thủ điều trị, góp phần đảm bảo thành cơng của việc điều trị.

Gần 3/4 BN (74,2%) cho rằng để khắc phục tình trạng khơng TTĐT họ cần
phải tn theo chỉ dẫn của CBYT, 51,5% BN trả lời phải phối hợp với người hỗ trợ,
33% BN thông báo ngay những khó khăn cho CBYT. BN có kế hoạch tuân thủ điều
trị rõ ràng sẽ giúp họ tuân thủ tốt trong quá trình điều trị và khắc phục những vấn đề
phát sinh khi điều trị. Nhìn chung chỉ có 37,1% BN có kiến thức đạt về TTĐT

ARV. Tỷ lệ này vẫn thấp hơn nhiều so với trong NC của Trần Thị Xuân Tuyết
(83%) [17].

</div>
(61)<div class='page_container' data-page=61>

quan trọng; Chỉ có một vài người cho là uống đúng thuốc, uống thuốc đều đặn suốt
đời và tập huấn trước điều trị là khơng quan trọng. Nhìn chung, đa số đối tượng
trong nghiên cứu có thái độ tích cực với việc tn thủ điều trị ARV (97,9%).

Thực hành TTĐT ARV: 100% bệnh nhân uống thuốc 2 lần/ngày và khoảng
cách giửa các lần uống là 12 tiếng. Kết quả này tương tự như nghiên cứu của Trần
Thị Minh Tuyết và Nguyễn Minh Hạnh [11], [17]. 28,9% BN quên thuốc trong
vòng 1 tháng qua, trong đó có 78,6% quên 1-3 lần và 21,4% quên trên 3 lần. Số
người có quên thuốc ngày hôm qua là 21,4%. Theo hướng dẫn của Bộ Y tế, quên
thuốc > 3 lần/tháng là tuân thủ điều trị kém, dễ gây chủng kháng thuốc và không
đảm bảo hiệu quả điều trị. Trên thực tế, điều trị HIV/AIDS là rất khó khăn và phức
tạp, BN phải dùng nhiều loại thuốc trong một thời gian dài và phải tuân thủ những
hạn chế về thức ăn và nước uống, do đó họ thường có cảm giác mệt mỏi với cách
điều trị này hoặc ngại khi phải uống quá nhiều thuốc nên việc tuân thủ uống đúng
số lần và đúng khoảng cách (đúng giờ) là khó thực hiện. Bởi vậy, về phía CBYT
một mặt cần tư vấn sâu hơn về nội dung tuân thủ điều trị, tác hại của không tuân thủ
điều trị để BN thấy được tầm quan trọng của việc uống đúng giờ và đúng liều
lượng, mặt khác cần tăng cường các biện pháp hỗ trợ tuân thủ điều trị (kiểm tra,
nhắc nhở thường xuyên, phối hợp người hỗ trợ tại nhà).

Trong các lý do quên uống không thuốc, lý do phổ biến nhất là bận (75%),
tiếp đến là khơng ai nhắc nhở 46,6% và có 7,1% là do đi công tác không mang theo.
Kết quả này cho thấy người hỗ trợ điều trị đóng vai trị quan trọng trong thực hành
TTĐT. Vì vậy cần phải tăng cường tư vấn cho người hỗ trợ điều trị để họ nhận thấy
rõ hơn vai trò và trách nhiệm của mình trong việc hỗ trợ điều trị, đồng thời CBYT
cần bàn bạc kỹ cùng BN và người hỗ trợ để xây dựng kế hoạch TTĐT hợp lý.

</div>
(62)<div class='page_container' data-page=62>

vậy BN đã tự ý thức được phải có kế hoạch uống thuốc và kết quả cũng cho thấy
vai trò của người hỗ trợ tại nhà trong việc nhắc nhở BN uống thuốc. Uống bù khi
quên thuốc là một thực hành quan trọng làm giảm nguy cơ kháng thuốc và giúp BN
có ý thức hơn trong q trình tn thủ tiếp theo. Trong số BN qn thuốc, có 89,3%
BN xử trí uống bù theo hướng dẫn của CBYT. Kết quả này khá tương đồng với NC
của Trần Thị Xuân Tuyết và Nguyễn Minh Hạnh (90,2% và 80,4%) [11], [17]. Điều
này cũng thể hiện việc tư vấn cho BN trong quá trình điều trị cần chú trọng nhiều
hơn đến việc nhắc nhở BN uống thuốc bù khi quên.

Có 34 BN gặp tác dụng phụ trong quá trình điều trị ARV chiếm 35,1%, tỷ lệ
này thấp hơn trong các nghiên cứu của Trần Thị Xuân Tuyết (77,7%) [17]. Điều
này có thể lý giải do CBYT không phát hiện ra tác dụng phụ của thuốc hoặc BN
khơng biết những biểu hiện mà mình gặp phải là do tác dụng phụ của thuốc, nghĩ
rằng do mình bị nhiễm HIV/AIDS nên có thể mệt mỏi, khó chịu là bình thường.

Nhìn chung có 71,1% BN thực hành tốt về TTĐT, kết quả này khá tương
đồng với NC tại 8 tỉnh do Viện chiến lược và chính sách y tế và Cục PC HIV/AIDS
thực hiện 2/2009 (tỷ lệ tuân thủ điều trị từ 70-80%) [18] nhưng thấp hơn so với NC
của Trần Thị Xuân Tuyết (79,5%) [17].

4.3. Hoạt động tư vấn và hỗ trợ điều trị ARV:

</div>
(63)<div class='page_container' data-page=63>

Như vậy công tác tư vấn cho bệnh nhân HIV/AIDS tại tỉnh Hà Tĩnh còn nhiều hạn
chế, chưa đạt theo yêu cầu của Quy trình điều trị. Hà Tĩnh là tỉnh có địa bàn khá
rộng nhưng chỉ có 2 PKNT, quảng đường BN đến các phòng khám vẫn rất xa (hơn
50% sống cách PKNT trên 21 km), người nhiễm HIV/AIDS đa số là người nghèo,
nghề nghiệp và thu nhập không ổn định. Đây là những khó khăn làm hạn chế tiếp
cận dịch vụ y tế của BN AIDS. Mặc khác số lượng cán bộ còn thiếu và năng lực
chun mơn cịn hạn chế. Điều này có ảnh hưởng khơng nhỏ tới hoạt động tư vấn
và hỗ trợ điều trị cho BN.

Trong các nội dung tập huấn, nội dung cung cấp thông tin cơ bản về
HIV/AIDS, điều trị ARV, điều trị dự phòng NTCH chiếm tỷ lệ cao nhất (92,6%),
tiếp đó là nội dung các tác dụng phụ và cách xữ trí (78,9%), xác định người hỗ trợ
tuân thủ điều trị (54,7%). Nội dung về phác đồ điều trị và lên kế hoạch tuân thủ điều
trị được tập huấn ít nhất (27,4% và 37,9%). Nội dung được đề cập khá phù hợp với
khả năng và nhu cầu của BN. Tuy nhiên công tác tư vấn cần phải chú trọng nhiều
hơn nữa đến nội dung phác đồ điều trị, lý do không tuân thủ và đề ra các giải pháp,
tầm quan trọng của người hỗ trợ tại nhà.

Tư vấn trong quá trình điều trị một mặt để củng cố những kiến thức đã cung
cấp trong các buổi tập huấn trước điều trị, mặt khác CBYT có thể hỗ trợ BN, cùng
BN bàn bạc, giải quyết các vấn đề phát sinh trong điều trị. Trong NC này, tỷ lệ BN
được tư vấn thường xuyên là 73,2%, Nội dung tư vấn trong quá trình điều trị được
nhắc đến nhiều nhất là tầm quan trọng của TTĐT (91,6%), tiếp theo là các tác dụng
phụ của thuốc và cách xử trí (82,1%). Đây là 2 vấn đề thường gặp nhất trong quá
trình điều trị, cần phải nhắc nhở thường xuyên để BN kiên trì uống thuốc và tuân
thủ điều trị tốt.

</div>
(64)<div class='page_container' data-page=64>

thiện sức khỏe của mình. Có thể nói, hoạt động tư vấn trước và trong quá trình điều
trị đóng vai trị quan trọng trong việc đánh giá tuân thủ điều trị của BN. tư vấn là
một vấn đề hết sức có ý nghĩa giúp cho bệnh nhân hiểu biết được một cách tường
tận về lợi ích của việc điều trị, tầm quan trọng của tuân thủ điều trị, những tai biến
và tác dụng phụ của thuốc ARV, các phác đồ mà bệnh nhân phải điều trị. Như vậy
mới nâng cao được hiệu quả điều trị cho bệnh nhân.

Nhu cầu, mong muốn của bênh nhân AIDS

Mong muốn nhiều nhất của BN AIDS là được đối xử bình đẳng (90,7%), tiếp
đến là an ủi, động viên thông cảm (84,5%). Chỉ có 18,6% BN muốn được tổ chức

sinh hoạt nhóm, hơn 1/4 BN có nhu cầu và mong muốn được hỗ trợ về tiền, vật chất
(26,8%) và việc làm (28,9%). Một số ít có mong muốn khác như là có đủ thuốc để
được điều trị liên tục, có thuốc điều trị đặc hiệu để khỏi bệnh ..vv. những mong
muốn của BN chứng tỏ sự kỳ thị, phân biệt đối xữ, xa lánh của gia đình và cộng
đồng đối với người nhiễm HIV vẫn còn rất phổ biến.

4.4. Hiệu quả điều trị ARV.

Điều trị ARV là một phần trong tổng thể các biện pháp chăm sóc và hỗ trợ
về y tế, tâm lý xã hội cho nguời nhiễm HIV/AIDS. Điều trị ARV làm giảm tối đa và
ngăn chặn lâu dài sự nhân lên của vi rút, phục hồi chức năng miễn dịch, giảm tần
suất mắc bệnh và tử vong do các bệnh có liên quan đến HIV để cải thiện sức khỏe
và kéo dài thời gian sống cho người nhiễm HIV/AIDS.

