Giáo án Ngữ văn 8 - Tiết 14: Văn bản Lão Hạc (Tiếp) - Năm học 2009-2010 - Lê Đức Quang

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 8. Bµi sè 4, tiÕt 14, v¨n b¶n: L·o h¹c – (tiÕp ) (Nam Cao) NS: 06/09/2009 NG: 10/09/2009 I/ Mục tiêu cần đạt. 1/ KiÕn thøc. NhËn diÖn ®­îc t×nh c¶nh khèn cïng vµ nh©n c¸ch cao quý cña nh©n vËt lão Hạc, qua đó hiểu thêm về số phận đáng thương và vẻ đẹp tâm hồn đáng trọng của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám. Bước đầu hiểu được đặc sắc nghệ thuật truyện ngắn Nam cao: khắc hoạ nh©n vËt tµi t×nh, c¸ch dÉn chuyÖn tù nhiªn, sù kÕt hîp gi÷a tù sù, triÕt lÝ víi tr÷ t×nh. 2/ KÜ n¨ng. Trình bày được về nhân vật qua đối thoại, cử chỉ và hành động. 3/ Thái độ. Thấy được lòng nhân đạo sâu sắc của nhà văn Nam Cao (Thể hiện chủ yếu qua nhân vật ông giáo): Thương cảm đến xót xa và thật sự trân trọng đối với người nông dân nghèo khổ. Có thái độ hợp tác khi tìm hiểu kiến thức. Giáo dục lòng yêu thương con người II/ §å dïng d¹y häc. - GV: B¶ng phô, Tranh vÒ t¸c gi¶. - HS : T×m hiÓu vÒ Nam cao vµ c¸c t¸c phÈm cña «ng. III/ Phương pháp Thuyết trình, vấn đáp, thảo luận nhóm, nêu vấn đề, gợi mở IV/ Tæ chøc giê häc. 1/ Tæ chøc: SÜ sè 8a: 8b: 2/ KiÓm tra (?) Tâm trạng của lão Hạc ntn khi quyết định bán cậu Vàng ? Lão suy đi tính lại nhiều lần khi quyết định bán cậu Vàng vì lão coi việc này rất hệ trọng bởi cậu vàng là người bạn thân thiết cả lão, hơn nữa còn là kỉ vật của người con trai mà lão rất mực thương yêu. Lão vô cùng đau đớn sau khi bán cậu vàng lão cứ ăn năn day dứt vì già b»ng nµy tuæi ®Çu råi mµ nì lõa mét con chã…L·o ®au khæ tuþªt väng hèi hËn xót xa thương tiếc Lão Hạc sống rất tình nghĩa thuỷ chung đặc biệt là tình yêu thương con s©u s¾c. 3/ Bµi míi. H§ cña thÇy vµ trß T/g 1’ HĐ1. Khởi động. - Mục tiêu: Nhắc lại kiến thức cũ để định hướng nội dung kiến thức sẽ tiếp thu trong tiÕt häc nµy. Lê Đức Quang – Gv trường THCS Liêm Phú Lop8.net. Néi dung chÝnh.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 8 - C¸ch tiÕn hµnh Gv dùng lời nói để dẫn vào bài mới. LH nhê «ng gi¸o viÕt v¨n tù göi hé mảnh vườn cho con mình và gửi lại ông giáo 30 đồng bạc để lỡ có chết thì lấy tiền làm ma cho mình…tất cả là để chuÈn bÞ cho c¸i chÕt cña l·o sau nµy. H§ 2. HDHS §äc – hiÓu v¨n b¶n. - Môc tiªu: M« t¶ ®­îc c¸i chÕt cña l·o H¹c vµ nhËn diÖn ®­îc vÒ nh©n vËt t«i. - C¸ch tiÕn hµnh:. I/ §äc, th¶o luËn chó thÝch. II/ T×m hiÓu v¨n b¶n. 1/ Nh©n vËt l·o H¹c. a/ T©m tr¹ng cña LH khi b¸n cËu Vµng. 20’ b/ C¸i chÕt cña l·o H¹c. (?) Cuéc sèng cña l·o H¹c sau khi göi ông Giáo mảnh vườn và số tiền mà lão cã ntn? Lu«n mÊy h«m, l·o H¹c chØ ¨n khoai, khoai cũng hết. Từ đấy, lão chế tạo ®­îc mãn g×, ¨n mãn Êy. H«m th× l·o ¨n cñ chuèi, sung luéc, rau m¸, cñ r¸y, b÷a trai, b÷a èc. GV: Thế là hoàn cảnh cùng cực đã đẩy l·o H¹c tíi chç ph¶i lùa chän, mét sù lựa chọn đầy nghiệt ngã, bi đát… (?) Nguyªn nh©n c¸i chÕt cña l·o H¹c ? Nguyªn nh©n : t×nh