Giáo án Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 56: Bếp lửa (Bằng Việt) - Năm học 2010-2011

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy gi¶ng: 9A:………… TiÕt 56 BÕP Löa 9B…………. B»ng ViÖt I/ Mục tiêu cần đạt: - Cảm nhận được tình cảm, cảm xúc chân thành của nhân vật trữ tình, người cháu, người bà giàu tình thương, đức hy sinh. - Thấy được nghệ thuật miêu tả cảm xúc thông qua hồi tưởng kết hợp với miêu tả tự sự, b×nh luËn cña t¸c gi¶ trong bµi th¬. - Giáo dục tình thương yêu gia đình, người thân, yêu quê hương - Rèn kỹ năng đọc phân tích tác phẩm thơ trữ tình. II/ ChuÈn bÞ: 1. §å dïng d¹y häc: HS: phiÕu häc tËp 2. Phương pháp: Đọc diễn cảm, vấn đáp, phân tích, bình III/ Các hoạt động dạy học: 1. Kiểm tra: Đọc thuộc lòng bài Bài thơ Đoàn thuyền đánh cá và cho biết cảnh đòn thuyền ra kh¬i ®­îc miªu t¶ ntn? 2. Bµi míi: Hoạt C. HO¹T §éNG D¹Y HäC Hoạt động của giáo viên và học sinh Hoạt động 1. Tìm hiểu chung về văn b¶n. Yêu cầu cần đạt I. T×m hiÓu chung vÒ v¨n b¶n 1. T¸c gi¶, t¸c phÈm - B»ng ViÖt: tªn thËt lµ NguyÔn ViÖt GV nêu các yêu cầu, câu hỏi gợi ý để Bằng, sinh năm 1941, quê ở Thạch ThÊt - Hµ T©y. HS tù häc -H·y nªu nh÷ng nhËn xÐt c¬ b¶n vÒ - Thuộc lớp nhà thơ trưởng thành t¸c gi¶. trong kh¸ng chiÕn chèng Mü - Lµ mét luËt s­ - Đề tài: thường viết về những kỷ niÖm, ­íc m¬ cña tuæi trÎ, gÇn gòi với người đọc trẻ tuổi, bạn đọc trong nhà trường. Tập thơ Bếp lửa viết n¨m 1968. - Bµi thë BÕp löa ®­îc viÕt n¨m - Hoµn c¶nh s¸ng t¸c bµi th¬? 1963, khi t¸c gi¶ lµ sinh viªn ®ang häc ë Liªn X«. GV hướng dẫn HS tìm hiểu chú thích 2. Tìm hiểu chú thích trong SGK. 3. Bè côc GV: h·y nhËn xÐt m¹ch c¶m xóc cña - Bµi th¬ më ra víi h×nh ¶nh bÕp löa,. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> bµi th¬.. từ đó gợi về những kỷ niệm tuổi thơ ®­îc sèng bªn bµ ®­îc bµ ch¨m sãc. Nay cháu đã trưởng thành, suy nghĩ và thấu hiểu về cuộc đời bà với lẽ sèng gi¶n dÞ vµ cao quý cña bµ. Cuèi cïng nguêi ch¸u muèn göi niềm thương, nhớ mong với bà. Mạch thơ đi từ hồi tưởng đến hiện tại, tù kỷ niệm đến suy ngẫm. Bµi th¬ chia lµm 2 phÇn: Phần 1 (Từ đầu đến “niềm tin dai dẳng”): những hồi tưởng về bà và t×nh bµ ch¸u. PhÇn 2 (cßn l¹i): Nh÷ng suy ngÉm GV yêu cầu HS nêu đại ý bài thơ vÒ bµ, vÒ bÕp löa, nçi nhí víi bµ. 4. §¹i ý - Bài thơ là lời nói của người cháu ở n¬i xa nhí vÒ bµ vµ nh÷ng kû niÖm víi bµ, nãi lªn lßng kÝnh yªu vµ nh÷ng suy ngÉm vÒ bµ. Hoạt động 2. Tìm hiểu bài thơ GV yêu cầu HS đọc từ đầu đến “niềm II. Tìm hiểu bài thơ tin dai d¼ng” vµ hái : H×nh ¶nh th¬ 1. Khæ th¬ 1 nµo viÕt vÒ bÕp löa? Tõ nµo lÆp l¹i, - Tªn bµi th¬ lµ BÕp löa, c©u më ®Çu cã t¸c dông g×? còng viÕt vÒ bÕp löa: kh¾c s©u h×nh ảnh bếp lửa, khẳng định nỗi nhớ dai d¼ng kh¾c s©u b¾t ®Çu sù khëi nguån cña khæ th¬ Một bếp lửa chờn vờn sương sớm Mét