Theo hướng dẫn của Bộ Y tế, trong quá trình điều trị bệnh nhân cần phải
được theo dõi chặt chẽ các chỉ số cận lâm sàng và lâm sàng để đánh giá hiệu quả
hoặc thất bại điều trị. Hiệu quả điều trị trong nghiên cứu này được đánh giá bằng
các chỉ số: cân nặng, nhiễm trùng cơ hội và chỉ số miễn dịch tế bào TCD4 .

</div>
(65)<div class='page_container' data-page=65>

khơng có điều kiện xét nghiệm tế bào TCD4 . Kết quả nghiên cứu cho thấy: sau thời
gian điều trị từ 6 tháng trở lên có 78,4% BN tăng cân, trung bình cân nặng của BN
tăng 3,7kg khác biệt một cách có ý nghĩa thống kê so với trước điều trị (P<0,001).
Kết quả này khá tương đồng với kết quả NC của Nguyễn Văn Kính (tăng 3,1 kg sau
24 tháng điều trị) nhưng cao hơn kết quả NC của Trần Thị Xuân Tuyết tại quận Tây
Hồ, Hà Nội (tăng 2,5kg). Sự tăng cân này cho thấy bệnh nhân đã đáp ứng tốt về mặt
lâm sàng với điều trị ARV.

Tình trạng nhiễm trùng cơ hội: Các bệnh NTCH là nguyên nhân gây bệnh
tật và tử vong chính ở người nhiễm HIV/AIDS. Theo dõi tình trạng NTCH là một
yếu tố quan trọng để đánh giá hiệu quả điều trị. Trong NC này, trong số những BN

mắc NTCH trước điều trị, có 79,4% đã hết NTCH sau 6 tháng điều trị. Tỷ lệ BN
mắc NTCH sau 6 tháng điều trị giảm một cách có ý nghĩa thống kê so với tỷ lệ BN
mắc NTCH trước điều trị (P<0,001). Kết quả này thể hiện rõ sự đáp ứng với điều trị
ARV đã làm phục hồi miễn dịch cho BN, làm giảm rõ rệt tỷ lệ mắc NTCH.

Số lượng TCD4 : 73,2% BN có tăng số lượng TCD4 sau thời gian điều trị từ
6 tháng trở lên, trung bình số lượng TCD4 tăng là 51 tế bào, sự khác biệt này có ý
nghĩa thống kê (P<0,001). Sự gia tăng số lượng TCD4 cũng phù hợp với diễn biến
lâm sàng của BN tốt lên; tăng cân, giảm tỷ lệ mắc các bệnh NTCH. Kết quả này
thấp hơn so với NC của Trần Thị Xuân Tuyết [17] (tăng 80TB/mm3), Nguyễn Văn
Kính (tăng 107 TB/mm3 sau 24 tháng điều trị) [13]. Nhìn chung có 51,5% BN đã
cho kết quả tốt sau 6 tháng điều trị (tăng cân, không có nhiễm trùng cơ hội và số
lượng tế bào TCD4 tăng).

4.5. Một số yếu tố liên quan đến kiến thức, thái độ, thực hành TTĐT ARV

</div>
(66)<div class='page_container' data-page=66>

càng nhiều thì có kiến thức TTĐT tốt hơn những người có thời gian điều trị ít. Kiến
thức TTĐT của những người có thời gian điều trị trên 3 năm cao gấp 2,67 lần
những người có thời gian điều trị dưới 3 năm, mối liên hệ này có ý nghĩa thống kê
(OR = 2,67; p<0,05). Điều này có thể lý giải là những người bị nhiễm HIV lâu năm
thường nhận được nhiều thông tin về HIV/AIDS, về thuốc điều trị ARV và hiệu quả
của nó, do vậy kiến thức của họ cao hơn.

BN ở vùng nơng thơn có kiến thức TTĐT cao gấp 2,38 lần so với BN ở
vùng thành thị, sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê (OR =3,3; p<0,05). Những BN
thường xuyên được tập huấn trong q trình điều trị có kiến thức TTĐT cao hơn
(gấp 24 lần) một cách khác biệt so với những BN không thường xuyên được tập
huấn, mối liên quan này có ý nghĩa thống kê (OR =24,31; p<0,001). Như vậy, việc
thường xuyên cung cấp thông tin cho bệnh nhân có vai trị rất quan trọng trong tn
thủ điều trị ARV.

Ngồi ra nghiên cứu cịn cho thấy một số yếu tố có liên quan đến kiến thức
tuân thủ điều trị ARV của BN với một số khác như: độ tuổi; trình độ học vấn; thu
nhập bình quân; khoảng cách từ nơi ở đến PKNT; tập huấn trước điều trị; số buổi
được tập huấn… Tuy nhiên những mối liên quan này khơng rõ rệt và khơng có ý
nghĩa thống kê (p>0,05).

Thái độ tuân thủ điều trị ARV của BN: Trong NC này, khơng tìm thấy mối
liên quan, hoặc có nhưng khơng rõ rệt, khơng có ý nghĩa thống kê (p>0,05) giửa
thái độ tuân thủ điều trị ARV với các yếu tố xã hội (tuổi, giới tính, vùng miền, trình
độ học vấn, thu nhập bình quân …) và cũng khơng thấy có mối liên quan giửa thái
độ tn thủ điều trị ARV các yếu tố khác (khoảng cách từ tới PKNT; thời gian
nhiễm HIV; thời gian điều trị ARV; tập huấn trước ĐT; số buổi tập huấn; thường
xuyên tập huấn trong quá trình ĐT; sự hỗ trợ của người thân …)

</div>
(67)<div class='page_container' data-page=67>

Những BN có thời gian nhiễm HIV dưới 3 năm thực hành TTĐT ARV tốt
hơn những BN có thời gian nhiễm HIV trên 3 năm; tương tự, những BN có thời
gian ĐT ARV dưới 3 năm thực hành TTĐT ARV tốt hơn những BN có thời gian
ĐT ARV trên 3 năm. Những mối liên quan này không rõ rệt và khơng có ý nghĩa
thống kê (P>0,05). Điều này có thể lý giải, giai đoạn đầu lúc mới phát hiện hay mới
bắt đầu điều trị bệnh nhân thường chú trọng và tập trung hơn, giai đoạn sau hoặc
sau một thời gian điều trị bênh nhân thường xem nhẹ và sao lãng việc tuân thủ điều
trị. Do đó cần phải thường xuyên tập huấn và tư vấn nhắc lại để BN nhớ và chú
trọng tuân thủ điều trị.

Những BN tham gia tập huấn trước điều trị từ 4 buổi trở lên thực hành TTĐT
ARV tốt hơn những BN tham gia tập huấn trước điều trị từ 3 buổi trở xuống
(P>0,05). Điều này lại một lần nữa cho thấy vai trò của tập huấn, tư vấn trong quá
trình điều trị. Những người có kiến thức TTĐT tốt thì thực hành TTĐT tốt hơn
những người thiếu kiến thức TTĐT (P>0,05). Như vậy, để tăng cường thực hành

TTĐT ngoài việc phải thường xuyên kiểm tra, giám sát, cần phải thường xuyên trao
đổi, cung cấp kiến thức cho BN.

Các yếu tố liên quan đến kết quả điều trị: Nghiên cứu cho thấy có nhiều
yếu tố tác động đến kết quả điều trị của bệnh nhân, tuy nhiên những mối liên quan
này chưa rõ ràng và khơng có ý nghĩa thống kê (P>0,05).

Kết quả điều trị ARV của BN nam tốt hơn của BN nữ; BN ở vùng nơng thơn
có kết quả điều trị ARV tốt hơn BN ở vùng thành thị; BN ở độ tuổi từ 30-39 có kết
quả điều trị ARV tốt hơn BN ở các nhóm độ tuổi khác; những BN có trình độ học
vấn từ PTTH trở lên có kết quả điều trị ARV tốt hơn những BN có trình độ học vấn
từu THCS trở xuống. Tuy nhiên, những khác biệt này không rõ rệt và không có ý
nghĩa thống kê (P > 0,05).

</div>
(68)<div class='page_container' data-page=68>

có thời gian ĐT lâu trên 3 năm. Những liên quan này khơng rõ ràng và khơng có ý
nghĩa thống kê (P > 0,05).

Những BN có tham gia tập huấn trước ĐT có kết quả điều trị ARV tốt hơn
những BN không tham gia tập huấn; những BN tham gia tập huấn từ 4 buổi trở lên
hoặc thường xuyên tham gia tập huấn có kết quả điều trị ARV tốt hơn những BN
tham gia tập huấn từ 3 buổi trở xuống hoặc không thường xuyên tham gia tập huấn.
Những khác biệt này khơng rõ rệt và khơng có ý nghĩa thống kê (P > 0,05%).

Khi tìm hiểu về mối liên quan giửa kết quả điều trị ARV với kiến thức, thái
độ và thực hành của BN AIDS cho thấy (P > 0,05%): Những người có kiến thức tốt
về điều trị ARV cho kết quả điều trị tốt hơn so với những người có kiến thức chưa
tốt; Những BN có kiến thức TTĐT tốt thì có kết quả điều trị tốt hơn nhiều so với
những BN có kiến thức TTĐT chưa tốt; Thái độ TTĐT càng cao thì kết quả điều trị
càng tốt; Những người thực hành TTĐT tốt có kết quả điều trị tốt hơn nhiều so với
những người thực hành TTĐT không tốt. Như vậy kiến thức, thái độ và thực hành

tuân thủ điều trị của bênh nhân có vai trị quan trọng và liên quan mật thiết với kết
quả điều trị của họ.

4.5. Hạn chế của nghiên cứu:

 Hạn chế:

Đây là nghiên cứu chỉ tiến hành tại 2 PKNT điều trị HIV/AIDS của Tỉnh Hà
Tĩnh, vì vậy chưa mang tính đại diện cho tồn quốc.

Do thời gian và nguồn lực có hạn, nghiên cứu chỉ tiến hành được trên cỡ
mẫu nhỏ và chưa đánh giá được sự tuân thủ điều trị và kết quả điều trị của tất cả BN
đang điều trị ARV.

