Giáo án Tự chọn Ngữ văn 8 - Chủ đề 4: Một số yếu tố hình thức nghệ thuật cần chú ý khi phân tích thơ trữ tình - Năm học 2008-2009

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy lËp kÕ ho¹ch: 15/9/2008 Chủ đề 4 Mét sè yÕu tè h×nh thøc nghÖ thuËt cÇn chó ý khi ph©n tÝch th¬ tr÷ t×nh  Mục tiêu cần đạt: HS n¾m ®­îc nh÷ng néi dung vµ kÜ n¨ng c¬ b¶n sau: - Những yếu tố hình thức nghệ thuật mà các nhà thơ thường dùng để biểu hiện tình cảm, tư tưởng của mình trong thơ trữ tình và những điều cần chú ý khi phân tích các yếu tố nghệ thuật đó. - Nh÷ng lçi cÇn tr¸nh khi ph©n tÝch c¸c yÕu tè h×nh thøc nghÖ thuËt trong th¬ tr÷ t×nh. - Biết vận dụng những hiểu biết có được từ bài học tự chọn này để phân tÝch mét sè t¸c phÈm tr÷ t×nh.  Phương tiện, đồ dùng:  TiÕn tr×nh lªn líp: I/ Ôn lại một số vấn đề về thơ trữ tình: 1/ C¸c bµi th¬ tr÷ t×nh ë líp 6, 7, 8 a/ Líp 6: - §ªm nay B¸c kh«ng ngñ (Minh HuÖ) ?Kể tên một số bài thơ trữ tình đã - Lượm (Tố Hữu) häc ë líp 6? - M­a (TrÇn §¨ng Khoa) b/ Líp 7: b1/ V¨n häc ViÖt Nam: - Sông núi nước Nam (Lý Thường Kiệt) - Phß gi¸ vÒ kinh (TrÇn Quang Kh¶i) ?KÓ tªn mét sè bµi th¬ tr÷ t×nh - C«n S¬n ca (NguyÔn Tr·i) trung đại Việt Nam mà các em - Thiên trường vãn vọng (Trần Nhân ®­îc häc ë líp 7? T«ng) - Sau phót chia ly (§oµn ThÞ §iÓm) - Bánh trôi nước (Hồ Xuân Hương) - Qua đèo Ngang (Bà Huyện Thanh Quan) - Bạn đến chơi nhà (Nguyễn Khuyến) b2/ Văn học nước ngoài: - Xa ng¾m th¸c nói L­ (Lý B¹ch) - Phong Kiều dạ bạc (Trương Kế) ?Kể tên một số bài thơ trữ tình nước - Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh (Lý ngoµi mµ c¸c em ®­îc häc ë líp 7? B¹ch) - NgÉu nhiªn viÕt nh©n buæi míi vÒ quª (Hạ Tri Chương) - Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸ (§ç Phñ) 1 Ph©n 3 nhãm, mçi nhãm cö người trình bày, nhận xét, bổ xung. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> b3/ Thơ hiện đại Việt Nam: - C¶nh khuya (Hå ChÝ Minh) - R»m th¸ng giªng (Hå ChÝ Minh) - TiÕng gµ tr­a (Xu©n Quúnh) c/ Líp 8: - Vµo nhµ ngôc Qu¶ng §«ng c¶m t¸c (Phan Béi Ch©u) - Đập đá ở Côn Lôn (Phan Chu Trinh) - Muèn lµm th»ng Cuéi (T¶n §µ) ?KÓ tªn mét sè bµi th¬ tr÷ t×nh häc - Hai chữ nước nhà (á Nam Trần Tuấn ë líp 8? Kh¶i) - Nhí rõng (ThÕ L÷) - Quê hương ( Tế Hanh) - Khi con tu hó (Tè H÷u) - Tøc c¶nh P¸cBã (Hå ChÝ Minh) - Ng¾m tr¨ng (Hå ChÝ Minh) - §i ®­êng (Hå ChÝ Minh) 2/ Th¬ tr÷ t×nh: - Thơ là hình thái nghệ thuật đặc biệt. - Thơ trữ tình là những bài thơ trong đó nhµ th¬ trùc tiÕp nãi lªn c¶m xóc, suy