Giáo án giảng dạy môn học lớp 1 năm 2006 - Tuần 11

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TIẾT 57 - VĂN BẢN. MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON : CỐM (Thạch Lam). A. Mục tiêu: Giúp học sinh - Cảm nhận được phong vị đặc sắc, nét đẹp văn hoá trong một thứ quà độc đáo và giản dị của dân tộc. - Thấy và chỉ ra được sự tinh tế nhẹ nhàng mà sâu sắc trong lối văn tuỳ bút của Thạch Lam. B. Chuẩn bị : I) Chuẩn bị của giáo viên: - Nghiên cứu bài, soạn giáo án. - Sưu tầm tranh ảnh về cốm, tác giả, tác phẩm. II) Chuẩn bị của học sinh: - Soạn bài trước khi đến lớp. D. Hoạt động dạy và học: I) Ổn định lớp: (0,5 phút) Kiểm tra sĩ số, cho học sinh chuẩn bị sách vở, ổn định tâm thế II) Kiểm tra bài cũ: (2 phút) Câu 1. Bài thơ “Tiếng gà trưa” thuộc phương thức biểu đạt nào * Đánh dấu X vào câu đúng nhất. A. Tự sự B. Biểu cảm C. Miêu tả D. Nghị luận Câu 2. Điền vào chỗ trống những nội dung chính của bài thơ “Tiếng gà trưa” ? A. …………………………………………………………………………… B. …………………………………………………………………………… * Đáp án: Câu 1: Câu 2:. C A. Tiếng gà trưa đã gợi về những kỉ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ và tình bà cháu. B. Tình cảm gia đình đã làm sâu sắc thêm tình quê hương đất nước.. III. Dạy bài mới: 1. Giới thiệu bài: (0,5 phút) Việt Nam là một đất nước văn hiến. Văn hoá truyền thống Việt Nam thể hiện ngay ở những thứ quà bánh giản dị mà đặc sắc, độc đáo của từng vùng, miền. Nếu Nam Bộ có bánh tét, hủ tiếu thì Huế có bún bò – giò heo, cơm hến và các loại chè, Nghệ Tĩnh có kẹo cu đơ,… Nói đến quà bánh Hà Nội cổ truyền thì không thể quên được một món quà thanh nhã đó là cốm vòng. 2. Tiến trình tổ chức các hoạt động: Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Hoạt động 1 (2 Phút) GV: Gọi học sinh đọc phần (*) của phần chú thích. Hỏi: Giới thiệu sơ lược về tác giả - tác - Học sinh giới thiệu sơ phẩm ? lược tác giả - tác phẩm. GV: Nhận xét, bổ sung thêm ngoài sách giáo khoa.. Lop7.net. Nội dung ghi bảng I./. Tác giả - tác phẩm: 1. Tác giả: - Thạch Lam (1910 – 1942) - Ông là nhà văn nổi tiếng về truyện ngắn. - Thành viên của nhóm.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Tự Lực văn đoàn trước cách mạng tháng Tám GV: Cho học sinh xem chân dung tác - Học sinh quan sát chân năm 1945. giả, chân dung các thành viên của nhóm dung tác giả, nhóm Tự Tự Lực văn đoàn. Lực văn đoàn. GV: Cho học sinh xem một số tác phẩm - Học sinh quan sát một 2. Tác phẩm: của Thạch Lam. số tác phẩm của Thạch Văn bản “Một thứ quà của lúa non : Cốm” được Lam. trích từ tập Hà Nội băm sáu phố phường (1943). Hoạt động 2 (3 Phút) GV: Hướng dẫn học sinh đọc văn bản. Đọc với giọng thật tình cảm tha thiết, trầm lắng, chậm, êm. GV: Đọc mẫu đoạn đầu, sau đó gọi 2 học sinh đọc tiếp văn bản. GV: Nhận xét cách đọc của học sinh. GV: Kiểm tra một số từ khó ở phần chú thích học sinh đã tìm hiểu ở nhà. Hỏi: Văn bản “Một thứ quà của lúa non: Cốm” được viết theo thể loại nào ? Hỏi: Được viết theo phương thức biểu đạt nào ? Hỏi: Văn bản “Một thứ quà của lúa non: Cốm” có thể được chia làm mấy phần ? Cho biết nội dung của mỗi phần ?. - Học sinh theo dõi.. II./. Đọc - Tìm hiểu văn bản: 1. Đọc:. - Học sinh đọc văn bản.. Trả lời: Tuỳ bút.. 2. Thể loại: Tuỳ bút. Trả lời: Biểu cảm. 3. Phương thức biểu đạt: Biểu cảm 4. Bố cục: 3 phần - Phần 1 : Từ “Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ đến chiếc thuyền rồng” (Cảm nghĩ về nguồn gốc cốm) - Phần 2: Từ “Cốm là thức quà riêng biệt đến nhũn nhăn” (Cảm nghĩ về giá trị cốm) - Phần 3: Từ “Cốm không phải thức quà của người ăn vội đến tươi sáng hơn nhiều lắm” (Cảm nghĩ về sự thưởng thức cốm). Trả lời: Ba phần - Phần 1: Từ “Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ đến chiếc thuyền rồng” (Cảm nghĩ về nguồn gốc cốm) - Phần 2: Từ “Cốm là thức quà riêng biệt đến nhũn nhăn” (Cảm nghĩ về giá trị cốm) - Phần 3: Từ “Cốm không phải thức quà của người ăn vội đến tươi sáng hơn nhiều lắm” (Cảm nghĩ về sự thưởng thức cốm). III./. Phân tích văn bản: 1. Cảm nghĩ về nguồn gốc cốm:. Hoạt động 3: (13 Phút) GV: Cho học sinh chia phần 1 ra làm 2 đoạn (đoạn 1: nói lên cội nguồn của cốm; đoạn 2: nơi cốm nổi tiếng) GV: Gọi học sinh đọc lại đoạn 1 của a. Cội nguồn của cốm. phần 1. GV: Cho học sinh quan sát tranh hồ sen. - Học sinh quan sát tranh Hỏi: Mở đầu văn bản tác giả đã thể hiện Trả lời: Cảm xúc về cảm xúc về điều gì ? hương thơm của lá sen. Hỏi: Hương thơm ấy đã báo hiệu mùa gì Trả lời: Mùa cốm. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> sắp về ? Hỏi: Cốm có cội nguồn từ đâu ?. Trả lời: Cội nguồn : Lúa - Cốm được làm từ lúa non đồng quê. non đồng quê. GV: Cho học sinh quan sát tranh đồng - Học sinh quan sát tranh lúa. Hỏi: Điều đó được gợi tả bằng những Trả lời : - Các bạn có ngửi thấy… + Hạt thóc lúa nếp đầu câu văn nào ? lúa non không ? tiên làm trĩu thân lúa còn - Trong cái vỏ xanh kia tươi. + Mùi thơm mát của … ngàn hoa cỏ. - Dưới ánh nắng … trong hương lúa non. + Bông lúa càng ngày sạch của trời. càng cong xuống. + Giọt sữa trắng thơm. + Hương vị ngàn hoa cỏ nằm trong bông lúa. Hỏi: Trong những lời văn trên, tác giả Trả lời : Miêu tả, liên  Miêu tả, liên tưởng đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật tưởng nào ? Hỏi: Đoạn 1 “Cơn gió… trong sạch của trời” tác giả đã sử dụng những tính từ đặc biệt nào để miêu tả sự tinh tế về hương vị và cảm giác ?. Trả lời: Lướt qua , nhuần thấm, thanh nhã, tinh khiết, tươi mát, trắng thơm, phảng phất, trong sạch. Hỏi: Tác giả sử dụng biện pháp nghệ Trả lời: Thể hiện sự tinh * Thể hiện sự tinh tế thuật trên có tác dụng gì ? tế trong cảm thụ cốm của trong cảm thụ cốm của tác giả. tác giả. GV: Gọi học sinh đọc lại đoạn 2 của b. Nơi nổi tiếng của cốm. phần 1. Hỏi: Nơi nào trên đất nước ta nổi tiếng Trả lời: Làng Vòng - Làng Vòng là nơi nổi về nghề cốm ? tiếng nghề cốm. Hỏi: Qua chi tiết nào, cho ta biết Làng Trả lời: Cốm Làng Vòng - Cốm Làng Vòng dẻo, Vòng là nơi nổi tiếng của cốm ? dẻo, thơm và ngon nhất. thơm và ngon nhất. GV: Cho học sinh quan sát những