Giáo án Ngữ văn 8 tuần 24 tiết 90: Chiếu dời đô (thiên đô chiếu) Lí Công Uẩn

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Trường THCS Long Thành Bắc Tieát PPCT : 90 Ngaøy daïy:…………. Tuaàn:24. Giáo án Ngữ văn 8. CHIẾU DỜI ĐÔ (Thieân Ñoâ Chieáu) Lí Coâng Uaån. I/ MUÏC TIEÂU: Giuùp hoïc sinh 1/Kiến thức: Hiểu biết bước đầu về thể chiếu. - Chiếu : thể văn chính luận trung đại , có chức năng ban bố mệnh lệnh của nhà vua. - Sự phát triển của quốc gia Đại Việt đang trên đà lớn mạnh. - Ýù nghĩa trọng đại của sự kiện dời đô từ Hoa Lư ra thành Thăng Long và sức thuyết phục mạnh mẽ của lời tuyên bố quyết định đời đô . 2/Kỹ năng: thấy được khát vọng xây dựng quốc gia cường thịnh ,phát triển của Lí Công Uẩn cũng như của dân tộc ta ở một thời kì lịch sử. - Đọc –hiểu một văn bản viết theo thể chiếu. - Nhận ra ,thấy được đặc điểm của kiểu nghị luận trung đại ở một văn bản cụ thể. 3/Thái độ (giáo dục) : Cần nắm đặc điểm cơ bản của thể chiếu. Thấy được sức thuyết phục to lớn của “Chiếu dời đô” sự kết hợp giữa lí lẽ và tình cảm. (RKNS) II/ TRỌNG TÂM: Hiểu biết bước đầu về thể chiếu.Ýù nghĩa trọng đại của sự kiện dời đô từ Hoa Lư ra thành Thăng Long và sức thuyết phục mạnh mẽ của lời tuyên bố quyết định đời đô .Nhận ra ,thấy được đặc điểm của kiểu nghị luận trung đại ở một văn bản cụ thể. III/CHUAÅN BÒ: 1/.Giaùo vieân: BP 2/.Hoïc sinh: Chuaån bò baøi + duïng cuï hoïc taäp. IV/TIEÁN TRÌNH: 1/Ổn định tổ chức và kiểm diện:. 8A. 8B. 2/Kieåm tra mieäng : * Goïi HS1 1/. Bài thơ “Ngắm trăng” được viết theo thể thơ gì ? (3đ) a. Luïc baùt b. Thất ngôn tứ tuyệt X c. Thaát ngoân baùt cuù d. Song thaát luïc baùt 2/. Thuoäc loøng baøi thô “Ngaém traêng” Phaân tích noäi dung ngheä thuaät baøi thô (7ñ) TL: Taâm hoân …… ngheä só * Goïi HS2 1/Tác giả của bài chiếu dời đô là ai? (3đ) TL: Lí Coâng Uaån 2/. Thuộc lòng bài thơ “đi đường” và phân tích nội dung và nghệ thuật bài tơ (7đ) Giaùo vieân : Nguyeãn Kim Dieäu Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Trường THCS Long Thành Bắc. Giáo án Ngữ văn 8. TL: Thô giaûn dò ,aø haøm suùc ……… veõ vang. 3/Bài mới: Hoạt động của GV + HS. Noäi dung baøi hoïc. a/.Hoạt động 1*Giới thiệu: Đinh đô lập nước là một trong những công việc quan trọng của 1 quốc gia với khát vọng xây dựng đất nước đại việt hùng mạnh và bền vững muôn đời, sau khi được triều thần sung tôn làm vua, Lí Công Vẩn đã đổi tên nước từ Đại Cồ Việt thành Đại Việt đặt niên hiệu là “Thuận Thiên” (Thuận theo trời) và quyết định dời kinh đô từ Hoa Lư (Ninh Bình) ra thành Đại La (Sau đổi tên thaønh Thaêng Long) (Roàng bay) vua ban (Thieân ñoâ chiếu) cho triều đình và thần dân biết, để hiểu “Thieân ñoâ chieáu” cuûa Lí Coâng Vaån nhö theá naøo chúng ta đi vào tìm hiểu VB “Chiếu dời đô”. b/.Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh đọc và tìm hieåu chuù thích. GV đọc mẫu – hướng dẫn HS đọc lưu loát, rõ ràng, giọng điệu mệnh lệnh, ban bố. Đọc hạ giọng ở câu “Trẫm đau xót về việc đó, không thể không dời đô”. Đọc đoạn cuối câu hỏi kết bài đọc hơi lên gioïng. HS yếu đọc -> HS khá nhận xét -> HS giỏi đọc (chuyên đề tổ) -HS đọc chú thích. (?) Cho bieát vaøi neùt veà taùc giaû – taùc phaåm? (?) Xác định thể loại văn bản. (?) Chieáu laø gì? (*) Chức năng của chiếu là công bố những chủ trương đường lối, nhiệm vụ mà vua và triều đình nêu ra, yêu cầu triều đình và toàn dân thực hiện, chiếu coù theå laøm baèng vaên vaàn, vaên xuoâi, vaên bieán ngaãu. Chiếu dời đô cũng mang đặc điểm của thể văn chiếu nói chung nhưng đồng thời có đặc điểm riêng, bên cạnh tính chất tâm tình, bên cạnh ngôn từ mang tín đơn thoại, một chiều của người trên ban bố mệnh lệnh cho kẻ dưới là ngôn từ mang tính chất đối thoại, trao đổi. Đặc điểm này có thể thấy ở 1 số bài chiếu thời lí như “Chiếu xá thuế” của Lí Thánh Tông; “Chiếu để lại lúc sắp mất” của Lí Nhân Giaùo vieân : Nguyeãn Kim Dieäu Lop8.net. I/.Đọc -Tìm hiểu chú thích. 1/. Đọc. 2/. Taùc giaû – Taùc phaåm -Lí Công Uẩn( 974- 1028) tức Lí Thaùi Toå, vò vua khai saùng trieàu Lí ,laø vò vua anh minh , coù chí lớn và lập nhiều chiến công . -Chieáu: laø theå vaên do vua duøng để ban bố mệnh lệnh . Chiếu dời đô được viết bằng chữ Hán , ra đời gắn liền với sự kiện lịch sử trọng đại : thành Đại La (hà Nội ngày nay) trở thành kinh đô của nước Đại Việt dưới triều Lí và nhiều triều đại phong kiến Việt Nam..

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Trường THCS Long Thành Bắc. Giáo án Ngữ văn 8. Toâng” ; “Chieáu hoái loãi” cuûa Lí Cao Toâng. (?) Baøi chieáu naøy thuoäc kieåu vaên baûn naøo maø em đã học? Vì sao? (*) Lí Công Vẩn là võ tướng cao cấp của Lê Đại Hành, từng giữ chức tả thân vệ điện tiền chỉ huy sứ năm 1009, Lê Ngoạ Triều chết, ông được giới tăng lữ và triều đình tôn làm vua, dựng lên triều đại nhà Lí. Một năm sau Lí Công Vẩn tức Lí Thái Tổ viết chiếu dời đô. -Gọi HS giải nghĩa các từ 1,2,3,5,6,9,11 * Để hiểu rõ nội dung chiếu dời đô như thế nào chuùng ta chuyeån sang phaàn II.. 3/ Giải nghĩa từ. c. Hoạt động 3: Phân tích II. Đọc – Tìm hiểu văn bản (?) Baøi chieáu coù theå chia laøm maáy phaàn? Yù chính cuûa moãi phaàn? (*) 3 phaàn Đ1: Đầu……. Không dời đổi -> Mục đích của việc 1/. Lí do dời đô: dời đô. a. Sử sách ngày xưa. Đ2: TT -> muôn đời: Ca ngợi địa thế. -Nhìn lần dời đô Ñ3: Keát luaän. -Phát triển đất nước -Đọc: “Xưa…. Dời đổi” và nêu nội dung? -Vững bền thịnh vượng (?) Vào bài tác giả đã nhắc đến việc làm gì của -Mượn chuyện xưa đề cập đến caùc vì vua TQ? (*) …. Xưa nhà Thương 5 lần dời đô, Nhà Chu 3 chuyện nay. -Làm tiền đề, làm chỗ dựa cho lần dời đô. lí leõ. (?) Vieäc laøm aáy coù muïc ñích gì, keát quaû ea sao? (?) Theo em vieäc daãn saùch xöa nhaèm muïc ñích gì? Mở đầu như vậy có tác dụng gì trong cách lập luaän? * Chuyển: Lấy sử sách ngày xưa để nói đến hiện traïng ngaøy nay. -GV gọi HS đọc: “Thế nào…… dời đô” b. Hieän traïng ngaøy nay (?) Nguï yù cuûa Lí Coâng Vaån nhö theá naøo qua -Phê phán triều đại Đinh