Giáo án Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 22+23 - Năm học 2010-2011

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy gi¶ng: 9A:………… 9B………….. TiÕt 22 -V¨n b¶n: CHUYÖN Cò TRONG PHñ CHóA TRÞNH (TrÝch: Vò trung tuú bót- Ph¹m §×nh Hæ). I/ Mục tiêu cần đạt: Gióp HS: - Hiểu về cuộc sống xa hoa vô độ của bọn quan lại - vua, chúa dưới thời Lê - Trịnh và thái độ phê phán của tác giả. - Bước đầu nhận biết đặc trưng cơ bản của thể loại văn tuỳ bút đời xưa và đánh giá được gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña nh÷n dßng ghi chÐp ®Çy tÝnh hiÖn thùc nµy. II/ ChuÈn bÞ: 1. §å dïng d¹y häc: HS: sưu tầm tư liệu lịch sử liên quan đến bài học. 2. Phương pháp: Đọc diễn cảm, vấn đáp, liên hệ III/ Các hoạt động dạy học: 1. Tæ chøc: 9A………………………………..9B…………………………… 2.KiÓm tra: Nêu giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật của văn bản Chuyện Người con gái Nam Xương của NguyÔn D÷. 3. Bµi míi: Hoạt động của thầy và trò Néi dung Hoạt động 1. Đọc, tìm hiểu chung về văn bản. I. §äc, t×m hiÓu chó thÝch: GV: giíi thiÖu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶. HS: - Phạm Đình Hổ(1768-1839). Quê: Hải Dương. 1. T¸c gi¶- T¸c phÈm (sgk) - Sinh ra trong một gia đình khoa bảng. - Ông sống vào thời chế độ phong kiến khủng hoảng trÇm träng nªn cã thêi gian muèn Èn c­, s¸ng t¸c v¨n chương, khảo cứu về nhiều lĩnh vực. - Thơ văn của ông chủ yếu là ký thác tâm sự bất đắc chÝ cña mét nho sÜ sinh kh«ng gÆp thêi. GV: nªu mét sè t¸c phÈm chÝnh cña Ph¹m §×nh Hæ. HS: Kh¶o cøu: - Bang giao ®iÓn lÖ, Lª triÒu héi ®iÓn, An Nam chÝ, ¤ Ch©u lôc Sáng tác văn chương: - §«ng D· häc ng«n thi tËp, Vò trung tuú bót, Tang thương ngẫu lực (Đồng tác giả với Nguyễn án). Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> GV: Em h·y giíi thiÖu xuÊt xø cña t¸c phÈm. HS: tr¶ lêi. GV: hướng dẫn đọc, đọc mẫu. HS: đọc. HS: đọc chú thích. H§2: GV: v¨n b¶n thuéc thÓ lo¹i g×? HS: tr¶ lêi GV: v¨n b¶n cã thÓ chia lµm mÊy phÇn? Néi dung chÝnh cña tõng phÇn? HS: P1: từ đầu...bất tường: cuộc sống xa hoa của chúa TrÞnh S©m. P2: cßn l¹i: bän quan l¹i thõa giã bÎ m¨ng. HS: đọc lướt đoạn 1. GV: thãi ¨n ch¬i xa xØ cña chóa TrÞnh S©m ®­îc t/h qua nh÷ng chi tiÕt, sù viÖc nµo? HS: tr¶ lêi. GV: viÖc t/g miªu t¶ viÖc “®­a mét c©y ®a to, cµnh lá… như cây cổ thụ, phải một cơ binh hàng trăm người míi khiªng næi, h×nh nói non bé tr«ng nh­ bÓ ®Çu non…” nhằm mục đích gì? HS: nhấn mạnh sự ăn chơi xa xỉ, vô độ... GV: em cã nhËn xÐt g× vÒ nghÖ thuËt miªu t¶ cña t/g trong ®o¹n nµy? HS: Bằng cách đưa ra những sự việc cụ thể, phương pháp so sánh liệt kê - miêu tả tỉ mỉ sinh động, tác giả đã khắc hoạ một cách ấn tượng rõ nét cuộc sống ăn chơi xa hoa vô độ của vua chúa quan lại thời vua Lê, chóa TrÞnh. HS: đọc đoạn “Mỗi đêm... bất tường” GV: em hiÓu ý nghÜa ®o¹n v¨n nµy ntn? HS: C¶nh th× xa hoa léng lÉy nh­ng nh÷ng ©m thanh lại gợi cảm giác ghê rợn, tang tóc đau thương, báo trước điềm gở: sự suy vong tất yếu của một triều đại phong kiÕn. - Thể hiện thái độ phê phán, không đồng tình với chế độ phong kiến thời Trịnh - Lê. GV: Ai là kẻ tiếp tay và phục vụ đắc lực nhất cho thói ăn chơi vô độ của chúa Trịnh? Bọn quan lại, thái giám trong phủ có những hành động thủ đoạn gì? HS:…. Lop6.net. 2. §äc. 3. Chó thÝch (SGK) II. T×m hiÓu v¨n b¶n: A. CÊu tróc v¨n b¶n: 1. ThÓ lo¹i: tuú bót 2. Bè côc: 2 phÇn.. B. T×m hiÓu néi dung: 1. Thãi ¨n ch¬i xa xØ cña chóa TrÞnh S©m. - Xây dựng nhiều cung điện, đền đài lãng phí, hao tiền tốn của. - Nh÷ng cuéc d¹o ch¬i diÔn ra thường xuyên, huy động nhiều người hầu hạ, bày đặt nhiều trò gi¶i trÝ hÕt søc lè l¨ng tèn kÐm . - Cướp đoạt nhiều của quí trong thiªn h¹.. 2. Thñ ®o¹n cña bän quan hÇu cËn. - Ngang nhiªn û thÕ hoµnh hµnh, vừa ăn cướp vừa la làng  hành vi ngang ngược, tham lam, tàn.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> GV: V× sao bän quan l¹i cã thÓ lµm nh÷ng viÖc t¸c oai, t¸c qu¸i nh­ vËy? HS: thêi chóa TrÞnh S©m, bä ho¹n quan hÇu cËn trong phñ chóa rÊt ®­îc chóa sñng ¸i bëi chóng cã thÓ gióp chúa đắc lực hơn trong việc ăn chơi, hưởng lạc  chóng û thÕ hoµnh hµnh... GV: Trước những thủ đoạn đó của bọn quan lại, người d©n r¬i vµo t×nh c¶nh nh­ thÕ nµo? T×m nh÷ng chi tiÕt tả lại cảnh đó? HS: ph¸t hiÖn, tr¶ lêi. GV: t/g kÕt thóc bµi tuú bót b»ng c¸ch ghi l¹i mét sù việc có thực xảy ra trong gia đình mình, điều đó có ý nghÜa g×? HS: ...lµm t¨ng søc thuyÕt phôc cho nh÷ng chi tiÕt ch©n thực mà t/g đã ghi chép ở trên, làm cho cách viết thêm phong phú, sinh động. GV: Qua cách miêu tả đó t/h thái độ gì của t/g? HS: thái độ bất bình, phê bình kín đáo. H§3: GV: nªu nh÷ng thµnh c«ng vÒ mÆt nghÖ thuËt cña v¨n b¶n? HS:…. GV: V¨n b¶n ph¶n ¸nh ®iÒu g×? HS:…. 4. Cñng cè: GV hÖ thèng néi dung cña bµi. 5. Hướng dẫn: - ChuÈn bÞ bµi: Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ- Håi 14. - Xem l¹i KT lÞch sö cã liªn quan, tr¶ lêi c©u hái sgk.. Lop6.net. b¹o, v« lý bÊt c«ng. - LÊy cña d©n chËu hoa, c©y c¶nh, chim quý để dâng chúa. - Doạ dân để lấy tiền.. III. Tæng kÕt 1. VÒ nghÖ thuËt Thµnh c«ng víi thÓ lo¹i tuú bót: - Phản ánh con người và sự việc cụ thể, chân thực, sinh động bằng các phương pháp: liệt kê, miêu tả, so s¸nh. - X©y dùng ®­îc nh÷ng h×nh ¶nh đối lập. 2. VÒ néi dung Phản ánh cuộc sống xa hoa vô độ cïng víi b¶n chÊt tham lam, tµn b¹o, v« lý bÊt c«ng cña bän vua chóa, quan l¹i phong kiÕn..