nghÜ, ­íc m¬ cña m×nh hay cña mét nh©n vËt tr÷ t×nh mµ nhµ th¬ dµy c«ng x©y dùng. GV: Th¬ tr÷ t×nh béc lé trùc tiÕp Vd: c¸I t«I cña mét c¸ nh©n cô thÓ trong Anh yêu em như yêu đất nước hoµn c¶nh cô thÓ. Nh­ng t×nh c¶m Vất vả ngày đêm tươi thắm vô ngần cña c¸i t«i c¸ nh©n chØ trë thµnh Anh nhớ em mỗi bước đường anh bước ®iÓn h×nh khi t×nh c¶m Êy mang Mçi tèi anh n»m mçi miÕng anh ¨n. tình cảm chung của nhân dân, đất (NguyÔn §×nh Thi) nước. - Nhµ th¬ béc lé trùc tiÕp c¶m xóc, ý nghÜ, ­íc m¬ cña m×nh. Vd: Nay xa cách lòng tôi luôn tưởng nhớ Màu nước xanh cá bạc chiếc buồm vôi Tho¸ng con thuyÒn rÏ sãng ch¹y ra kh¬i GV cho häc sinh t×m thªm mét sè T«i thÊy nhí c¸i mïi nång mÆn qu¸. đoạn thơ đã học (TÕ Hanh) - Nhµ th¬ béc lé c¶m xóc ý nghÜ ­íc m¬ qua nh©n vËt tr÷ t×nh. Vd : Qua lêi con hæ göi g¾m suy nghÜ, ­íc mơ của tác giả trước thực tại. - Có trường hợp xưng ta “Ta sống mãi trong tình thương nỗi nhớ” hoặc không x­ng g× chØ l¼ng lÆng kÓ: 3 ?KÓ tªn mét sè bµi th¬ tr÷ t×nh hiÖn đại Việt Nam mà các em được học ë líp 7?. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> “N¨m nµy………..b©y giê” đằng sau câu thơ vẫn hiện lên rất rõ tấm lßng, t×nh c¶m s©u nÆng cña chÝnh t¸c gi¶.  LuyÖn tËp : Bài b : mục 1 (bước 1) - Đọc tác phẩm Tắt đèn và Lão Hạc nhà văn Ngô Tất Tố và Nam Cao kh«ng xuÊt hiÖn trùc tiÕp. Nam Cao ch­a bao giê nãi trong truyÖn : T«i thương lão Hạc lắm - §o¹n th¬ “Nay xa c¸ch……..nång mÆn qu¸!” Tình cảm nhớ nhung đối với quê hương của Tế Hanh được bộc lộ một cách trùc tiÕp “T«i thÊy nhí c¸i mïi nång mÆn qu¸”. c/ Khi phân tích bài Bánh trôi nước chỉ tập trung phân tích hình tượng chiếc bánh trôI, từ đó làm nổi bật phẩm chất cao đẹp và thân phận chìm nổi của người phụ nữ Việt Nam thì còn thiếu một điều hết sức quan trọng đó là tình cảm cảm xúc, tháI độ của tác giả: - Ca ngợi vẻ đẹp hình thể và phẩm chất của bgười phụ nữ dù sống ba ch×m b¶y næi mµ vÉn mét lßng thuû chung son s¾t. - Tố cáo xã hội phong kiến nam quyền chà đạp lên quyền sống, quyền mưu cầu hạnh phúc của người phụ nữ. d/ Khi phân tích bài thơ Lượm có hai ý kiến:  ý kiến 1: Tập trung phân tích làm nổi bật vẻ đẹp của hình tượng Lượm (vui tươi, nhí nhảnh, dũng cảm, lạc quan)  ý kiến 2: Tập trung phân tích những tình cảm yêu thương, trân trọng của nhà thơ Tố Hữu đối với chú bé liên lạc trong bài thơ.  ý kiến của em: phân tích tách như hai ý kiến trên đều chưa hợp lí.  §Ò xuÊt: phèi hîp ph©n tÝch c¶ 2 khÝa c¹nh: - Đầu tiên phân tích vẻ đẹp của hình tượng Lượm - Sau đó phân tích tình cảm yêu thương trân trọng của nhà thơ Tố Hữu đối với chú bé liên lạc. II/ Nh÷ng yÕu tè h×nh thøc nghÖ thuËt cÇn chó ý khi ph©n tÝch th¬ tr÷ t×nh: GV: Đọc và cho HS đọc bài: “Những GV: phân tích thơ trữ tình thực chất là phân yÕu tè h×nh thøc nghÖ thuËt cÇn chó tÝch tiÕng lßng s©u th¼m cña nhµ th¬. TiÕng ý khi ph©n tÝch th¬ tr÷ t×nh. lßng Êy l¹i béc lé qua nghÖ thuËt ng«n tõ. ?YÕu tè h×nh thøc nghÖ thuËt lµ nh÷ng yÕu nµo? 1/ NhÞp th¬: ?NhÞp ®iÖu cã vai trß g×? - Nhịp điệu có vai trò ý nghĩa quan trọng đối víi th¬ tr÷ t×nh, gióp nhµ th¬ n©ng cao kh¶ n¨ng biÓu c¶m, c¶m xóc. - N¾m v÷ng nhÞp ®iÖu cña tõng lo¹i th¬: ?Th¬ lôc b¸t cã nhÞp nh­ thÕ nµo? + Th¬ lôc b¸t: 2/2/2 ; 2/2/4 ; 4/4 ?Th¬ tø tuyÖt vµ thÊt ng«n b¸t có cã + Th¬ tø tuyÖt, thÊt ng«n b¸t có nhÞp 4/3 nhÞp nh­ thÕ nµo? hoÆc 2/2/3 + Th¬ ngò ng«n: 2/3 hoÆc 3/2 4 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> ?Nhịp thơ tự do, thơ hiện đại có đặc ®iÓm g×?. - nhÞp th¬ lôc b¸t mÒm m¹i uyÓn chuyÓn - nhÞp th¬ tø tuyÖt, thÊt ng«n b¸t có hµi hoµ chÆt chÏ. - Nhịp thơ tự do, thơ hiện đại phóng khoáng phong phó. * Khi đọc thơ cần chú ý hình thức dấu câu và xem cách ngắt nhịp của tác giả có gì đặc biệt. 2/ VÇn th¬: - HÖ thèng vÇn ®iÖu, thanh ®iÖu lµ nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n t¹o nªn tÝnh nh¹c trong th¬. - Gieo vÇn trong th¬ lµ sù lÆp l¹i c¸c vÇn gi÷a các tiếng ở vị trí nhất định ?Căn cứ vào cấu trúc âm thanh người a/ Vần điệu: ta chia lµm mÊy lo¹i vÇn? (vÇn chÝnh vµ vÇn th«ng) * VÇn chÝnh: C¨n cø vµo cÊu tróc ©m thanh - VÇn chÝnh cã ©m thanh gièng nhau: “Tiếng thơ ai động đất trời Nghe mưa non nước vọng lời ngàn thu ?VÇn th«ng lµ vÇn nh­ thÕ nµo? - VÇn th«ng lµ vÇn cã ©m na n¸ nhau Vd: Nh©n t×nh nh¾m m¾t ch­a xong BiÕt ai hËu thÕ khãc cïng Tè Nh­  C¨n cø vÞ trÝ c¸c tiÕng hiÖp vÇn víi nhau chia thµnh vÇn ch©n, vÇn l­ng Vd: - Vần lưng lối gieo vần đứng ở giữa câu. Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng Ngày tháng mười chưa cười đã tối - Vần chân là lối hiệp vần đứng ở cuối câu : Th©n em võa tr¾ng l¹i võa trßn Bảy nổi ba chìm với nước non - VÇn liÒn : tiÕng cuèi hai c©u liÒn nhau Vd: Em ¬i Ba Lan mïa tuyÕt tan Chó bÐ lo¾t cho¾t Đường Bạch Dương sương trắng nắng tràn C¸i x¾c xinh xinh - VÇn c¸ch: c©u 1 – 3 ; c©u 2 – 4 C¸i ch©n tho¨n tho¾t C¸i ®Çu nghªnh nghªng b/ Thanh ®iÖu: ? tiÕng ViÖt cã mÊy thanh? - TiÕng viÖt cã 6 thanh: s¾c, hái, ng·, nÆng, huyÒn, ngang kh«ng dÊu GV giíi thiÖu - Thanh b»ng (trÇm): huyÒn, ngang kh«ng GV: Về nguyên tắc, bình thường dÊu trong c¸c c©u th¬ nh÷ng vÇn b»ng-> diÔn t¶ sù nhÑ nhµng, bu©ng khu©ng, ch¬i tr¾c ®an xen nhau, phèi hîp nhau v¬i nh­ng khi m« t¶ kh¾c s©u mét Ên - Thanh tr¾c (bæng): s¾c, hái, ng·, nÆng tượng, một cảm xúc, một tâm trạng -> diÔn t¶ sù tróc tr¾c nÆng nÒ, khã kh¨n, vÊp 6 ?TÝnh nh¹c cña th¬ ®­îc t¹o ra nhê yÕu tè nµo?. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> theo một cung tình cảm nào đó các v¸p câu thơ thường sử dụng liên tiếp một lo¹t vÇn - Dïng toµn vÇn b»ng: Sương nương theo trăng ngừng lưng trời Tương tư nâng lòng lên chơi vơi (Xu©n DiÖu) - Dïng nhiÒu vÇn tr¾c: C©u 1: 5 thanh tr¾c diÔn t¶ 1 t©m Dèc lªn khóc khuûu, dèc th¨m th¼m tr¹ng nh­ bÞ dån nÐn, uÊt øc, nghÑn - 2 loại vần phối hợp sóng đôi: t¾c Tµi cao phËn thÊp chÝ khÝ uÊt C©u 2: Dïng toµn thanh b»ng võa Giang hồ mê chơi quên quê hương nh­ mét lêi t©m sù võa nh­ bu«ng th¶ phã mÆc võa nh­ mét tiÕng thë * Khi đọc, phân tích tác phẩm văn học (nhất dµi là thơ) khi thấy âm điệu, âm hưởng, nhạc điệu của câu thơ không bình thường, có sự GV: ngôn từ là đặc trưng quan trọng chuyển đổi phải phân tích chỉ rõ giá trị của nã trong viÖc thÓ hiÖn néi dung vµ næi bËt cña v¨n häc. Vd: Tường đông lay động bóng cành Rẽ song đã thấy Sở Khanh lẻn vào GV: Trong một đơn vị, bài thơ kh«ng ph¶i tõ nµo còng ph©n tÝch. Vd: Tho¾t tr«ng nhên nhît mµu da ăn gì to béo đẩy đà làm sao. Nhà văn dùng từ ngữ như thế nào để t¹o c¸ch viÕt cã h×nh ¶nh gîi t¶ h×nh tượng. GV: Theo §inh Träng L¹c cã 99 phương tiện và biện pháp tu từ trong. 3/ Tõ ng÷ vµ c¸c biÖn ph¸p tu tõ: a/ Ph©n tÝch t¸c phÈm v¨n häc kh«ng thÓ tho¸t li vµ bá qua yÕu tè tõ ng÷: Muèn ph©n tÝch tèt tõ ng÷ cÇn:  N¾m v÷ng nghÜa cña tõ: - Luôn luôn đặt câu hỏi tại sao tác giả dùng tõ nµy mµ kh«ng dïng tõ kh¸c. - T¹i sao tõ nµy l¹i xuÊt hiÖn nhiÒu nh­ thÕ cã thÓ thay tõ Êy b»ng tõ kh¸c ®­îc kh«ng. - Trong c©u Êy, ®o¹n Êy nh÷ng tõ ng÷ nµo cÇn ph©n tÝch. b/ Ph©n tÝch h×nh ¶nh: Thùc ra ph©n tÝch h×nh ¶nh lµ ph©n tÝch tõ ng÷ - Ch÷ “ lên lît” lét t¶ râ nÐt thÇn th¸i cña Tó Bµ: bµ chñ nhµ chøa ®i lªn tõ g¸i lµng ch¬i võa bãng nhÉy, võa mai m¸i vµng bñng da. - “¨n g×” muèn liÖt mô chñ chøa nµy vµo mét giống loài nào đó không phảI là người. Bởi vì giống người thì ăn cơm, ăn gạo, ăn thịt, ăn c¸. c/ T¹o c¸ch viÕt cã h×nh ¶nh, gîi h×nh tượng: - Dïng tõ l¸y - Dùng từ ngữ tượng hình, tượng thanh - HÖ thèng tõ ng÷ chØ mµu s¾c d/ C¸c biÖn ph¸p tu tõ: 7 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> tiÕng