Giáo án Ngữ văn 7 - Tiết 117+118, Bài 29: Quan Âm Thị Kính - Lại Thị Tiền - Năm học 2006-2007

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ng÷ v¨n 7 - N¨m häc : 2006 - 2007 Ngµy so¹n: 9/4/2007 Ngµy d¹y: 11/4/2007. Bµi 29: Quan ©m thÞ KÝnh TiÕt 117 - 118: §äc - HiÓu v¨n b¶n. A. Mục tiêu cần đạt: Giúp HS:. 1. Kiến thức : Hiểu được một số đặc điểm cơ bản của sân khấu chèo truyền thèng.. 2. Kü n¨ng : Tãm t¾t ®­îc néi dung vë chÌo Quan ¢m ThÞ KÝnh, néi dung, ý nghĩa và một số đặc điểm nghệ thuật ( Mâu thuẫn kịch, ngôn ngữ, hành động nhân vËt...) cña ®o¹n trÝch " Nçi oan h¹i chång". Có ý thức giữ gìn, bảo vệ hình thức văn hoá độc đáo của dân tộc ( chèo ) ; Cảm thông, trân trọng cuộc sống và phẩm chất cuả người phụ nữ trong x· héi cò. B. ChuÈn bÞ: + Gi¸o viªn: So¹n bµi. + Häc sinh : ChuÈn bÞ bµi. 3. Thái độ:. C. Tiến trình tổ chức các hoạt động Hoạt động 1:. KiÓm tra bµi cò:. Tại sao nói thưởng thức ca Huế trên sông Hương là một thú vui tao nhã. Hoạt động 2 :. Giíi thiÖu bµi:. ChÌo lµ mét trong nh÷ng lo¹i h×nh s©n khÊu d©n gian ®­îc phæ biÕn réng r·i ë B¾c bé. Trong kÞch môc s©n khÊu chÌo Quan ¢m ThÞ KÝnh lµ vë diÔn næi tiếng, vở diễn này tiêu biểu cho sân khấu chèo về những phương diện tích truyện , kÞch tÝnh, nh©n vËt, lµn ®iÖu. Víi trÝch ®o¹n " Nçi oan h¹i chång " chóng ta phµn nµo hiÓu ®­îc vë chÌo Quan ¢m ThÞ KÝnh. Hoạt động 3:. Bµi míi.. Hoạt động của GV. H§ cña HS. - HS đọc chú thÝch ? Nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ thÓ - HS dùa vµo SGK tr¶ lêi lo¹i chÌo? - GV khái quát về đặc điểm cơ bản - HS nghe cña chÌo ViÖt Nam SGK - 135. Nội dung cần đạt. - GV cho HS đọc chú thích dấu sao.. I. §äc - Tݪp xóc v¨n b¶n. - Gọi HS đọc phần tóm tắt nội dung.. - HS đọc. * ThÓ lo¹i - Kh¸i niÖm chÌo SGK - §Æc ®iÓm chÌo ViÖt Nam + Nguån gèc + TÝch truyÖn + Nh©n vËt chÌo + Giá trị tư tưởng + Gi¸ trÞ nghÖ thuËt * §äc tãm t¾t vë chÌo.. - Yªu cÇu HS tãm t¾t theo SGK.. - HS tãm t¾t. - PhÇn 1: ¸n giÕt chång 1. Lại Thị Tiền - Trường THCS Trần Can Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Ng÷ v¨n 7 - N¨m häc : 2006 - 2007 - PhÇn 2: ¸n hoang thai - PhÇn 3: Oan t×nh ®­îc gi¶i, ThÞ KÝnh lªn tßa sen. - GV nêu yêu cầu đọc: Đọc phân vai. + Người dẫn truyện đọc tên các nhân vËt. C¸c lêi chØ dÉn lµn ®iÖu ca, hµnh động trong ngoặc đơn - giọng chậm râ, b×nh th¶n. - Nh©n vËt ThiÖn Sü: Giäng hèt ho¶ng, sî h·i - giäng ThÞ KÝnh ©u yÕm chuyÓn sang đau đớn - giäng Sïng Bµ : Nanh näc, lÊn lướt, có lúc quát thét có lúc đay nghiÕn... - Giäng Sïng ¤ng : tµn nhÉn, th« b¹o - M·ng ¤ng : Lóc ®Çu vui, tù hµo sau ng¹c nhiªn, ®au khæ, bÊt lùc. - Gọi HS đọc - Gäi HS nhËn xÐt.. - HS nghe * §äc trÝch ®o¹n. - HS