Giáo án môn Ngữ văn 6 - Tiết học 33, 34: Ngôi kể và lời kể trong văn tự sự

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6 – Lª ThÞ Thanh H¶i 2009 NS: 9/10/08 NG: 13/10/08. N¨m häc 2008 -. TiÕt 33 + 34 - TËp lµm v¨n Ng«i kÓ vµ lêi kÓ trong v¨n tù sù A. Môc tiªu 1. Kiến thức : Học sinh nắm vững đặc điểm của hai loại ngôi kể : ngôi thứ nhất và ng«i thø 3, t¸c dông cña tõng l¹o ng«i kÓ - Phân tích các ngôi kể trong các truyện đã học, đã đọc, chuẩn bị lựa chọn sử dụng ng«i kÓ thÝch hîp trong bµi viÕt cña m×nh. 2. KÜ n¨ng : LuyÖn tËp theo h×nh thøc nhí l¹i, thÊy ®­îc sù kh¸c biÖt cña tõng ng«i kÓ. 3. Thái độ : Tôn trọng cách sử dụng ngôi kể, sáng tạo khi dùng lời kể, ngôi kể. B. ChuÈn bÞ: GV : B¶ng phô(m¸y chiÕu), hÖ thèng c©u hái. HS : Nghiên cứu bài theo sự hướng dẫn của GV. C. Phương pháp : Quy nạp thực hành, đàm thoại. D.Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học. I. ổn định(1’) II. KTBC(5’): ? Tr×nh bµy dµn ý cña mét bµi v¨n tù sù? III. Bµi míi Giíi thiÖu bµi. - Khi kể chuyện, người kể thường đứng ở ngôi nào ? - Vì sao có khi người kể xưng “tôi”, có khi không ? Khi xưng tôi, tác gi¶ kÓ nh­ thÕ nµo ? Hoạt động của học sinh. Ghi b¶ng. Hoạt động 1(35’) : Hướng dẫn tìm hiểu lý thuyÕt. ? Ng«i kÓ lµ g× ? HS: - Là vị trí giao tiếp mà người kể sử dụng khi kÓ chuyÖn. ? Khi kể xưng “tôi” thì đó là ngôi thứ mấy trong kÓ chuyÖn ? HS: - Khi người kể xưng “tôi”  ngôi thứ nhất. - Khi người kể giấu mình, gọi sự vật bằng tên của chúng, kể như người ta kể, thì gọi là ngôi kÓ thø ba.. A, Lý thuyÕt: Ng«i kÓ vµ vai trß cña ng«i kÓ trong v¨n tù sù. I. Ng«i kÓ. - Ngôi kể là vị trí giao tiếp mà người kÓ sö dông khi kÓ chuyÖn. - Cã thÓ kÓ theo ng«i thø nhÊt hoÆc theo ng«i thø 3.. II. Vai trß cña ng«i kÓ trong v¨ tù sù. GV: Treo b¶ng phô cã chøa ng÷ liÖu 2 ®o¹n 1. Ng÷ liÖu/ SGK/88. 118 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6 – Lª ThÞ Thanh H¶i 2009 v¨n. ? Học sinh đọc đoạn văn số 1? HS: §äc. ? Người kể gọi tên các nh©n vËt lµ g× ? HS: - Người kể gọi tên các nhân vật : chính tªn cña chóng, tù giÊu m×nh ®i nh­ lµ kh«ng cã mÆt( vua, th»ng bÐ, hai cha con,sø gi¶, chim sÎ, hä, em bÐ, cha, m×nh, nhµ vua…) ? Khi đó (khi sử dụng ngôi kể như thế) tác giả(người kể ) đang ở đâu và có thể làm nh÷ng g×? HS: - Tuy người kể giấu mình nhưng có mặt ở khắp mọi nơi, gọi sự vật như “người ta gọi”. + Lóc ®Çu anh ta ë cung vua, biÕt ®­îc ý nghÜ của vua và đình thần, đặc biệt là ý định của vua, muèn thö th»ng bÐ thªm mét lÇn n÷a. + Tiếp theo người kể lại có mặt ở công quán để chứng kiến cảnh 2 cha con đang ăn cơm tì có sứ giả nhà vua đến nghe lời đáp án của em bÐ. + Cuối cùng người kể lại có mặt tại cung vua để biết rằng “Vua nghe