Giáo án Ngữ văn 7 tiết 37 đến 44

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy so¹n : /10/2009 Ngµy day : /10/2009 TiÕt 37 cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh (TÜnh d¹ tø). (LÝ B¹ch). A - Mục tiêu cần đạt: Giúp HS hiểu 1. Kiến thức: - Tình yêu quê hương sâu nặng của nhà thơ. - Thấy được một số đặc điểm nghệ thuật của bài thơ: hình ảnh gần gũi, ng«n ng÷ tù nhiªn, b×nh dÞ,... - Bước đầu nhận biết bố cục thường gặp của 2/2 trong một bài thơ tứ tuyệt, thủ pháp đối cùng tác dụng của nó. 2. KÜ n¨ng: Ph©n tÝch th¬ tr÷ t×nh. 3. Thái độ : Bồi dưỡng tình yêu quê hương. * TÝch hîp : - TV : Kh¸i niÖm tõ tr¸i nghÜa - TLV : Luyện nói về văn biểu cảm, đánh giá. - Bảo vệ môi trường. * Träng t©m : II. §äc hiÓu v¨n b¶n. B – ChuÈn bÞ - GV : ¦DCNTT - HS : §äc vµ tr¶ lêi c©u hái. C.Tiến trình tỏ chức các hoạt động dạy học 1 - Kiểm tra bài cũ: - Phân tích để thấy được vẻ đẹp của thác núi Lư... Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt Hoạt động 1: Khởi động ( 3 phút) KTBC: - §äc thuéc lßng: Xa ng¾m th¸c nói l­. - C¶nh th¸c ®­îc hiÖn lªn nh­ thÕ nµo ? I. §äc – hiÓu chó thÝch (10’) Bµi míi 1. §äc – gi¶i nghÜa tõ Hoạt động 2 - ThÓ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt ®­êng GV hướng dẫn cách đọc: đọc chậm, buồn, luật. t×nh c¶m. - Ng¾t nhÞp 3 b¶n kh«ng gièng nhau: - Phiªn ©m: c©u 2: 2/3 - DÞch nghÜa: 3/3 2. Bè côc - Th¬: 3/2. - 2 phần : - Cảnh đêm thanh tĩnh. - C¶m nghÜ cña t¸c gi¶ GV đọc  HS đọc GV nhận xét cách trong đêm đọc - H : Cho biÕt thÓ th¬ cña bµi ? -H : Bài thơ giống với thể thơ nào đã được Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> häc ?( Phß gi¸ vÒ kinh) - H : Bµi th¬ chia lµm mÊy phÇn néi dung cña tõng phÇn ? - H: Bài thơ này thuộc phương thức biểu đạt nào? (Biểu cảm). Hoạt động 3 - GV:§äc l¹i 2 c©u ®Çu: - H: Cảnh đêm thanh tĩnh được gợi tả bằng h×nh ¶nh nµo? - H: Vị trí xác định ánh trăng trong câu thơ thứ 1 có gì đặc biệt? - H: Có gì độc đáo trong cách thể hiện tr¨ng ë nh÷ng lêi th¬ nµy? - GV: §ã lµ tr¹ng th¸i m¬ mµng kh«ng ngñ ®­îc hoÆc tØnh dËy mµ kh«ng ngñ ®­îc bëi kh«ng ph¶i tr¨ng s¸ng ngoµi s©n, còng kh«ng ph¶i trong kh«ng gian tù nhiªn mµ trăng trong phòng ngủ, nơi đầu giường. - H: LÇn 1 tr¨ng ®­îc gîi t¶ nh­ thÕ nµo qua 2 c©u ®Çu? ( ¸nh s¸ng tr¨ng kh¸c nµo như sương trên mặt đất) - H: Lời thơ đã gợi ra một vẻ đẹp như thế nào của đêm trăng? - H: LÇn 2 tr¨ng ®­îc gîi t¶ nh­ thÕ nµo? (Cả một vầng trăng sáng láng trước mặt con