Giáo án Ngữ văn 8 - Tuần 22 - Năm học 2009-2010 - Nguyễn Văn Thanh

<span class='text_page_counter'>(1)</span>GIÁO ÁN NGỮ VĂN 8 (HKII) Tuaàn 22 BAØI 21: Tiết 85: Ngắm trăng, Đi đường. Tieát 86: Caâu caûm thaùn. Tieát 87+88: Vieát baøi taäp laøm vaên soá 4.. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT Vaên: Giuùp HS: -Cảm nhận được tình yêu thiên nhiên thắm thiết và phong thái ung dung của Bác Hồ dù trong hoàn cảnh tù ngục. -Thấy được sức hấp dẫn nghệ thuật của bài thơ -Bài “ Đi đường “ hiểu được ý nghĩa tư tưởng : Từ việc đi đường núi mà gợi ra bài học đường đời Tieáng Vieät Củng cố và nâng cao kiến thức về câu cảm thán và câu trần thuật đã học ở Tiểu học, nắm vững đặc điểm hình thức và chức năng của hai kiểu câu này. Laøm Vaên Vận dụng kiến thức về văn bản thuyết minh để làm tốt bài tập làm văn số 5. Tieát 85:. Ngaém Traêng. I. MUÏC ÑÍCH YEÂU CAÀU: II.TIEÁN TRÌNH GIAÛNG DAÏY: 1. Oån định lớp 2. Kieåm tra baøi cuõ -Đọc thuộc lòng bài thơ “ Tức cảnh Pắc Pó “ -Phaân tích giaù trò noäi dung vaø ngheä thuaät baøi thô treân 3. Giới thiệu bài : Năm lớp 7 các em đã học một số bài thơ của Bác viết về trăng như: “ Cảnh khuya, Rằm tháng giêng “.Tình yêu thiên nhiên, phong thái ung dung, lạc quan luôn là vẻ đẹp trong tâm hồn Bác. Trăng với Bác luôn là bạn tri âm tri kỷ. Các em sẽ hiểu rõ hơn qua baøi hoïc ngaøy hoâm nay: “ Ngaém Traêng “. Hoïat ñoâng cuûa giaùo vieân. Hoạt động của học sinh. Ghi baûng. Học sinh đọc phần chú thích Đọc –hiểu chú thích : Hoạt động 1: 1. Taùc giaû: Hoà Chí Minh Giới thiệu tập “ Nhật ký ( Sgk tr 37,38). Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Hoïat ñoâng cuûa giaùo vieân trong tuø “ cuûa Hoà Chí Minh -Em haõy neâu hoøan caûnh saùng taùc baøi thô ? -Giáo viên đọc một lần và hướng dẫn đọc -Gọi học sinh đọc văn bản phieân aâm, dòch nghóa dòch thô Hoạt động 2 -Tìm hiểu nghĩa chữ Hán Nại nhược hà /khó hững hờ Câu hỏi tu từ : nại nhược hà ? (Biết làm thế nào ? ) đó là sự xoán xang, boái roái cuûa moät taâm hoàn ngheä só raát nhaïy caûm trước vẻ đẹp của thiên nhiên - Dịch là “ Khó hững hờ “ ta lại hiểu : nhân vật trữ tình quá bình thản, có phần hững hờ chứ không rung cảm như trong câu thơ chữ Hán -Hai caâu thô sau coù keát caáu đăng đối : đối trong từng câu và đối hai câu với nhau. Bản dịch đã làm mất đi cấu trúc đăng đối làm giảm đi sức truyeàn caûm cuûa baøi thô. Hoạt động 3: Tìm hieåu vaên baûn -Bác đã ngắm trăng trong hoàn cảnh như thế nào? -Taïi sao Baùc laïi vieát:Trong tuø không rượu cũng không hoa ? Trăng,hoa,thơ,rượu là những thuù vui tinh thaàn cao quí cuûa caùc tao nhaân maëc khaùch ngaøy xưa.Trước ánh trăng đẹp họ thường uoáng rượu,ngắm hoa,ngâm thơ thì sự thưởng thức trăng đó mới thú vị,mĩ maõn. -Điệp từ “không” nhấn mạnh cái thiếu của người tù-một chieán só coù taâm hoàn ngheä só trước vẻ đẹp của thiên nhiên.. Hoạt động của học sinh. Ghi baûng. 