nói từ đó mới phục h¼n”. GV: Kể như thế người ta gọi là kể theo ngôi thø 3. ? Khi sử dụng ngôi thứ 3 để kể thì có những ­u ®iÓm g×? HS: - Kể theo ngôi thứ 3, người kể tự giấu m×nh, kh«ng xuÊt hiÖn trùc tiÕp, gäi nh©n vËt chính bằng tên gọi của chúng hoặc bằng đại tõ nh©n x­ng ng«I thø 3: «ng Êy, bÇ Êy, c« Êy… - TD: Mọi diễn biến hành động, thái độ của tất cả các nhân vật đều được miêu tả 1 cách linh ho¹t, tù do, kh«ng bÞ gß bã. - Cách kể này đảm bảo được tính khách quan của câu chuyện, khiến cho người đọc, người nghe c¶m gi¸c toµn bé c©u chuyÖn ®ang diÔn ra như chính nó đã từng có trong c/sống. Và 123 Lop6.net. N¨m häc 2008 -. 2. Ph©n tÝch.. 3. NhËn xÐt. * §o¹n v¨n 1: KÓ theo ng«i thø 3. - Người kể gọi tên các nhân vật : chÝnh tªn cña chóng, tù giÊu m×nh ®i nh­ lµ kh«ng cã mÆt. - Người kể có thể linh hoạt, tự do nh÷ng g× diÔn ra víi nh©n vËt. - §©y lµ ng«i kÓ hay ®­îc sö dông. - Ưu điểm : đảm bảo tính khách quan. - Nhược điểm : tính chủ quan.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6 – Lª ThÞ Thanh H¶i 2009 nhµ v¨n chÝnh lµ th­ kÝ ghi chÐp mét c¸ch trung thµnh vµ ®Çy s¸ng t¹o. ? Nh­ng kÓ theo ng«i thø 3 còng cã h¹n chÕ, đó là hạn chế nào? HS: Lêi kÓ thiÕu tÝnh chñ quan, Ýt mang mµu s¾c c¸ nh©n. ? HS đọc đoạn văn thứ 2? ? Trong đoạn này, người kể tự xưng mình là g× ? HS: Nhân vật Dế Mèn tự xưng “tôi”- người kÓ chuyÖn. ? Khi kÓ x­ng “ t«i” nh­ thÕ tøc lµ kÓ ë ng«i thø mÊy? HS: Ng«i thø nhÊt. Nh­ng kh«ng nhÊt thiÕt lµ t¸c gi¶. ? “T«i” ë ®©y cã ph¶i lµ t¸c gi¶ T« Hoµi kh«ng ? V× sao em biÕt? HS: DÕ mÌn tù x­ng lµ “t«i” – nh­ng “t«i” kh«ng ph¶i lµ t¸c gi¶ T« Hoµi mµ lµ n/v DÕ MÌn. Bëi DÕ MÌn ®ang kÓ vÒ viÖc v× sao mµ mình trở thành chàng dế thanh niên cường tr¸ng, tù miªu t¶ vÒ d¸ng vÎ bÒ ngoµi cña mình có kèm theo thái độ tự hào về bản thân. ? Khi kể ở ngôi thứ nhất, người kể có thể làm nh÷ng g×? HS: - Người kể có thể trực tiếp xuất hiện để dÉn d¾t toµn bé c©u chuyÖn, tøc lµ kÓ nh÷ng g× m×nh nghe, m×nh thÊy, m×nh tr¶i qua. V× thế có thể trực tiếp nói ra những cảm tưởng,ý nghÜ t/c¶m cña m×nh. ? Nếu ở ngôi kể thứ 3, người kể có khả năng lµm ®­îc nh­ thÕ hay kh«ng ? V× sao ? HS: Kh«ng. V× ng«i thø nhÊt lµ kÓ vÒ nh÷ng g× m×nh biÕt, m×nh thÊy, nh÷ng g× thuéc vÒ m×nh… ? Ưu, nhược điểm của ngôi kể này? Có thể thay đổi ngôi kể được không ? HS: - Người kể tự kể lại những gì mình biết, mình nghe, mình chứng kiến, mình đã trải quatù béc lé nh÷ng t/c¶m, suy nghÜ cña c¸ 124 Lop6.net. N¨m häc 2008 -. * §o¹n v¨n 2: Ng«i kÓ thø nhÊt.. - Người kể có thể trực tiếp kể ra nh÷ng g× m×nh nghe, thÊy, nghÜ... - Đây cũng là cách kể thường gặp trong v¨n tù sù.. - ¦u ®iÓm : mang ®Ëm tÝnh chñ quan. - Nhược điểm : hạn chế tính khách quan..