bức - Học sinh quan sát tranh. tranh về quá trình làm cốm. GV: Cho học sinh quan sát tranh những - Học sinh quan sát tranh. cô hàng cốm. Hỏi: Chi tiết nào miêu tả hình ảnh cô Trả lời: “Cô hàng cốm hàng cốm ? xinh xinh, áo quần gọn ghẽ … như chiếc thuyền rồng” Hỏi: Qua hình ảnh cô hàng cốm đã nói Trả lời: - Cốm gắn liền với vẻ đẹp lên ý nghĩa gì ? của người làm ra cốm là cô gái Làng Vòng. - Cái cách cốm đến với mọi người thật duyên dáng. - Vẻ đẹp của người tôn lên vẻ đẹp của cốm. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Hỏi: Qua chi tiết “Đến mùa cốm, các người Hà Nội ba mươi sáu phố phường… trông cô hàng cốm” có ý nghĩa gì ?. Trả lời: - Cốm thành nhu cầu thưởng thức của người Hà Nội. - Cốm vòng đã gia nhập vào văn hoá ẩm thực của Thủ đô. Hỏi: Từ những lời văn trên, cảm xúc nào Trả lời: Yêu quý, trân của tác giả được bộc lộ ? trọng cội nguồn trong sạch, đẹp đẽ, giàu sắc thái văn hoá dân tộc của cốm. GV: Chuyển ý Hoạt động 4:(10 Phút) GV: Gọi học sinh đọc lại phần 2. Hỏi: Đoạn văn trên trình bày về vấn đề Trả lời: Giá trị của cốm gì ? Hỏi: Được viết theo phương thức nào ? Trả lời : Bình luận. Hỏi: Tác giả đã nhận xét như thế nào về Trả lời: Tác giả cho rằng tục lễ dùng hồng, cốm làm đồ sêu tết lấy cốm làm quà sêu tết là của nhân dân ta ? có ý nghĩa dân tộc nhất. Bởi cốm là thức dân của đất trời, mang trong nó hương vị vừa thanh nhã vừa đậm đà của đồng quê nội cỏ, nó rất thích hợp với việc lễ nghi của một xứ sở nông nghiệp lúa nước như nước ta. Thứ lễ vật ấy lại sánh cùng với tơ hồng - hoà hợp, tốt đôi - biểu trưng cho sự gắn bó hài hoà trong tình duyên đôi lứa. Hỏi: Tác giả đã phân tích sự hoà hợp ấy Trả lời: - Màu sắc (So sánh màu trên những phương diện nào ? sắc của hồng – màu ngọc lựu già; Màu xanh tươi của cốm – màu ngọc thạch) - Hương vị: một thứ thanh đạm, một thứ ngọt sắc, hai vị nâng đỡ nhau. GV: Cho học sinh đọc phần nằm trong dấu ngoặc đơn của phần 2. Hỏi : Tác giả đã phê phán thấm thía Trả lời: Phê phán, chê Lop7.net. * Yêu quý, trân trọng cội nguồn trong sạch, đẹp đẽ, giàu sắc thái văn hoá dân tộc của cốm. 2. Cảm nghĩ về giá trị của cốm. - “Cốm là thứ quà riêng biệt của đất nước … của đồng quê nội cỏ An Nam”. - “Hồng cốm tốt đôi … để hạnh phúc được lâu bền”.  Bình luận.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> những tục lệ mới nảy sinh như thế nào ?. cười và đáng tiếc cho những tục lệ đẹp, hay như thế đã và đang ngày một mất dần, thay bằng những thức bóng bảy hào nháng, thô kệch bắt chước người ngoài. Hỏi: Qua đó, tác giả muốn truyền tới Trả lời: Trân trọng và giữ * Trân trọng và giữ gìn bạn đọc tình cảm và thái độ nào trong gìn cốm như một vẻ đẹp cốm như một vẻ đẹp văn ứng xử với thức quà dân tộc là cốm ? văn hoá dân tộc. hoá dân tộc. GV: Chuyển ý Hoạt động 5: (10 Phút) 3. Cảm nghĩ về sự thưởng thức cốm. GV: Gọi học sinh đọc lại phần 3. Hỏi: Phần cuối văn bản, tác giả bàn về sự thưởng thức cốm trên những phương diện nào ? Hỏi: Vì sao khi ăn cốm phải ăn từng chút ít, thong thả, ngẫm nghĩ ?. Hỏi: Tác giả đã ngẫm nghĩ được gì khi thưởng thức cốm ? Hỏi: Tác giả thể hiện cách hưởng thụ cốm bằng những giác quan nào ?. Hỏi: Tác giả đã đưa ra lời đề nghị với người mua cốm như thế nào ? Hỏi: Bằng những lí lẽ nào tác giả thuyết phục người mua cốm “Hãy nhẹ nhàng mà nâng đỡ, chút chiu mà vuốt ve” ?. Hỏi: Những lí lẽ đó cho thấy tác giả có thái độ như thế nào đối với thứ quà của lúa non ?. Trả lời: Ăn cốm và mua cốm. Trả lời: Cảm nhận được - “Ăn cốm phải ăn từng các thứ hương vị đồng chút ít, thong thả, ngẫm quê kết tinh ở cốm. nghĩ” -> Cảm nhận được các thứ hương vị đồng quê kết tinh ở cốm. Trả lời: “Thấy thu lại cả trong hương vị ấy … của những ngày mùa hạ trên hồ”. Trả lời: - Khứu giác (mùi thơm phức của lúa) - Xúc giác (chất ngọt của cốm) - Thị giác (trong màu xanh của cốm) Trả lời: “Hãy nhẹ nhàng - “Hãy nhẹ nhàng mà mà nâng đỡ, chút chiu mà nâng đỡ, chút chiu mà vuốt ve”. vuốt ve”. Trả lời: - Cốm là lộc của trời. - Cốm là cái khéo léo của người. - Cốm là sự cố sức tiềm tàng và nhẫn nại của thần Lúa. Trả lời: Cốm là sản vật - Cốm là sản vật quý của quý của dân tộc, cần được dân tộc, cần được nâng nâng niu và giữ gìn. niu và giữ gìn.. Hoạt động 6: (2 Phút) IV) Tổng kết: Hỏi: Văn bản “Một thứ quà của lúa non: Trả lời: Biểu cảm, miêu 1. Nghệ thuật: Biểu cảm, Cốm” tác giả đã sử dụng những nghệ tả, bình luận, liên tưởng miêu tả, bình luận, liên thuật đặc sắc nào ?  Sử dụng tinh tế và tưởng  Sử dụng tinh tế nhạy cảm. và nhạy cảm. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Hỏi: Nội dung chính của văn bản là gì ?. Trả lời: “Cốm là thức quà riêng biệt của đất nước, là thức dân của những cánh đồng lúa bát ngát xanh, mang trong hương vị tất cả cái mộc mạc, giản dị và thanh khiết của đồng quê nội cỏ”. Tác giả phát hiện được nét đẹp văn hoá dân tộc trong thứ sản vật giản dị mà đặc sắc ấy.. 2. Nội dung: “Cốm là thức quà riêng biệt của đất nước, là thức dân của những cánh đồng lúa bát ngát xanh, mang trong hương vị tất cả cái mộc mạc, giản dị và thanh khiết của đồng quê nội cỏ”. Tác giả phát hiện được nét đẹp văn hoá dân tộc trong thứ sản vật giản dị mà đặc sắc ấy.. IV. Củng cố - dặn dò: (2 Phút) 1. Củng cố: * Đánh dấu (X) vào câu đúng nhất Câu1: Văn bản “Một thứ quà của lúa non: Cốm” được viết theo phương thức biểu đạt chính nào ? A. Tự sự B. Biểu cảm C. Miêu tả D. Nghị luận Câu 2: Qua sự cảm nhận của tác giả, cốm chứa đựng ý nghĩa và giá trị sâu sắc như thế nào ? A. Cốm là một sản vật, một món ăn bình dị mà tao nhã, một thứ quà giản dị và thanh khiết. B. Cốm mang tính văn hoá ẩm thực Việt Nam. C. Cốm chứa đựng những quan niệm về nhân sinh gắn với phong tục văn hoá của dân tộc ta (văn hoá của nền nông nghiệp lúa nước gắn với phong tục sêu tết) D. Tất cả đều đúng. * Đáp án Câu 1: B Câu 2: D 2. Dặn dò: - Chọn học thuộc lòng một đoạn văn từ 5 đến 6 câu - Nắm lại nội dung và nghệ thuật của bài - Sưu tầm và chép lại một số câu thơ, ca dao có nói về cốm. - Soạn bài “Chơi chữ”. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>