ViÖt ? Kể tên các biện pháp tu từ đã học. GV : cho ph©n tÝch 1 sè ®o¹n th¬ cã sö dông biÖn ph¸p tu tõ. - Ngôn ngữ văn học là ngôn ngữ đời sống qua c¸c biÖn ph¸p tu tõ n©ng cÊp söa sang làm cho ngôn ngữ đời sống càng óng ả, giàu đẹp. - Ph©n tÝch th¬ chó ý ph©n tÝch c¸c biÖn ph¸p tu tõ tøc lµ chØ ra tÝnh hiÖu qu¶ cña c¸ch viÕt vai trß vµ t¸c dông cña chóng trong viÖc biÓu đạt, miêu tả. VD : Thân em như giếng giữa đàng Người khôn rửa mặt kẻ phàm rửa chân (Ca dao) -> ph©n tÝch biÖn ph¸p so s¸nh thÓ hiÖn sè phận người phụ nữ phong kiến. 4/ Kh«ng gian vµ thêi gian trong th¬: a/ Kh«ng gian trong th¬ tr÷ t×nh: Lµ n¬i t¸c gi¶ - c¸i T«i tr÷ t×nh hoÆc nh©n vËt trữ tình xuất hiện để thổ lộ tấm lòng của mình trước mọi người và đất trời. - Tõ ng÷ thÓ hiÖn kh«ng gian. VD : Trªn trêi m©y tr¾ng nh­ b«ng ở dưới cánh đồng bông trắng như m©y Vd : Chiều chiều ra đứng ngõ sau - Không gian gắn với địa điểm chỉ nơi chốn Tr«ng vÒ quª mÑ ruét ®au chÝn chiÒu - §äc TPVH chó ý nhµ v¨n m« t¶ kh«ng gian ở đây có gì đặc biệt, không gian ấy có ý nghÜa g× vµ nãi ®­îc néi dung g× s©u s¾c. b/ Thêi gian nghÖ thuËt: Vd : H«m qua cßn theo anh - Thời gian trong cuộc đời là thời gian tuần §i trªn ®­êng quèc lé tù. Hôm nay đã chặt cành - Thêi gian trong t¸c phÈm v¨n häc lµ thêi Đắp cho người dưới mộ gian t©m lý, kh«ng trïng khiÕt víi thêi gian H«m qua, h«m nay kh«ng ph¶I lµ ngoài đời. ngµy nµo, th¸ng nµo mµ lµ sù viÖc - Thời gian nghệ thuật mang tính tượng diÔn ra nhanh, bÊt ngê khiÕn ta bµng tr­ng: hoàng xúc động. + ngày mai: tượng trưng cho tương lai + Hoàng hôn, chiều tà : tượng trưng cho sự tµn lôi, sù kÕt thóc, buån b·. + Bình minh, rạng đông : tượng trưng cho cái đang lên, rạng rỡ tươi sáng. + Mùa xuân: tượng trưng cho tuổi trẻ sức sèng, giµu sinh lùc. + Chiếc lá ngô đồng rụng xuống ấy là tượng trưng cho mùa thu. + TiÕng kªu kh¾c kho¶i cña chim Cuèc b¸o hiÖu mïa hÌ vÒ. III/ Mét sè lçi cÇn tr¸nh khi ph©n tÝch th¬ tr÷ t×nh: 8 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> 1/ Chỉ phân tích nội dung và tư tưởng được phản ánh trong bài thơ, không hề thấy vai trß cña h×nh thøc nghÖ thuËt. §©y thùc chÊt chØ lµ diÔn xu«I néi dung bµi th¬. 2/ Có chú ý đến các hình thức nghệ thuật nhưng tách rời các hình thức nghệ thuật ấy ra khỏi nội dung ( Thường là gần kết bài mới nói qua một số hình thức nghệ thuật ®­îc nhµ th¬ sö dông). 