c¶nh nghÌo khæ , đói rách và quá túng quẫn (?) C¸i chÕt cña l·o H¹c ®­îc Nam Cao miªu t¶ ntn? Lão Hạc đang vật vã ở trên giường, đầu tóc rũ rượi, quần áo xộc xệch, 2 m¾t long sßng säc. L·o tru trÐo, bät mép sùi ra, khắp người chốc chốc lại bị giật mạnh một cái, nảy lên. Hai người đàn ông lực lưỡng phải ngồi đè lên người lão. Lão vật vã đến 2 giờ đồng hå råi míi chÕt. (?) Để đặc tả cái chết của lão Hạc, tác giả đã sử dụng liên tiếp các từ tượng hình và tượng thanh như: vật vã, rũ rượi, xộc xệch, long sòng sọc, tru tréo. Lê Đức Quang – Gv trường THCS Liêm Phú Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 8 §iÒu nµy cã t¸c dông g× ? - Tạo hình ảnh cụ thể, sinh động về cái chÕt d÷ déi, thª th¶m cña l·o H¹c. - Làm cho người đọc cảm giác như cïng chøng kiÕn c¸i chÕt cña l·o H¹c. (?) T¹i sao l·o H¹c kh«ng chän mét c¸i chÕt kh¸c ªm dÞu, lÆng lÏ, ©m thÇm mµ l¹i chän c¸i chÕt nh­ vËy ? §èi chiÕu víi c¸i chÕt thø nhÊt cña cËu Vµng, nh×n tho¸ng bªn ngoµi, ta c¶m thÊy c¸i chÕt cña l·o H¹c nh­ cã nh÷ng nét tương tự. "Cậu Vàng" bị lão Hạc đánh lừa, cho ăn cơm, rồi nó bị hai người đè xuống, trói lại. Lão Hạc cũng bị 2 người đàn ông lực lưỡng đè lên người. Biết là mình sẽ chết, cậu Vàng kªu ­ ö, cßn l·o H¹c th× tru trÐo, vËt v·,… ph¶i ch¨ng khi chän cho m×nh c¸i chết dữ dội, thảm thương này, người n«ng d©n Êy nh­ cã ý tù trõng ph¹t mình để chia sẻ nỗi đau với con vật th©n yªu nh­ ruét thÞt. §iÒu nµy cµng chøng tá l·o H¹c cã lßng tù träng rÊt cao, øng xö trung thùc v« ngÇn vµ còng chøng tá ngßi bót nhµ v¨n Nam Cao s¾c l¹nh, tØnh t¸o v« cïng. Gv: C¸i chÕt cña l·o H¹c mang ®Çy tính bi kịch: bi kịch của sự nghèo đói; bi kÞch cña t×nh phô tö; bi kÞch cña phẩm giá làm người. (?) C¸i chÕt cña l·o H¹c cã ý nghÜa g× ? - C¸i chÕt cña LH cã ý nghÜa s©u s¾c nã gãp phÇn béc lé râ sè phËn vµ tÝnh c¸ch cña LH, còng lµ sè phËn cña người dân lao động nghèo trong XHVN trước CMT8 nghèo khổ bế tắc cùng đường giàu tình thương và giàu lßng tù träng - MÆt kh¸c c¸i chÕt cña LH cã ý nghÜa phª ph¸n s©u XHTD nöa pk c¸i XH tèi tăm đẩy người dân vào bước đường cïng Gv : Trước khi tìm đến cái chết sợ sẽ Lê Đức Quang – Gv trường THCS Liêm Phú Lop8.net. - B»ng viÖc sö dông hµnh lo¹t các từ tượng hình và tượng thanh, tác giả đã tái hiện một cách cụ thể, sinh động về cái chÕt cña l·o H¹c - c¸i chÕt d÷ déi, thª th¶m.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 8 g©y phiÒn hµ cho hµng xãm nªn l·o Hạc đã thu xếp, nhờ cậy ông giáo rồi sau đó tìm đến cái chết . (?) Cã ý kiÕn cho r»ng l·o H¹c lµm thÕ lµ gµn dë, l¹i cã ý kiÕn cho r»ng LH làm thế là đúng. ý kiến của em ntn ? Có thể lão Hạc làm như thế là đúng. L·o hiÓu t×nh c¶nh cña m×nh lóc nµy, l·o sî tiÕp tôc sèng sÏ ¨n vµo sè tiÒn ba mươi đồng mà lão dành dụm được. Cái chÕt cña l·o xuÊt ph¸t tõ phÈm chÊt cao thượng của lão. (?) Qua việc làm đó giúp em hiểu thêm (phÈm chÊt) g× ë l·o H¹c ? Gv: §©y võa lµ phÈm chÊt võa lµ nguyªn nh©n s©u sa trong c¸i