Giáo án Ngữ văn 6 - Tiết 23: Chữa lỗi dùng từ - Nguyễn Thị Hoa

<span class='text_page_counter'>(1)</span>NguyÔn ThÞ Hoa – Trêng THCS Ch©u Minh – HiÖp Hoµ - B¾c Giang TiÕt 23 : Ch÷a lçi dïng tõ A. Mục tiêu cần đạt: - Giúp hs nhận ra các lỗi thường mắc phải khi dùng từ: lỗi lặp từ và lẫn lộn nh÷ng tõ gÇn ©m, c¸ch tr¸nh nh÷ng lçi Êy khi dïng tõ. - Rèn: kỹ năng dùng từ đúng văn cảnh, kỹ năng chữa lỗi dùng từ. * Träng t©m: - Chữa lỗi thường mức khi dùng từ. * TÝch hîp: - Các văn bản đã học. - Giải nghĩa từ, từ mượn. B. ChuÈn bÞ: 1/ GV: Soạn bài, chuẩn bị những lỗi HS thường mắc phải. 2/ HS: Häc bµi, lµm BT. C. Tiến trình tổ chức các hoạt động 1/ ổn định: 1' 2/ KiÓm tra bµi cò: 5' ý nghÜa cña truyÖn Th¹ch Sanh? §¸p ¸n: - Thể hiện khát vọng hoà bình, khát vọng thực hiện công lý của người xưa. - Khẳng định niềm tin vào chiến thắng của cái thiện trước cái ác. 3/ Bµi míi: Phương pháp Néi dung I. Ch÷a lçi dïng tõ: 20' 1/ Ch÷a lçi lÆp tõ: - GV ®­a VD: a) VD1: Truyện dân gian thường có -> HS quan s¸t VD. chi tiết tưởng tượng kỳ ảo nên em rất + Hai VD trên giống nhau ở điểm thích đọc truyện dân gian. VD2: Truyện dân gian thường có nào? (cùng diễn đạt 1 ý) + Em có nhận xét gì vè cách diễn đạt những chi tiết kỳ ảo nên em rất thích của VD1? (rườm rà, lủng củng). đọc. - Theo em sự rườm rà lủng củng ấy là  VD1: Rườm rà, lủng củng  do ®©u? (lÆp l¹i c¸c tõ truyÖn d©n "truyÖn d©n gian" lÆp.  VD2: Bá ®i 1 côm tõ "truyÖn d©n gian). + Cách diễn đạt của VD 2 có gì khác gian" vẫn truyền đạt đầy đủ nội so với cách diễn đạt ở VD1? dung, người nghe vẫn hiểu, lời văn  nhận xét ? (về ý nghĩa, tác dụng) ngắn gọn đúng ngữ pháp. - Qua VD nµy, em nhËn thÊy khi diÔn b) KÕt luËn:. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> NguyÔn ThÞ Hoa – Trêng THCS Ch©u Minh – HiÖp Hoµ - B¾c Giang đạt chúng ta thường mắc lỗi nào? (Ngoài cách đã dùng, hãy dùng cách kh¸c?) VD: Con mèo nhà em rất đẹp nên em rÊt thÝch nã. GV hướng dẫn HS quan sát VD (a) SGK. - Hãy chỉ ra hiện tượng lặp từ trong c©u v¨n? (lÆp tõ "tre", "gi÷", "ah" - Cho biết, khi đọc đoạn văn với sự lÆp tõ nh­ vËy, em cã thÊy lñng cñng, khã nghe kh«ng? (kh«ng) - VËy tõ lÆp ë ®©y cã t¸c dông ? (t¹o sù hµi hoµ cã nhÞp ®iÖu cho c©u v¨n) cã ph¶i lçi lÆp tõ kh«ng? VD: Mọi người rất thích cách làm bài cña em vµ cña b¹n Lan. Cho biÕt trong c©u v¨n lÆp l¹i tõ? (cña) cã thÓ bá bít 1 tõ kh«ng? (không vì người đọc sẽ nhầm tưởng là 2 người có cách làm bài chung). - HS quan s¸t vÝ dô: - Quan s¸t v¨n c¶nh vµ gi¶i nghÜa c¸c tõ: Th¨ng quan, nhÊp nh¸y? (gi¶i nghÜa b»ng c¸ch nªu kh¸i niÖm mµ tõ biÓu thÞ) (Cã thÓ thay thÕ tõ "th¨ng quan" vµ tõ "nhÊp nh¸y" b»ng c¸c tõ nµo?) - Víi nghÜa cña tõ th¨ng quan vµ nhÊp nh¸y nh­ thÕ th× viÖc dïng 2 tõ đó trong 2 văn cảnh này có đúng kh«ng? - Trong văn cảnh VD 1 mục đích của việc đến bảo tàng để làm gì (xem, më réng hiÓu biÕt)  VËy cã thÓ dïng tõ nµo? - ở VD 2, cử động của ria mép phải. - Lỗi lặp từ: Do người viết, người nói dïng nhiÒu lÇn 1 tõ trong 1 c©u hoÆc trong các câu kề nhau, tạo sự rườm rµ, lñng cñng. - C¸ch söa lçi: Bá tõ ng÷ bÞ lÆp, thay thÕ b»ng tõ cïng nghÜa. VD: Con mèo nhà em rất đẹp nên em rÊt thÝch con mÌo.  