Giáo án Ngữ văn 7 tiết 98, 99: Ý nghĩa văn chương (Hoài Thanh)

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 7. N¨m häc 2011 - 2012. TuÇn: 27 TiÕt: 98. Ngµy so¹n: 23 / 02 / 2012 Ngµy d¹y: /02 / 2012. ý nghĩa văn chương. Hoµi Thanh. i. Môc tiªu: Hs n¾m ®­îc: 1. KiÕn thøc: - S¬ gi¶n hiÓu vÒ nhµ v¨n Hoµi Thanh. - Thấy được quan niệm của t/g về nguồn gốc của văn chương. - Thấy được luận điểm và cách trình bày luận điểm về một vấn đề văn học trong một văn bản nghÞ luËn cña t¸c gi¶. 2. KÜ n¨ng: - §äc- hiÓu v¨n b¶n nghÞ luËn v¨n häc. - Xác định và phân tích luận điểm được triển khai trong văn bản nghị luận. - VËn dông tr×nh bµy luËn ®iÓm trong bµi v¨n NL. 3. Thái độ: - Gd lòng yêu thích văn chương. ii. chuÈn bÞ: - Gv: gi¸o ¸n, TLTK - Hs: häc bµi cò, so¹n bµi míi. iii. phương pháp – kĩ thuật - Vấn đáp, tái hiện, phân tích, cắt nghĩa, trực quan, nêu và giải quyết vấn đề, hoạt động nhãm, t­ duy. iv. tổ chức các hoạt động dạy học: 1. ổn định tổ chức. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Thế nào là câu chủ động, câu bị động? Việc chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động có tác dông g×? 3. Bµi míi: Hoạt động dạy - học Néi dung i. t×m hiÓu chung 1. T¸c gi¶: Hoµi Thanh ? Dùa vµo chó thÝch sgk, em h·y nªu nh÷ng nÐt ch×nh vÒ t¸c 1909 – 1982, lµ nhµ gi¶? phª b×nh v¨n häc xuÊt s¾c. - Quª ở huyện Nghị Lộc, tỉnh Nghệ An. - Năm 2000 được nhà nước phong tặng giải thưởng Hồ ChÝ Minh về văn học – nghệ thuật. ? Nªu hoµn c¶nh xuÊt xø cña t¸c phÈm? 2. V¨n b¶n: ? V¨n b¶n thuéc thÓ lo¹i nµo? - ViÕt n¨m 1936 trong Một bài văn nghị luận bao giờ cũng nêu ra 1 vấn đề để bàn cuốn văn chương và hoạt bạc. Em h·y cho biết bài văn nghị luận này nãi về vấn đề g×? động. Bài văn nghị luận này cho chóng ta thấy được ý nghĩa của văn - ThÓ lo¹i: v¨n nghÞ luËn Người soạn: Phạm Văn Hải. Trường THCS Hà Kỳ. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 7. N¨m häc 2011 - 2012. về vấn đề văn chương. ii. đọc – hiểu văn b¶n Gv hướng dẫn học sinh đọc, tìm hiểu chú thích sgk và đọc 1. Đọc và tìm hiểu chú mẫu đoạn 1 từ đầu đến “thương cả mu«n vật, mu«n loài” cho thÝch. học sinh. ThÇy vừa đọc xong phần đầu, vậy em nào cã thể kh¸i qu¸t nội 2. Bè côc: dung thÇy vừa đọc trªn? - Mở bài (§o¹n 1,2): C©u văn nào là luận điểm chứa nội dung kh¸i qu¸t em vừa Nguồn gốc văn chương nªu? xuất ph¸t từ t×nh yªu Gv mời hs kh¸c đọc đoạn tiếp theo đến “Lời ấy tưởng kh«ng thương con người. có gì là quá đáng”.Theo em nội dung khái quát của đoạn này -Thân bài (Đoạn 3 -7): là g×? Bàn về nhiệm vụ, c«ng Gv mời 1hs đọc đoạn cuối. Nội dung kh¸i qu¸t của đoạn này dụng của văn chương. là g×? - Kết bài (§o¹n 8): ý Sau khi đ· x¸c định được nội dung kh¸i qu¸t của c¸c đoạn, em nghĩa của văn chương h·y cho biết bài “ý nghĩa văn chương” cã tu©n theo c¸c tr×nh trong đời sống con tự mở bài, th©n bài, kết luận của một bài văn nghị luận kh«ng? người. chương trong đời sống.. ? Trong đoạn 1, tác giả đi tìm nguồn gốc của văn chương bắt 3. Ph©n tÝch: ®Çu tõ c©u chuyÖn g×? a. Nguån