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Ngµy gi¶ng: 9A:………… 9B………….. TiÕt 23 -V¨n b¶n: HOµNG L£ NHÊT THèNG CHÝ (TrÝch Håi thø 14- Ng« Gia V¨n Ph¸i). I/ Mục tiêu cần đạt: Gióp HS: - Cảm nhận được vẻ đẹp hào hùng của người anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ trong chiến công đại phá quân Thanh, sự thảm bại của bọn xâm lược và số phận của lũ vua quan phản dân hại nước; qua đó thấy đước quan điểm ý thức của tác giả. - Hiểu sơ bộ về thể loại và đánh giá giá trị nghệ thuật của lối văn trần thuật kết hợp miêu tả chân thực, sinh động. - RÌn kü n¨ng ph©n tÝch t¸c phÈm v¨n xu«i cæ, häc tËp trÇn thuËt kÕt hîp miªu t¶. - Giáo dục lòng tự hào về truyền thống chống ngoại xâm kiên cường của cha ông. Tự hào về người anh hùng áo vải Quang Trung. II/ ChuÈn bÞ: 1. §å dïng d¹y häc: HS: sưu tầm tư liệu lịch sử liên quan đến bài học. 2. Phương pháp: Đọc diễn cảm, vấn đáp, liên hệ III/ Các hoạt động dạy học: 1. Tæ chøc: 9A………………………………..9B…………………………… 2.KiÓm tra: Nêu giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật của văn bản Chuyện Người con gái Nam Xương của NguyÔn D÷. 3. Bµi míi: Hoạt động của thầy và trò Néi dung. A. MôC TI£U CÇN §¹T Gióp HS: B. CHUÈN BÞ C. HO¹T §éNG D¹Y HäC Hoạt động của giáo viên và học sinh Hoạt động 1. Đọc, tìm hiểu chung về v¨n b¶n.. Yêu cầu cần đạt I. §äc, t×m hiÓu chung vÒ v¨n b¶n. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> GV yªu cÇu HS nªu vµi nÐt vÒ t¸c gi¶.. GV yªu cÇu HS giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ t¸c phÈm.. HS t×m hiÓu 1 sè tõ khã trong SGK. GV yªu cÇu HS cho biÕt néi dung chính của tác phẩm (đại ý).. 1. T¸c gi¶ Ng« gia v¨n ph¸i lµ mét nhãm c¸c t¸c gi¶ dßng hä Ng« Th× ë lµng T¶ Thanh Oai (Hµ T©y) - mét dßng hä lín tuæi vãi truyÒn thèng nghiªn cøu sáng tác văn chương ở nước ta. * Ng« Th× ChÝ (1753-1788) - Con cña Ng« Th× Sü, em ruét cña Ng« Th× NhËm, tõng lµm tíi chøc Thiên Thư bình chướng tỉnh sự, thay anh lµ Ng« Th× NhËm ch¨m sãc gia đình không thích làm quan. - Văn chương của ông trong sáng, gi¶n dÞ, tù nhiªn m¹ch l¹c. - ViÕt 7 håi ®Çu cña Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ cuèi n¨m 1786. * Ng« Th× Du (1772-1840) - Ch¸u gäi Ng« Th× SÜ lµ b¸c ruét. - Häc rÊt giái, nh­ng kh«ng dù khoa thi nµo. N¨m 1812 vua Gia Long xuèng chiÕu cÇu hiÒn tµi, «ng ®­îc bổ làm đốc học Hải Dương, ít lâu lui vÒ quª lµm ruéng, s¸ng t¸c v¨n chương. - Là người viết tiếp 7 hồi cuối của Hoàng Lê nhất thống chí (trong đó cã håi 14). - T¸c phÈm cã tÝnh chÊt chØ ghi chÐp sù kiÖn lÞch sö x· héi cã thùc, nh©n vật thực, địa điểm thực. - Lµ cuèn tiÓu thuyÕt lÞch sö - viÕt bằng chữ Hán theo lối chương hồi. - Gåm 17 håi. 2. Chó thÝch (SGK) 3. T¸c phÈm - T¸c phÈm lµ bøc tranh hiÖn thùc réng lín vÒ x· héi phong kiÕn ViÖt Nam kho¶ng 30 n¨m cuèi thÕ kû XVII vµ mÊy n¨m ®Çu thÕ kû XIX, trong đó hiện lên cuộc sống thối nát cña bän vua quan triÒu Lª - TrÞnh. - Chiªu Thèng lo cho c¸i ngai vµng. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> GV: Håi 14 cã thÓ chia lµm mÊy phÇn? Néi dung tõng phÇn? HS th¶o luËn tr¶ lêi. Hoạt động 2. Đọc - hiểu văn bản GV: NhËn ®­îc tin c¸o cÊp, NguyÔn Huệ có thái độ gì?. GV: Qua thái độ và hành động của NguyÔn HuÖ, cã thÓ thÊy NguyÔn Huệ là người như thế nào trước nh÷ng biÕn cè lín? HS th¶o luËn, tr¶ lêi. GV: Trong lêi dô lÝnh, Quang Trung nhËn ®inh t×nh h×nh thêi cuéc, thÕ tương quan chiến lược giữa ta và địch, đồng thời, còn chỉ cho họ rõ. môc rçng cña m×nh, cÇu viÖn nhµ Thanh kÐo qu©n vµo chiÕm Th¨ng Long. - Người anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ đại phá quân Thanh, lập nên triều đại Tây Sơn rồi mất. Tây Sơn bị diệt, Vương triều Nguyễn bắt đầu (1802). 4.Bè côc Håi 14 cã thÓ chia lµm ba phÇn: - Phần một (từ đầu đến “hôm ấy nh»m vµo ngµy 25 th¸ng Ch¹p n¨m MËu Th©n (1788)”): §­îc tin quan Thanh đã chiếm Thăng Long, Bắc Bình Vương lên ngôi hoàng đế và cÇm qu©n dÑp giÆc. - PhÇn hai (tõ “Vua Quang Trung tù mình đốc suất đại binh” đến “rồi kÐo vµo thµnh”): Cuéc hµnh qu©n thÇn tèc vµ chiÕn th¾ng lÉy lõng cña vua Quang Trung. - PhÇn ba (cßn l¹i): H×nh ¶nh thÊt b¹i th¶m h¹i cña bän x©m l¨ng vµ lò vua quan bán nước. II. §äc - hiÓu v¨n b¶n 1. Hình tượng người anh hùng NguyÔn HuÖ - Tiếp được tin báo, Bắc Bình Vương “giËn l¾m”. - Họp các tướng sỹ - định thân chinh cầm quân đi ngay; lên ngôi vua để chính danh vị (dẹp giặc xâm lược trị kÎ ph¶n quèc). Ngày 25-12: Làm lẽ xong, tự đốc suất đại binh cả thuỷ lẫn bộ, đến NghÖ An ngµy 29-12. - Gặp người cống sĩ (người đỗ cử nhân trong kỳ thi Hương) ở La Sơn. - Mé thªm qu©n (3 xuÊt ®inh lÊy một người), được hơn một vạn quân tinh nhuÖ. a) Nguyễn Huệ là người bình tĩnh, hành động nhanh, kịp thời, mạnh. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> ®iÒu g×? HS th¶o luËn, tr¶ lêi. GV: Lời dụ lính có tác động như thế nµo? HS th¶o luËn, tr¶ lêi.. GV: Qua việc làm đó, em còn cảm nhận được gì về người anh hùng NguyÔn HuÖ? HS th¶o luËn, tr¶ lêi. GV: sau khi duyệt binh biểu dương lức lượng và khí thế quân sĩ ở Nghệ An, Quang Trung kéo quân đến Tam Điệp (Ninh Binh), Quang Trung đã ph©n tÝch sù viÖc vµ xÐt ®o¸n bÒ t«i nh­ thÕ nµo? HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi.. GV: Tµi dïng binh cña NguyÔn HuÖ cßn ®­îc thÓ hiÖn qua viÖc tæ chøc các trận đánh, em hãy chứng minh? HS tr¶ lêi.. mẽ, quyết đoán trước những biến cố lín. b) TrÝ tuÖ s¸ng suèt, nh¹y bÐn m­u lược - Khẳng định chủ quyền dân tộc. - Nªu bËt chÝnh nghÜa cña ta - phi nghĩa của địch và dã tâm xâm lược cña chóng - truyÒn thèng chèng ngo¹i x©m cña d©n téc ta. - Kêu gọi đồng tâm hiệp lực, ra kỷ luật nghiêm, thống nhất ý chí để lập c«ng lín. Lêi dô lÝnh nh­ mét lêi hÞch ng¾n gän cã søc thuyÕt phôc cao (cã t×nh, cã lý). - Kích thích lòng yêu nước, truyền thống quật cường của dân tộc, thu phôc qu©n lÝnh khiÕn hä mét lßng đồng tâm hiệp lực, không dám ăn ở hai