 Điểm mạnh/Tính ứng dụng:

</div>
(69)<div class='page_container' data-page=69>

thủ điều trị để tăng cường hiệu quả điều trị, kéo dài thời gian sống, nâng cao sức
khỏe cho người nhiễm HIV/AIDS trên địa bàn Tỉnh Hà Tĩnh.

Chương 5. KẾT LUẬN 
5.1. Kiến thức, thái độ, thực hành về TTĐT ARV

 Kiến thức về điều trị ARV: Có 95,9% ĐTNC biết khái niệm thuốc ARV là
thuốc kháng vi rút; 100% ĐTNC biết công thức điều trị ARV gồm ít nhất 3
loại thuốc, khoảng cách giửa các lần uống thuốc là 12 giờ và thuốc ARV phải
uống 2 lần/ngày; 96,9% ĐTNC biết điều trị ARV là phải uống thuốc suốt đời
và có 23,7% đối tượng khơng biết thuốc ARV có tác dụng phụ. 37,1% ĐTNC
có kiến thức đạt về điều trị ARV.

 Kiến thức về tuân thủ điều trị ARV: 91,8% bệnh nhân biết tuân thủ điều trị

</div>
(70)<div class='page_container' data-page=70>

là phải uống đúng liều, đúng khoảng cách và chỉ có 47,4% biết nguyên tắc
uống suốt đời. 58,8% BN có kiến thức đạt về tác hại của việc không tuân thủ
điều trị và 37,1% ĐTNC có kiến thức đạt về tuân thủ điều trị ARV.

 Thái độ về tuân thủ điều trị ARV: 97,9% ĐTNC có thái độ tích cực với tn

thủ điều trị ARV.

 Thực hành tuân thủ điều trị ARV: 100% bệnh nhân uống thuốc 2 lần/ngày và
khoảng cách giửa các lần uống là 12 tiếng. 28,9% BN có quên thuốc trong
vòng 1 tháng qua. Các lý do quên thuốc: bận 75%; khơng ai nhắc nhở 46,6%.
10,7% BN xữ trí sai khi quên thuốc. 35,1% BN gặp tác dụng phụ trong quá
trình điều trị. Tác dụng phụ thường gặp nhất là nổi mẩn (47,1%). 76,5% đi tư
vấn bác sỹ khi gặp tác dụng phụ và 71,1% bệnh nhân thực hành tốt về tuân thủ
điều trị ARV.

 Hoạt động tư vấn và hỗ trợ điều trị ARV: 97,9% bệnh nhân được tập huấn, tư
vấn cá nhân trước điều trị ARV. 64% bệnh nhân gia tập huấn, tư vấn cá nhân
trước điều trị ARV từ 3 buổi trở lên. 73,2% BN được tư vấn thường xuyên
trong quá trình điều trị. 72,2% BN nhận được sự hỗ trợ tích cực từ người thân
và 100% BN tham gia tư vấn cho rằng nội dung tư vấn trong quá trình điều trị
là rất hữu ích và cần thiết.

 Mong muốn của bệnh nhân AIDS: Được đối xử bình đẳng 90,7%; an ủi,
động viên thông cảm 84,5%.

5.2. Kết quả điều trị ARV sau 6 tháng

 78,4% bệnh nhân tăng cân. Trung bình cân nặng của bệnh nhân tăng 3,7kg

(P<0,001).

 79,4% bệnh nhân đã hết nhiễm trùng cơ hội. Tỷ lệ bệnh nhân mắc nhiễm trùng

cơ hội sau 6 tháng điều trị giảm một cách có ý nghĩa thống kê so với tỷ lệ bênh
nhân mắc nhiễm trùng cơ hội trước điều trị (P<0,001).

 73,2% bênh nhân có tăng số lượng TCD4 , trung bình số lượng TCD4 tăng là

</div>
(71)<div class='page_container' data-page=71>

 51,5% bệnh nhân có kết quả tốt sau 6 tháng điều trị (tăng cân, khơng có
nhiễm trùng cơ hội và số lượng tế bào TCD4 tăng).

5.3. Các yếu tố liên quan đến kiến thức, thái độ, thực hành và kết quả điều trị

Các yếu tố tác động tích cực đến kiến thức tuân thủ điều trị ARV: Nghiên
cứu cho thấy có nhiều yếu tố tác động tích cực có ý nghĩa thống kê đến kiến thức
tuân thủ điều trị ARVcủa bệnh nhân: Sống ở vùng nông thôn; thời gian nhiễm HIV
dưới 3 năm; thời gian điều trị ARV dưới 3 năm; thường xuyên được tập huấn.

Các yếu tố tăng cường thực hành tuân thủ điều trị ARV:, Thời gian nhiễm
HIV dưới 3 năm; thời gian ĐT ARV dưới 3 năm; tập huấn trước điều trị ≥ 4 buổi;
có dùng biện pháp nhắc nhở uống thuốc; sự hỗ trợ tích cực của người thân, kiến
thức TTĐT tốt, thái độ tích cực với TTĐT.

Các yếu tố tăng cường hiệu quả điều trị ARV: sống ở vùng nơng thơn; trình

độ học vấn từ PTTH trở lên; khoảng cách từ nhà tới PKNT ≤ 20kn; thời gian nhiễm
HIV ≤ 3 năm; thời gian ĐTdưới 3 năm; có tập huấn trước ĐT; tập huấn trước ĐT từ
4 buổi trở lên; thường xuyên tham gia tập huấn kiến thức tốt về điều trị ARV; kiến
thức TTĐT tốt; Thái độ TTĐT tốt; thực hành TTĐT tốt.

Chương 6. KHUYẾN NGHỊ

 Tập huấn, tư vấn cho BN trước điều trị đầy đủ theo phác đồ của Bộ Y tế, ít

nhất mỗi BN phải được tham dự 3 buổi tập huấn về tất cả các nội dung: tầm
quan trọng của TTĐT, lên kế hoạch TTĐT, các tác dụng phụ của thuốc và
cách xử trí, đặc biệt tập huấn cho BN các kỹ năng tự quản lý thuốc, xây dựng
kế hoạch tuân thủ điều trị theo lối sống của người bệnh.

 Tập huấn, tư vấn cho người nhà BN về vai trò tích cực của người hỗ trợ tại

</div>
(72)<div class='page_container' data-page=72>

 Khuyến khích BN sử dụng biện pháp nhắc nhở để uống thuốc đúng giờ như:

dùng điện thoại hay đặt chuông báo thức, nhờ người nhà nhắc nhở. Có kế
hoạch mang thuốc theo khi đi xa nhà.

 Trong các đợt khám và lĩnh thuốc định kỳ hướng dẫn lại cho BN việc xử trí

khi quên thuốc: uống bù lại theo hướng dẫn của Bộ Y tế và xử trí khi gặp tác
dụng phụ: đi tư vấn bác sỹ. Thường xuyên tư vấn, nhắc nhở lại kế hoạch
TTĐT.

 Cam kết chặt chẽ với người hỗ trợ tại nhà để phối hơp cùng với gia đình giúp

</div>
(73)<div class='page_container' data-page=73>

TÀI LI U THAM KH OỆ Ả

Tiếng Việt:

1. Bộ Y tế (2009), Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị nhiễm HIV/AIDS, Nhà xuất bản Y học, Hà
Nội.

2. Bộ Y tế (2007), Quyết định 07/2007/QĐ-BYT về việc phê duyệt Chương trình hành động quốc
gia về chăm sóc, hỗ trợ và điều trị cho người nhiễm HIV đến năm 2010.

3. Bộ Y tế (2000), Thường quy giám sát HIV/AIDS ở Việt Nam.

4. Bộ Y tế (2005), Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị nhiễm HIV/AIDS, Nhà xuất bản Y học, Hà
Nội.

5. Bộ Y tế (2006), Quy trình điều trị HIV/AIDS bằng thuốc kháng vi rút HIV (ARV), Hà Nội.
6. Cục Phòng chống HIV/AIDS Việt Nam (2010), Báo cáo cơng tác phịng chống HIV/AIDS năm

2009, Hà Nội,

7. Cục Phòng chống HIV/AIDS Việt Nam (2009), Ước tính và dự báo nhiễm HIV/AIDS tại Việt
Nam năm 2007-2012, Hà Nội,

8. Cục Phòng chống HIV/AIDS Việt Nam (2009), Báo cáo kết quả điều trị bằng thuốc kháng
Retrovirus (ARV) và thí điểm thu thập chỉ số cảnh báo sớm HIV kháng thuốc năm 2007, Hà
Nội,

9. Cục Phịng chống HIV/AIDS Việt Nam (2010), Báo cáo tình hình nhiễm HIV/AIDS năm 2009,
Hà Nội,

10. Hà Thị Minh Đức và Lê Vinh (2010), "Kiến thức thực hành về tuân thủ điều trị ARV ở bệnh

nhân HIV/AIDS tại phòng khám ngoại trú quận 10 Thành phố Hồ Chí Minh năm 2009",
Tạp chí Y học Thành phố Hồ Chí Minh, 14(1-2010), pp. 163-167.

11. Nguyễn Minh Hạnh (2007), Sự tuân thủ điều trị ARV và các yếu tố liên quan tại các phòng
khám và điều trị ngoại trú 8 quận/huyện Hà Nội, Trường Đại học Y tế công cộng, Hà Nội.
12. Tạ Thị Hồng Hạnh (2007), Sự tuân thủ điều trị ARV và các yếu tố liên quan tại các phòng

khám và điều trị ngoại trú 8 quận/huyện Hà Nội, Trường Đại học Y tế công cộng, Hà Nội.
13. Nguyễn Văn Kính (2009), Đánh giá tuân thủ và hiệu quả điều trị bằng thuốc kháng virus

(ARV), Hà Nội.

14. Nguyễn Văn Kính và Nguyễn Tiến Lâm (2009), Đánh giá tuân thủ và hiệu quả điều trị bằng
thuốc kháng virus (ARV), Hà Nội.

15. Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS Hà Tĩnh (2011), Báo cáo tổng kết cơng tác phịng chống
HIV/AIDS năm 2010, Hà Tĩnh,

16. Trần Thị Minh Tuyết (2009), Đánh giá hoạt động điều trị chăm sóc hỗ trợ người nhiễm
HIV/AIDS tại quận Tây Hồ - Hà Nội năm 2009, Trường Đại học Y tế công cộng, Hà Nội.
17. Trần Thị Xuân Tuyết (2009), Đánh giá hoạt động điều trị chăm sóc hỗ trợ người nhiễm

HIV/AIDS tại quận Tây Hồ - Hà Nội năm 2008, Trường Đại học Y tế công cộng, Hà Nội.
18. Viện chiến lược & chính sách y tế và Cục Phòng chống HIV/AIDS Việt Nam (2009), Báo

cáo kết quả nghiên cứu Đánh giá thực trạng sử dụng thuốc kháng vi rút HIV (ARV) tại một
số địa phương, Hà Nội,

</div>
(74)<div class='page_container' data-page=74>

Tiếng Anh

20. Almeida, R. F. và Vieira, A. P. (2009), "Evaluation of HIV/AIDS patients' knowledge on
antiretroviral drugs", Braz J Infect Dis, 13(3), pp. 183-90.

21. Dlamini PS,et al (2009), "HIV stigma and missed medications in HIV-positive people in five
African countries", AIDS Patient Care STDS, 23(5), pp. 77-87.

22. Golin, C. E.,et al (2002), "A prospective study of predictors of adherence to combination
antiretroviral medication", J Gen Intern Med, 17(10), pp. 756-65.

23. Mannheimer, S.,et al (2002), "The consistency of adherence to antiretroviral therapy predicts
biologic outcomes for human immunodeficiency virus-infected persons in clinical trials",
Clin Infect Dis, 34(8), pp. 1115-21.

24. Mellins, C. A., Brackis-Cott, E., Dolezal, C. và Abrams, E. J. (2004), "The role of
psychosocial and family factors in adherence to antiretroviral treatment in human
immunodeficiency virus-infected children", Pediatr Infect Dis J, 23(11), pp. 1035-41.
25. Paterson, D. L.,et al (2000), "Adherence to protease inhibitor therapy and outcomes in patients

with HIV infection", Ann Intern Med, 133(1), pp. 21-30.

26. Cauldbeck MB,et al (2009), "Adherence to anti-retroviral therapy among HIV patients in
Bangalore, India", AIDS Res Ther, pp. 6-7.

27. Kalichman SC,et al (2009), "Prevalence and Clinical Implications of Interactive Toxicity
Beliefs Regarding Mixing Alcohol and Antiretroviral Therapies among People living with
HIV/AIDS", AIDS Patient Care STDS.

28. Tsertsvadze T,et al (2009), "Experience of antiretroviral treatment in Geogia", Cent Eur J
Public Health, 17(1), pp. 25-30.

</div>
(75)<div class='page_container' data-page=75>

PHỤ LỤC

Phụ lục 1

PHIẾU THU THẬP THƠNG TIN TỪ BỆNH ÁN

I. HÀNH CHÍNH

1. Họ và tên: ... Tuổi: ...

2. Giới: 1. Nam  2. Nữ 

3. Địa chỉ: Xã: …... Huyện...Tỉnh/TP………...
4. Nghề nghiệp:

1. Công nhân  2. Nông dân 

3. Viên chức  4. HS, SV 

5. Lái xe  6. Buôn bán 

7. Không nghề  8. Nghề khác 

5. Thời gian phát hiện HIV: ...

6. Ngày đăng ký chăm sóc và điều trị: …………/…………/………….

7. Ngày bắt đầu điều trị ARV:………/………./……….
8. Phác đồ điều trị hiện tại :………

II. TIỀN SỬ

1. Tình trạng nhiễm HIV

Đường nhiễm: 1. TCMT  2. Quan hệ tình dục 

3. Truyền Máu  4. Khác 

III. LÂM SÀNG

Trước điều trị ARV Sau 6 tháng điều trị

Cân nặng: Kg Cân nặng: Kg

NTCH: 1. Có  2. Không  NTCH: 1. Có  2. Không 
Giai đoạn lâm sàng: 1 2 3 4 Giai đoạn lâm sàng: 1 2 3 4

</div>
(76)<div class='page_container' data-page=76>

V. THÔNG TIN CẬN LÂM SÀNG
1. Kết quả cận lâm sàng:

XN Trước điều trị ARV Sau 6 tháng điều trị

CTM

HC: HC:

BC: BC:

Hb: Hb:

TC: TC:

Sinh hóa

ALT: ALT:

SGOT: SGOT:

SGPT: SGPT:

Miễn dịch

CD4: CD4:

CD8: CD8:

CD4/CD8: CD4/CD8:

Tổng TB Lympho: Tổng TB Lympho:

2. Các xét nghiệm khác:

...
...

Ngày tháng năm 2011

GIÁM SÁT VIÊN ĐIỀU TRA VIÊN
(Ký và ghi rõ họ tên) (Ký và ghi rõ họ tên)

Phụ lục 2

</div>
(77)<div class='page_container' data-page=77>

Chào anh/chị, chúng tôi là Cán bộ của TTPC HIV/AIDS Hà Tĩnh. Hiện
chúng tơi đang tìm hiểu tình hình điều trị và tuân thủ điều trị ARV ngoại trú tại
cộng đồng ở Hà Tĩnh, qua đó có thể giúp cho chương trình này triển khai có hiệu
quả hơn, đặc biệt tạo điều kiện cho người nhiễm HIV/AIDS phối hợp tốt với ngành
y tế để đem lại kết quả điều trị tốt nhất cho người nhiễm HIV/AIDS. Những ý kiến
trung thực của anh/chị sẽ góp phần rất lớn trong việc cải thiện tình hình tn thủ
điều trị. Các thơng tin mà anh/chị cung cấp sẽ được giữ bí mật và chỉ phục vụ cho
mục đích nghiên cứu. Thời gian nói chuyện khoảng 30 phút, nếu anh/chị đồng ý
tham gia vào nghiên cứu, chúng tôi xin phép được bắt đầu phỏng vấn.

Đồng ý Không đồng ý

TT Câu hỏi Trả lời Mã hố

A. Thơng tin chung

1 Địa chỉ Xã, phường: ………

Huỵên/TP/TX: ………....

2 Mã số |__|__|__|

3 Giới Nam

Nữ
1
2

4 Anh/chị sinh vào năm nào? |__|__|__|__|

Anh/chị học hết lớp mấy ? Mù chữ

Tiểu học ( 1 - 5 )
Trung học cơ sở ( 6 – 9 )
Phổ thông trung học ( 10 – 12 )
Cao đẳng, đại học

1
2
3
4
5
6

Tình trạng hôn nhân của
anh/chị

Chưa Vợ/chồng
Đang chung sống với vợ/chồng
Li dị/li thân
Goá
1
2
3
4

Hiện nay anh/chị đang
chung sống với ai?

Vợ/chồng
Bố /mẹ
Anh/chị/em
Anh/chị/người khác
Một mình
1
2
3
4
5
8

Cơng việc chính của anh/chị
hiện nay là gì?

Nơng dân
Cơng nhân
Thợ thủ công
Bộ đội/công an

1
2
3
4

</div>
(78)<div class='page_container' data-page=78>

TT Câu hỏi Trả lời Mã hoá

Lái xe
Học sinh/sinh viên
CB, Nhân viên hành chính
Bn bán/Nghề tự do
Thất nghiệp
Khác (………)
5
6
7
8
9
10
9

Theo anh/chị, ước tính thu
nhập bình quân đầu người
của gia đình mình một tháng
là bao nhiêu?

< 400.000
400.000-650.000
650.000-1.000.000
1.000.000-2.000.000
>2.000.000
1
2
3
4

5
10

Anh/chị ước tính quãng
đường từ nhà tới phòng OPC
này là bao nhiêu Km?

< 10 Km
10-20 Km
21-50 Km
> 50 Km

1
2
3
4
11 Anh/chị đã từng điều trị

ARV tại nơi khác chưa?

Chưa bao giờ
Nơi khác (………..)

1
2
12 Anh/chị được chẩn đoán

nhiễm HIV từ bao giờ?

Tháng ………

Năm …..…..

Theo anh/chị, lý do nào làm
cho anh/chị bị nhiễm HIV?
(Chọn 1 lý do)

Tiêm chích MTdùng chung BKT
Quan hệ tình dục khơng an tồn
Truyền máu
Mẹ bị nhiễm HIV
Không biết
Khác (ghi rõ………..)

1
2
3

4 C16
5

6
14 Hiện tại anh/chị có TCMT

khơng?

Có
Khơng

1
2 C16
15

Hiện tại anh/chị có đang
điều trị cai nghiện khơng?

Có
Khơng

1
2

B. Kiến thức về điều trị ARV

Anh/chị hiểu thế nào là
thuốc ARV?

Là thuốc kháng virus HIV
Là thuốc kháng sinh
Loại khác

1
2
3
17 Theo anh /chị hiện nay thuốc

ARV được dùng phối hợp từ

mấy loại thuốc ?

Từ một loại duy nhất
Từ hai loại
Từ ít nhất ba loại trở lên

1
2
3

</div>
(79)<div class='page_container' data-page=79>

TT Câu hỏi Trả lời Mã hố

Khơng biết 4

Anh/chị cho biết thuốc ARV
phải điều trị trong bao lâu?

Điều trị một thời gian
Điều trị khi thấy hết triệu chứng
Điều trị khi thấy cơ thể khoẻ lên
Điều trị suốt đời
Khác
Không biết
1
2
3
4
5

6
19

Theo anh/chị thuốc ARV
phải uống mấy lần trong
ngày?

1 lần
2 lần
3 lần
Khác (ghi rõ………)

1
2
3
4
20

Theo anh/chị, khoảng cách
giữa các lần uống trong ngày
?

Uống cách nhau thế nào cũng được
Uống cách nhau 6 tiếng
Uống cách nhau 8 tiếng
Uống cách nhau 12 tiếng

1
2
3

4
21

Anh/chị cho biết uống
thuốc ARV có tác dụng
phụ khơng?
Có
Khơng
1
2 C23
 
22

Hãy kể các tác dụng phụ mà
anh/chị biết?