gèc cèt yÕu Các em hãy quan sát câu chuyện Hoài Thanh kể trong phần của văn chương. đầu SGK và cho biết tại sao thi sĩ Ấn Độ lại khãc? GV Nhà thơ Ấn Độ tr«ng thấy một sinh vật bÐ nhỏ đang vật v·, đau đớn với vết thương cã lẽ là rất nặng. Từ l¸y run rẩy gợi cho chóng ta liªn tưởng đến h×nh ảnh con chim đang cận kề với c¸i chết, sắp trót hơi thở cuối cïng của m×nh. Như vậy, mở đầu văn bản, Hoài Thanh đã dẫn ra 1 câu chuyện kể về 1 con chim bị thương. Sự kiến ấy tưởng như kh«ng cã một t¸c động nào đến cuộc sống vốn đang diễn ra của nhà thi sĩ Ấn Độ. Thế nhưng bằng tr¸i tim tràn ngập lßng yªu thương, người thi sĩ ấy kh«ng giấu nổi niềm xóc động. Dường như chóng ta cảm nhận được trong c©u chuyện đang cã một con người đồng cảm, đau cïng nổi đau của con chim sắp chết. ? Vậy, Hoài Thanh kể ra c©u chuyÖn này nhằm mục đÝch g×? Chỉ ra nguồn gốc của thi ca. Hs đọc đoạn 1 + 2. Sau khi đọc đoạn này, em rót ra được điều g×? Nguån gèc cèt yếu của văn chương Em hiểu cốt yếu là g× ? Cốt yếu là c¸i chÝnh, c¸i quan trọng nhất chứ chưa phải là tất cả. C©u hỏi thảo luận nhãm 2 bàn: Cã ý kiến cho rằng, quan niệm của Hoài Thanh về nguồn gốc của văn chương như vậy là chưa đủ. Em cã đồng ý với ý kiến trªn kh«ng? V× sao? Em h·y t×m dẫn chứng để chứng minh ý kiến của m×nh. Gợi ý: Ở những học kỳ trước, các em đã được học rất nhiều t¸c phẩm văn học. Ngay ở đầu học kỳ 2, chóng ta đ· học kh¸ - Lßng thương người và nhiều c©u tục ngữ về thiªn nhiªn, lao động sản xuất, tục ngữ Người soạn: Phạm Văn Hải. Trường THCS Hà Kỳ. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 7. N¨m häc 2011 - 2012. về con người x· hội. Theo em, những c©u tục ngữ ấy ra đời rộng ra thương cả mu«n xuất ph¸t từ nhu cầu g× của con người? Văn chương bắt nguồn loài mu«n vật → lßng nh©n ¸i. từ ®©u? → Từ cuộc sống lao động + Từ thực tế đấu tranh bảo vệ tổ quốc, chống giặc ngoại x©m : Lượm, §ªm nay B¸c kh«ng ngủ… + Từ trß chơi s©n khấu d©n gian.VD: Quan ©m Thị KÝnh Như vậy, quan niệm văn chương bắt nguồn từ lßng thương người, thương vật là đúng nhưng vẫn có các quan niệm khác như văn chương bắt nguồn từ cuộc sống lao động của con người, từ kh¸ng chiến, từ văn hãa, lễ hội, trß chơi. Tuy c¸c quan niệm là kh¸c nhau nhưng chóng kh«ng loại trừ nhau mà ngược lại cßn cã thể bổ sung cho nhau. ?Qua phần đầu, chóng ta cßn được học thªm một c¸ch nªu vấn đề rất độc đáo của nhà văn Hoài Thanh. Em nào có thể nhận xét về những lí lẽ và dẫn chứng đã đưa ra trong đoạn mở bài - Về nghệ thuật: Nªu này ? vấn đề bằng c¸ch dẫn ra Bằng những dẫn chứng tưởng như kh«ng cã g× liªn quan một c©u chuyện; thông qua một câu chuyện cảm động, Hoài Thanh đã chứng minh quan điểm của mình một cách tự nhiên mà đọc đáo, giàu sức thuyết phục. Th«ng qua đã chóng ta cũng học được c¸ch nªu vấn đề s¸ng tạo của Hoài Thanh. §ã là nghị luận xen lẫn yếu tố tự sự, miªu tả. Gv chuyÓn ý – tiÕt sau t×m hiÓu c«ng dụng, ý nghĩa của văn chương. 4. Cñng cè: - Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là gì? ? Em rót ra bµi häc g× vÒ t×nh c¶m tõ c©u chuyÖn kÓ cña mét nhµ th¬ Ên §é vÒ con chim bÞ thương? 