bÕp löa Êp iu nång ®­îm GV: Hai h×nh ¶nh “bÕp löa chên vên …n¾ng m­a. sương sớm”, “bếp lửa ấp iu nông - Sù c¶m nhËn b»ng thÞ gi¸c mét bÕp ®­îm” cã g× gièng vµ kh¸c nhau? löa thùc: bËp bïng Èn hiÖn trong sương sớm. - Bếp lửa (câu 2) được đốt lên bằng GV: Ai là người nhóm lửa? Nắng sù kiªn nhÉn, khÐo lÐo, ch¾t chiu m­a gîi cho em suy nghÜ g×? của người nhóm lửa gắn liền với nỗi nhớ gia đình. GV: Qua khæ th¬ 1, em c¶m nhËn - Thêi gian lu©n chuyÓn, sù lËn ®Ën, được điều gì? Tác giả đã tái hiện vÊt v¶ m­a n¾ng d·i dÇu, niÒm nh÷ng thêi ®iÓm nµo? thương yêu sâu sắc, nỗi nhớ về cội (đọc tiếp 3 khổ thơ) nguån. 2. 3 khæ th¬ tiÕp - Lªn 4 tuæi, T¸i hiÖn cuéc sèng lóc 4 tuæi ra sao? - T¸m n¨m rßng, - Giặc đốt làng Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Đó là thời điểm từ bé đến lớn, ký ức về nỗi cay cực đói nghèo. 4 tuổi: đói mòn đói mỏi, đói dai d¼ng, kÐo dµi, kh« r¹c ngùa gÇy. H×nh ¶nh khãi cay thÓ hiÖn ®iÒu g×? - Liên hệ nạn đói năm 1945. GV: Tìm những câu thơ gắn liền với - 4 tuổi mà đã quen mùi khối: tràn thời gian nhóm lửa của người bà ngập tuổi thơ, thấm sâu vào xương thÞt, ký øc. H×nh ¶nh khãi cay thÓ hiÖn nçi gian nan vất vả, đắm chìm trong khổ nghÌo. - T¸m n¨m rßng: Tu hó kªu: - Nhãm löa - Bµ kÓ chuyÖn - Bµ d¹y ch¸u lµm - Bµ ch¨m ch¸u häc - ¢m thanh cña tiÕng chim tu hó cßn T¸c gi¶ diÔn t¶ thêi gian dµi kh«ng gîi t¶ ®iÒu g× trong bµi th¬? phải là đốt lửa mà là nhóm lửa: sự khã kh¨n bÒn bØ, kiªn tr×, nhãm löa cã ©m thanh tha thiÕt cña quª hương, dường như mỗi việc làm của bà đều có âm thanh của tiếng chim - Bà đã làm gì cho cháu? tu hó. - Bµ lµm thay nh÷ng c«ng viÖc cña - Kh«ng vui n¸o nøc b¸o hiÖu mïa ai? (Bè, mÑ, thµy) hè về mà kêu trên cánh đồng xa, loµi chim kh«ng lµm tæ, b¬ v¬ kªu - Những lời dặn dò của người bà ngời khắc khoải như tiếng vang của cuộc lªn phÈm chÊt nµo? sèng ®Çy t©m tr¹ng: võa kÓ, t¶, béc lé c¶m xóc. GV: Tác giả tái hiện hình ảnh người Kể chuyện, dạy cháu làm, chăm bµ nh­ thÕ nµo trong 4 khæ th¬ ®©u? ch¸u häc… Người bà đại diện cho một thế hệ những người bà trong chiến tranh, những thời điểm khó khăn của đất nước. “ViÕt th­ chí kÓ nµy kÓ nä… b×nh yên”. Người bà với đức tính cao cả, hy sinh thÇm lÆng, nhËn gian khæ vÒ GV: Vì sao ký ức của người cháu, m×nh nh÷ng kû niÖm vÒ bµ vµ nh÷ng n¨m Hình ảnh người bà và bếp lửa trong tháng tuổi thơ luôn gắn với hình ảnh nỗi nhớ của người cháu, đó là người bÕp löa? bà chịu thương chịu khó, giàu đức hy sinh “Råi sím råi chiÒu… mét ngän löa Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> HS đọc khổ thơ cuối GV: Nhµ th¬ nhí vÒ thãi quen nµo cña bµ?. C©u kÕt víi c©u hái tu tõ më ra ®iÒu g×? Hoạt động 3. Tổng kết GV hướng dẫn HS tổng kết.. lßng bµ lu«n ñ s½n ……………chøa niÒm tin dai d¼ng” Ngọn lửa của trái tim con người, của tình yêu thương mà người