Bài soạn môn Ngữ văn 7 - Tiết 73: Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Trường THCS DTBT Nậm Cắn. Ng÷ V¨n 7 Ngày dạy: 26/ 12/ 2011. TUẦN 20 TIẾT 73 – VĂN BẢN. TỤC NGỮ VỀ THIÊN NHIÊN VÀ LAO ĐỘNG SẢN XUẤT A. KẾT QUẢ CẨN ĐẠT 1. Kiến thức: HS nắm được khái niệm tục ngữ; Nội dung tư tưởng, ý nghĩa triết lí và hình thức nghệ thuật của những câu tục ngữ trong bài học. 2. Kĩ năng: - Đọc – hiểu, phân tích các lớp nghĩa của tục ngữ về thiên nhiên và LĐSX. - Vận dụng ở mức độ nhất định một số câu tục ngữ về TN và LĐSX vào đời sống. B. CHUẨN BỊ: - GV nghiên cứu bài, soạn bài, chuẩn bị ĐDDH. - HS đọc trước bài học mới ở nhà. C. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP 1. Ổn định tổ chức 2. Kiểm tra sự chuẩn bị của HS 3. Bài mới: *Vào bài: … HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS. NỘI DUNG. Hoạt động 1: - GV hướng dẫn HS đọc các câu tục ngữ ở SGK với giọng chậm rãi, rõ ràng, chú ý các vần lưng, cách ngắt nhịp ở các vế, phép đối… ? Em hiểu thế nào là tục ngữ? Về hình thức, Tục ngữ có đặc điểm như thế nào? về nội dung? Về ứng dụng sử dụng?. I. Tìm hiểu chung 1. Đọc văn bản. 2. Tìm hiểu chú thích a) Về khái niệm “ Tục ngữ ” -Về hình thức: Tục ngữ là những câu nói dân gian ngắn gọn, ổn định, có nhịp điệu, hình ảnh. -Về nội dung: Tục ngữ thể hiện những kinh nghiệm của nhân dân về mọi mặt. - Về sử dụng: Tục ngữ được nhân dân sử dụng vào đời sống, suy nghĩ và lời ăn tiếng nói hằng ngày. b) Từ khó ( Sgk ).. - GV yêu cầu HS đọc kĩ các chú thích khác để hiểu rõ nội dung các câu tục ngữ trong bài. Hoạt động 2: II. Tìm hiểu chi tiết ? Tám câu tục ngữ trong bài có thể chia thành mấy nhóm? Mỗi nhóm nói về vấn đề gì? - Chia làm hai nhóm: + Nhóm 1: Câu 1, 2, 3, 4 là những câu tục ngữ nói về thiên nhiên. Giáo viên: Lô Thị Thắm Lop7.net. -1-.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Trường THCS DTBT Nậm Cắn. Ng÷ V¨n 7. + Nhóm 2: Câu 6,7, 8 là những câu tục ngữ nói về LĐSX. ? Trong số các câu tục ngữ về thiên nhiên, câu tục ngữ nào nói về thời gian? Câu nào nói về thời tiết? ? Câu tục ngữ 1 thể hiện nội dung gì? Dựa trên cơ sở nào để tác giả dân gian đúc kết thành kinh nghiệm đó?. 1. Tục ngữ về thiên nhiên. Câu 1: - Nội dung: Nhận xét về sự thay đổi của thời gian: đêm – ngày vào tháng Năm và tháng Mười âm lịch. - Cơ sở thực tiễn: độ dài thời gian ban đêm và ban ngày vào tháng 5, 10 âm lịch. ? Tác giả dân gian đã sử dụng hình thức  Nghệ thuật: nào để diễn tả quy luật ấy? Hiệp vần ở - Chia câu tục ngữ thành hai vế đối xứng những tiếng nào? nhau về nghĩa. - Sử dụng vần lưng: năm - nằm; mười cười. ? Em có nhận xét gì về cách nói “ Chưa - Cách nói khoa trương, ngoa dụ nhằm nằm đã sáng; chưa cười đã tối ”? cách nói gây ấn tượng mạnh. đó nhằm mục đích gì? ? Có thể vận dụng câu tục ngữ này trong - Vận dụng: sắp xếp thời gian và công những điều kiện nào? giá trị kinh nghiệm việc hợp lí, bảo vệ sức khỏe… của câu tục ngữ này như thế nào? ? Nội dung ý nghĩa của các câu tục ngữ 2,3 Câu 2,3,4: và 4 là gì? Dựa trên cơ sở