lßng. c) Nguyễn Huệ là người luôn sáng suốt, mưu lược trong việc nhận định t×nh h×nh, thu phôc qu©n sÜ. - Theo binh ph¸p “Qu©n thua chÐm tướng”. - Hiểu tướng sĩ, hiểu tường tận năng lực của bề tôi, khen chê đúng người, đúng việc. - Sáng suốt mưu lược trong việc xét đoán dùng người. - T­ thÕ oai phong lÉm liÖt. - Chiến lược: Thần tốc bất ngờ, xuất quân đánh nhanh thắng nhanh (hơn 100 c©y sè ®i trong 3 ngµy). - Tµi qu©n sù: n¾m b¾t t×nh h×nh địch và ta, xuất quỷ nhập thần. - TÇm nh×n xa tr«ng réng - niÒm tin tuyệt đối ở chiến thắng, đoán trước ngµy th¾ng lîi. d) Lµ bËc kú tµi trong viÖc dïng binh: bÝ mËt, thÇn tèc, bÊt ngê. TrËn Hµ Håi: v©y kÝn lµng, b¾c loa. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> truyÒn gäi, qu©n lÝnh bèn phÝa d¹ ran, quân địch “rụng rời sợ hãi”, đều xin hàng, không cần phải đánh. Trận Ngäc Håi, cho qu©n lÝnh lÊy v¸n ghép phủ rơm dấp nước làm mộc GV: H·y nhËn xÐt nghÖ thuËt miªu t¶ che, khi gi¸p l¸ cµ th× “qu¨ng v¸n xuống đất, ai nấy cầm dao chém trận đánh của Nguyễn Huệ? HS th¶o luËn, tr¶ lêi. bõa…” khiÕn kÎ thï ph¶i khiÕp vÝa, ch¼ng mÊy chèc thu ®­îc thµnh. GV: Quân xâm lược nhà Thanh được Bằng cách khắc hoạ trực tiếp hay t¸c gi¶ miªu t¶ nh­ thÕ nµo? gi¸n tiÕp, víi biÖn ph¸p t¶ thùc, h×nh HS theo dâi v¨n b¶n, tr¶ lêi. tượng người anh hùng dân tộc hiện lên đẹp đẽ tài giỏi, nhân đức. - Khi miêu tả trận đánh của Nguyễn Huệ, với lập trường dân tộc và lòng yêu nước, tác giả viết với sự phấn chÊn, nh÷ng trang viÕt chan thùc cã mµu s¾c sö thi. 2. Hình ảnh bọn xâm lược và lũ tay sai bán nước. a) Sự thảm bại của quân tướng nhà Thanh: GV: Hình ảnh bọn vua tôi phản nước, - Không đề phòng, không được tin h¹i d©n ®­îc thÓ hiÖn trong ®o¹n cÊp b¸o. trÝch nh­ thÕ nµo? - Ngµy mång 4, qu©n giÆc ®­îc tin HS ph¸t hiÖn, tr¶ lêi. Quang Trung đã vào đến Thăng Long: + T«n SÜ NghÞ sî mÊt mÆt, ngùa không kịp đóng yên, người không kịp mặc áo giáp, nhằm hướng bắc mµ ch¹y. + Qu©n sÜ ho¶ng hån, tranh nhau Hoạt động 3. Tổng kết qua cÇu, x« nhau xuèng s«ng, s«ng GV hướng dẫn HS tổng kết. NhÞ Hµ bÞ t¾c nghÏn. b) Sè phËn th¶m h¹i cña bän vua t«i phản nước, hại dân: - Vua Chiªu Thèng véi cïng bän th©n tÝn “®­a th¸i hËu ra ngoµi”, chạy bán sống bán chết, cướp cả thuyền của dân để qua sông, “luôn mÊy ngµy kh«ng ¨n”. - §uæi kÞp T«n Sü NghÞ, vua t«i “nh×n nhau than thë, o¸n giËn ch¶y. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> nước mắt” đến mức “Tôn Sỹ Nghị còng lÊy lµm xÊu hæ”. III. Tæng kÕt 1.VÒ néi dung Víi c¶m quan lÞch sö vµ lßng tù hµo dân tộc, các tác giả đã tái hiện một cách chân thực, sinh động hình ảnh NguyÔn HuÖ vµ h×nh ¶nh th¶m b¹i của quân xâm lược cùng bọn vua quan bán nước. 2. VÒ nghÖ thuËt - Kh¾c ho¹ mét c¸ch râ nÐt h×nh tượng người anh hùng Nguyễn Huệ giµu chÊt sö thi. - KÓ sù kiÖn lÞch sö rµnh m¹ch ch©n thùc, kh¸ch quan, kÕt hîp víi miªu tả sử dụng hình ảnh so sánh độc lập.. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span>