( Nhiều lựa chọn)

Nổi mẩn
Vàng da
Nôn, buồn nôn
Tiêu chảy
Nôn, buồn nôn
Đau bụng
Đau đầu
Thiếu máu
Lú lẫn
Hoa mắt, lo lắng, ác mộng
Khác
Có Không

1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
23

Theo anh/chị thế nào là tuân
thủ điều trị ARV?

( Nhiều lựa chọn)

Có Khơng

Uống đúng thuốc

Uống đúng liều lượng
Uống đúng khoảng cách
Uống đều đặn suốt đời

1
1
1
1
2
2
2
2
24

Anh/chị hãy nêu các tác hại

Có Khơng
Khơng ức chế được virus HIV 1 2

</div>
(80)<div class='page_container' data-page=80>

TT Câu hỏi Trả lời Mã hố

của khơng tn thủ điều trị?
( Nhiều lựa chọn)

Bệnh tiếp tục phát triển
Gây nên sự kháng thuốc
Hạn chế cơ hội điều trị trong tương
lai

Gây chi phí cao cho chương trình

1
1
1
1
2
2
2
2
25

Theo anh/chị có những biện
pháp nào để khắc phục tình
trạng khơng tn thủ điều
trị?

Tự XD kế hoạch phù hợp cho mình
Phối hợp cùng người hỗ trợ
Tuân theo chỉ dẫn của CBYT
Thông báo ngay những khó khăn cho
CBYT
Tìm biện pháp khắc phục
Khơng biết
1
2
3
4
5
6

Theo anh/chị, việc uống

đúng thuốc quan trọng như
thế nào?

Quan trọng
Bình thường/Khơng quan trọng

1
2

Theo anh/chị, việc uống
thuốc đúng liều lượng quan
trọng như thế nào?

Quan trọng
Không quan trọng

1
2

Theo anh/chị, việc uống
thuốc đúng khoảng cách

quan trọng như thế nào?

Quan trọng
Không quan trọng

1
2

Theo anh/chị, việc uống
thuốc đều đặn suốt đời

quan trọng như thế nào?

Quan trọng
Không quan trọng

1
2

Anh/chị nghĩ thế nào về
tầm quan trọng của tập huấn,
tư vấn cá nhân trước điều
trị?

Quan trọng
Không quan trọng

1
2

Anh/chị nghĩ thế nào về
tầm quan trọng của việc
thăm khám định kỳ?

Quan trọng
Không quan trọng

1
2

Anh/chị nghĩ thế nào về
tầm quan trọng của người hỗ
trợ điều trị tại nhà?

Quan trọng
Không quan trọng

1
2

C. Thực hành điều trị ARV

33 Anh/chị bắt đầu điều trị Ngày ………..

</div>
(81)<div class='page_container' data-page=81>

TT Câu hỏi Trả lời Mã hoá

thuốc ARV từ bao giờ? Tháng ………

Năm…………
34

Anh/chị uống thuốc mấy lần
trong ngày?

1 lần
2 lần
3 lần
Khác (ghi rõ………)

1
2
3
4

Khoảng cách các lần anh/chị
đã uống thuốc trong ngày?

Uống cách nhau thế nào cũng được
Uống cách nhau 6 tiếng
Uống cách nhau 8 tiếng

Uống cách nhau 12 tiếng
Khác (ghi rõ………)

1
2
3
4
36 Trong 1 tháng qua anh/chị

có qn uống thuốc khơng?

Có
Khơng

2 C41
37

Anh/chị đã quên uống thuốc
bao nhiêu lần trong tháng
vừa qua?

1-3 lần
> 3 lần

1
2
38 Ngày hôm qua anh/chị có

qn uống thuốc khơng?

Có
Khơng

1
2
39

Các lý do khiến anh/chị
quên uống thuốc?

( Nhiều lựa chọn)

Có Khơng
Bận

Đi cơng tác khơng mang theo
Khơng có ai nhắc nhở
Khác (ghi rõ………)

1
1
1
1
2
2
2
2
40

Anh/chị đã xử trí quên thuốc
như thế nào?

Uống bù theo hướng dẫn của CBYT
Bỏ liều đó đi, uống tiếp như bình
thường
Uống bù một lúc 2 liều

1
2
3
41

Anh/chị có dùng biện pháp
để nhắc mình uống thuốc
khơng?

Có
Khơng

2 C43

Anh/chị dùng biện pháp nào
để nhắc mình uống thuốc?
( Nhiều lựa chọn)

Có Khơng
Dùng đồng hồ báo thức

Đánh dấu vào lịch
Nhờ người hỗ trợ
Khác (ghi rõ...)

1
1
1
1
2
2
2
2
43 Khi uống thuốc anh/chị có

gặp tác dụng phụ khơng?

Có
Khơng

2 C46

</div>
(82)<div class='page_container' data-page=82>

TT Câu hỏi Trả lời Mã hố

Đó là những tác dụng phụ
gì?

( Nhiều lựa chọn)

Có Khơng
Nổi mẩn
Vàng da
Nơn
Tiêu chảy
Đau bụng
Đau đầu
Thiếu máu
Hoa mắt, lo lắng, ác mộng
Khác (ghi rõ…………..…………)

1
1
1
1
1
1
1
1
1
2
2
2
2

2
2
2
2
2
45

Anh/chị đã làm gì khi gặp
tác dụng phụ ?

Tự uống thuốc theo tài liệu hướng
dẫn
Đi tư vấn bác sĩ
Dừng thuốc, không uống nữa
Khác (ghi rõ………...)

1
2
3
4

D. Thông tin về hoạt động tư vấn, hỗ trợ

Anh/chị có tham gia tập
huấn, tư vấn cá nhân trước
điều trị khơng

Có

Khơng

2 C49

Số buổi anh/chị tham gia tập
huấn, tư vấn cá nhân trước
điều trị?
1 buổi
2 buổi
3 buổi
4 buổi
5 buổi
6 buổi
1
2
3
4
5
6
48

Anh/chị đã được tập huấn
những nội dung gì?

( Nhiều lựa chọn)

Có Khơng
Thơng tin cơ bản về HIV/AIDS, điều

trị bằng ARV, dự phòng NTCH
Xác định người hỗ trợ TTĐT
Các tác dụng phụ của thuốc và cách
xử trí
Lý do khơng tn thủ điều trị và đề
ra giải pháp
Lên kế hoạch tuân thủ điều trị
Phác đồ điều trị

1
1
1
1
1
1
2
2
2
2
2
2

49 Trong quá trình điều trị Thường xuyên 1

</div>
(83)<div class='page_container' data-page=83>

TT Câu hỏi Trả lời Mã hoá

xuyên được tư vấn hỗ trợ

điều trị của cán bộ y tế
không?

Không bao giờ 3 C52

Anh/chị được tư vấn về
những nội dung gì?

Các tác dụng phụ của thuốc và cách
xử trí
Tầm quan trọng của tuân thủ điều trị
Lên kế hoạch tuân thủ điều trị
Các bệnh nhiễm trùng cơ hội

1
2
3
4
51

Anh/chị có nhận xét gì về
các nội dung tư vấn?

Rất hữu ích/ Cần thiết phải có
Hữu ích/Khơng cần thiết lắm
Khơng hữu ích/Khơng cần thiết

2
3
52

Trong quá trình điều trị
ARV tại nhà, anh/chị có
nhận được sự hỗ trợ của ai
khơng?

Có
Khơng

2 C55

Ai là người hỗ trợ anh/chị
trong quá trình điều trị
ARV?

Vợ/chồng
Bố/mẹ
Anh/chị/em
Bạn bè
Khác (ghi rõ ...)

1
2

3
4

Anh/chị được hỗ trợ những
gì?

( Nhiều lựa chọn)

Có Khơng
Đi cùng và tham gia tập huấn , tư

vấn, lĩnh thuốc đầy đủ
Nhắc nhở uống thuốc
Chăm sóc ăn uống
An ủi động viên
Hỗ trợ tiền
Khác (ghi rõ...)

1
1
1
1
1
1
2
2
2
2

2
2
55

Hiện nay bạn có mong muốn
hay nhu cầu gì?

(chỉ gặng hỏi và khoanh vào
ý trả lời, KHƠNG được đọc
các tình huống)

Có Khơng
Đối xử bình đẳng

Cai nghiện
Tiền, vật chất
An ủi, động viên, thơng cảm
Việc làm
Tổ chức sinh hoạt nhóm

</div>
(84)<div class='page_container' data-page=84>

TT Câu hỏi Trả lời Mã hoá

Mong muốn khác (ghi rõ )
...

1 2

Anh/chị có ý kiến đề xuất gì

để cải thiện chất lượng phục
vụ của phòng OPC, nơi mà
anh/chị đến khám và điều trị
NTCH và ARV

...
...
...
...
...
Xin chân thành cảm ơn anh/chị đã tham gia buổi phỏng vấn này!