đọc ph©n vai - HS nhËn xÐt. * T×m hiÓu chó thÝch - Cho HS t×m hiÓu tõ khã SGK. ? §o¹n trÝch n»m ë phÇn nµo cña * T×m hiÓu cÊu tróc v¨n b¶n - HS ph¸t - VÞ trÝ ®o¹n trÝch. v¨n b¶n. hiÖn. - §o¹n trÝch n»m ë phÇn nöa sau cña phÇn ¸n giÕt chång ( nöa ®Çu lµ líp vu quy) ThÞ KÝnh kÕt duyªn cïng ThiÖn ? §o¹n trÝch cã thÓ chia ra lµm mÊy Sü. phÇn ? Néi dung chÝnh cña tõng -Tr×nh bµy ý kiÕn c¸ nh©n - §o¹n trÝch chia lµm 3 phÇn phần đó. + PhÇn 1: Tõ ®Çu -> mét mùc: C¶nh ThÞ KÝnh xÐn r©u mọc ngược cho chồng. + PhÇn 2: TiÕp -> Nçi oan nhường nào: Cảnh Thị Kính bÞ vu oan. + PhÇn 3: Cßn l¹i: ThÞ KÝnh - GV kh¸i qu¸t chuyÓn ý gi¶ lµm trai ®i tu. II. §äc - HiÓu v¨n b¶n ? TrÝch ®o¹n nçi oan h¹i chång cã - HS suy nghĩ độc lập mÊy nh©n vËt? vµ tr¶ lêi - TrÝch ®o¹n cã 5 nh©n vËt: 2. Lại Thị Tiền - Trường THCS Trần Can Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Ng÷ v¨n 7 - N¨m häc : 2006 - 2007 Sïng ¤ng; Sïng Bµ ;ThiÖn Sü; ThÞ KÝnh; M·ng ¤ng.. ? Nh÷ng nh©n vËt nµo lµ nh©n vËt chính thể hiện xung đột kịch? - HS suy Những nhân vật đó thuộc các loại nghĩ độc lập - Tất cả các nhân vật đều vai nào trong chèo cổ và đại diện và trả lời. cho ai? tham gia vµo m©u thuÉn xung đột kịch nhưng có hai nh©n vËt chÝnh. + Sïng Bµ: Thuéc lo¹i nh©n vật mụ ác đại diện cho tầng lớp địa chủ Phong kiến. - Chó ý theo dâi phÇn ®Çu ®o¹n + ThÞ KÝnh: Thuéc nh©n vËt trÝch. nữ chính, đại diện cho người phụ nữ lao động. ? Phần đầu đoạn trích giới với người - HS nªu néi đọc điều gì? dung kh¸i ? Khung cảnh gia đình ở đầu đoạn quát. 1. Khung cảnh gia đình trÝch ®­îc giíi thiÖu nh­ thÕ nµo? - Phát hiện trước khi bị oan. chi tiÕt. - Cảnh chàng đọc sách dùi mài kinh sử, để nhập hội ? Khung cảnh ấy gợi cho người đọc Long v©n, nµng ngåi kh©u ¸o hình dung được không khí gia đình - HS suy quạt cho chồng. nh­ thÕ nµo? nghĩ độc lập tr¶ lêi -> Khung c¶nh sinh ho¹t - GV: Tuy khung c¶nh Êy kh«ng phæ gia đình ấm cúng. biến và gần gũi với người dân như c¶nh thiÕp nãn chµng t¬i, chång cµy - HS nghe vî cÊy nh­ng còng lµ ­íc m¬ vÒ hạnh phúc gia đình của bao người d©n. ? Trong khung c¶nh Êy næi bËt lªn - HS ph¸t h×nh ¶nh nh©n vËt nµo? ? Hình ảnh người vợ được miêu tả ra hiện - Hình ảnh nhân vật người vợ - HS ph¸t sao? hiÖn - Ngồi quạt cho chồng đọc s¸ch. - Dän kû cho chång n»m - Thấy râu mọc ngược thì b¨n kho¨n, lo l¾ng vÒ sù dÞ ? Qua nh÷ng cö chØ trªn cã thÓ thÊy - HS nhËn h×nh ch¼ng lµnh. rằng Thị Kính là người vợ như thế xét => Thị Kính là người vợ ân nµo? T×nh c¶m cña nµng víi chång cÇn, dÞu dµng, rÊt mùc ra sao? thương chồng. 