người) -H: T¹i sao chØ t¶ tr¨ng mµ gîi ®­îc c¶ mét đêm thanh tĩnh? - Trăng trên mặt đất như sương, trăng sáng láng trên bầu trời, cả bầu trời mặt đất ngập ¸nh tr¨ng. - Trăng là sự sống thanh tĩnh của đêm. - Tả trăng gợi cả một cảnh tượng sáng sủa yên tĩnh của đêm. - H: Khi ngắm nhìn và miểu tả trăng đẹp, tác giả đãc thể hiện tình cảm nào với thiên nhiªn? - GV: VËy cã ph¶i 2 c©u ®Çu chØ hoµn toµn t¶ c¶nh, hoµn toµn kh«ng cã suy t­ c¶m nghĩ của con người? . - HS §äc hai c©u cuèi -GV: Đêm trăng thanh tĩnh ấy đã gợi tình quê của con người.. Lop7.net. II - §äc – hiÓu v¨n b¶n (25’) 1. Cảnh đêm thanh tĩnh. - Chi tiÕt :- ¸nh tr¨ng s¸ng - VÞ trÝ thÊy ¸nh tr¨ng "s¸ng": §Òu lµ ¸nh tr¨ng, ®­îc nh¾c l¹i 2 lÇn.. Cảnh đêm trăng mang vẻ đẹp dÞu ªm, m¬ mµng, yªn tÜnh.. - Yªu quý, th©n thiÕt, gÇn gòi.. 2. C¶m nghÜ cña t¸c gi¶ trong đêm thanh tĩnh..

<span class='text_page_counter'>(3)</span> - H: Vì sao trăng gợi nhà thơ nhớ đến quê? ( Thuở nhở T/G thường lên núi Nga Mi quê nhà để ngắm trăng. Lớn lên đi xa và xa mãi cø nh×n tr¨ng «ng l¹i nhí quª.) - H: Nçi nhí quª cña nhµ th¬ béc lé râ trong nh÷ng lêi th¬ nµo? ( Ngẩng đầu…hương) - H: Em cã h×nh dung g× vÒ nhµ th¬ qua c©u: “NgÈng ®Çu nh×n tr¨ng s¸ng”? ( đêm khuya thanh tĩnh nhà thơ trằn trọc không ngủ nhìn xuống đất thấy ánh trăng như sương, khi ngẩng đầu thấy vầng trăng sáng ngay trước mặt) - GV: Trước đó nhà thơ thấy ánh trăng như sương, lúc này thấy một vầng trăng sáng lo¸ng. Víi T/G ®©y lµ ¸nh tr¨ng cña hiÖn t¹i hay cßnlµ ¸nh tr¨ng ngµy x­a ë quª nhµ. - H: VËy tr¨ng ë ®©y gîi nçi lßng nµo cña T/G? - H: Cö chØ cói ®Çu mang ý nghÜa h×nh ¶nh hay t©m tr¹ng? - H:Cử chỉ đó đã diễn tả điều gì? ( Nçi nhí quª s©u nÆng tha thiÕt, nçi tñi hæ của cn người xa quê mãi mãi) - H: Hình ảnh con người đó đã gợi cho em nghĩ gì về cuộc đời của T/G? T/C quê hương của con người? - H: Vµ khi thÊy c¶ vÇng tr¨ng råi, nhµ th¬ lËp tøc l¹i "cói ®Çu" t¹i sao vËy? (Vì nhớ quê hương.) - H: Tại sao "nhớ cố hương" lại phải cúi ®Çu? .( §ã lµ nh÷ng t×nh c¶m l¾ng s©u, giÊu kÝn trong lòng bất chợ trào dâng xúc động, thiết tha.) - H: Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuËt g×? GV : Kh¾c häa ®­îc c¶nh ngé hiÖn t¹i vµ nh÷ng kØ niÖm qu¸ khø: Tr¨ng s¸ng lµ hiÖn tại, cố hương là quá khứ. Cái hôm nay gợi nhớ gợi tưởng cái hôm qua. Cái hôm qua lµm nÒn cho nh÷ng g× cã ë h«m nay. * Lưu ý: "Vọng nguyệt hoài hương" là một thµnh ng÷ dïng nhiÒu trong v¨n häc cæ Trung Quèc. S¸ng t¹o cña nhµ th¬ lµ ®­a thêm vào 2 cụm từ đối nhau (cử đầu >< đê Lop7.net. - Nỗi lòng nhớ quê hương. - DiÔ t¶ t©m tr¹ng suy t­ cña con người.. - cảm thương cuộc đời phiêu bạt, thiếu quê hương. - Sù bÒn chÆt m·i m·i cuat t×nh cảm quê hương trong tâm hồn con người.. - Nghệ thuật : đối.