thực tiễn nào? - Câu 2: nói về kinh nghiệm dự đoán thời tiết căn cứ vào việc quan sát sao trên trời. - Câu 3: kinh nghiệm dự báo dông bão căn cứ vào màu sắc của mây. - Câu 4: Nói về kinh nghiệm dự đoán lụt lội dựa vào hiện tượng kiến bò lên cao vào tháng 7, 8 âm lịch. ? Em hãy so sánh về nội dung và hình thức *So sánh: nghệ thuật ở ba câu tục ngữ 2,3 và 4 để - Giống nhau: thấy sự giống và khác nhau giữa chúng? + Nội dung: đều nói về kinh nghiệm dự đoán thời tiết mưa, nắng, bão, lụt. + Hình thức: Đều có hai vế, đều có hình ảnh và vần điệu. - Khác nhau: + Câu 2 có hai vế đối nhau, số từ = nhau. + Câu 3: vế trước là hiện tượng, vế sau là lời khuyên. + Câu 4: Vế trước là hiện tượng, vế sau là phán đoán. ? Em nhận xét gì về giá trị kinh nghiệm của *Lưu ý: Phán đoán trong tục ngữ chỉ dựa các câu tục ngữ trên? vào kinh nghiệm thức tế, nên không phải bao giờ cũng đúng ( Không phải đêm nào trời ít sao thì hôm sau cũng mưa ). Giáo viên: Lô Thị Thắm. -2Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Trường THCS DTBT Nậm Cắn. Ng÷ V¨n 7. - HS đọc lại các câu tục ngữ 5,6,7,8. ? Vì sao người nông dân lại nói “ Tấc đất là tấc vàng ”? cách so sánh như vậy đã làm cho em thấy giá trị của đất như thế nào và cách nhìn của người lao động đối với đất ra sao? ? Em có nhận xét gì về hình thức thể hiện của câu tục ngữ này?. 2. Tục ngữ về thiên nhiên Câu 5: -Tấc đất thì có giá trị nhỏ trong khi Tấc vàng có giá trị rất lớn. Lấy cái rất nhỏ so với cái rất lớn để nói lên giá trị của đất… => là cách nhìn và thái độ quý đất của người lao động. - Nghệ thuật: + câu ngắn gọn: chỉ có 4 chữ, chia là hai vế bằng nhau và đối nhau nhau để biểu thị sự đánh giá ngang bằng.. - HS đọc lại ba câu tục ngữ 6,7,8 trả lời câu hỏi. ? Nội dung ý nghĩa của ba câu tục ngữ này? Câu 6,7,8: Nội dung: Cả ba câu đều đúc kết kinh nghiệm làm ăn của nhân dân ta trong lĩnh ? Cách nói ở ba câu tục ngữ này có đặc vực nông nghiệp. điểm gì? Cách nói ấy đã làm cho kinh Hình thức: Giống nhau, câu nào cũng nghiệm được đúng kết ở đây mang giá trị ngắn gọn, cô đúc, cũng dùng những số thứ như thế nào? tự: Nhất, nhì, tam, tứ… - Câu 6: Tổng kết chính xác thứ tự các nghề đem lại lợi ích kinh tế cho người nông dân. - Câu 7: Khẳng định thứ tự quan trọng của bốn yếu tố đối với nghề trong lúa của nước ta…. - Câu 8: Nhấn mạnh tầm quan trọng của thời vụ và đất đai. ? Những kinh nghiệm đó đến nay còn đúng  Chân lí của nghề nông, không chỉ đúng không? Em hãy chứng minh? với hôm qua mà còn đúng với cả ngày nay. Hoạt động 3:. III. Tổng kết. ? Từ việc phân tích tám câu tục ngữ trên, 1. Nội dung: em hãy nêu lên những đặc điểm về hình 2. Nghệ thuật: thức nghệ thuật của tục ngữ. Ghi nhớ ( SGK/ Tr.5 ) - GV hệ thống lại kiến thức của bài học. D. CỦNG CỐ – DẶN DÒ ? Nêu những đặc điểm về hình thức và nội dung của tục ngữ. - Sưu tầm một số bài ca dao nói về thiên nhiên và lao động sản xuất. - HS học bài cũ, chuẩn bị bài mới tiết 74.. Giáo viên: Lô Thị Thắm. -3Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span>