Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tiết 8: Mạch lạc trong văn bản

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Trường THPT Võ Giữ. . Giáo án Ngữ văn 7. Ngày soạn : 03/09/2005 Baøi daïy :. 26. Tieát : 08. Maïch laïc trong vaên baûn.. I. MUÏC TIEÂU BAØI DAÏY: 1. Kiến thức : Giúp học sinh thấy được tính phổ biến và hợp lí của dạng bố cục ba phần, hiểu được rã hơn nhiệm vụ của từng phần trong bố cục ba phần ấy, để từ đó có thể làm mở bài, thân bài, kết bài đúng hướng và đạt kết quả tốt hơn. 2. Kỹ năng : Có những hiểu biết bước đầu về mạch lạc trong văn bản và sự cần thiết phải làm cho văn bản giữ được mạch lạc, không dứt đoạn hoặc quẩn quanh, qua đó gớp phần làm cho bài làm của các em trở nen mạch lạc hơn. II. CHUAÅN BÒ CUÛA THAÀY VAØ TROØ : 1. Chuẩn bị của thầy : Đọc SGK, SGV, soạn giáo án và viết bảng phụ. 2. Chuẩn bị của trò : Học bài cũ và soạn bài mới theo câu hỏi SGK. III. TIEÁN TRÌNH TIEÁT DAÏY: 1. Ổn định lớp : kiểm tra sỉ số 2. Kiểm tra bài cũ: ( 5 phút ) Một bố cục như thế nào được coi là rành mạch và hợp lí ? Cho ví duï minh hoïa. 3. Giảng bài mới : ( 3 phút ) Ở lớp 6 các em đã được giới thiệu về 6 kiểu văn bản với 6 phương thức biểu đạt tương ứng ( tự sự, miêu tả, biểu cảm, nghị luận, thuyết minh, hành chính – công vụ ) ta thấy dù là kiểu văn bản nào nó cũng đòi hỏi phải có một bố cục chặt chẽ, rành mạch, hợp lí. Ngoài bố cục ra văn bản cần phải mạch lạc để người đọc, người nghe thấy dễ hiểu và hứng thú. Hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu veà : “ Maïch laïc trong vaên baûn ”. TL (phuùt). 8. HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY. HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ. Hoạt động 1 : a. Hai chữ mạch lạch trong Ñoâng y voán coù nghóa laø maïch maùu trong thaân theå. Trong moät vaên baûn cuõng coù caùi gì gioáng nhö maïch maùu laøm cho caùc phaàn thoáng nhaát laïi goïi laø maïch la maïch lạch. Dựa vào hiểu biết treân, em haõy xaùc ñònh maïch -TL: Maïch laïc trong vaên baûn coù lạc trong văn bản có những cả 3 tính chất. tính chaát gì trong caùc soá tính chất kể dưới đây: - Troâi chaûy thaønh doøng, thaønh, thaønh maïch. - Tuần tự đi qua khắp các phần, các đoạn trong văn baûn. - Thoâng suoát, lieân tuïc,. KIẾN THỨC I. Maïch laïc trong vaên baûn :. 1.Maïch laïc trong vaên bản gồm những tính chaát sau : + Troâi chaûy thaønh doøng, thaønh maïch. + Tuần tự đi qua khắp các phòng các đoạn trong vaên baûn.. * Giaùo vieân : Lyù Thò Phöông Thi * Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Trường THPT Võ Giữ TL (phuùt). HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY không dứt đoạn. b. Có người cho rằng : Trong vaên baûn, maïch laïc laø sự tiếp nối các câu, các ý theo trình tự hợp lí. Em có tán thành ý kiến đó không ? Vì sao ?. 15. - Hoạt động 2 : a. Vaên baûn “ Cuoäc chia tay của những con búp bể” kể về nhiều sự việc khác nhau : Meï baét hai con phaûi chia đồ chơi, hai anh em Thành vaø Thuûy raát thöông yeâu nhau, chuyeän veà hai em buùp bê, Thành đưa em đến lớp chaøo coâ giaùo vaø caùc baïn, hai anh em phaûi chia tay, Thuûy để cả hai con búp bê lại cho anh Thaønh.  Hãy cho biết toàn bộ sự vieäc trong vaên baûn xoay quanh sự việc chính nào ?  “ Sự chia tay” và “Những con búp bê” đóng vai troø gì trong truyeän ?  Hai anh em Thaønh vaø Thuûy coù vai troø gì trong truyeän ?. . Giáo án Ngữ văn 7. HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ -TL: Đồng ý vì mạch lạc trong vaên baûn mang tính chaát thoâng suoát löu thoâng vaø theo moät trình tự.. 27. KIẾN THỨC. - Trong vaên baûn, mạch lạc là sự tiếp noái caùc caâu, caùc yù theo một trình tự hợp lí. - 2. Các điều kiện để moät vaên baûn coù tính maïch laïc :. -TL: Toàn bộ sự việc trong văn baûn xoay quanh vieäc : Thaønh – Thuûy chia tay. -TL:Sự chia tay của những con búp bê đóng vai trò chính để nói leân moät phaàn noäi dung cuûa vaên baûn. -TL: Hai anh em Thaønh vaø Thuûy là nhân vật chính để nói lên chủ đề của truyện. -TL: Đó chính là chủ đề liên kết các sự việc nêu trên thành một thể thống nhất. Vì ở truyện “Cuộc chia tay của những con búp bê” thì mạch văn đó chính là sự chia tay. Hai anh em Thaønh vaø Thuûy buoäc phaûi chia tay nhöng hai con buùp beâ cuûa caùc em, tình caûm anh em thì khoâng theå chia tay. Taát caû các chi tiết