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> đầu) để hình dung rõ hơn cái cách "vọng nguyệt hoài hương" ấy. - H: Dựa vào 4 động từ: Nghi (ngỡ là); cử (ngẩng); đê (cúi); tư (nhớ) hãy chỉ ra sự thèng nhÊt, liÒn m¹ch trong suy t­ c¶m xóc trong bµi th¬? * Tất cả CN đều được ẩn đi. Song người đọc vẫn có thể hình dung: Có một chủ thể duy nhất  điều đó tạo nên tính thống nhất liÒn m¹ch cña c¶m xóc trong bµi th¬ (®©y lµ hiện tượng phổ biến trong thơ ca nói chung, đặc biệt phổ biến trong thơ cổ phương §«ng vµ mét sè thÓ lo¹i v¨n häc d©n gian: nhÊt lµ tôc ng÷). - Cách lược bỏ chủ ngữ cho ta hiểu: chủ thể tr÷ t×nh còng cã thÓ lµ LÝ B¹ch còng cã thÓ lµ bÊt cø ai kh¸c. Trong ®iÒu kiÖn x· héi tương tự, ở những tình huống tương tự, với quan niệm sống và vốn văn hóa tương tự thì đều có thể xuất hiện những cảm nghĩ tương tù  §ã lµ tÝnh chÊt ®iÓn h×nh cña nh÷ng c¶m xóc trong th¬ tr÷ t×nh, yÕu tè t¹o nªn sức cộng hưởng lớn của thơ. Hoạt động 4. III - Tæng kÕt – ghi nhí (5’) 1. NghÖ thuËt - Ng«n ng÷ gi¶n dÞ, ®iªu luyÖn. - Các động từ tạo nên sự thống nhÊt liÒn m¹ch trong c¶m xóc. 2. Néi dung - T×nh yªu thiªn nhiªn - T×nh quª s©u nÆng cña con người. IV - LuyÖn tËp. - H: Nêu những nét đặc sắc về nội dung và nghÖ thuËt cña bµi th¬.? HS §äc ghi nhí. Hoạt động 5 GV: NhËn xÐt 2 c©u th¬ dÞch. - Thâu tóm được tương đối đầy đủ ý, tính chÊt cña bµi th¬. - Mét sè ®iÓm kh¸c. + LÝ B¹ch kh«ng dïng phÐp so s¸nh, "sương" chỉ xuất hiện trong cảm nghĩ của nhµ th¬. + Bµi th¬ nguyªn t¸c Èn chñ. + B¶n dÞch chØ cßn 3 §T .Hoạt động 6: Củng cố và HDVN (2’) - §äc thuéc lßng bµi th¬ Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> - Häc phÇn ghi nhí, - Chuẩn bị bài :Hồi Hương ngẫu thư. Ngµy so¹n : /10/2009 Ngµy d¹y: /10/2009 tiÕt 38 NgÉu nhiªn viÕt nh©n buæi (Hồi hương ngẫu thư). míi. vÒ. quª. Hạ Tri Chương A. Mục tiêu cần đạt: 1. Kiến thức: Thấy được tính độc đáo trong việc thể hiện tình cảm quê hương sâu nặng của nhà thơ. 2. Kĩ năng: Bước đầu nhận biết phép đối trong câu cùng tác dụng của nó. 2. Thái độ: Bồi dưỡng tình yêu quê hương. * Tích hợp : - TLV: Luyện nói về văn biểu cảm, đánh giá. - Tích hợp với môi trường. * Träng t©m: §äc hiÓu v¨n b¶n. B . ChuÈn bÞ - GV : Tranh SGK, b¶ng phô. - HS : §äc- tr¶ lêi c©u hái. C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy - học . Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1: Khởi động (3’) KTBC:- §äc thuéc lßng vµ diÔn c¶m bµith¬: Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh. - Cho biÕt néi dung cña 2 c©u ®Çu? Bµi míi. Hoạt động 2 HS: đọc chú thích * - H: Nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ H¹ Tri Chương? - H: Cho biết hoàn cảnh ra đời của bài thơ ? (Bµi th¬ nghi l¹i sù viÖc vµ t©m tr¹ng cña T.giả vào lúc đặt chân về làng sau bao năm lµm viÖc xa quª) - H: Cho biÕt thÓ th¬ cña bµi nµy? GV: Nêu yêu cầu đọc: Chú ý ngắt nhịp. - H: Theo em bài thơ được viết để kể chuyện vÒ lµng hay nh©n chuyÖn vÒ lµng mµ bµy tá tình quê hương? (Nh©n chuyÖn vÒ lµng mµ bµy tá t×nh quª hương) - H: Cho biết phương thức biểu đạt của VB? Lop7.net. Nội dung cần đạt. I. §oc – hiÓu chó thÝch (10’) 1. Giíi thiÖu t¸c gi¶ - t¸c phÈm - 659 – 744 Quª VÜnh H­ng, ViÖt Ch©u (nay thuéc Tiªn S¬n – ThiÕt Giang) - Khi nhµ th¬ c¸o quan vÒ quª. - ThÓ th¬: ThÊt ng«n tø tuyÖt. 2. §äc vµ gi¶i nghÜa tõ.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> ( BiÓu c¶m th«ng quatù sù) - H: Cho biÕt bè côc cña VB? Néi dung cña tõng phÇn? - H: HiÓu nh­ thÕ nµo lµ "ngÉu th­"?. GV:- HiÓu "ngÉu th­" lµ ngÉu nhiªn viÕt chø kh«ng ph¶i lµ t×nh c¶m ®­îc béc lé ngÉu nhiên. Không thể căn cứ vào đây để nói tình cảm nhà thơ không đằm thắm. - Ngẫu nhiên viết vì tác giả không chủ định làm thơ ngay lúc mới đặt chân tới quê nhà. - Song không chủ định viết, vậy vì sao lại viÕt? vµ thùc t×nh quª cña t¸c gi¶ nh­ thÕ nµo cïng ph©n tÝch. Hoạt động 2 HS: đọc hai câu thơ đầu: - H: Hai c©u th¬ nµy nãi vÒ viÖc g×? (Sự việc trở về quê hương năm 86 tuổi, sau 50 năm làm việc xa quê cuối cùng trong đời sau bao n¨m xa c¸ch). - H: Hai câu đầu T.giả đã nghĩ những gì về cuộc đời mình? ( - NghÜ vÒ tuæi trÎ cña m×nh trong qu¸ khø - NghÜ vÒ tuæi giµ cña m×nh trong hiÖn t¹i. - Nghĩ về tình quê không thay đổi.) - H: Trong lêi th¬ khi ®i trÎ, lóc vÒ giµ, T.gi¶ nhìn nhậncuộc đời mình ở phía sự nghiệp hay phía gia đình quê hương? ( phía gia đình quê hương) - H: Sù viÖc trë vÒ quª ®­îc kÓ l¹i th«ng qua nh÷ng h×nh ¶nh nghÖ thuËt nµo? - H: ở câu 1 phép đối có tác dụng gì? GV: Chốt: Phép đối đã khái quát được quãng đời xa quê làm quan của tác giả  nổi bật sự thay đổi về vóc người và tuổi tác, nổi bật thời gian xa c¸ch. - H: Qua phép đối, người đọc nhận ra