Con mèo nhà em rất đẹp nên em r©t thÝch.  Con mèo nhà em rất đẹp nên em r©t thÝch nã. * L­u ý: CÇn ph©n biÖt lçi lÆp tõ víi viÖc viÖc lÆp tõ cã dông ý nghÖ thuật, hoặc để diễn đạt chính xác 1 ý nào đó.. 2/ LÉn lén c¸c tõ gÇn ©m: a) VD1: ngµy mai, chóng em sÏ ®i th¨m quan viÖn b¶o tµng cña tØnh. VD2: ¤ng ho¹ sÜ giµ nhÊp nh¸y bé ria mÐp quen thuéc.  VD1: Th¨m quan: th¨m: hái han, thÓ hiÖn sù quan t©m; quan: nh×n Th¨m quan lµ tõ kh«ng cã nghÜa  thay b»ng th¨m quan. ( Xem tận mặt để mở rộng hiểu biết, häc tËp kinh nghiÖm) - VD2: NhÊp nh¸y: ¸nh s¸ng loÐ lªn, t¾t ®i liªn tôc hoÆc m¾t….  mÊp máy (cử động khẽ, liên tiếp). Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> NguyÔn ThÞ Hoa – Trêng THCS Ch©u Minh – HiÖp Hoµ - B¾c Giang dùng từ nào mới đúng? - So s¸nh tõ dïng sai víi tõ ®­îc thay thế? (có âm đọc gần giống nhau). - VËy theo em, lçi lÉn lén c¸c tõ gÇn ©m lµ do ®©u? - Có những cách nào để sửa và tránh lçi nµy? VD: KhuyÕn m·i: KhuyÕn khÝch người mua. Khuyến mại: Khuyến khích người b¸n. (Chú ý: 1 số từ địa phương có âm đọc nh­ tiÕng gèc quèc ng÷, nh­ng nghÜa kh¸c. VD: nãn, chÐn….) - Yªu cÇu cña bµi tËp 1? (Lược bỏ những từ ngữ trùng lặp  lÆp lçi tõ) GV chia líp 3 nhãm, mçi nhãm söa 1 c©u, lªn b¶ng tr×nh bµy.. b) KÕt luËn - Lçi lÉn lén c¸c tõ gÇn ©m: Sö dông nhÇm c¸c tõ cã h×nh thøc ng÷ ©m gÇn gièng nhau nh­ng nghÜa kh¸c nhau. - Nguyªn nh©n: Do nhí kh«ng chÝnh x¸c h×nh thøc ng÷ ©m cña tõ hoÆc ch­a hiÓu râ nghÜa cña tõ. - C¸ch söa lçi: N¾m ch¾c nghÜa cña tõ, nhí râ h×nh thøc ng÷ ©m cña tõ  Thay thế bằng từ đúng với văn c¶nh.. II. LuyÖn tËp: 17' 1/ BT1: a) Bỏ: bạn Lan, cả lớp, lấy làm, đều. b) Bá: C©u chuyÖn nµy, nh÷ng nh©n vật ấy (họ, những người) c) Bá: lín lªn. - Y/c cña BT2? 2/ BT2: (Tìm nguyên nhân gây lỗi dùng từ, a) Thay: linhđộng bằng sinh động. hay söa l¹i b»ng c¸ch thay thÕ b»ng (lÉn lén c¸c tõ gÇn ©m) b) Thay: bµng quang b»ng bµng tõ kh¸c?) (GV chia líp 3 nhãm, mçi nhãm söa quan. c) Thay: thñ tôc b»ng hñ tôc. 1 vÝ dô  Tr×nh bµy, nhËn xÐt. Gîi ý: Muèn t×m nguyªn nh©n g©y lçi, dïng tõ ph¶i lµm nh­ thÕ nµo? (gi¶i nghÜa tõ, so víi v¨n c¶nh) - Cho söa c©u v¨n sau, em h·y ®iÒn 3/ BT3: tõ "tinh tuý", hoÆc tõ tinh tó, cho - Ca dao héi tô nh÷ng g×…. nhÊt cña đúng với văn cảnh? tâm hồn người Việt Nam (Những (Có thể chọn: bạch đàn, bặch đằng). bông hoa sen trong đầm mang trong mình những gì… của đất trời) - Trªn bÇu trêi xuÊt hiÖn mét v× …. .. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> NguyÔn ThÞ Hoa – Trêng THCS Ch©u Minh – HiÖp Hoµ - B¾c Giang 4/ Cñng cè: 1' - T¹i sao cÇn ph¶i hiÓu râ nghÜa cña tõ khi dïng? 5/ DÆn dß: 1' - Tìm tiếp những từ lỗi dùng từ em thường mắc phải. - §äc l¹i bµi v¨n em võa viÕt, t×m lçi dïng tõ, tù söa l¹i.. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span>