Giáo án Ngữ văn 7 - Tiết 79: Đặc điểm của văn bản nghị luận - Lại Thị Tiền - Năm học 2006-2007

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ng÷ v¨n 7 - N¨m häc : 2006 - 2007 Ngµy so¹n: 23/1/2227 Ngµy d¹y: 24/1/2007. TiÕt 79:. §Æc ®iÓm cña v¨n b¶n nghÞ luËn.. I. Mục tiêu cần đạt.. - Gióp häc sinh NhËn biÕt râ c¸c yÕu tè c¬ b¶n cña bµi v¨n nghÞ luËn vµ mèi quan hÖ cña chóng víi nhau. B. ChuÈn bÞ: GV : Nghiªn cøu so¹n bµi, b¶ng phô HS : ChuÈn bÞ bµi. C. Tiến trình tổ chức các hoạt động Hoạt động 1 ThÕ nµo lµ v¨n b¶n nghÞ luËn?. . KiÓm tra bµi cò: Hoạt động 2. Giới thiệu bài.. Như chúng ta đã biết văn nghị luận nhằm xác định cho người đọc, người nghe một tư tưởng, quan điểm nào đó. để có sức thuyết phục người viết phải có quan ®iÓm râ rµng, cã lÝ lÏ dÉn chøng thuyÕt phôc. VËy luËn ®iÓm, luËn cø vµ lËp luËn ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo trong bµi v¨n nghÞ luËn vµ vai trß cña chóng ra sao? TiÕt häc h«m nay, chóng ta cïng ®i t×m hiÓu.. . Bµi míi.. Hoạt động 3. Hoạt động của GV. H§ cña HS. Nội dung cần đạt. I. LuËn ®iÓm, luËn cø vµ lËp - Gọi học sinh đọc lại bài: - Học sinh luận. "Chèng n¹n thÊt häc " đọc BT * V¨n b¶n:'' Chèng n¹n thÊt - GV gi¶i thÝch: v¨n b¶n ''Chèng häc'' n¹n thÊt häc'' cña t¸c gi¶ Hå chÝ Minh ra đời khi đất nước ta vừa giành được độc lập. Trước tình hình giặc đói và giặc dốt đang hoành hành. 95% dân số nước ta mï ch÷. V¨n b¶n ®­îc trÝch trong'' Hå ChÝ Minh toµn tËp, tËp 4- NXB chÝnh trÞ quèc gia 1. LuËn ®iÓm Hµ Néi n¨m 2000'' ? Qua nghe bạn đọc và quan sát v¨n b¶n em h·y cho biÕt: vÊn đề chính được nêu trong văn -HS trả lời - Vấn đề chính: chống nạn thất b¶n trªn lµ g×? häc. ? C¨n cø vµo ®©u mµ em biÕt - HS gi¶i thÝch. được điều đó? - Căn cứ vào nhan đề văn bản 1. Lại Thị Tiền - Trường THCS Trần Can Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Ng÷ v¨n 7 - N¨m häc : 2006 - 2007 vµ néi dung v¨n b¶n. ? Ngoài nhan đề của văn bản, vấn đề chống nạn thất học còn - Phát hiện. ®­îc thÓ hiÖn ë nh÷ng c©u nµo trong bµi v¨n? - GV g¹ch ch©n nh÷ng c©u cã chứa vấn đề chính.. ? Nh÷ng c©u v¨n trªn thÓ hiÖn - HS nhËn ®iÒu g×? xÐt. ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ h×nh thức và cách diễn đạt của câu - NhËn xÐt v¨n trªn? h×nh thøc. ? NÕu c« bá nh÷ng c©u v¨n g¹ch ch©n ®i th× em thÊy néi - HS lÝ gi¶i. dung ®o¹n v¨n nh­ thÕ nµo?. - Mỗi người Việt Nam phải hiÓu biÕt quyÒn lîi cña m×nh, bæn phËn cña m×nh, ph¶i cã kiến thức mới để … - Những người biết chữ hãy dạy cho những người chưa biết ch÷ - Những người chưa biết chữ h·y häc cho biÕt ®i - Phô n÷ l¹i cµng ph¶i häc… -> Thể hiện tư tưởng, quan điểm của người viết. - Hình thức: câu khẳng định. - Diễn đạt: Ngắn gọn, rõ ràng nhÊt qu¸n tËp trung thÓ hiÖn vấn đề chống nạn thất học. - NÕu bá nh÷ng c©u v¨n trªn th× ®o¹n v¨n sÏ rêi r¹c, néi dung không rõ ràng người đọc không hiểu người viết muốn nãi g×.. ? Từ đó em có nhận xét gì về vai trß cña chóng trong bµi - HS nhËn xÐt. v¨n? - Nã cã vai trß v« cïng quan träng, nã lµ linh hån cña bµi viết vì nó thể hiện tư tưởng, quan ®iÓm vµ thèng nhÊt c¸c ? §Æt trong hoµn c¶nh thùc tÕ ®o¹n v¨n thµnh mét khèi. đất nước ta lúc bấy giờ, em thấy vấn đề mà người viết đưa ra có - Suy nghĩ, tr¶ lêi. ý nghÜa nh­ thÕ nµo? => §ã lµ nh÷ng quan ®iÓm đúng đắn, đáp ứng nhu cầu - GV: chính vì đáp ứng được thùc tÕ. nhu cÇu thùc tÕ nªn v¨n b¶n trªn cã søc thuyÕt phôc rÊt lín. Trong ®iÒu kiÖn bÊy giê, sau bài viết của Bác cả nước đã dấy lªn mét phong trµo thi ®ua s«i næi tham gia vµo phong trµo 6. Lại Thị Tiền - Trường THCS Trần Can Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Ng÷ v¨n 7 - N¨m häc : 2006 - 2007 b×nh d©n häc vô vµ thu ®­îc kÕt qu¶ rÊt tèt. ? Cách nêu vấn đề như trên chÝnh lµ luËn ®iÓm. Theo em luËn ®iÓm lµ g× vµ yªu cÇu cña nã trong bµi v¨n nghÞ luËn nh­ thÕ nµo? - HS §ã lµ ý 2 phÇn ghi nhí SGK. luËn.. kÕt * Ghi nhí ( SGK). - GV: Trong 4 c©u nªu luËn ®iÓm, em thÊy c©u v¨n nµo nªu đầy đủ nhất nội dung vấn đề? - Độc lập trả - Câu 1 nêu đầy đủ nhất nội dung v× nã lµ c©u nªu nhËn xÐt c¸c c©u nµo triÓn khai nh÷ng lêi. chung nội dung cụ thể của vấn đề? - C¸c c©u 2,3,4 triÓn khai hiÖm vô cô thÓ: chèng n¹n thÊt häc - LuËn ®iÓm ë c©u 1 lµ luËn nh­ thÕ nµo ®iÓm chÝnh cßn l¹i lµ c¸c luËn ®iÓm phô. VËy em cã nhËn xÐt - Trong bµi v¨n nghÞ luËn cã g× vÒ hÖ thèng luËn ®iÓm trong - NhËn xÐt. luËn ®iÓm chÝnh cã thÓ cã c¶ bµi v¨n nghÞ luËn? luËn ®iÓm phô. - GV: LuËn ®iÓm trong bµi v¨n nghÞ luËn lµ ý kiÕn thÓ hiÖn t­ tưởng của người viết được thể hiện dưới nhiều hình thức khác nhau hoặc ở câu khẳng định hay câu phủ định. Vị trí của nh÷ng c©u chøa luËn ®iÓm còng - HS nghe. khác nhau: khi thì đứng ở giữa bµi v¨n, còng cã khi luËn ®iÓm l¹i ®­îc dïng lµm kÕt luËn cña bµi v¨n. Song dï ®­îc thÓ hiÖn dưới hình thức hay vị trí nào, thì luận điểm đều phải thể hiện được tư tưởng quan điểm của người viết và là linh hồn của