2.Taùc phaåm: -Bác ngắm trăng trong hoàn a) Xuất xứ: Trích trong cảnh bị tù đày. taäp”Nhaät kyù trong tuø”.Taäp thơ viết bằng chữ Hán gồm 133 baøi. - 3 HS đọc -Bài thơ được sáng tác trong khoảng thời gian Bác bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam ở Quảng -Hsgiải thích: Khó hững hờ Tây (Trung Quốc) (8/19429/1943) -Khoù queân caûnh ñeâm nay -Nhà thơ không thể hờ hững b) Thể loại : thất ngôn tứ được. tuyeät.. II. Đọc hiểu văn bản -Khai đề : Trong tù không rượu cũng khoâng hoa Điệp từ “ không “ nhấn maïnh caùi thieáu trong thuù vui tinh thaàn cuûa thi nhaân . -Bác ngắm trăng trong hoàn -Thừa đề : cảnh bị tù đày. Cảnh đẹp đêm nay khó -Trong hoàn cảnh bị giam hững hờ cầm nhà tù làm gì có rượu Tâm hồn rung động mãnh ,hoa cho tuø nhaân. liệt của người tù trước cảnh ( Hs có thể có ý kiến khác) trăng đẹp .. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Hoïat ñoâng cuûa giaùo vieân -Gvcho HS đọc câu 2 -Em hieåu taâm traïng cuûa Baùc ra sao trước vẻ đẹp ánh traêng? -Baùc caûm thaáy boái roái ,xoán xang trong loøng. +Hai câu thơ đầu thể hiện nét đẹp gì trong tâm hồn Bác trước cảnh trăng đẹp? Trước cảnh đẹp như thế dù đang là người tù Bác vẫn là người yêu thiên nhiên một cách say mê quên cả những gian nan, cực khổ chốn lao tù .-HOẠT ĐỘNG 4 : -Gọi Hs đọc 2 câu cuối Gvcho HS quan sát đối chiếu bản phiên âm với bản dịch thô -Em hãy nhận xét về sự sắp xếp vị trí các từ?. Hoạt động của học sinh -Taâm traïng boái roái,xoán xang.Bác không thể hững hờ được trước vẻ đẹp của ñeâm traêng saùng.. -Một con người yêu thiên nhieân . -Moät phong thaùi ung dung ,lạc quan yêu đời.. -HS đọc thơ -Nhaän xeùt:Baûn phieân aâm coù cấu trúc đối Nhaân-nguyeät Nguyeät-thi gia Chữ song đứng giữa câu tạo sự cân xứng trong từng câu vaø caû caëp caâu. -Baûn dòch :khoù thaáy roõ pheùp đối -Người tù đang thả tâm hồn vượt ra ngoài song sắt để -Việc sử dụng nghệ thuật đối ngắm trăng sáng.Trăng có hiệu quả như thế nào về ý cũng như một ngưới bạn vượt qua chắn song nhà tù nghóa ? -Cấu trúc đối thể hiện mối tìm đến ngắm nhà thơ. giao hòa giữa người và trăng…. +Qua đó em thấy bài thơ toát lên vẻ đẹp gì ở Bác ? Một sức mạnh tinh thần kì dieäu.Baøi thô giuùp ta coù caùi nhìn hai phía.Phía naøy laø nhaø tù đen tối,là hiện thực tàn bạo còn ngoài kia là vầng trăng thơ mộng , là thế giới của cái đẹp, bầu trời tự do. Ở giữa là song sắt nhà tù nhưng song sắt nhà tù trở nên bất lực,vô nghĩa người tù đã biến. Ghi baûng. -Baùc khoâng chæ laø nhaø Caùch maïng maø coøn laø nhaø thô, một tâm hồn nghệ sĩ với tình yeâu thieân nhieân, phong thái ung dung tự tại.. Lop8.net. -Chuyển - hợp : Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ Trăng nhòm khe cửa ngắm nhaø thô ( Đối, nhân hóa ) Sự giao hòa gắn bó giữa người và trăng, bạn tri âm tri kyû. Tình yeâu thieân nhieân, phong thái ung dung tự tại, bản lĩnh phi thường của người chiến sĩ – nghệ só III. Toång keát Ghi nhớ SGK Tr38.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Hoïat ñoâng cuûa giaùo vieân maát maø chæ coù nhaø thô vaø aùnh traêng. Hai taâm hoàn tri aâm tri kỷ tìm đến với nhau. Ta hiểu được tình yêu thiên nhieân,moät tinh thaàn “theùp”, một phong thái ung dung vượt lên mọi hoàn cảnh ở Bác. Thân thể ở trong lao Tinh thần ở ngoài lao… HOẠT ĐỘNG 5 Caâu hoûi thaûo luaän: Caâu 5* (Sgk tr 38) Raèm thaùng gieâng Caûnh khuya Trung thu …. Ở mỗi bài Bác sáng tác trong từng hoàn cảnh khác nhau nhưng tất cả đều thể hiện 1 tâm hồn nghệ sĩ luôn mở ra giao hòa với ánh trăng. HOẠT ĐỘNG 6 -Em haõy neâu giaù trò noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa baøi thô ? -Baøi thô tieâu bieåu cho phong cách của Bác mang đậm màu saéc coå ñieån nhöng raát hieän đại.Thể thơ tứ tuyệt giản dị mà hàm súc cùng với phép đối,nhân hóa ta hiểu được tâm hồn nghệ sĩ của người chiến sĩ vĩ đại.. Hoạt động của học sinh. Caùc nhoùm HS thaûo luaän : -đọc những bài thơ có trăng -Nhaän xeùt traêng trong thô Baùc. -Thể thơ tứ tuyệt Sử dụng phép đối, nhân hoùa -Tình yeâu thieân nhieân,phong thaùi ung dung của Bác bất chấp hoàn cảnh nguïc tuø.. 4.Cuûng coá:Neâu giaù trò noäi dung vaø ngheä thuaät baøi thô treân . 5.Daën doø:Hoïc thuoäc loøng 2 baøi thô. . Đi đường (Tự học có hướng dẫn). Lop8.net. Ghi baûng.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Họat động của giáo viên. Hoạt động của học sinh. Hoạt động 1: Huớng dẫn đọc văn bản Phieân aâm ,dòch nghóa, dòch thô. Hoạt động 2 Giải nghĩa một số từ ngữ Haùn Vieät (SGK /Tr 39)ø. Hoạt động 3: Tìm hieåu vaên baûn -Giới thiệu hoàn cảnh saùng taùc baøi thô: -Trích trong taäp “Nhaät kí trong tuø” -Những khó khăn vất vả trong thời gian Bác bị giam caàm . +Hai câu thơ đầu nói lên nỗi vất vả của người đi đường, đó là những vất vả naøo? +Các điệp từ :tẩu lộ,trùng san nhaèm nhaán maïnh ñieàu gì? -Trên đường đi gặp hết lớp núi này sang lớp núi khaùc. Khoù khaên choàng chaát khoù khaên, gian lao noái tieáp gian lao.  Baùc suy ngaãm veà noãi gian lao trieàn mieân cuûa việc đi đường núi cũng như con đường cách mạng,con đường đời. -Mọi gian lao đều kết thúc khi người đi đường lên tới đỉnh cao chót. +Bài thơ gợi cho em suy. Học sinh đọc văn bản. Ghi baûng I.Đọc –Hiểu chú thích: II.Đọc_Hiểu văn bản:. Hs đọc chú thích -Nhaän xeùt baøi thô dòch: Có sự thay đổi sang thơ lục bát nhưng vẫn giữ được ý sát với nguyên taùc.. 1)Xuất xứ:Trích”Nhật kí trong tuø”. 2)Thể loại:Thất ngôn tứ tuyeät. Baûn dòch:Thô luïc baùt. III.Ghi nhớ: SGK /Tr 40. -Chaân tay bò cuøm troùi -Daàm möa ,daõi naéng -Treøo heát nuùi naøy qua nuùi khaùc -đường đồi núi trập trùng, hiểm trở,người đi đường gaëp nhieàu vaát vaû. -Con đường Cách mạng cũng lắm chông gai, thử thaùch.. Hai câu chuyển, hợp: Nuùi coù cao bao nhieâu thì cũng tới đỉnh tận cùng. Trèo lên tới đỉnh là lúc khoù khaên keát thuùc. Con đường Cách mạng. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Họat động của giáo viên. Hoạt động của học sinh. nghĩ gì về thái độ con người trước con đường đời đầy khó khăn thử thách? -Đuờng đi càng khó khăn thì việc đến đích là niềm vui sướng của người chiến thắng. Con người ung dung ngắm cảnh từ trên ñænh nuùi cao . +Hai câu thơ này, ngoài ý nghóa mieâu taû coøn nguï yù gì nữa không? +Bài thơ có 2 lớp nghĩa: -Nghĩa đen:việc đi đường nuùi -Nghĩa bóng:Con đường Caùch maïng laâu daøi vaø gian khoå,neáu kieân trì beàn chí nhất định sẽ thắng lợi.. càng gian khổ con người càng được tôi luyện.. Ghi baûng. -Phong thái ung dung tự taïi cuûa Baùc. -Con người cần kiên trì beàn chí.. -. 4.Cuûng coá:Neâu giaù trò noäi dung vaø ngheä thuaät baøi thô treân . 5.Hoïc thuoäc loøng baøi thô.. . Tieát 86:. CAÂU CAÛM THAÙN. I. MUÏC ÑÍCH YEÂU CAÀU: II.TIEÁN TRÌNH GIAÛNG DAÏY:. 1. Ổn định lớp : 2. Kieåm tra baøi cuõ: -Theá naøo laø caâu caàu khieán ? Cho VD . -Nêu đặc điểm và chức năng của câu cầu khiến . 