8. Lại Thị Tiền - Trường THCS Trần Can Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Ng÷ v¨n 7 - N¨m häc : 2006 - 2007 - T×nh c¶m cña ThÞ KÝnh víi chång lµ ch©n thËt, tù nhiªn.. - GV: Nh÷ng cö chØ trªn cïng ng«n. ngữ độc thoại thể hiện qua làn điệu nói sử tô đậm cho cảnh gia đình ấm cúng và hình ảnh người vợ thương chång th¾m thiÕt, nh­ng chÝnh chi tiÕt ThÞ KÝnh lo l¾ng cho sù r©u mäc ngược đã dẫn đến hành động xén râu, cử chỉ vô tình ấy đã khơi nguồn cho xung đột đầu tiên của vở chèo. - GV kh¸i qu¸t chuyÓn ý - HS theo - Hướng dẫn HS theo dõi phần 2. dâi phÇn 2 ? PhÇn 2 tËp trung vµo c¶nh g×? ? H·y liÖt kª vµ nªu nhËn xÐt cña em về hành động và ngôn ngữ của Sùng - HS th¶o Bµ víi ThÞ KÝnh. (Th¶o luËn) luËn. - Gọi đại diện trình bày.. 2. C¶nh ThÞ KÝnh bÞ vu oan giÕt chång - Sïng Bµ - Hành động: Dúi đầu Thị KÝnh xuèng , b¾t ThÞ KÝnh ngöa mÆt lªn kh«ng cho ThÞ KÝnh ph©n bua, dói tay ®Èy ThÞ KÝnh ng· khuþu xuèng. ? Em có nhận xét gì về hành động NhËn xÐt -> Hành động thô bạo, tàn cña Sïng Bµ? nhÉn. - HS ph¸t - Nãi vÒ nhµ m×nh: gièng ? Sùng Bà đã nói gì về nhà mình ? hiÖn Phượng, giống công, nhà bà cao m«n lÖnh téc, trøng rång l¹i në ra rång. ? Qua ng«n ng÷ Sïng Bµ nãi vÒ nhµ m×nh, em cã nhËn xÐt g× vÒ tÝnh chÊt - HS nhËn xÐt => Khoe khoang, h·nh diÖn , của lời nói đó? vªnh v¸o. ? Hãy đọc những câu văn thể hiện - Nãi vÒ nhµ ThÞ KÝnh: " lời nói của Sùng Bà nói về Thị Kính - HS đọc tuång bay mÌo m¶, gµ và nhận xét các ngôn ngữ đó? đồng... liu điu lại nở ra dòng liu ®iu, con nhµ cua èc. ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ nh÷ng ng«n - HS nhËn ng÷ cña Sïng Bµ nãi víi ThÞ KÝnh? => Coi thường dè bỉu. - GV: Dường như mỗi lần mụ cất xét - Ng«n ng÷ ®ay nghiÕn, tiÕng lªn lµ ThÞ kÝnh l¹i thªm mét téi m¾ng nhiÕc , sØ v¶. . Mụ trút cho Thị Kính đủ tội, không cÇn hái râ sù t×nh, kh«ng cÇn biÕt - HS chó ý ph¶i tr¸i, kh«ng nghe lÊy mét lêi l¾ng nghe phân bua, cứ ào ạt, lấn lướt... - Cuối cùng mụ đã đuổi Thị Kính ra 8. Lại Thị Tiền - Trường THCS Trần Can Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Ng÷ v¨n 7 - N¨m häc : 2006 - 2007 khái nhµ, bëi lý do ThÞ KÝnh giÕt chång. ? Nh­ng c¨n cø vµo lêi nãi cña mô th× ta thÊy lý do giÕt chång cã ph¶i lµ lý do chÝnh khiÕn Sïng Bµ ®uæi ThÞ KÝnh ra khái nhµ hay kh«ng? V× sao? - Gäi HS tr×nh bµy. ? Qua đó ta thấy tác giả dân gian muốn đề cập đến mâu thuẫn sâu sắc nµo kh¸c? - GV: Qua lêi lÏ cña mô víi ThÞ Kính ta thấy mụ đã vượt ra khỏi quan hÖ mÑ chång nµng d©u. Quan hệ ấy được mụ đặt đúng vào vị trí cña nã lµ quan hÖ giai cÊp. Lêi nãi cña mô cïng ®iÖu s¾p, nãi lÖch cµng bộc lộ rõ thái độ trấn áp tàn nhẫn, phò phµng. Sïng Bµ chØ diÔn trß trong mét líp nh­ng rÊt tiªu biÓu cho mét lo¹t vai mô ¸c trong chÌo cổ.Sùng Bà đã lấy mình làm chuẩn để tạo ra luật lệ trong gia