Ngày tháng năm 2011

GIÁM SÁT VIÊN ĐIỀU TRA VIÊN
(Ký và ghi rõ họ tên) (Ký và ghi rõ họ tên)

</div>
(85)<div class='page_container' data-page=85>

Phụ lục 3

CÁCH ĐÁNH GIÁ CHO ĐIỂM
I. Cách đánh giá – cho điểm kiến thức về điều trị ARV

Câu Trả lời đúng Điểm Tổng

điểm

16 Là thuốc kháng virus HIV *

Là thuốc kháng sinh
Loại khác

1
0
0

17 Từ một loại duy nhất

Từ hai loại
Từ ít nhất ba loại trở lên*
Không biết
0
1
1
0
1

18 Điều trị một thời gian

Điều trị khi thấy hết triệu chứng
Điều trị khi thấy cơ thể khoẻ lên
Điều trị suốt đời*
Khác
Không biết
0
0
0
1
0

0
1

19 1 lần

2 lần* 
3 lần
Khác (ghi rõ)

0
1
0

0 1

20 Uống cách nhau thế nào cũng được

Uống cách nhau 6 tiếng
Uống cách nhau 8 tiếng
Uống cách nhau 12 tiếng*

0
0
0
1

21 Có*

Không
1

0 1

22 Nổi mẩn

Vàng da
Nôn,buồn nôn
Tiêu chảy
Đau bụng
Đau đầu
Thiếu máu
Lú lẫn
Hoa mắt, lo lắng, ác mộng

1
1
1
1
1
1
1
1
1
9

Tổng 0 - 15

Tổng số điểm: 0 - 15 điểm

Kiến thức về điều trị ARV: Đạt : ≥ 9 điểm, Bắt buộc trả lời đúng các ý (*)
Không đạt: < 9 điểm

</div>
(86)<div class='page_container' data-page=86>

II. Cách đánh giá – cho điểm kiến thức về tuân thủ điều trị ARV

Câu Trả lời đúng Điểm Tổng điểm

Uống đúng thuốc
Uống đúng liều lượng
Uống đúng khoảng cách
Uống đều đặn suốt đời

1*
1*
1*
1*
4
24

Không ức chế được virus HIV
Bệnh tiếp tục phát triển
Gây nên sự kháng thuốc

Hạn chế cơ hội điều trị trong tương lai
Chi phí điều trị tăng cao

1
1
1
1
5
25

Tự XD kế hoạch phù hợp cho mình
Phối hợp cùng người hỗ trợ

Tuân theo chỉ dẫn của CBYT

Thơng báo ngay những khó khăn cho CBYT
Tìm biện pháp khắc phục

1
1
1
1
1
5

Tổng 0 - 14

Tổng số điểm: 0 - 14 điểm

Kiến thức về tuân thủ điều trị ARV:Đạt : ≥ 8 điểm, bắt buộc trả lời đúng các ý *
Không đạt: < 8 điểm

III. Cách đánh giá – cho điểm thái độ về tuân thủ điều trị ARV

Câu Trả lời đúng Điểm Tổng điểm

26 Quan trọng

Không quan trọng
1

0 1

27 Quan trọng

Không quan trọng
1

28 Quan trọng

Không quan trọng
1

0 1

29 Quan trọng

Không quan trọng
1

0 1

30 Quan trọng

Không quan trọng
1

0 1

31 Quan trọng 1 1

</div>
(87)<div class='page_container' data-page=87>

Không quan trọng 0

32 Quan trọng

Không quan trọng
1

0 1

Tổng cộng 0 - 7

Tổng số điểm: 0 - 7

Thái độ về điều trị ARV: Tích cực: 7 điểm, (bắt buộc trả lời đúng tất cả các câu)
Khơng tích cực: <7 điểm

IV. Cách đánh giá – cho điểm thực hành về tuân thủ điều trị ARV

Câu Trả lời đúng Điểm Tổng điểm

34
1 lần
2 lần
3 lần
0
1
0
1
35

Uống cách nhau thế nào cũng được
Uống cách nhau 6 tiếng

Uống cách nhau 8 tiếng
Uống cách nhau 12 tiếng

0
0
0
1
1
36 Có
Khơng
0
2 2

37 1-3 lần
> =3 lần

0 1
38 Có
Khơng
0
1 1
40

Uống bù theo hướng dẫn của CBYT
Bỏ liều đó đi, uống tiếp như bình thường
Uống bù 1 lúc 2 liều

1
0
0
1
41 Có
Khơng
1
0 1

Tổng 0 - 8

Tổng số điểm : 0 - 8 điểm

Thực hành về tuân thủ điều trị ARV: Đạt : ≥ 7 điểm
Không đạt : < 7 điểm

V. Cách đánh giá về người hỗ trợ

</div>
(88)<div class='page_container' data-page=88>

Câu Trả lời đúng Điểm Tổng điểm

Đi cùng và tham gia tập huấn , tư vấn, lĩnh thuốc đầy đủ
Nhắc nhở uống thuốc

Chăm sóc ăn uống
An ủi động viên
Hỗ trợ tiền

1
1
1
1
1

Tổng 0 - 5

Tổng số điểm: 0 – 5 điểm

Hỗ trợ tích cực: ≥ 3 điểm

Hỗ trợ khơng tích cực: < 3 điểm

Phụ lục 4

GIẤY ĐỒNG Ý THAM GIA TRẢ LỜI NGHIÊN CỨU
Giới thiệu về nghiên cứu

</div>
(89)<div class='page_container' data-page=89>

Đây là nghiên cứu do Cục Phòng, chống HIV/AIDS – Bộ Y tế phối hợp với
Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS Hà Tĩnh thực hiện, nhằm tìm hiểu tình hình
điều trị, việc tuân thủ điều trị và những yếu tố liên quan đến kết quả điều trị ARV
cho bệnh nhân AIDS. Từ đó có thể giúp cho Chương trình Chăm sóc điều trị ARV
cho Bệnh nhân AIDS có hiệu quả hơn, đặc biệt là tạo điều kiện cho người nhiễm
HIV/AIDS phối hợp tốt với ngành y tế để đem lại kết quả điều trị tốt nhất. Sự tham
gia của bạn vào nghiên cứu này sẽ góp phần quan trọng vào việc nâng cao chất
lượng Chăm sóc và điều trị cho bệnh nhân AIDS tại Hà Tĩnh.

Sự tham gia là tự nguyện

Việc tham gia vào nghiên cứu này là hoàn toàn tự nguyện. Trong q trình
trả lời, nếu anh/chị thấy có những câu hỏi khó trả lời hoặc khơng muốn trả lời,
anh/chị có thể hỏi lại chứ không nên trả lời một cách thiếu chính xác. Việc anh/chị
trả lời đúng là vơ cùng quan trọng đối với nghiên cứu. Vì vậy, chúng tơi mong rằng
anh/chị sẽ hợp tác và giúp chúng tơi có được những thơng tin chính xác nhất.

Để đảm bảo tính riêng tư, phiếu trả lời khơng ghi tên, tuổi, địa chỉ và sẽ được
mã hố. Tồn bộ thơng tin anh/chị cung cấp sẽ được chúng tôi tổng hợp cùng với
thông tin thu được từ những người khác sẽ được giữ bí mật và khơng cơng bố rộng
rãi.

Địa chỉ liên hệ khi cần thiết

Nếu bạn muốn biết thêm thông tin hoặc có câu hỏi gì liên quan đến nghiên cứu, bạn
có thể hỏi tơi ngay bây giờ hoặc liên hệ qua Email:

Bạn đã sẵn sàng tham gia trả lời cho nghiên cứu của chúng tôi?
Đồng ý Từ chối

Hà Tĩnh, ngày.../ tháng... / năm 2010

</div>
(90)<div class='page_container' data-page=90>

Phụ lục 5

KẾ HOẠCH KINH PHÍ

TT Nội dung hoạt động Đơn vịtính lượngSố Địnhmức Thành tiền(VND)

A Th khốn chun mơn 38,385,000

1 Xây dựng thuyết minh đề cương chi tiết Báo cáo 1 2,000,000 2,000,000
2 Báo cáo tổng thuật tài liều đề tài Báo cáo 1 3,000,000 3,000,000
3 Lập mẫu phiếu điều tra

3.1
3.2

Phiếu điều tra thu thập thông tin từ

bệnh án Phiếu 1 500,000 500,000

Phiếu điều tra thu thập thông tin phỏng

vấn bệnh nhân Phiếu 1 500,000 500,000

4 Tư vấn đánh giá nghiệm thu cấp cơ sở

4.1 Nhận xét, đánh giá của phản biện Đề tài 1 800,000 800,000
4.2 Nhận xét, đánh giá của ủy viên hội đồng Đề tài 1 500,000 500,000

5 Họp hội đồng nghiệm thu

5.1 Chủ trì Người 1 200,000 200,000

5.2 Thư ký Người 1 100,000 100,000

5.3 Đại biểu được mời tham dự Người 5 70,000 350,000

5.4 Nước uống, giải khát Người 7 15,000 105,000

5.5 Tài liệu, VPP Người 7 15,000 105,000

6 Tập huấn cho điều tra viên (01 ngày)

6.1 Chi giảng viên Người/buổi 2 250,000 500,000

6.2 Chi giải khát giữa giờ Người 15 15,000 225,000

6.3 Chi VPP, tài liệu Người 15 20,000 300,000

7 Tổ chức điều tra

7.1 Chi cho người thu thập thông tin thứ

cấp Phiếu 100 50,000 5,000,000

7.2 Chi cho người thu thập thông tin sơ cấp Phiếu 100 50,000 5,000,000
8 Báo cáo, xử lý và phân tích số liệu Báo cáo 1 4,000,000 4,000,000
9 Xin ý kiến chuyên gia trước khi nghiệmthu cấp cơ sở Người 4 800,000 3,200,000

Báo cáo khoa học tổng kết đề tài (bao
gồm báo cáo chính thức và báo cáo tóm

tắt) Báo cáo 12,000,000

</div>
(91)<div class='page_container' data-page=91>

B Nguyên vật liệu, năng lượng 4,570,000
11 Phô tô, in tài liệu

11.
1

Phô tô phiếu điều tra thu thập thông tin
từ bệnh án (2 trang/bộ x 100 bộ x 250
đ/trang)

Bộ 100 500 50,000

11.
2

Phiếu điều tra thu thập thông tin phỏng
vấn bệnh nhân (8 trang/bộ x 100 bộ x
250 đ/trang)

Bộ 100 2,000 200,000

11.

3 In ấn, đóng quyển đề cương Quyển 5 30,000 150,000

11.