chÕt cña LH. - Lão Hạc là người cha hết lòng vì con , sống chu đáo, nghĩa tình, giµu lßng tù träng .. (?) Nãi tãm l¹i, qua t©m tr¹ng l·o H¹c sau khi b¸n cËu vµng vµ qua diÔn biÕn c¸i chÕt cña l·o, em nhËn thÊy l·o H¹c là một người ntn? - Lão Hạc là một người dân nghèo khổ, bÊt h¹nh. - L·o H¹c lµ mét l·o n«ng d©n chÊt ph¸c, hiÒn lµnh, nh©n hËu. - L·o H¹c lµ mét n«ng d©n sèng trong s¹ch, giµu lßng tù träng vµ rÊt mùc yªu con. Gv: §óng vËy! L·o H¹c lµ mét «ng l·o n«ng d©n kh«ng ®­îc häc hµnh, kh«ng cã ch÷ nghÜa. Nh­ng c¸i chÕt d÷ déi của lão là bằng chứng cảm động về cái t×nh phô tö nguyªn s¬, méc m¹c, nh­ng thiªng liªng biÕt chõng nµo. (?) So víi c¸ch kÓ cña Ng« TÊt Tè 15’ 2/ Nh©n vËt «ng gi¸o trong văn bản “Tức nước vỡ bờ”, cách kÓ chuyÖn cña Nam Cao trong truyÖn ng¾n nµy cã g× kh¸c ? Vai trß cña nh©n vËt «ng Gi¸o ntn? Khác với Tắt đèn (kể chuyện ở ngôi thứ Lê Đức Quang – Gv trường THCS Liêm Phú Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 8 3, t¸c gi¶ giÊu mÆt), trong truyÖn ng¾n L·o H¹c, Nam Cao chän c¸ch kÓ chuyÖn ë ng«i thø nhÊt Vai trò: vừa như người chứng kiến, vừa tham gia vµo c©u chuyÖn cña nh©n vËt chính, vừa đóng vai trò dẫn dắt câu chuyện, vừa trực tiếp bày tỏ thái độ, t×nh c¶m, béc lé t©m tr¹ng cña b¶n th©n (?) Thái độ của ông giáo được thể hiện ntn qua cuéc trß chuyÖn víi l·o H¹c? Ông giáo tỏ ra thông cảm, thương xót cho hoàn cảnh của lão Hạc – người l¸ng giÒng giµ, tèt bông, t×m nhiÒu cách an ủi, giúp đỡ lão Hạc. (?) Qua đó, giúp em biết được điều gì vÒ «ng gi¸o?. (?) Em hiÓu thªm g× vÒ c©u nãi cña «ng giáo “ Chao ôi….ta thương” ? Gv: Khi nghe Binh T­ cho biÕt l·o H¹c xin bả chó để bắt một con chó thì nhân vật tôi cảm thấy: Cuộc đời quả thật … đáng buồn nhưng khi chứng kiến cái chÕt cña l·o H¹c, T«i l¹i nghÜ: “Kh«ng! cuộc đời chưa hẳn … nghĩa khác” T/luËn nhãm 4 (3’). (?) Em hiểu ý nghĩ đó của nhân vật tôi ntn ? §¹i diÖn c¸c nhãm b¸o c¸o Gv nhËn xÐt, chèt Buồn vì ông đã thất vọng trước sự thay đổi cách sống không chịu đựng được đói ăn vụng, túng làm càn của một người trong sạch đầy tự trọng đến nh­ l·o H¹c. ¤ng gi¸o buån v× nh­ thÕ là bản năng đã chiến thắng nhân tính mÊt råi. Nhưng lại đáng buồn theo một nghĩa khác là ở chỗ, những người tốt như lão Hạc, tự trọng như thế đáng thương, đáng thông cảm như thế cuối cùng vẫn Lê Đức Quang – Gv trường THCS Liêm Phú Lop8.net. - ¤ng gi¸o lµ mét tri thøc nghèo, cũng là một người giàu tình thương, lòng tự trọng, thương xót, cảm thông cho hoàn c¶nh cña LH - Là người hiểu đời hiểu người, cã lßng vÞ tha cao c¶;.