đình. Mâu thuẫn xung đột giai cấp đã ăn sâu vào hôn nhân và gia đình phong kiến thËt s©u s¾c. ? Trước những lời nói của Sùng Bà , Thị Kính đã mấy lần kêu oan? Nàng đã kêu oan với ai? ? §Õn lÇn kªu oan nµo, nµng míi nhËn ®­îc sù c¶m th«ng?. ? Kết cục của nỗi oan đó là gì? - GV: N¨m lÇn kªu oan cña ThÞ KÝnh. - HS th¶o - §Êy kh«ng ph¶i lµ lý do luËn - §¹i diÖn chÝnh. tr×nh bµy - Lý do chÝnh: ThÞ KÝnh kh«ng ph¶i lµ con nhµ m«n đăng hộ đối với gia đình Sïng Bµ. - Hs chó ý l¾ng nghe. - HS ph¸t hiÖn => ThÞ KÝnh 5 lÇn kªu oan đều bị từ chối, thậm chí nỗi oan cµng nÆng h¬n. - Kªu oan víi mÑ chång lÇn 1 th× bÞ cµng vu oan. - LÇn 2 bÞ sØ v¶. - Kªu oan víi chång th× chång thêi ¬, bá mÆc. - Kªu oan víi mÑ chång lÇn 3 bÞ ®Èy ng·. - Kêu oan với cha đẻ được sự c¶m th«ng nh­ng bÊt lùc. - HS tr¶ lêi. - Mèi t×nh ThiÖn Sü vµ ThÞ KÝnh bÞ tan vì, ThÞ KÝnh bÞ ®uæi ra khái nhµ. 8. Lại Thị Tiền - Trường THCS Trần Can Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Ng÷ v¨n 7 - N¨m häc : 2006 - 2007 thì 4 lần kêu oan ấy hướng về mẹ chång vµ chång. Nh­ng 3 lÇn kªu oan với mẹ chồng thì chỉ như đổ thªm dÇu vµo löa. ThÞ KÝnh cµng kªu oan nçi oan cña ThÞ KÝnh cµng dÇy. Trước người chồng nhu nhược thì nçi oan cña ThÞ KÝnh bÞ bá mÆc. ChØ đến lần thứ 5 kêu oan Thị Kính mới được một sự thông cảm của cha đẻ, nhưng đó là sự cảm thông đau khổ vµ bÊt lùc , kÕt côc lµ bÞ ®uæi ra khái nhµ. ? Trước khi đuổi Thị Kính ra khỏi nhµ Sïng Bµ vµ Sïng ¤ng cßn dùng lên vở kịch theo em đó là gì?. - HS chó ý l¾ng nghe. - HS ph¸t - Lõa M·ng ¤ng sang ¨n c÷ hiÖn ch¸u, nh­ng kú thùc lµ b¾t M·ng ¤ng nhËn con vÒ. - §Èy ng· M·ng ¤ng thay đổi quan hệ thông gia sang hành động vũ phu. ? Qua hµnh cña Sïng ¤ng vµ Sïng Bµ em cã nhËn xÐt g× vÒ tÝnh c¸ch cña vî chång Sïng ¤ng. - HS nhËn - Vî chång Sïng ¤ng lµ xÐt những kẻ bất nhân, độc ác, lÊy ®iÒu ¸c lµm thó vui cho b¶n th©n m×nh. ? Có thể nói xung đột kịch trong đoạn này lên tới đỉnh điểm theo em - HS thảo đỉnh điểm đó thể hiện ở chỗ nào? Vì luận - Sïng ¤ng ®Èy M·ng ¤ng sao? ng· dói mét c¸ch tµn nhÉn vµ - Gọi đại diện trình bày. - §¹i diÖn hai cha con ThÞ KÝnh chØ cßn tr×nh bµy biÕt «m nhau mµ khãc. - V× ThÞ KÝnh bÞ ®Èy vµo chç cùc ®iÓm cña nçi ®au, nçi ®au oan øc, nçi ®au t×nh vî chång tan vì, l¹i thªm nçi đau trước cảnh cha già bị hµnh h¹, khinh bØ. ? Trước xung đột trên em có suy - HS tr×nh nghÜ g×? bµy ý kiÕn => Đó là xung đột giữa - GV: Ta thÊy c¶nh Sïng Bµ quy kÕt quyÒn lùc cña kÎ thèng trÞ tội cho Thị Kính chóng vánh đến vµ kÎ bÞ trÞ. dån dËp . Cßn c¶nh 2 cha con «m nhau khãc th× l¹i kÐo dµi nh÷ng t×nh tiÕt kÞch cña s©n khÊu d©n gian 8. Lại Thị Tiền - Trường THCS Trần