4 In ấn, đóng quyển báo cáo đề tài Quyển 15 70,000 1,050,000
12 Xăng xe cho đoàn cơng tác lít 150 20,800 3,120,000

C Chi khác 12,045,000

1 Chi văn phòng phẩm (chi theo thực tế) 3,245,000

2 Thù lao cho chủ nhiệm đề tài Tháng 4 1,000,000 4,000,000
3 Thù lao cho thư ký đề tài Tháng 4 600,000 2,400,000
4 Thù lao cho kế toán đề tài Tháng 4 600,000 2,400,000

Tổng cộng 55,000,000

Bằng chữ: Năm mươi lăm triệu đồng chẵn

</div>
(92)<div class='page_container' data-page=92>

Phụ lục 6

KẾ HOẠCH THỰC HIỆN NGHIấN CỨU
Tiến độ thực hiện

TT Nội dung chính

(Các mốc đánh giá chủ yếu) Sản phẩm phải đạt

Thời gian

(BĐ-KT) Người, cơ quan thực hiện

1 2 3 4 5

1

Viết thuyết minh đề tài;

Đế cương, thông qua hội đồng khoa học
Cục Y tế phòng, chống HIV/AIDS

Đề tài được phê duyệt;

Đề cương được thơng qua hội đồng khoa
học Cục Y tế phịng, chống HIV/AIDS

15/7 - 18/8 TS. Đường Công Lự [1]
ThS. Võ Ánh Quốc [1]

2 Hồn chỉnh bộ cơng cụ thu thập số liệu;

Thử nghiệm và chỉnh sửa bộ công cụ.

Bộ công cụ trả lời được các câu hỏi NC

và phù hợp với mục tiêu NC 22/8 - 29/8

TS. Đường Công Lự
ThS. Võ Ánh Quốc

3 In ấn biểu mẫu, tài liệu và bộ cơng cụ Có đủ các biểu mẫu, tài liệu và bộ công

cụ phục vụ NC 05/9 - 08/9 ThS. Võ Ánh Quốc

4 Tuyển chọn, tập huấn cho điều tra viên

và giám sát viên

- Tuyển chọn được ĐTV, GSV

- Các ĐTV, GSV hiểu và biết cách thu
thập số liệu

09/9 - 13/9 TS. Đường Công Lự
ThS. Võ Ánh Quốc

5 Lập danh sách đối tượng nghiên cứu Lập được danh sách đối tượng NC 14/9 - 16/9 TS. Đường Công Lự
ThS. Võ Ánh Quốc

6 Thu thập số liệu sơ cấp (phỏng vấn BN) 100% phiếu điều tra được hoàn thành 19/9 - 31/10 ĐTV và GSV

7 Thu thập số liệu thứ cấp (từ BA) 100% phiếu thu thập thơng tin bệnh án

được hồn thành 19/9 - 31/10

ĐTV, GSV và các BS của 2
phòng OPC

8 Nhập và làm sạch số liệu Có được bộ số liệu thô 01/11 - 09/11 TS. Đường Công Lự

</div>
(93)<div class='page_container' data-page=93>

9 Xữ lý số liệu Trả lời được các câu hỏi và mục tiêu NC 10/11 - 18/11

TS. Đường Cơng Lự
ThS. Võ Ánh Quốc

Ths. Trần Thị Bích Trà [2]

10 Viết báo cáo tổng kết NC Có được bản báo cáo NC 19/11 - 15/12

TS. Đường Công Lự
ThS. Võ Ánh Quốc
Ths. Trần Thị Bích Trà

11 Báo cáo và phổ biến kết quả NC Kết quả nghiên cứu được báo cáo và phổ

biến 15/12 - 30/12

TS. Đường Công Lự
ThS. Võ Ánh Quốc

Ghi chú: [1] Đơn vị Trung tâm phòng, chống HIV/AIDS tỉnh Hà Tĩnh
[2] Đơn vị Cục phòng, chống HIV/AIDS – Bộ Y tế

</div>
(94)<div class='page_container' data-page=94>

Phụ lục 7. CHỈ SỐ VÀ BIẾN SỐ

TT Biến số Định nghĩa biến loại biếnPhân Chỉ số đánh giá thu thậpCơng cụ
A. THƠNG TIN CHUNG

1 Tuổi

Tuổi (theo năm)
của đối tượng đến
thời điểm điều tra
theo dương lịch

Liên tục Tỷ lệ % các nhóm tuổi Phỏng vấn

2 Giới tính Nam – Nữ Nhị phân Tỷ lệ Nam – Nữ Phỏng vấn

3 Nghề nghiệp Cơng việc chính tạothu nhập hiện tại
của đối tượng

Danh

mục Tỷ lệ % nghề nghiệp Phỏng vấn
4 Trình độ học vấn Lớp học cao nhấtđối tượng đã qua Danhmục Tỷ lệ % các mức học vấn Phỏng vấn
5 Tình trạng hơn nhân Tình trạng hơnnhân hiện tại của

đối tượng

Danh

mục Tỷ lệ % về trình trạng hơn nhân Phỏng vấn
6 Người đang sống chung Đối tượng đangsống cùng với ai Danhmục Tỷ lệ % về tình trạng sống cùng

gia đình Phỏng vấn

7 Thu nhập bìnhquân theo
tháng

Mức thu nhập trung
bình mỗi người
trong 1 tháng của
gia đình ĐTNC

Danh
mục

Tỷ lệ % các mức

thu nhập Phỏng vấn

Khoảng cách
từ nhà đến
PKNT

Ước tính của BN về
khoảng cách từ nhà
đến PKNT

Danh
mục

Tỷ lệ % các mức
độ khoảng cách từ

nhà đến PKNT Phỏng vấn

9 Lý do nhiễm HIV

Lý do chính mà
ĐTNC cho là bị
nhiễm HIV

Danh
mục

Tỷ lệ % các lý do

nhiễm HIV Phỏng vấn

B. KIẾN THỨC, THÁI ĐỘ VỀ ĐIỀU TRỊ VÀ TUÂN THỦ ĐIỀU TRỊ ARV

Kiến thức
chung về
thuốc

điều trị ARV

Sự hiểu biết của đối
tượng về thuốc
ARV nói chung .

Danh
mục

- Tỷ lệ hiểu đúng
thế nào là thuốc
ARV,

- Tỷ lệ biết phác
đồ có ít nhất 3 loại
thuốc

- Tỷ lệ kể được
một số tác dụng
phụ hay gặp khi
uống thuốc

Phỏng vấn

</div>
(95)<div class='page_container' data-page=95>

TT Biến số Định nghĩa biến loại biếnPhân Chỉ số đánh giá thu thậpCông cụ

Kiến thức tuân
thủ điều trị

Sự hiểu biết của đối
tượng về tuân thủ
điều trị: khái niệm,
tác hại của không
tuân thủ, các biện
pháp khắc phục.

Danh

mục

- Tỷ lệ nói đúng
khái niệm thế nào
là tuân thủ điều trị
- Tỷ lệ biết được
tác hại của không
tuân thủ điều trị
- Tỷ lệ áp dụng các
biện pháp khắc
phục

Phỏng vấn

Kiến thức
chung về điều
trị ARV

Bao gồm kiến thức
đạt và không đạt về
việc điều trị bằng
ARV

Nhị phân Tỷ lệ ĐTNC có kiến thức đạt về
điều trị ARV

Phỏng vấn

Kiến thức
chung về tuân
thủ điều trị
ARV

Bao gồm kiến thức
đạt và không đạt về
việc tuân thủ điều
trị ARV

Nhị phân

Tỷ lệ ĐTNC có
kiến thức đạt về
tuân thủ điều trị
ARV

Phỏng vấn

Thái độ về
tuân thủ điều
trị

Bao gồm trả lời về
tầm quan trọng của
việc uống đúng

thuốc, đúng liều
lượng, đúng khoảng
cách, uống đều đặn
suốt đời và việc tập
huấn trước điều trị,
thăm khám định kỳ,
người hỗ trợ tại nhà

Nhị phân

Tỷ lệ ĐTNC trả lời
các câu hỏi về tuân
thủ điều trị, tập
huấn trước điều trị,
thăm khám định
kỳ, người hỗ trợ tại
nhà là quan trọng

Phỏng vấn

C. THỰC HÀNH VỀ TUÂN THỦ ĐIỀU TRỊ ARV

15 Thời gian điềutrị thuốc ARV

Khoảng thời gian
kể từ lần đầu tiên
đối tượng bắt đầu
được điều trị

Liên tục

Tỷ lệ BN bắt đầu
điều trị theo

khoảng thời gian Phỏng vấn
16 Số lần uống thuốc Tổng số lần đốitượng uống thuốc

ARV trong 1 ngày

Danh
mục

Tỷ lệ thực hành đạt
về số lần uống
thuốc

Phỏng vấn

Khoảng cách
các lần uống
thuốc

Khoảng cách giữa
các lần uống thuốc
trong ngày của đối
tượng

Danh

mục

Tỷ lệ thực hành đạt
về khoảng cách
giữa các lần uống
thuốc

Phỏng vấn
18 Quên thuốc Số lần đối tượng

quên không uống

Danh
mục

Tần suất quên
thuốc trong 3

Phỏng vấn

</div>
(96)<div class='page_container' data-page=96>

TT Biến số Định nghĩa biến loại biếnPhân Chỉ số đánh giá thu thậpCông cụ

thuốc trong ngày,
tháng, quí.

tháng , trong 1
tháng trở lại đây
Tỷ lệ bệnh nhân
quên thuốc ngày
hôm qua

Lý do quên
thuốc

Các nguyên nhân
khiến BN quên 1
hoặc nhiều liều
thuốc

Danh
mục

Tỷ lệ các nguyên
nhân khiến BN

quên thuốc Phỏng vấn

20 Xử trí quên thuốc

Cách xử trí mà
đối tượng áp dụng
khi phát hiện ra
mình quên uống
thuốc

Danh
mục

Tỷ lệ thực hành đạt
về xử trí khi qn
thuốc

Phỏng vấn

Có dùng biện
pháp để tránh
quên thuốc
không.