bà truyền cho người cháu, ngọn lửa của niềm tin, cña hy väng. BÕp löa lµ h×nh ¶nh cña cuéc sèng thùc ®Çy vÊt v¶ nhäc nh»n cña 2 bµ ch¸u, vµ lµ h×nh ¶nh mang ý nghÜa tượng trưng, hình ảnh bếp lửa hiện diÖn cho t×nh bµ Êm ¸p nh­ chç dùa tinh thần, như sự đùm bọc cưu mang chắt chiu của người bà giành cho ch¸u. 3. Khæ th¬ cuèi - MÊy chôc n¨m… - Thãi quen dËy sím, nhãm löa. Nhãm bÕp löa: Nhãm niÒm yªu thương… ngọt bùi. Nhãm… nåi x«i g¹o… sÎ chung vui Nhãm… dËy c¶ nh÷ng t©m t×nh tuæi nhá. - Hình ảnh bếp lửa là sự nuôi dưỡng, nhen nhóm tình cảm yêu thương con người, thể hiện nỗi nhớ, lòng biết ¬n, kh¬i gîi lªn cho ch¸u mét t©m hồn cao đẹp. Nçi nhí vÒ céi nguån, t×nh yªu thương sâu nặng của người cháu với bµ. III. Tæng kÕt 1. VÒ nghÖ thuËt - S¸ng t¹o: h×nh ¶nh th¬ võa thùc, vừa mang ý nghĩa biểu tượng. - BiÓu c¶m, miªu t¶ tù sù, b×nh luËn - Giäng ®iÖu phï hîp víi c¶m xóc hồi tưởng suy ngẫm. 2. VÒ néi dung Bµi th¬ nãi vÒ nh÷ng kû niÖm rÊt gi¶n dÞ g¾n bã s©u s¾c gÇn gòi trong đời sống, tình cảm của con người, nh÷ng g× th©n thiÕt nhÊt cña tuæi th¬ mỗi người đều có sức toả sáng, nâng đỡ con người suốt hành trình dài rộng của cuộc đời, tình yêu thưogn Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> biÕt ¬n víi bµ chÝnh lµ biÓu hiÖn cô thể của tình yêu thương, sự gắn bó với gia đình, quê hương và đó cũng là sự khởi đầu của tình người, tình yêu đất nước.. Huy CËn 1. KiÕn thøc: - ThÊy vµ hiÓu ®­îc sù thèng nhÊt cña c¶m høng vÒ thiªn nhiªn, vò trô vµ c¶m høng vÒ lao động của tác giả tạo nên những hình ảnh đẹp, tráng lệ, giàu màu sắc lãng mạn trong bài th¬. 2. KÜ n¨ng: - RÌn luyÖn kü n¨ng c¶m thô vµ ph©n tÝch c¸c yÕu tè nghÖ thuËt (h×nh ¶nh ng«n ng÷, ©m ®iÖu) võa cæ kÝnh võa míi mÎ l·ng m¹n. 3. Thái độ: Yêu mến nhữnh người LĐ nhiệt tình, hăng say. . Hoạt động của thầy và trò Néi dung Hoạt động 1: 2. Cảnh đánh cá HS: đọc từ khổ thơ thứ 3 đến khổ thơ thứ 6. GV: Cảnh biển đêm được thế giới miêu tả bằng nh÷ng chi tiÕt h×nh ¶nh nµo? Em hiểu câu thơ “Đêm thở sao lùa nước Hạ Long” ntn? HS: - Khung c¶nh: vÇng tr¨ng, m©y cao, biÓn b»ng… C¸c lo¹i c¸: c¸c nhô, c¸ chim, c¸ dÐ… * Khung cảnh biển đêm: thoáng đãng lấp lánh, ánh sáng đẹp, vẻ đẹp lãng mạn kỳ ảo của biển khơi. - Nhà thơ đã tưởng tượng ngược lại: bóng sao lùa nước Hạ Long làm nên tiếng thở của đêm, một sự sáng tạo nghệ thuật - biển đẹp màu sắc lấp lánh: hång, tr¾ng, vµng choÐ, v¶y b¹c, ®u«i vµng loÐ r¹ng đông. TÝch hîp GV: biển được so sánh với hình ảnh người mẹ hiền sẵn sàng cho tất cả những gì mình có cho con người “Biển cho ta cá như lòng mẹ”. Vởy ta phải làm gì để b¶o vÖ biÓn c¶? HS: liên hệ kiến thức bảo vệ môi trường. * H×nh ¶nh con thuyÒn: GV: h×nh ¶nh con thuyÒn ®­îc miªu t¶ ntn? Dòng m·nh lao ®i gi÷a biÓn trêi HS: “ThuyÒn ta l¸i giã víi buåm tr¨ng mªnh m«ng, tr¸ng lÖ. Lướt