Can Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Ng÷ v¨n 7 - N¨m häc : 2006 - 2007 mang ®Çy ý nghÜa. ? Th«ng qua nçi oan h¹i chång cña Thị Kính người đọc có cảm xúc, suy - HS suy nghĩ độc lập nghÜ g× vÒ nh©n vËt nµy. => Xót thương cho nhân vật vµ tr¶ lêi ThÞ KÝnh, c¨m ghÐt c¸i bÊt nhân của gia đình Sùng ông. - GV kh¸i qu¸t chuyÓn ý. - HS theo - Cho HS chó ý phÇn cuèi phÇn 3. C¶nh sau khi bÞ oan ? PhÇn thø 3 cña ®o¹n trÝch gi¶i dâi cuèi thÝch vÒ viÖc g×? ? Sau khi bị oan Thị Kính đã làm gì? - HS phát hiÖn. - Rêi nhµ chång xuèng ¸o ®i ? Trước khi đi tu Thị kính có hành - HS phát đi tu. hiÖn . - DÉn cha ®i mét qu·ng... động , việc làm gì? quay vµo thë than nh×n thóng kh©u, trµng kû... ? V× sao ThÞ KÝnh l¹i cã nh÷ng hµnh - HS nhËn động như vậy? xÐt - ThÞ KÝnh quay l¹i nh×n những đồ vật là bằng chứng cho cuéc sèng chung thñy ...tất cả đã bị coi như là dấu vÕt cña sù thÊt tiÕt, mét sù - GV: §iÖu sö rÇu cïng víi lêi tù đảo lộn ghê gớm . bạch đã gợi rõ con người đang bị cảnh bơ vơ, đơn độc, đang giằng xé trước nỗi đau... ? ý định không về với cha mà phải sống để tỏ rõ mình của Thị Kính đã chứng tỏ ở người phụ nữ này có - HS suy thªm phÈm chÊt nµo? nghĩ độc lập - Muốn tự mình để giải oan . vµ tr¶ lêi - ThÞ KÝnh kh«ng cßn nhu nhược nữa mà đã quyết liệt ? Con đường Thị Kính chọn để giải - HS suy trong tÝnh c¸ch. oan lµ ®i tu cã ý nghÜa g×? nghÜ tr¶ lêi -> Ph¶n ¸nh sù bÕ t¾c cña người phụ nữ trong xã hội cò. - Lªn ¸n thùc tr¹ng x· héi v« nhân đạo đối với những ? Theo em có còn cách nào để giải thoát cho Thị Kính tốt hơn không ? - HS trình người lương thiện. bµy ý kiÕn - Không có chế độ phong kiến, không có những người - GV kh¸i qu¸t nh­ Sïng Bµ, xãa bá quan hÖ 8. Lại Thị Tiền - Trường THCS Trần Can Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Ng÷ v¨n 7 - N¨m häc : 2006 - 2007 ? Qua ®o¹n trÝch em cã thÓ rót ra nµng d©u- mÑ chång . những đặc sắc gì về nghệ thuật chèo - HS khái III. Tổng kết qu¸t nghÖ * NghÖ thuËt: TÝch truyÖn cæ. thuËt. mang ý nghÜa ca ngîi phÈm chất người phụ nữ. ? Qua ®o¹n chÌo em hiÓu g× vÒ sè - Nh©n vËt mang tÝnh quy phận của người phụ nữ trong xã hội ­íc : ThiÖn - ¸c - Néi dung cò? * Néi dung. ? Qua vë chÌo em cã t×nh c¶m g× víi - Người phụ nữ bị áp bức, nh©n vËt ThÞ KÝnh. ruång bá v× bÊt cø lý do g×. - NiÒm c¶m phôc . niÒm tù tin ở đức hạnh ở con người. - Gọi HS đọc ghi nhớ - HS đọc ghi * Ghi nhớ: SGK nhí Hoạt động 4: Hướng dẫn học ở nhà. ? Nêu chủ đề của đoạn trích Chủ đề : Nêu bật nỗi oan mang tiếng giết chồng của một người đàn bà rất mùc ®oan trang. - Häc ë nhµ: Ghi nhí. - So¹n : DÊu chÊm löng.. 8. Lại Thị Tiền - Trường THCS Trần Can Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span>