có sự thay đổi về vóc dáng, tuổi tác, song có một điều không thay đổi cùng thời gian. Đó là gì? (Tiếng quê không đổi). - H: "Tiếng quê không đổi" được đặt trong sự đối lập với "tóc mai đã rụng" nhằm khẳng định điều gì? - GV: Lấy cái thay đổi khẳng định cho sự không thay đổi, tác giả khéo léo dùng một chi Lop7.net. 3. Bè côc : - 2 Phần : - Hai câu đầu: Từ cuộc đời chÝnh m×nh. - Hai c©u cuèi: Bän trÎ trong lßng T.gi¶.. II - §äc - t×m hiÓu v¨n b¶n (22’) 1. Tình quê được gợi lên từ cuộc đời. - Trë vÒ quª sau bao n¨m xa c¸ch.. - NT : đối : + khi đi >< lúc về + trÎ >< giµ. Nªu bËt ý nghÜa trë vÒ cña T.gi¶ t¹o nhạc điệu cân đối cho lời thơ.  Thời gian xa cách, Sự thay đổi về vãc d¸ng vµ tuæi t¸c.. + Giäng quª >< tãc mai không đổi >< đã rụng.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> tiÕt võa cã tÝnh ch©n thùc võa cã ý nghÜa tượng trưng để làm nổi bật tình cảm gắn bó với quê hương (tiếng nói, giọng quê). - GV: Tuæi giµ tãc rông, vÒ quª mµ vÉn gi÷ giọng quê. Đó là chuyện buồn vui từ cuộc đời T/G, nhưng cũng từ đó tình quê hương được béc lé. - H: §ã lµ t×nh c¶m nh­ thÕ nµo? - H: Vậy từ đây em thấy phương thức biểu đạt cña c©u 1 c©u 2 lµ g×? (C©u 1: BiÓu c¶m qua tù sù. C©u 2: BiÓu c¶m qua miªu t¶.) - H: Giäng ®iÖu hai c©u th¬ nµy b×nh th¶n, kh¸ch quan song vÉn ph¶ng phÊt nçi buån? V× sao vËy? (Giäng ®iÖu b×nh th¶n mµ ph¶ng phÊt buån.) HS: đọc 2 câu cuối. - H: Khi về quê T.giả đã bắt gặp hình ảnh gì ®Çu tiªn? ( H/¶ bän trÎ) - H: Khi về làng tác giả đứng trước một tình huống rất đặc biệt. Đó là gì? - H: Theo em tại sao không phải người già ra đón mà lại là trẻ con?  Thay đổi của quê hương nhiều quá. Có lẽ những người cùng lứa tuổi với nhà thơ nay kh«ng cßn ai, hoÆc cã cßn h¼n còng kh«ng ai nhËn ra nhµ th¬ n÷a. - H: V× sao T.gi¶ cã thÓ th©n thiÖn ngay víi những đứa trẻ không quên biết mình? (Bọn trẻ là người làng, sự sống của làng, h/ả tương lai của làng) - H: T.giả phải là người như thế nào mới yêu lò trÎ? - H: T.giả có ấn tượng rõ nhất về bọn trẻ làng là gì? (Tiếng cười, giọng nói) - H: Lời thơ nào thể hiện điều đó? (Trẻ cười hái…) H: - H: Tại sao với T.giả đó lại là ấn tượng rõ nhÊt? H: Em h·y h×nh dung c¶m xóc cña T.gi¶ vµo lúc đặt chân về quê? (cã niÒm vui vÒ bän trÎ hån nhiªn, ngoan ngo·n, nçi buån v× xa quª qu¸ l©u, xa l¹ con m¾t cña trÎ) H: - H: H×nh ¶nh bän trÎ cã ý nghÜa g× trong Lop7.net.  Tình yêu gia đình quê hương gắn bó bền chặt trong cuộc đời của T.giả.. 2. T×nh quª ®­îc gîi lªn tõ bän trÎ lµng. - Chi tiÕt : + TrÎ gÆp - kh«ng quen biÕt. + TrÎ hái - kh¸ch ë ®©u..  