Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tiết 59: Chơi chữ (Tiếp)

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Tiết 59 .. CHƠI CHỮ. I . MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT. - Hiểu thế nào là chơi chữ và tác dụng của chơi chữ - Nắm được các lối chơi chữ - Biết cách vận dụng phép chơi chữ vào thực tiễn nói và và viết II . TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG. 1 . Kiến thức - Khái niệm chơi chữ - Các lối chơi chữ - Tác dụng của phép chơi chữ 2 . Kĩ năng - Nhận biết phép chơi chữ - Chỉ rõ cách nói chơi chữ trong văn bản. III . CHUẨN BỊ. 1 . Giáo viên : Soạn kĩ giáo án, bảng phụ 2 . Học sinh : Soạn bài theo câu hỏi SGK IV . TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY. 1 . Ổn định tổ chức 2 . Kiểm tra bài cũ §äc 1 ®v, ®o¹n th¬ cã dïng ®iÖp ng÷ vµ cho biÕt thÕ nµo lµ ®iÖp ng÷ ? Td cña ®iÖp ng÷ ? (Tr¶ lêi dùa vµo ghi nhí ). 3 . Bµi míi Hoạt động 1 . Khởi động Ở dân tộc nào, ngôn ngữ nào cũng có h.tượng chơi chữ. Tuy nhiên ở mỗi ngôn ngữ khác nhau, h.tượng chơi chữ được b.hiện 1 cách khác nhau. Bài hôm nay sẽ giúp chúng ta hiểu về h.tượng này. Néi dung kiÕn thøc Hoạt động của thầy và trũ Hoạt động 2 I-ThÕ nµo lµ ch¬i ch÷ *VÝ dô 1: sgk (163 ). -Hs đọc vd (Bảng phụ). -Trong bµi ca dao cã mÊy tõ lîi ? (3 -Lîi1: Ých lîi, lîi léc. tõ ). -Em h·y gi¶i thÝch nghÜa cña tõ lîi ë -Lîi 2,3: phÇn thÞt bao quanh r¨ng. ->Gièng nhau vÒ ©m thanh, nh­ng dßng th¬ thø 2 ? -Từ lợi ở dòng thơ thứ 4 có nghĩa là nghĩa lại khác xa nhau – Từ đồng g×? -Hai tõ lîi nµy cã g× gièng vµ ©m. khác nhau ? Chúng là từ đồng âm hay là từ đồng nghĩa ? -Khi đọc đến câu 3 thì em hiểu lời cña thÇy bãi nh­ thÕ nµo ? Vµ khi đọc đến câu 4, em có hiểu như thế n÷a kh«ng ? V× sao?. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> -Gv: ë ®©y bµ giµ hæi chuyÖn lîi léc, thÇy bãi chiÒu theo ý bµ mµ tr¶ lêi b»ng c¸ch cè ý dïng tõ lîi nh­ng theo 1 nghÜa kh¸c, kh«ng liªn quan gì với từ lợi trước. Hai từ đồng âm này đã tạo nên chất hài hước cho bài ca dao. Tiếng cười bật ra sau khi hiÓu ®­îc hµm ý cña t¸c gi¶ d©n gian: Bà đã già rồi, lấy chồng làm gì n÷a. -Hs đọc ví dụ 2 – Chú ý từ co mau. -Em hãy giải nghĩa câu đố trên ?. *VÝ dô 2: Trªn trêi rít xuèng co mau là gì ? (Câu đố ) -Co mau: mo cau ->nãi l¸i. *Ghi nhí 1: sgk (164 ).. - ë 2 vd trªn cã sd b.p tu tõ ch¬i ch÷, II-C¸c lèi ch¬i ch÷ vËy em hiÓu thÕ nµo lµ ch¬i ch÷ ? *VÝ dô: -Hs đọc ví dụ (Bảng phụ). (1) Ranh tướng: danh tướng->gần âm. Hoạt động 3 -Từ “ranh tướng” ở VD1 gần âm với tõ nµo? -ë VD2, c¸c tiÕng trong 2 c©u th¬ cña Tó Mì cã phÇn nµo gièng nhau ? -Cá đối-cối đá, mèo cái-mái kèo, ở VD3 cã mlh g× vÒ mÆt ©m thanh ? -Tõ “sÇu riªng” ë VD4 nªn hiÓu lµ g× ? -Ngoài nghĩa đó ra còn nghĩa nào kh¸c?. -Ta thg gÆp n lèi ch¬i ch÷ nµo ? -Ch¬i ch÷ thg ®­îc sd ë ®©u ?. (2) Gièng nhau ë phô ©m m->®iÖp ©m. (3) Cá đối-cối đá, mèo cái-mái kèo ->nãi l¸i (4) SÇu riªng: -Lµ lo¹i c©y ¨n qu¶ ë Nam Bé, qu¶ cã gai tr«ng nh­ mÝt. -ChØ tr.th¸i t×nh c¶m buån, tr¸i víi vui chung. ->từ đồng âm, từ trái nghĩa. *Ghi nhí 2: sgk (165 ). III-LuyÖn tËp. 1-Bµi 1 (165 ): -Bài thơ dùng từ đồng nghĩa: Rắn (loµi r¾n) – R¾n (cøng ®Çu, khã b¶o). -Đọc bài thơ của Lê Quí Đôn và cho -Liu điu (rắn nc), rắn (rắn thường), hổ biết tác giả đã dùng n từ ngữ nào để lửa (rắn có nọc độc), mai gầm (cạp ch¬i ch÷ ? nong, rắn độc), ráo (rắn ráo, rất hung Hoạt động 4 dữ và có nọc độc), lằn (rắn thằn lằn) trâu (rắn hổ trâu), hổ mang (rắn độc). 2-Bµi 2 (165 ): C¸c tiÕng chØ c¸c sù vËt gÇn gòi nhau:. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> -ThÞt, mì ; dß,nem, ch¶: Thuéc nhãm thức ăn liên quan đến chất liệu thịt. -Mçi c©u sau ®©y cã n tiÕng nµo chØ ->ch¬i ch÷ dïng tõ gÇn nghÜa, tõ các sự vật gần gũi nhau ? Cách nói đồng âm. -Nøa, tre, tróc, hãp: Thuéc nhãm tõ nµy cã ph¶i lµ ch¬i ch÷ kh«ng ? chỉ cây cối, thuộc họ tre. -> từ đồng ©m, tõ gÇn nghÜa. =>Tạo sự liên tưởng ngữ nghĩa lí thú. 3-Bµi 3 (166 ): Tr¨ng bao nhiªu tuæi tr¨ng giµ Nói bao nhiªu tuæi gäi lµ nói non. -S­u tÇm 1 sè c¸ch ch¬i ch÷ trong s¸ch b¸o? 4 . Củng cố - Thế nào là chơi chư ? Các lối chơi chữ 5 . Hướng dẫn tự học -Häc thuéc ghi nhí, lµm bµi 4 (166 ).. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span>