Lê đoạn vừa đọc. +Không theo mệnh trời. (?) Vì sao kinh đô cũ không còn phù hợp? +Khoâng theo caùi cuõ. (*) Nhà thương, Chu dời đô nhiều lần nên triều +Haäu quaû khoâng toát đại lâu bền, hai nhà Đinh – Lê chỉ đóng ở Hoa Lư vì -Cở sở thực tế: kinh đô Hoa Lư vậy trăm họ phải hao tốn, muôn vật không được cũ không còn phù hợp. thích nghi. Giaùo vieân : Nguyeãn Kim Dieäu Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Trường THCS Long Thành Bắc. Giáo án Ngữ văn 8. (?) Giải thích vì sao nhà Đinh Lê không dời đô? (*) Lực lượng của 2 nhà Đinh Lê chưa đủ mạnh để dời ra đồng bằng mà phải dựa vào núi rừng hiểm trở để vừa phòng thủ vừa củbng cố lực lượng. Đến đời nhà Lí với sự phát triển của đất nước, việc đóng đô ở Hoa Lư là không còn phù hợp. Do đó đối với cái nhìn của người thời nay, cần có cái nhìn công bằng đối với 2 triều đại này. (?) Dựa ra 2 cơ sở trên, Lí Công Vẫn muốn khaúng ñònh ñieàu gì? (*) + Trong lịch sử đã có chuyện dời đô +Vùng đất Hoa Lư không thể làm cho đất nước phát triển về mọi mặt nên phải dời đô.. (*) Để nói đến lí do dời đô Lí Công Vẫn đã viện dẫn sử sách ngày xưa để nói đến hiện trạng ngày nay kinh đô Hoa Lư không còn phù hợp. Vậy phải dời về Đại La. Lợi thế của thành Đại La như thế naøo? Ta vaøo yù 2 -HS đọc: “Huống chi……… muôn đời” (?) Tìm chi tiết tác giả giới thiệu vị trí địa lí Thành Đại La? Em có nhận xét gì về vị trí này? (?) Em hiểu gì về thành ngữ “ rồng cuộn, hổ ngoài”? (?) Về vị trí chính trị văn hoá thành Đại La có thuận lợi gì? (Thiên thời nơi mở ra 4 phương đất nước ; Địa lợi là đầu mối giao lưu; Nhân hoà: phoàn vinh vaïn vaät phong phuù. (*) VN coù quan nieäm muoán thaønh coâng caàn 3 yếu tố thiên thời, địa lợi, nhân hoà. (?) Để trình bày những thuận lợi của vùng đất Đại La, tác giả đã sử dụng cách diễn đạt nào? Giaùo vieân : Nguyeãn Kim Dieäu Lop8.net. => Quyết định dời đô từ Hoa Lư ra thành Đại La đã được trình bày với các lí lẽ thyết phục: + Việc định đô ở các triều đại trong lịch sử Trung Quốc đã trở thành những sự kiện lớn .Điều này chứng tỏ đây là một vấn đề đáng suy nghĩ và cho thaáy baøi hoïc veà vieäc ñònh ñoâ có mối liên hệ đặc biệt với sự hưng thịnh của đất nước. 2/. Lợi thế của thành Đại La. a. Vò trí ñòa lyù -Trong taâm coù nuùi, coù soâng, đất rộng, cao thoáng, tránh được thieân tai.. b. Vị trí chính trị, văn hoá -Đầu mối giao lưu, nơi hội tụ trọng yếu. Muôn vật rất mực phong phuù toát töôi. -Lập luận chặt chẽ, dẫn chứng cuï theå, thuyeát phuïc baèng caâu vaên bieàn ngaãu. -Đại La là thắng địa phù hợp.