đều liên quan đến chủ đề đau đớn và thiết tha đó.. b. Các từ ngữ : Chia tay, chia troø chôi, chia ra, chia đi, chia rẽ, xa nhau, khóc cứ laëp ñi laëp laïi trong baøi. Moät loạt từ ngữ và chi tiết phát thaønh yù khoâng muoán phaân chia cuõng laëp ñi laëp laïi : Anh cho em taát, chaúng muoán chia boâi, chuùng laïi thaân thieát quaøng tay leân vai nhau, không bao giờ để chuùng noù ngoài caùch xa nhau. * Theo em đó có phải là chủ  Đây chính là mạch lạc của văn baûn. đề liên kết các sự việc nêu. * Giaùo vieân : Lyù Thò Phöông Thi * Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Trường THPT Võ Giữ TL (phuùt). HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY. treân thaønh moät theå thoáng nhất không ? Đó có thể xem laø maïch laïc cuûa vaên baûn khoâng ? ( Giaùo vieân ñöa caùc chi tieát leân baûng phuï cho hoïc sinh theo doõi ) -GV: Cái mạch văn ấy được theå hieän daàn daàn. Noù caàn được người tạo lập văn bản dẫn dắt theo một con đường sao cho khoâng quaån quanh và đứt đoạn. c. Trong vaên baûn “ Cuoäc chia của những con búp bê” có đoạn kể về hiện tại, có đoạn kể về quá khứ, có đoạn kể việc ở nhà, có đoạn kể việc ở trường, có đoạn keå chuyeän hoâm qua, coù đoạn kể việc sáng nay…   Hãy cho biết các đoạn ấy được nối với nhau theo lieân heä naøo trong caùc moái liên hệ dưới đây : + Liên hệ thời gian. + Lieân heä khoâng gian. + Lieân heä taâm lí. + Lieân heä yù nghóa ( töông đồng, tương phản ). 15. * Những mối liên hệ giữa các đoạn ấy có tự nhiên và hợp lí không ? Qua đó, theo em vaên baûn coù tính maïch lạc cần có những yêu cầu gì ? - Hoạt động 3 : Luyện tập Baøi taäp 2/33.  Chủ đề chung xuyên. . HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ. Giáo án Ngữ văn 7. 28. KIẾN THỨC. * TL: + Liên hệ thời gian : đoạn Thành - Một văn bản có tính nhớ về gia đình trước kia và hiện mạch lạc là văn bản : + Các phần, các đoạn taïi. caùc caâu trong vaên baûn + Liên hệ không gian : Cảnh ở đều nói về một đề tài, trường và cảnh ở nhà. biểu hiện một chủ đề + Liên hệ tâm lí : Thành nhớ lại chung xuyeân suoát. tình caûm yeâu thöông cuûa Thuûy + Các phần, các đoạn daønh cho mình. caùc caâu trong vaên baûn + Lieân heä yù nghóa : Thaønh daét được tiếp nối theo Thuûy ñi vaø naéng vaãn vaøng öôm >< tâm hồn Thành nổi dông bão. một trình tự rõ ràng, - HS phát biểu theo cách hiểu của hợp lí, trước sau hô ứng nhau nhằm làm mình sau đó giáo viên khái quát. cho chủ đề liền mạch và gợi được nhiều hứng thú cho người đọc, người nghe.. II. Luyeän taäp : -TL: Ý tứ chủ đạo xuyên suốt * Giaùo vieân : Lyù Thò Phöông Thi * Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Trường THPT Võ Giữ TL (phuùt). . Giáo án Ngữ văn 7. HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY. HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ. suốt các phần, các đoạn và caùc caâu cuûa moãi vaên baûn laø gì ?. toàn đoạn văn của Tô Hoài là : Sắc vàng đầm ấm và trù phú của làng quê vào mùa đông giữa ngày muøa. -TL: Ý tứ ấy đã được dẫn dắt theo một “dòng chảy” hợp lí, phù hợp với nhận thức của người đọc. Câu đầu giới thiệu bao quát về sắc vàng trong thời gian và không gian. Sau đó tác giả nêu lên những biểu hiện của sắc vàng trong thời gian và không gian đó. Hai caâu cuoái laø nhaän xeùt, caûm xúc về màu vàng. Trình tự 3 phần làm cho mạch văn trở nên thông suốt, bố cục trở nên mạch lạc. -TL: Ý tứ chủ đạo của câu chuyeän xoay quanh cuoäc chia tay của hai đứa trẻ và hai con búp bê. Vieäc thuaät laïi quaù tæ mæ nguyeân nhân dẫn đến cuộc chia tay của hai người lớn có thể làm cho ý tứ chủ đạo trên bị phân tán, không giữ được sự thống nhất, làm mất maïch laïc cuûa caâu chuyeän..  Trình tự tiếp nối của các phần, các đoạn, các câu trong vaên baûn coù giuùp cho việc thể hiện chủ đề được lieân tuïc, thoâng suoát vaø haáp daãn khoâng?.  Trong truyeän “Cuoäc chia tay của những con búp bê” tác giả đã không thuật lại tỉ mỉ nguyên nhân dẫn đến sự chia tay của hai người lớn. Theo em nhö vaäy coù laøm cho taùc phaåm thieáu maïch laïc khoâng ?. 29. KIẾN THỨC. 4. Daën doøcho hoïc sinh chuaån bò baøi tieát sau :  Bài tập về nhà : Học thuộc phần ghi nhớ.  Chuẩn bị bài mới : soạn bài “Những câu hát về tình cảm gia đình” IV. RUÙT KINH NGHIEÄM :. * Giaùo vieân : Lyù Thò Phöông Thi * Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span>