Các biện pháp bệnh
nhân dùng để tránh

quên thuốc Danhmục

Tỷ lệ có dùng biện
pháp để trành quên
thuốc

Phỏng vấn

Biện pháp để
không quên
thuốc

Các cách mà đối
tượng đã sử dụng
để giúp đối tượng
có thể uống thuốc
đúng giờ

Danh
mục

Tỷ lệ xử dụng các
biện pháp để
không quên uống
thuốc

Phỏng vấn

23 Tác dụng phụ của ARV

Những tác dụng
không mong muốn
mà bệnh nhân gặp

phải Danhmục

Tỷ lệ BN gặp phải
tác dụng không
mong muốn: Phát
ban, Buồn nôn,
nôn, Đau bụng, ỉa
lỏng, Đau đầu,

chóng mặt

Phỏng vấn

24 Xử trí khi gặp tác dụng phụ
của thuốc

Cách xử trí mà
đối tượng áp dụng
khi gặp tác dụng
phụ

Danh
mục

Tỷ lệ thực hành đạt
khi gặp tác dụng
phụ của thuốc

Phỏng vấn

25 Thực hành tuân thủ điều
trị

Những việc làm
tuân thủ điều trị đạt
của ĐTNC

Nhị phân Tỷ lệ ĐTNC tuân
thủ điều trị đạt

Phỏng vấn

D. THÔNG TIN VỀ HOẠT ĐỘNG TƯ VẤN, HỖ TRỢ

26 Tập huấn và tư
vấn cá nhân
trước điều trị

Tham gia tập huấn,
tư vấn cá nhân
trước điều trị ARV

Danh
mục

-Tỷ lệ tham gia tập
huấn, tư vấn cá
nhân trước điều trị

Phỏng vấn

</div>
(97)<div class='page_container' data-page=97>

TT Biến số Định nghĩa biến loại biếnPhân Chỉ số đánh giá thu thậpCông cụ

ARV của đối tượng như thế nào. Các nội
dung đã được cung
cấp, tầm quan trọng
của các nội dung đó

- Số buổi tham gia

tập huấn, tư vấn cá
nhân trước điều trị
- Tỷ lệ kể lại được
các nội dung đã
được tập huấn, tư
vấn cá nhân trước
điều trị

- Đánh giá tầm
quan trọng của tập
huấn, tư vấn cá
nhân trước điều trị

Tư vấn trong
quá trình điều
trị

Tần suất được tư
vấn, nội dung tư
vấn, lợi ích của tư
vấn

Danh
mục

-Tỷ lệ được tư vấn
trong quá trình
điều trị

-Tỷ lệ kể lại được
các nội dung tư
vấn cá nhân trong
quá trình điều trị
điều trị

Phỏng vấn

28 Người hỗ trợ

Người thường

xuyên giúp đỡ BN
tuân thủ điều trị tại
nhà

Danh
mục

Tỷ lệ BN có người

hỗ trợ Phỏng vấn

29 Được hỗ trợ gì

Sự hỗ trợ mà BN

nhận được Danh

mục

- Tỷ lệ BN nhận
được hỗ trợ
- Tỷ lệ BN được
hỗ trợ tích cực

Phỏng vấn

E. KẾT QUẢ SỰ TUÂN THỦ ĐIỀU TRỊ ARV

30 Cân nặng. Trọng lượng củaBN tính theo kg Liên tục Tỷ lệ BN có cân nặng tăng Bệnh án
31 Nhiễm trùng cơ hội

Các bệnh nhiễm
trùng thường gặp ở

BN HIV/AIDS Nhị phân

Tỷ lệ bệnh nhân có

các NTCH Bệnh án

</div>
(98)<div class='page_container' data-page=98>

Phụ lục 8. Một số yếu tố liên quan đến thái độ tuân thủ điều trị ARV

Yếu tố liên quan

Thái độ TTDT ARV OR

(95% CI) 

2 P

Đạt Khơng đạt

n % n %

Giới tính

Nam 57 100 0 0,0 1,05

2,91 0,17

Nữ 38 95 2 5,0 (0,98-1,13)

Vùng miền

Thành thị 36 100 0 0,0 1,03

1,21 0,39

Nông thôn 59 96,7 2 3,3 (0,99-1,08)

Nhóm tuổi

Từ 30 – 39 tuổi 54 98,2 1 1,8 0,76

0,04 0,49

Các nhóm tuổi khác 41 97,6 2 2,4 (0,05-12,5)

Trình độ học vấn

THCS trở xuống 4 100 0 0,0 1,02

(0,99-1,05) 0,09 0,92

Từ PTTH trở lên 91 97,8 2 2,2

Thu nhập bình quân

Dưới 1 triệu 53 96,4 2 3,6 0,96 1,56 0,32

> 1 triệu 42 100 0 0 (0,92-1,01)

Khoảng cách từ
nhà tới PKNT

≤ 20Km 46 97,9 1 2,1 1,07

(0,07-17,5) 0,01 0,51

>20Km 49 98,0 1 2,0

Thời gian nhiễm

≤ 3 năm 31 96,9 1 3,1 2,07 0,27 0,45

> 3 năm 64 98,5 1 1,5 (0,13-34,11)

Thời gian điều trị

≤ 3 năm 53 96,4 2 3,6 0,96 1,56 0,32

> 3 năm 42 100 0 0 (0,92-1,01)

Tập huấn trước ĐT

Có 93 97,9 2 2,1 0,98

0,04 0,96

Không 2 100 0 0 (0,95-1,01)

Số buổi tập huấn

≤ 3 buổi 54 98,2 1 1,8 0,76 0,04 0,50

≥ 4 buổi 41 97,6 1 2,4 (0,05-12,5)

Tập huấn trong ĐT

Thường Xuyên 71 100 0 0 0,92

5,58 0,07

Ko thường xuyên 24 92,3 2 7,7 (0,83-1,03)

Kiến thức về ARV

Đạt 36 100 0 0 0,97 1,21 0,39

</div>
(99)<div class='page_container' data-page=99>

Kiến thức TTDT

Đạt 36 100 0 0 0,97 1,21 0,39

Không đạt 59 96,7 2 3,3 (9,2-1,01)

Sự hỗ trợ của người
nhà

Tích cực 70 100 0 0 0,93

5,29 0,07

Chưa tích cực 25 92,6 2 7,4 (0,83-1,03)

</div>

Đánh giá sự tuân thủ điều trị ARV và một số yếu tố liên quan của bệnh nhân AIDS tại 2 phòng khám ngoại trú ở Hà Tĩnh, năm 2011

<b>CỤC PHÒNG CHỐNG HIV/AIDS</b>

<b>BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI CẤP CƠ SỞ</b>

<b>ĐÁNH GIÁ SỰ TUÂN THỦ ĐIỀU TRỊ ARV </b>

<b>VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN CỦA BỆNH NHÂN AIDS </b>

<b>TẠI 2 PHÒNG KHÁM NGOẠI TRÚ Ở HÀ TĨNH, NĂM 2011</b>

Chủ nhiệm đề tài:

Cơ quan thực hiện:

<b>Trung tâm phịng, chống HIV/AIDS Hà Tĩnh</b>

Cơ quan quản lý đề tài:

<b>Cục phòng, chống HIV/AIDS</b>

<b>CỤC PHÒNG, CHỐNG HIV/AIDS</b>

<b>BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI CẤP CƠ SỞ</b>

<b>ĐÁNH GIÁ SỰ TUÂN THỦ ĐIỀU TRỊ ARV </b>

<b>VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN CỦA BỆNH NHÂN AIDS </b>

<b>TẠI 2 PHÒNG KHÁM NGOẠI TRÚ Ở HÀ TĨNH, NĂM 2011</b>

Chủ nhiệm đề tài:

<b>TS. Đường Cơng Lự</b>

Cơ quan thực hiện:

<b>Trung tâm phịng, chống HIV/AIDS Hà Tĩnh</b>

Cấp quản lý:

<b>Cục Phòng, chống HIV/AIDS</b>

Thời gian thực hiện:

<b>từ tháng 9 năm 2011 đến tháng 12 năm 2011</b>

Tổng kinh phí thực hiện đề tài 55

triệu đồng

Trong đó: kinh phí SNKH 55

triệu đồng

Nguồn khác (nếu có)

0

triệu đồng

<b>BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI CẤP CƠ SỞ</b>

<i><b>1.</b></i>

Tên đề tài:

<i><b>Đánh giá sự tuân thủ điều trị ARV và một số yếu tố liên quan </b></i>

<i><b>của bệnh nhân AIDS tại 2 phòng khám ngoại trú ở Hà Tĩnh, năm 2011</b></i>

<i><b>2.</b></i>

Chủ nhiệm đề tài:

<b>TS. Đường Công Lự</b>

<i><b>3.</b></i>

Cơ quan thực hiện đề tài:

<b>Trung tâm phòng, chống HIV/AIDS Hà Tĩnh</b>

<i><b>4.</b></i>

Cơ quan quản lý đề tài:

<b>Cục Phòng, chống HIV/AIDS</b>

<i><b>5.</b></i>

Thư ký đề tài:

<b>ThS. Võ Ánh Quốc</b>

<i><b>6.</b></i>

Danh sách những người thực hiện chính:

- TS. Đường Cơng Lự

- ThS. Võ Ánh Quốc

- ThS. Trần Thi Bích Trà

- BS. Dương Viết Bằng

<b>Phần A - TÓM TẮT CÁC KẾT QUẢ NỔI BẬT CỦA ĐỀ TÀI</b>

<b>1.</b>

<b>Kết quả nổi bật của đề tài.</b>

<b>2.</b>

<b>Áp dụng vào thực tiễn sản xuất và đời sống xã hội.</b>

<b>3.</b>

<b>Đánh giá thực hiện đề tài đối chiếu với đề cương NC đã được phê </b>

<b>duyệt.</b>

Tổng số tháng kéo dài

<i><b>1/2 tháng</b></i>

Lý do phải kéo dài:

<i><b>Thời tiết không thuận lợi (bạo lụt) nên không </b></i>

<i><b>thu thập được số liệu.</b></i>

b. Thực hiện mục tiêu nghiên cứu.



Thực hiện đầy đủ các mục tiêu đề ra

c. Các sản phẩm tạo ra so với dự kiến của bản đề cương.



Tạo ra đầy đủ các sản phẩm đã dự kiến trong đề cương

d. Đánh giá việc sử dụng kinh phí.

Tổng kinh phí thực hiện đề tài:

55

triệu đồng.

Trong đó: Kinh phí sự nghiệp khoa học:

55

triệu đồng.