bài văn nghị luận. Nhưng để nh÷ng luËn ®iÓm Êy cã søc thuyÕt phôc cÇn cã nh÷ng yªu cÇu nµo kh¸c, chóng ta chuyÓn 2. LuËn cø. sang phÇn 2. ? TiÕp tôc quan s¸t v¨n b¶n em hãy cho biết tác giả đã triển - Đọc thầm khai c¸c luËn ®iÓm trªn b»ng v¨n b¶n. 6. Lại Thị Tiền - Trường THCS Trần Can Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Ng÷ v¨n 7 - N¨m häc : 2006 - 2007 c¸ch nµo?. - NhËn xÐt. ? Em h·y nªu nh÷ng lÝ lÏ vµ dẫn chứng mà Bác đã dùng - HS liÖt kª. trong v¨n b¶n?. ? T¹i sao trong bµi viÕt B¸c không nêu luận điểm trước mà l¹i nªu lÝ lÏ, dÉn chøng råi míi - HS thÝch. đến luận điểm?. - T¸c gi¶ triÓn khai b»ng lÝ lÏ vµ dÉn chøng. * LÝ lÏ: - Khi x­a Ph¸p cai trÞ… - Nay chúng ta giành được độc lËp… - §· l©u chÞ em…øng cö * DÉn chøng: - Số người thất học… - Nh­ c¸c chÞ em… - Vî ch­a biÕt…. gi¶i. ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸c lÝ lÏ vµ dÉn chøng mµ B¸c ®­a ra? - NhËn xÐt. ? Nã cã t¸c dông nh­ thÕ nµo trong viÖc tr×nh bµy luËn ®iÓm? - HS kh¸i qu¸t. - GV đó chính là luận cứ trong bµi v¨n nghÞ luËn, theo em luËn - Tr¶ lêi. cø lµ g×? - GV l­u ý: luËn cø trong bµi v¨n nghÞ luËn lµm c¬ së cho luËn ®iÓm khiÕn cho lô©n ®iÓm cã søc thuyÕt phôc. V× thÕ luËn cứ thường trả lời cho câu hỏi: vì sao, nh­ thÕ nµo? lµm thÕ nµo… Cã ®­îc luËn ®iÓm, luËn cø chÝnh x¸c tiªu biÓu cÇn ph¶i s¾p xÕp chóng nh­ thÕ nµo -> phÇn 3. ? Dùa vµo hÖ thèng luËn ®iÓm vµ luËn cø em h·y cho biÕt trong bài viết tác giả đã trình bµy luËn cø vµ luËn ®iÓm nh­ - HS th¶o luËn nhãm thÕ nµo?. -> V× nh÷ng lÝ lÏ, dÉn chøng Êy lµm c¬ së cho luËn ®iÓm. Nã ®­a ra nguyªn nh©n v× sao ph¶i chèng n¹n thÊt häc. - LÝ lÏ chÆt chÏ - DÉn chøng tiªu biÓu chÝnh x¸c. -> Lµm cho luËn ®iÓm râ rµng cã søc thuyÕt phôc.. 3. LËp luËn. - §Ó tr×nh bµy quan ®iÓm t­. 6. Lại Thị Tiền - Trường THCS Trần Can Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Ng÷ v¨n 7 - N¨m häc : 2006 - 2007 tưởng chống nạn thất học thì mở đầu bài viết tác giả đã nêu 2 luËn cø . Nªu lý do v× sao ph¶i chèng n¹n thÊt häc, lÊy dÉn chøng chứng minh sau đó nêu luận ®iÓm : Ph¶i chèng n¹n thÊt häc vµ nh÷ng nhiÖm vô cô thÓ. §Ó có sức thuyết phục , người viết lại tiếp tục lấy dẫn chứng để chøng minh.. ? Em h·y nhËn xÐt vÒ tr×nh tù s¾p xÕp c¸c luËn cø vµ luËn - HS nhËn ®iÓm trong bµi v¨n ? xÐt -> C¸ch s¾p xÕp l« gÝc chÆt chÏ ? Em h·y lÊy vÝ dô minh häa Tõ khi nªu luËn ®iÓm chèng nạn thất học tác giả đã đưa ra lý do . Khi triÓn khai luËn ®iÓm thì đi từ luận điểm chính đến luËn ®iÓm phô… ? C¸ch s¾p xÕp nh­ vËy chÝnh lµ lËp luËn . Theo em lËp luËn - HS nªu là gì ? Yêu cầu của lập luận ra định nghĩa * Ghi nhí: ( SGK) sao ? GV kÕt luËn : LËp luËn trong bµi v¨n nghÞ luËn gióp cho viÖc tr×nh bµy luËn ®iÓm, luËn cø hÕt søc chÆt chÏ . Lµm cho bµi v¨n có sức thuyết phục tác động lớn tới người đọc . ? Các em đã được tìm hiểu 3 yÕu tè trong bµi v¨n nghÞ luËn . Theo em nÕu thiÕu mét trong ba yÕu tè trªn th× bµi v¨n cã - HS lý gi¶i - NÕu bá mét trong ba yÕu tè ph¶i lµ v¨n nghÞ luËn n÷a th× bµi v¨n kh«ng cßn lµ bµi kh«ng ? v¨n nghÞ luËn . ? Từ đó em thấy vai trò của các - HS nhận xÐt yÕu tè trªn nh­ thÕ nµo? -> §ã lµ ba yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu trong bµi v¨n nghÞ luËn - GV: Đó cũng là đặc điểm bài v¨n nghÞ luËn . Nã hoµn toµn kh¸c víi c¸c kiÓu v¨n b¶n mµ các em đã được học. Nếu như tự sự cần đến sự việc và nhân vật. Miêu tả cần đến so sánh 6. Lại Thị Tiền - Trường THCS Trần Can Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Ng÷ v¨n 7 - N¨m häc : 2006 - 2007 tưởng tượng thì nghị luận kh«ng thÓ thiÕu luËn ®iÓm, luËn cø vµ lËp luËn. §ã lµ yªu cÇu bắt buộc đối với một bài văn nghÞ luËn . - Gọi học sinh đọc văn bản: Cần tạo thói quen tốt trong đời - HS đọc văn sèng x· héi- Bµi 18. b¶n ? Nªu luËn ®iÓm, luËn cø, lËp luËn trong bµi v¨n. - Suy nghÜ tr¶ lêi. - GV: Các luận cứ trên dẫn đến c¸c luËn ®iÓm chÝnh cña bµi.. ? NhËn xÐt vÒ søc thuyÕt phôc cña bµi v¨n. ? Vấn đề tác giả nêu là một vấn - NhËn xÐt đề bức thiết trong đời sống.. II . LuyÖn tËp. - V¨n b¶n: CÇn t¹o thãi quen tốt trong đời sống. * LuËn ®iÓm : - CÇn t¹o thãi quen tèt trong đời sống xã hội. - Mỗi con người, mỗi gia đình h·y tù xem l¹i m×nh.... * LuËn cø: - Cã thãi quen xÊu vµ thãi quen tèt. - Nªu lÝ lÏ gi¶i thÝch thÕ nµo lµ thãi quen xÊu, thÕ nµo lµ thãi quen tèt. KÌm theo lÝ lÏ lµ c¸c dÉn chøng minh häa cho vÊn đề được giải thích. * C¸ch lËp luËn. - LuËn cø 1: Cã thãi quen tèt vµ thãi quen xÊu. - LuËn cø 2. Gi¶i thÝch thÕ nµo lµ thãi quen tèt. - LuËn cø 3. Gi¶i thÝch thÕ nµo lµ thãi quen xÊu. - Bµi v¨n cã søc thuyÕt phôc cao vì tác giả đã nêu lên những nhËn xÐt hÕt søc chÝnh x¸c, dÉn chøng cô thÓ thùc tÕ.. Hoạt động 4: Hướng dẫn học ở nhà.. - Häc bµi ë nhµ: Ghi nhí. - Lµm bµi tËp 1-> 6 bµi tËp ng÷ v¨n. - So¹n: §Ò v¨n nghÞ luËn.. 6. Lại Thị Tiền - Trường THCS Trần Can Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>