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 8 hoµn toµn bÕ t¾c, hoµn toµn v« väng vẫn tìm đến cái chết như là cứu cánh duy nhÊt, nh­ lµ sù gi¶i tho¸t tù nguyÖn và bất đắc dĩ. Mà càng đáng buồn hơn v× cã ph¶i ai còng hiÓu ®­îc nguyªn nh©n c¸i chÕt râ rµng nh­ Binh T­. (?) Những ý nghĩ đó nói thêm với chóng ta ®iÒu g× vÒ nh©n vËt «ng gi¸o? H§3. HDHS rót ra kÕt luËn bµi häc. - Môc tiªu: Liệt kê được các đặc sắc về nghệ thuật 5’ vµ gi¸ trÞ néi dung cña v¨n b¶n LH. - C¸ch tiÕn hµnh: (?) C¸i hay cña truyÖn thÓ hiÖn râ nhÊt ë ®iÓm nµo ? V× sao ? Chi tiÕt l·o H¹c xin b¶ cho cña Binh T­ vì nó có ý nghĩa đánh lừa - chuyển ý nghĩ tốt đẹp của ông giáo và người đọc về lão Hạc sang một hướng trái ngược. (?) ViÖc x©y dùng t×nh huèng truyÖn bÊt ngê cã t¸c dông ntn ? Làm nổi bật phẩm chất tốt đẹp của lão H¹c. (?) Cách xây dựng n/v có gì đặc sắc ? ViÖc truyÖn ®­îc kÓ b»ng lêi cña n/v '' t«i '' cã hiÖu qu¶ NT g× ? - Bót ph¸p kh¾c häa nh©n vËt rÊt thµnh c«ng . C¸c chi tiÕt miªu t¶ bé d¹ng , cö chØ cña l·o H¹c sau khi b¸n cËu Vµng , đoạn miêu tả sự vật vã , đau đớn dữ dội của lão Hạc lúc chết . Thật sinh động , ấn tượng , giàu tính tạo hình . - DiÔn biÕn c©u chuyÖn ®­îc kÓ b»ng n/v '' t«i '' - «ng gi¸o . Nhê c¸ch kÓ nµy, c©u chuyÖn trë nªn gÇn gòi , ch©n thùc. Tác giả như kéo người đọc cùng nhập cuéc , cïng sèng , chøng kiÕn cïng nh©n vËt . - Kết hợp giữa kể với tả , với hồi tưởng béc lé tr÷ t×nh , kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn gi÷a hiÖn thùc víi tr÷ t×nh . (?) Qua v¨n b¶n, gióp ta hiÓu thªm ®iÒu Lê Đức Quang – Gv trường THCS Liêm Phú Lop8.net. Träng nh©n c¸ch; Kh«ng mÊt lßng tin vµo con người. III/ Ghi nhí.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 8 gì về số phận con người trong XH cũ ? Hs đọc ghi nhớ (?) Cần nắm được những đơn vị kiến thøc nµo trong ghi nhí ?. - NT - ND. 4/ Cñng cè. (?) Nhận định nào nói đúng nhất ý nghĩa cái chết của lão Hạc ? A. Là bằng chứng cảm động về tình phụ tử mộc mạc , giản dị nhưng cao qúy vô cïng . B. Gián tiếp tố cáo XHTD phong kiến đã đẩy người nông dân vào hoàn cảnh khèn cïng . C. ThÓ hiÖn lßng tù träng vµ quyÕt t©m kh«ng r¬i vµo con ®­êng tha ho¸ cña người nông dân . D. Cả ba ý trên đều đúng . (?) Qua đoạn trích "Tức nước vỡ bờ" và qua truyện ngắn "Lão Hạc" em hiểu thế nào về cuộc đời và tính cách của người nông dân trong xã hội cũ? Họ là những người nghèo khổ bị đầy vào những hoàn cảnh bần cùng bi đát, ức hiếp, đè nén đàn áp một cách trực tiếp hoặc gián tiếp bởi bàn tay của giai cấp thống trị bấy giờ. Hoàn cảnh của họ thê thảm đến mức họ phải bán con, bán chó, thậm chí còn phải tự kết liễu cuộc đời mình vì quá túng bấn cùng cực. Nhưng dù cho hoàn cảnh có bi đát đến đâu thì họ vẫn giữ được những phẩm chất cao đẹp của những người nông dân lương thiện, hiền lành, giàu yêu thương, giàu lòng tự trọng và luôn tiềm tàng trong mình sự phản kháng mãnh mẽ đối với những thế lực đàn áp … Có thể nói đây là những điển hình đẹp về những người nông dân trước Cách mạng Tháng 8 /1945. Gv hÖ thèng kiÕn thøc. 5/ HDHT Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 6 SGK Tr 48. Chuẩn bị: Từ tượng hình, từ tượng thanh. (?) Tìm những từ tượng hình, từ tượng thanh trong văn bản lão Hạc ? –––––––––––––––––––––––––––––. Lê Đức Quang – Gv trường THCS Liêm Phú Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span>