5. Hướng dẫn học bài ở nhà: - Học nắm vững nội dung bài đã học; tiếp tục tìm hiểu nội dung còn lại - đọc kĩ và trả lời các c©u hái sgk; - Hs yếu xem lại vở ghi, đọc kĩ văn bản; - Ôn tập kĩ phần văn bản đã học từ đầu học kì II, chuẩn bị kiểm tra 1 tiết Văn.. Người soạn: Phạm Văn Hải. Trường THCS Hà Kỳ. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 7. N¨m häc 2011 - 2012. TuÇn: 27 TiÕt: 99. Ngµy so¹n: 23 / 02 / 2012 Ngµy d¹y: /02 / 2012. ý nghĩa văn chương (Tiếp). Hoµi Thanh. i. Môc tiªu: Hs n¾m ®­îc: 1. KiÕn thøc: - Tiếp tục thấy được quan niệm của t/g về nguồn gốc của văn chương. - Hiểu được công dụng và ý nghĩa của văn chương; - Thấy được luận điểm và cách trình bày luận điểm về một vấn đề văn học trong một văn bản nghÞ luËn cña t¸c gi¶. 2. KÜ n¨ng: - §äc- hiÓu v¨n b¶n nghÞ luËn v¨n häc. - Xác định và phân tích luận điểm được triển khai trong văn bản nghị luận. - VËn dông tr×nh bµy luËn ®iÓm trong bµi v¨n NL. 3. Thái độ: - Gd lòng yêu thích văn chương. ii. chuÈn bÞ: - Gv: gi¸o ¸n, TLTK - Hs: häc bµi cò, so¹n bµi míi. iii. phương pháp – kĩ thuật - Vấn đáp, tái hiện, phân tích, cắt nghĩa, trực quan, nêu và giải quyết vấn đề, hoạt động nhãm, t­ duy. iv. tổ chức các hoạt động dạy học: 1. ổn định tổ chức. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Thế nào là câu chủ động, câu bị động? Việc chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động có tác dông g×? 3. Bµi míi: Hoạt động dạy - học Néi dung ii. đọc - hiểu văn bản 3. Ph©n tÝch C¸c em h·y đọc 2 c©u đầu của phần th©n bài và cho biết: b. NhiÖm vô vµ C«ng dông cña Hoài Thanh quan niệm văn chương có những nhiệm vụ văn chương. nào? * NhiÖm vô: - Phản ¸nh sự sống, s¸ng tạo sự sống. - Văn chương phản anh sự sống mu«n h×nh vạn trạng. ? Ta hiểu “h×nh dung” trong đoạn này cã nghĩa là g×? - Là danh từ - h×nh ảnh thu nhỏ, kết quả của sự phản ¸nh, - Văn chương s¸ng tạo ra sự sống. miªu tả trong văn chương. Em hãy tìm dẫn chứng để chứng minh rằng văn chương phản ¸nh cuộc sống qua c¸c bài văn đ· học? Gợi ý Người soạn: Phạm Văn Hải. Trường THCS Hà Kỳ. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 7. N¨m häc 2011 - 2012. - Phản ¸nh cuộc chiến đấu: Lượm - Tố Hữu. - Phản ¸nh lao động: ca dao - Phản ¸nh cuộc sống b×nh thường: Cuộc chia tay của những con bóp bª Gv Cuộc sống của con người vốn mu«n h×nh vạn trạng. Văn chương có nhiệm vụ phản ánh cuộc sống đó. Không những phản ¸nh đời sống, văn chương cßn cã nhiệm vụ sáng tạo ra sự sống. Chúng ta có thể thấy điều đó qua những c©u chuyện cổ tÝch phản ¸nh ước mơ c«ng lý, cải tạo hiện thực x· hội v× sự c«ng bằng cho người d©n lao động của người xưa như trong truyện C©y bót thần của Trung Quốc, Thạch Sanh ở Việt Nam… ? Với 2 nhiệm vụ như vậy, văn chương đ· cã những c«ng dụng g× trong đời sống của con người ? Gv chèt nguồn gốc của văn chương là lßng thương người do vậy c«ng dụng của văn chương là gióp cho t×nh cảm và gợi lßng vị tha. ? Trong văn bản Bài