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6 – Lª ThÞ Thanh H¶i 2009 nh©n. - ¦u ®iÓm : mang ®Ëm tÝnh chñ quan, mµu s¾c c¸ nh©n. - Nhược điểm : hạn chế về tính khách quan. - Khi đã sử dụng ngôi thứ nhất, tác giả vẫn có thể thay đổi người kể, nhân vật kể chuyện. ? Trong 2 ng«i kÓ trªn, ng«i kÓ nµo cã thÓ kÓ tù do, kh«ng bÞ h¹n chÕ, cßn ng«i kÓ nµo chØ được kể những gì mình biết và đã trải qua? HS: - Ng«i thø nhÊt: chØ ®­îc kÓ nh÷ng g× m×nh biÕt… - Ng«i thø 3: cã thÓ kÓ tù do, kh«ng bÞ h¹n chÕ. GV bæ sung: Ng«i kÓ thø nhÊt lµ vÞ trÝ cña người kể cho phép kể những gì mình biết, m×nh thÊy, m×nh chÞu tr¸ch nhiÖm mét c¸ch c«ng khai. VÒ lÝ, “t«i” kh«ng thÓ kÓ nh÷ng g× mà tôi không biết và không nhìn thấy. Do đó kÓ theo ng«i thø nhÊt lµ mét sù h¹n chÕ trong tầm nhìn và hiểu biết của một người. Nhưng bï l¹i, do kÓ nh÷ng ®iÒu m×nh biÕt vµ c¶m thÊy cho nªn lêi kÓ th©n mËt, gÇn gòi mang màu sắc xúc cảm cá nhân. Khi người kể giả định theo ngôi kể thứ nhất của nhân vật là kể theo cái cảm của nhân vật ấy. Người xưng “t«i” Êy kh«ng ph¶i lµ t¸c gi¶. - Trong håi kÝ, tù truyÖn, nhËt kÝ, tïy bót, bót kí…người kể cũng xưng “tôi” và đó chính là t¸c gi¶. - Ngôi kể thứ 3: Người kể giấu mình nhưng biết hết từ bề ngoài cho đến ý nghĩ thầm kín cña nh©n vËt. C¸ch kÓ nµy gäi sù vËt theo ng«i thø 3(nã, chóng nã, tªn gäi sù vËt…) theo nhËn xÐt cña m×nh sao cho sù viÖc tù nã diÔn ra kh«ng bÞ h¹n chÕ vÒ kh«ng gian, thêi gian, đảm bảo tính khách quan. ? Hãy thử đổi ngôi kể trong đoạn 2 thành ng«i thø 3, tøc lµ thay “t«i” thµnh “DÕ MÌn”. Lúc đó em sẽ có một đoạn văn ntn? HS: Tù thay: 123 Lop6.net. N¨m häc 2008 -.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6 – Lª ThÞ Thanh H¶i N¨m häc 2008 2009 Đoạn văn: Bởi DM ăn uống có điều độ nên anh ta chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, Mèn đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tr¸ng. §«i cµng h¾n mÉm bãng…VÒ c¬ bản nội dung đoạn văn không thay đổi. ? Có thể thay đổi ngôi thứ 3 trong đoạn văn 1 thµnh ng«i thø nhÊt x­ng “t«i” ®­îc kh«ng? V× sao? HS: Th¶o luËn, tr¶ lêi: - Không nên đổi ngôi kể thứ 3 thành ngôi kể thứ nhất trong đoạn văn 1. Vì nếu đổi phải cÊu t¹o l¹i hÇu nh­ c¶ ®o¹n v¨n, ph¸ vì c¸ch kÓ ban ®Çu vµ néi dung truyÖn còng ph¶i thªm bít míi phï hîp víi c¸ch kÓ míi. ? Đến đây em hãy cho biết người kể xưng hô trong t¸c phÈm cã nhÊt thiÕt ph¶i lµ t¸c gi¶ kh«ng? ¦u ®iÓm vµ h¹n chÕ cña tõng ng«i kÓ nµy lµ g×? * Ghi nhí : SGK. ? Học sinh đọc ghi nhớ SGK? GV lưu ý: Tuy nhiên để kể cho linh hoạt, thú vị, người kể có thể lựa chọn ngôi kể thích hîp. - Trªn