giữa mây cao với biển bằng” * Con người: GV: em hình dung hoạt động đánh bắt cá trên biển Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> được bố trí ntn? Em có nhận xét gì về cách đánh cá nh­ vËy. HS:. GV: Tâm tình của người LĐ trên biển được miêu tả qua nh÷ng c©u th¬ nµo? HS: tr¶ lêi. GV: TiÕng h¸t ë khæ th¬ thø 5 diÔn t¶ c¶m xóc g× cña người đánh cá? HS: Âm hưởng của tiếng hát là âm hưởng chủ đạo t/h tình yêu cuộc sống, yêu biển, yêu quê hương, yêu lao động. GV: Kết quả mà người dân chài thu được sau một đêm LĐ miệt mài là gì? GV: NhËn xÐt bót ph¸p nghÖ thuËt cña nhµ th¬ ë khæ th¬ 3, 4, 5,6. NhÞp ®iÖu th¬ cã g× næi bËt? HS: NhÞp ®iÖu khoÎ, ®a d¹ng, c¸ch gieo vÇn biÕn ho¸, sự tưởng tượng phong phú, bút pháp lãng mạn. HS đọc khổ thơ cuối. GV: c©u h¸t kÕt thóc bµi th¬ cã g× kh¸c víi c©u h¸t më ®Çu bµi th¬ vÒ c¸ch sö dông vÇn, ©m ®iÖu? HS: - më ®Çu: sö dông tõ “cïng” mang thanh b»ng t¹o ©m ®iÖu mªnh m«ng, dµn tr¶i. - KÕt thóc: sö dông tõ “víi” mang thanh tr¾c ph¸t ©m cao hơn, khoẻ hơn, vang hơnâm hưởng hào hùng vì kết quả thu được sau một đêm vô cùng tốt đẹp. GV: Đoàn thuyền đánh cá trở về trong khung cảnh ntn? HS: tr¶ lêi. GV: Hình ảnh “Đoàn thuyền chạy đua, mặt trời đội biển, mắt cá huy hoàng…gợi cảnh tượng ntn? HS: tr¶ lêi. GV: qua đó em cảm nhận được gì về cuộc sống LĐ trªn biÓn? HS: nhịp sống hối hả, khẩn trương, con người làm chủ thiên nhiên, đạt được thành quả LĐ to lớn. Hoạt động 3. Tổng kết GV: Bµi th¬ ®­îc viÕt b»ng c¶m xóc nµo? HS: c¶m xóc m·nh liÖt, lßng tù hµo, phÊn chÊn cao độ trước vẻ đẹp của cuộc sống nơi biển cả. Hoạt động nhóm GV: nêu y/cầu: vì sao gọi bài thơ “Đoàn thuyền đánh Lop6.net. - Hoạt động: “Ra ®Ëu dÆm xa dß bông biÓn Dàn đan thế trận lưới vây giăng” Hoạt động bắt cá của ngư dân kì c«ng, gian khã t¸o b¹o vµ quyÕt liÖt cần đến sự dũng cảm, sáng tạo, hiệp đồng. - T©m t×nh:. L¹c quan trong L§, ©n t×nh víi biển cả, yêu biển, yêu lao động.  Kết quả: đánh được rất nhiều cá.. 3. Cảnh đoàn thuyền đánh cá trở vÒ.. - Thời gian: đoàn thuyền đánh cá trë vÒ trong ¸nh ban mai rùc hång cña mét ngµy míi huy hoµng. - C¶nh ®oµn thuyÒn chë nÆng ®Çy cá giương buồm lao nhanh trên biển cả để trở về bến đỗ.. III. Tæng kÕt. Ghi nhí (sgk).

<span class='text_page_counter'>(7)</span> cá” là một khúc tráng ca về những người LĐ biển cả? HS: th¶o luËn 5’. §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, nhËn xÐt. GV: định hướng: âm điệu vang khoẻ, bay bổng tràn ®Çy c¶m høng l·ng m¹n, mµu s¾c lung linh, k× ¶o, nhà thơ đã ca ngợi LĐ và con người LĐ làm chủ đất nước làm chủ cuộc đời. 3. Cñng cè: GV: hÖ thèng KT cña bµi. 4. Hướng dẫn: ChuÈn bÞ bµi: Tæng kÕt tõ vùng. Ôn lại từ tượng hình, từ tượng thanh, các BPTT. ……………………………………………………………………………………………….. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span>