3. Giới thiệu bài: Giáo viên đọc một đọan thơ có câu cảm thán. Baøi hoïc hoâm nay chuùng ta seõ tìm hieåu veà caâu caûm thaùn. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Hoạt động của giáo viên HOẠT ĐỘNG 1: -Gọi hs đọc các VD trong SGK -Treo bảng phụ : có ghi các đọan trích a vaø b Em haõy xaùc ñònh caâu caûm thaùn trong caùc VD treân +Dấu hiệu, hình thức nào cho em biết đó là câu cảm thán ? (có những từ ngữ cảm thán như : than ôi, hỡi ơi…) (Khi viết thường được kết thúc baèng daáu chaám than (Tuy nhieân khoâng phaûi taát caû caùc caâu caûm thán đều kết thúc bằng dấu chaám than). VD: Đau đớn thay phận đàn bà . +HS cho VD HOẠT ĐỘNG 2 : +Trong đọan trích a tác giả mở đầu bằng câu: Hỡi ơi Lão Hạc ! nhaèm theå hieän ñieàu gì ? -Nhö vaäy caâu caûm thaùn laø caâu có những từ ngữ cảm thán và dùng để bộc lộ trực tiếp cảm xúc của người nói người viết. -Các em đã học câu nghi vấn, cầu khiến cũng có chức năng bộc loä caûm xuùc. Vaäy muoán phaân bieät câu cảm thán ta dựa vào đâu ? -Bieåu thò baèng phöông tieän ñaëc thù từ ngữ cảm thán : ôi, than ôi, hỡi ơi, thay, biết bao Hs cho VD ,GV gợi tình huống BT3 /tr 45 HOẠT ĐỘNG 3: -Khi viết đơn từ, biên bản hợp đồng hay trình bày kết quả 1 bài toán, em có dùng câu cảm thán. Hoạt động của học sinh -HS đọc to các đọan trích a b trang 43. +Caâu caûm thaùn: Hỡi ơi Lão Hạc ! Than oâi ! +Có những từ ngữ cảm thán: hỡi ơi, than ôi, ôi…. Ghi baûng I.ÑAËC ÑIEÅM VAØ CHỨC NĂNG: Ví duï: a)Hỡi ơi lão Hạc!..... b)Than ôi!Thời oanh lieät nay coøn ñaâu? Là những câu cảm thaùn. -Thể hiện bằng các từ ngữ cảm thán:ôi, than ôi, chao(ôi), trời ơi…. -Bộc lộ trực tiếp cảm xúc của người nói/ viết.. -Câu cảm thán dùng để bộc lộtrực tiếp cảm xúc của người nói, người viết (2,3 hs nhaéc laïi). -Dựa vào những từ ngữ caûm thaùn VD: Ñeâm thu buoàn laém chò Haèng ôi !. -Tình yeâu meï daønh cho con thaät thieâng lieâng bieát bao! -Ôi một mặt trời đỏ rực!. Lop8.net. II. GHI NHỚ:SGK /TR 44.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Hoạt động của giáo viên. Hoạt động của học sinh. khoâng ? -Sử dụng ngôn ngữ tư duy logic, thuật ngữ khoa học, không biểu loä caûm xuùc neân khoâng duøng caâu caûm thaùn. -Không dùng vì đó là những loại văn bản hành chính, khoa học, không sử dụng ngôn ngữ biểu lộ caûm xuùc. Ghi baûng. +Câu cảm thán thường sử dụng ở -Trong ngôn ngữ nói hằng những lọai văn bản nào ? ngaøy, trong caùc taùc phaåm vaên chöông -HS đọc lại phần ghi nhớ trang 44. III. LUYEÄN TAÄP : 1. Chỉ có những câu cảm thán sau : a) Than oâi! Lo thay! Nguy thay! b) Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi ! c) Chao oâi …mình thoâi. Vì có những từ ngữ cảm thán và bộc lộ trực tiếp cảm xúc của người nói 2.Câu hỏi tu từ mang tính chất của câu cảm thán vì nó cũng bộc lộ cảm xúc a) Lời thở than b) Tâm sự của người chinh phụ c) Taâm traïng beá taéc… d) Sự ân hận 3.Về nhà làm (GV đã hướng dẫn ) 4.Củng cố: Thế nào là câu cảm thán? Nêu đặc điểm hình thức và chức năng. 5.Dặn dò:Học và làm bài .Soạn câu trần thuật.  Tieát 87+88:. VIEÁT BAØI TAÄP LAØM VAÊN SOÁ 4 VAÊN THUYEÁT MINH Gv chọn 1 trong các đề bài ở mục II.2 SGK /tr 36 ĐỀ 1: Giới thiệu một đồ dùng trong học tập hoặc trong sinh hoạt.. . Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span>