học đường đời đầu tiên của Tô Hoài, nguyên nhân nào dẫn đến cái chết của Dế Choắt? Em c¶m nhËn nh­ thÕ nµo vÒ c¸i chÕt cña DC vµ sù ©n hËn cña DM? ? Như vậy Hoài Thanh viết “ Một người hàng ngày chỉ biết…hay sao” là đúng hay sai? ? Em đã học nhiều tác phẩm văn chương, tác phẩm nào t¸c động s©u sắc nhất đến t×nh cảm của em? H·y nãi về t¸c động đã để x¸c nhận quan điểm của Hoài Thanh về c«ng dụng của văn chương? ? Văn chương cã t¸c động như thế nào đến t×nh cảm của con người ? ? ý nghĩa của văn chương trong đời sống con người được Hoài Thanh tổng kết lại như thế nào, em h·y nãi theo ý hiểu của m×nh? Gv nghÌo nàn ở ®©y kh«ng phải là sự thiếu thốn về mặt vật chất, các em nên hiểu đó là sự nghèo nàn về mặt tinh thần, t×nh cảm của con người. Em cã nhận xÐt g× về c¸ch kết thóc bài văn nghị luận trªn của Hoài Thanh? Nªu lªn một giả định để khẳng định 1 vấn đề. GV Cã người đ· từng nãi văn chương là mãn ăn tinh thần kh«ng thể thiếu của con người. Cßn nhà văn là kĩ sư t©m hồn, là người bạn, người thầy, người đồng chÝ, người đồng hành cïng ta trong suốt cuộc đời. Hoài Thanh thªm một lần nữa đề cao ý nghĩa của văn chương thật quan träng và bền l©u trong đời sống con người ? Bài văn nghị luận của Hoài Thanh mở ra cho em những hiểu biết mới mẻ, s©u sắc nào về văn chương? Qua văn bản này, em đ· học được thªm g× từ phong c¸ch viết văn nghị luận của Hoài Thanh ?. * Công dụng của văn chương. - Gióp cho t×nh cảm và gợi lßng vị tha.. - Khơi dậy những trạng th¸i cảm xóc của con người. - Tạo những t×nh cảm chưa cã; - Luyện những t×nh cảm sẵn cã; - Làm đẹp những thứ b×nh thường; * ý nghĩa của văn chương. - Thế giới sẽ nghÌo nàn và thực dụng nếu kh«ng cã văn chương.. III. Tæng kÕt – ghi nhí.. Người soạn: Phạm Văn Hải. Trường THCS Hà Kỳ. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Gi¸o ¸n Ng÷ v¨n 7. N¨m häc 2011 - 2012. Gốc của văn chương là t×nh cảm nh©n ¸i. Văn chương làm giàu t×nh cảm con người, làm đẹp cho cuộc sống. Hoài Thanh đ· đem lại cho chóng ta những hiểu biết s©u sắc đó bằng lối văn nghị luận dồi dào lí lẽ, cảm xúc, hình ảnh và nhất là bằng t×nh yªu văn chương, tr©n trọng và đề cao văn chương như 1 gi¸ trị kh«ng thể thay thế trong đời sống t×nh cảm của con người. Hi vọng rằng sau khi học xong bài này c¸c em sẽ thấy được ý nghĩa quan trọng của văn chương trong cuộc sống và càng thªm tr©n trọng những gi¸ trị của văn chương. C¸c em sẽ thÝch học văn cũng như đọc văn hơn để làm đẹp hơn cho t©m hồn, t×nh cảm của mỗi chóng ta. 4. Cñng cè: - Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là gì? ? Văn chương có công dụng và ý nghĩa gì đối với đời sống con người? ? Bài văn nghị luận của Hoài Thanh mở ra cho em những hiểu biết mới mẻ, s©u sắc nào về văn chương? 5. Hướng dẫn học bài ở nhà: - Học nắm vững nội dung bài đã học; - Hs yếu xem lại vở ghi, đọc kĩ văn bản; - Ôn tập kĩ phần văn bản đã học từ đầu học kì II, tiết sau kiểm tra 1 tiết Văn.. Người soạn: Phạm Văn Hải. Trường THCS Hà Kỳ. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>