3/ Suy diễn một cách máy móc, gượng ép, phi lí các nội dung và vai trò, ý nghĩa của các hình thức nghệ thuật trong bài thơ. Nghĩa là nêu lên các nội dung, tư tưởng kh«ng cã trong bµi th¬, ph¸t hiÖn sai c¸c h×nh thøc nghÖ thuËt hoÆc “ b¾t Ðp” c¸c hình thức nghệ thuật này phảI có vai trò,tác dụng nào đó trong khi chúng chỉ là những hình thức bình thường. IV/ Lµm bµi tËp thùc hµnh: Bài tập 1: Xác định vần , thống kê thanh điệu và phân tích tác dụng biểu đạt của nó trong mét sè bµi th¬, ®o¹n th¬ 1/ a/ Bµi: C¶nh khuya VÇn: xa-hoa-nhµ b/ Đoạn thơ: “ Em ơi Ba lan………….giọng đàn” (Tố Hữu) - tan , tràn, đàn (vần chân) - Ngoài ra còn có vần lưng: lan – tan, dương – sương, trắng – nắng, vọng – giäng => 4 dßng th¬ hµng lo¹t c¸c vÇn liªn tiÕp xuÊt hiÖn t¹o nªn mét khóc ng©n nga, diễn tả niềm vui như muốn hát lên của nhà thơ khi đứng trước mùa xuân của đất nước Ba Lan. 2/ a/ Thanh bằng: ô , hay , buồncả hai câu đều là thanh bằng b/ Đoạn trường thay lúc phân kì Vã c©u khÊp khÓnh, b¸nh xe gËp ghÒnh (T¶n §µ) - Chữ thanh bằng: thay, phân kỳ, câu, xe, ghềnh, trường - Ch÷ thanh tr¾c: §o¹n, lóc, vã, khÊp khÓnh, b¸nh, gËp c/ Tµi cao phËn thÊp, chÝ khÝ uÊt Giang hồ mê chơi quên quê hương ( T¶n §µ ) - Chữ thanh bằng: Tài, cao, giang hồ mê chơI quên quê hương - Ch÷ thanh tr¾c: phËn, thÊp, chÝ, khÝ, uÊt. Bµi tËp 2: Khi đọc bài thơ Lượm đến những dòng thơ như: Ra thÕ Lượm ơi!.... HoÆc: Thôi rồi, Lượm ơi! Vµ : Lượm ơi, còn không? Có bạn vẫn đọc theo ngữ điệu giống như khi đọc các câu thơ khác trong bài thơ. Theo em như thế có đúng không? vì sao? 10 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Gîi ý: Khi đọc các câu: Ra thÕ Lượm ơi!.... HoÆc: Thôi rồi, Lượm ơi! Vµ : Lượm ơi, còn không? Bạn đọc theo ngữ điệu như các câu khác trong bài thơ như thế là chưa đúng. Ra thÕ Lượm ơi!.... C©u th¬ ng¾t dßng nh­ mét tiÕng nÊc nghÑn ngµo cña t¸c gi¶ khi nghe tin nhµ b¸o Lượm đã hy sinh. Thôi rồi, Lượm ơi! Câu thơ gãy nhịp, là tiếng kêu đau đớn, đột ngột của tác giả trước sự ra đI của chú bé Lượm. Lượm ơi, còn không? Câu hỏi tu từ hỏi để bộc lộ sự đau đớn, ngỡ ngàng không muốn tin rằng Lượm kh«ng cßn n÷a. Bµi tËp 3: Những câu thơ sau đều có ít nhất hai cách đọc. Cách nào cũng thấy có vẻ đúng, nhưng nghĩ kĩ thì sẽ có một cách đọc đúng nhất. Hãy đọc và ngắt nhịp cho chính x¸c. - Một chiếc xe đạp băng vào bóng tối ( Xu©n DiÖu) - Cµng nh×n ta l¹i cµng say ( Tè H÷u) - Non cao tuæi vÉn ch­a giµ ( T¶n §µ ) - Sau l­ng thÒm n¾ng l¸ r¬i ®Çy ( nguyÔn §×nh Thi) Gîi ý Ng¾t nhÞp chÝnh x¸c: - Một chiếc xe/ đạp băng vào bóng tối ( Xu©n DiÖu) - Cµng nh×n ta/ l¹i cµng say ( Tè H÷u) - Non cao tuæi/ vÉn ch­a giµ ( T¶n §µ ) - Sau l­ng/ thÒm/ n¾ng/ l¸/ r¬i ®Çy ( nguyÔn §×nh Thi) Gi¶i thÝch? Bµi tËp 4: K×a héi Th¨ng B×nh tiÕng ph¸o reo Bao nhiêu cờ kéo với đèn treo ( nguyÔn KhuyÕn) Chữa “kìa” trong câu thơ cho ta thấy Nguyễn Khuyến như đứng tách ra khỏi cáI 10 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> héi T©y ån µo ®Çy nh÷ng trß nh¨ng nhÝt do bän thùc d©n bµy ra mµ quan s¸t, vµ ngẫm nghĩ, mà căm giận, mà đau đớn, chua xót. Bµi tËp 5: a/. Trong nh­ tiÕng h¹c bay qua §ôc nh­ tiÕng suèi míi sa nöa vêi TiÕng khoan nh­ giã thæi ngoµi Tiếng mau sầm sập như trời đổ mưa ( NguyÔn Du)  Biện pháp so sánh: nhà thơ đã so sánh độ trong, đục, độ nhanh, chậm của âm thanh tiếng đàn với những sự vật, hiện tượng của tự nhiên vừa cụ thể sinh động vừa chính xác góp phần làm nổi bật tài năng của Thuý kiều b/ “ Ta ®i tíi kh«ng thÓ g× chia c¾t ……………………………… Lòng ta chung một cơ đồ Việt Nam”  Biện pháp tu từ: điệp ngữ khẳng định, nhấn mạnh ý chí, niềm tin của tác giả vÒ sù thèng nhÊt tæ quèc.. V/ Mét sè ®iÓm cÇn l­u ý: - Thơ có thể có vần, có thể không có vần. Bình thường mỗi đoạn thơ có một vần lÆp l¹i ë c¸c c©u th¬, nh­ng cã ®o¹n mang nhiÒu vÇn kh¸c nhau. - Nh÷ng c©u th¬, ®o¹n th¬ sö dông chØ mét hoÆc mét phÇn lín mét lo¹i thanh lµ những câu thơ đặc biệt. - Khi gặp đoạn thơ mang nhiều vần, hoặc sử dụng thanh đặc biệt, cần chú ý để ph©n tÝch, chØ ra vai trß cña chóng trong viÖc biÓu hiÖn néi dung - Khi đọc cũng như phân tích đoạn thơ trên, cần chú ý tới các dấu câu. Chú ý vị trí của các dấu câu đó, chúng ta sẽ đọc đúng nhịp thơ hơn - Dấu câu không chỉ để tách ý, tách đoạn và làm rõ nghĩa của thông báo khi viết, mà còn dùng để ngắt nhịp, làm tăng sức biểu cảm cho thơ. - Trong một bài thơ, câu thơ, không phải chữ nào cũng hay, cũng đắt, khi đọc thơ cần nhận ra được đúng các chữ đó và phân tích cáI hay, cáI đẹp của chóng. Nh÷ng ch÷ dïng hay lµ nh÷ng ch÷ kh«ng thÓ thay thÕ ®­îc. - Thơ ca thường sử dụng các biện pháp tu từ. Các biện pháp tu từ hay bao giờ còng cÇn chØ ra vai trß, t¸c dông cña nh÷ng yÕu tè Êy trong viÖc thÓ hiÖn néi dung. - Tr¸nh ph©n tÝch trµn lan ( yÕu tè nµo còng ph©n tÝch); tr¸nh suy diÔn mét c¸ch gượng ép về ý nghĩa và tác dụng của các yếu tố hình thức nghệ thuật. VI/ T×m hiÓu c¸c yÕu tè h×nh thøc nghÖ thuËt cña mét bµi th¬ trän vÑn GV chän 1 trong 2 bµi sau: 1/ Thu ®iÕu ( NguyÔn khuyÕn) 2/ Khi con tu hó ( Tè H÷u ). 10 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> 10 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span>