thùc tÕ, cã nh÷ng nhµ v¨n kÕt hîp c¶ 2 ng«i kÓ trªn, tøc lµ cã khi kÓ ë ng«i thø nhÊt(x­ng “t«i”) cã khi l¹i kÓ ë ng«i thø 3. VD: “ Thương nhớ mười hai”- Vũ Bằng. Tác giả đã để cho n/v chính xưng “tôi”, vào vai người dẫn truyện, tự bày tỏ nỗi lòng da diết trong lòng mình khi ở xứ người, nhớ Hà Nội, nhớ người vợ hiền lành nhớ bao kỉ niệm. Nh­ng xen vµo gi÷a nh÷ng trang tù thuËt Êy tác giả đã thay đại từ nhân xưng “tôi” bằng mét lo¹t c¸c c¸ch x­ng h« ë ng«i thø 3, khi thì gọi là “người chồng”, khi thì dùng h/ảnh “ người khách xa nhà”, khi thì gọi là “y”, có lúc l¹i dïng “anh ta”… B. LuyÖn tËp TiÕt 2: Bµi 1 : Hoạt động 2(40’) : Hướng dẫn luyện tập Định hướng: Thay các từ “TôI” ? BT1: Thay ng«i kÓ tõ thø 1 sang ng«i thø b»ng tõ “DÕ mÌn”. 3 ? Vµ nhËn xÐt ng«i kÓ ®em l¹i ®iÒu g× cho 123 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6 – Lª ThÞ Thanh H¶i N¨m häc 2008 2009 ®o¹n v¨n? - §o¹n míi nhiÒu tÝnh kh¸ch quan, HS : Suy nghĩ và làm bài tập trên giấy trong như là đang xảy ra, hiển hiện trước GV: gäi 1 em lªn tr×nh bµy, líp nhËn xÐt, mắt người đọc qua giọng kể của GV: Treo bảng phụ (chiếu) kết quả đúng (trên người trong cuộc. Bµi 2 : m¸y chiÕu). - Thay tÊt c¶ tõ ‘Thanh’ b»ng tõ ‘t«i’. - §o¹n v¨n kÎ theo ng«i thø nhÊt mang mµu s¾c chñ quan, thÓ hiÖn ? HS đọc y/c BT3? t/c¶m cña n/v©t. Bµi 3 : TruyÖn “C©y bót thÇn” kÓ theo ng«i thø 3. V× kh«ng cã nh©n ? §äc y/c BT4? vËt nµo x­ng “t«i” khi kÓ ? Bµi 4 : Trong truyÒn thuyÕt, cæ HS: Th¶o luËn, tr¶ lêi. tích người ta hay kể chuyện theo ngôi thø 3 mµ kh«ng kÓ theo ng«i thø nhÊt. V× - §ã lµ nh÷ng c©u chuyÖn do ND sáng tạo ra bằng trí tưởng tượng, có nhiÒu yÕu tè hoang ®­êng, k× ¶oGi÷ kh«ng khÝ truyÒn thuyÕt, cæ tÝch. - Kể theo ngôi thứ 3 đảm bảo tính kh¸ch quanGi÷ kho¶ng c¸ch râ rÖt giữa người kể và cả các nhân vật trong truyÖn. ? BT5 y/c lµm g×? Bµi 5 : Khi viÕt th­ cÇn sö dông ngôi kể thứ nhất để bộc lộ rõ tính chủ quan, ch©n thùc, riªng t­. NÕu sö dông ng«i thø 3 th× néi dung th­ l¹i cã nguy c¬ thiÕu ch©n thực trước người nhận. IV. Củng cố(3’): - Khi kể chuyện người ta thường kể ở ngôi thứ mấy? - Nªn lùa chän ng«i kÓ ntn? V. HDVN(1’): - Hoµn thµnh c¸c BT cßn l¹i, häc thuéc lßng ghi nhí. - ChuÈn bÞ bµi “ ¤ng l·o d¸nh c¸ vµ con c¸ vµng” E. Rót kinh nghiÖm giê d¹y. ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… 123 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 6 – Lª ThÞ Thanh H¶i N¨m häc 2008 2009 ------------------------------------------**&**------------------------------------------. 123 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span>