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Trường THCS Long Thành Bắc. Giáo án Ngữ văn 8. (?) Với lập luận và dẫn chứng cụ thể như vậy với việc định đô lâu dài. => Căn cứ vào tình hình thực tế nhaø vua muoán khaúng ñònh ñieàu gì? (RKNS) ,taùc giaû chæ ra vò theá cuûa Hoa Lö (Ýthức tự cường dân tộc) ,của Đại Việt về địa lí, phong thủy, chính trị, về sự sống muôn loài ,…từ đó ,chỉ ra được ưu thế của thành Đại La là “ kinh thành bậc nhất của đế vương muôn đời”, ban bố về việc dời đô từ Hoa Lö ra thaønh Thaêng Long – một sự kiện lịch sử trọng đại đối với đất nước ta. - Chiếu dời đô thể hiện tâm nhìn về sự phát triển quốc gia Đại Việt, khát vọng độc lập ,thoáng nhaát cuûa moät daân toäc coù yù thức ,có truyền thống tự cường. *HS đọc 2 câu cuối (6 nhóm thảo luận) 3/ Hình thức: (?) Taïi sao keát thuùc baøi chieáu nhaø vua khoâng ra - Goàm coù 3 phaàn chaët cheõ . meänh leänh maø laïi ñaët caâu hoûi neáu nhaø vua xuoáng - Gioïng vaên trang troïng ,theå chiếu ngay, toàn dân có nghe không? Giữa việc nêu hieän suy nghó ,tình caûm mệnh lệnh và trao đổi, đối thoại, cách nào thuyết saâu saéc cuûa taùc giaû veà moät phuïc hôn? Vì sao? vấn đề hết sức quan trọng (*) Vua là thiên tử, là mệnh trời thế nhưng để cai của đất nước . trị đất nước, mệnh trời không chưa đủ mà còn phải - Lựa chọn từ ngữ có tính cần đến lòng dân. Vì vậy Lí Công Vẫn đã đạt được chất tâm tình, đối thoại: kết quả trị nước, an dân tốt hơn qua việc thu Phục + Laø meänh leänh nhöng chieáu lòng người hơn là ban bố mệnh lệnh. dời đô không sử dụng hình thức mệnh lệnh. + Caâu hoûi cuoái cuøng laøm cho quyết định của nhà vua được người đọc ,người nghe tiếp nhận ,suy nghĩ và hành động - HS neâu yù nghóa vaên baûn. một cách tự nguyện. 4/ YÙ nghóa vaên baûn:YÙ nghóa lòch sử của sự kiện dời đô từ Hoa Lư ra thaønh Thaêng Long vaø nhaän thức về vị thế ,sự phát triển đất nước của Lí Công Uẩn. * Ghi nhớ SGK T/51. *HS đọc Ghi nhớ SGK T/51. Giaùo vieân : Nguyeãn Kim Dieäu Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Trường THCS Long Thành Bắc. Giáo án Ngữ văn 8. 4/Caâu hoûi ,baøi taäp cuûng coá : 1. Nội dung của bài “Chiếu dời đô” là gì? a. Thông báo cho toàn dân biết việc dời đô b. Phản ánh khát vọng của nhân dân về 1 đất nước độc lập, thống nhất. c. Phản ánh ý chí tự cường của dt Đại Việt đang trên đà lớn mạnh. d. Tất cả đúng. 2. Đọc diễn cảm lại bài “Chiếu dời đô” 5/ Hướng dẫn học sinh tự học : -Đối với bài học ở tiết học này: + Học bài + thuộc ghi nhớ +Hoàn chỉnh các BT còn lại vào VBTNV. + Tập đọc chiếu dời đô theo yêu cầu thể loại. + Sưu tầm tài liệu về Lí Thái Tổ và lịch sử Hà Nội. -Đối với bài học ở tiết học tiếp theo: + Chuẩn bị: “Hịch tướng sĩ” +Đọc trước nội dung. +Trả lời câu hỏi SGK T/60. +Đọc chú thích. +Nghiên cứu trước các BT trong VBTNV.. V/ RÚT KINH NGHIEÄM: - Noäi dung: ................................................................................................................ …………………………………………………………………………………………. - Phöông phaùp: ................................................................................................................ ………………………………………………………………………………………… - Sử dụng đồ dùng , thiết bị dạy học.. ............................................................................................................................ Giaùo vieân : Nguyeãn Kim Dieäu Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>