T.giả là người yêu quê, yêu lũ trẻ lµng.. - ấn tượng của T.giả gợi lên bản sắc quen thuộc và tốt đẹp của quê hương, gîi nhí nh÷ng kØ niÖm tèt cña T.gi¶ - H×nh ¶nh gîi vui buån vµ hy väng cho.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> việcbiểu hiện tình cảm quê hương của nhà th¬? Hoạt động 4 - H: Nêu những nét đặc sắc về nghệ thuật và néi dung bµi th¬? HS: §äc ghi nhí SGK.. nhà thơ, biểu hiện tình cảm quê hương th¾m thiÕt, bÒn chÆt.. Hoạt động 5 Bµi th¬ ®­îc T.gi¶ viÕt trong hoµn c¶nh nµo? A. Míi rêi quª ra ®i. B. Xa nhà, xa quê đã lâu. C. Xa quª rÊt l©u nay míi trë vÒ. D. Sèng ë ngay quª nhµ. IV - LuyÖn tËp HS nhËn xÐt.. III - Tæng kÕt – Ghi nhí (8’) 1. NghÖ thuËt - Nghệ thuật đối, giong thơ hóm hỉnh, ngËm ngïi. 2. Néi dung - Vẻ đẹp tâm hồn thuỷ chung với quê hương.. Hoạt động 6: Củng cố và HDVN (2’) - §äc diÔn c¶m bµi th¬ - Häc thuéc bµi th¬ vµ ghi nhí - ChuÈn bÞ bµi Tõ tr¸i nghÜa.. Ngµy so¹n : /10/2009 Ngµy d¹y : /10/2009 TiÕt 39 Tõ tr¸i nghÜa A . Mục tiêu cần đạt 1. KiÕn thøc: N¾m ®­îc thÕ nµo lµ tõ tr¸i nghÜa. - ThÊy ®­îc t¸c dông cña viÖc sö dông tõ tr¸i nghÜa. 2. KÜ n¨ng: Sö dông tõ tr¸i nghÜa. 3. Thái độ: Yêu quí tiếng mẹ đẻ. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> * Tích hợp: - Văn: Tĩnh dạ tứ ; Hồi hương ngẫu thư. - TLV: Luyện nói về văn biểu cảm, đánh giá. * Träng t©m: LuyÖn tËp. B. ChuÈn bÞ - GV : B¶ng phô. - HS : ¤n l¹i kiÕn thøc häc ë tiÓu häc. C.Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy - học . Hoạt động của GV và HS Hoạt động 1: Khởi động (3’) KTBC: - Thế nào là từ đồng nghĩa? Có mấy lo¹i ?Cho VD? Bµi míi Hoạt động 2 GV: Dùa vµo b¶n dÞch th¬ "C¶m nghÜ..." của tác giả Tương Như và bản dịch thơ "NgÉu nhiªn" cña TrÇn Träng San. Dùa vµo kiến thức đã học tìm từ trái nghĩa. HS: §äc - H: t×m c¸c cÆp tõ tr¸i nghÜa trong 2 b¶n dÞch? - Ngẩng >< cúi (trái nghĩa về hành động của "đầu" theo hướng trước - sau). - ®i >< trë l¹i (tr¸i nghÜa vÒ sù di chuyÓn hướng tới nơi xuất phát). - trÎ >< giµ (tuæi t¸c). - non >< giµ (cau non, cau giµ,...) - H : Em cã ngËn xÐt g× vÒ nh÷ng cÆp tõ tr¸i nghÜa ? - H : T×m tõ tr¸i nghÜa víi tõ ‘’giµ’’ trong Trường hợp rau già, cau già ? (già trái nghĩa víi non) - H : Em nhận xét gì về trường hợp này ? HS: Theo một cơ sở chung nào đó. - H: HiÓu thÕ nµo lµ tõ tr¸i nghÜa.? - H: Muèn x©y dùng tõ tr¸i nghÜa ta ph¶i c¨n cø vµo ®©u? G: Nh÷ng tõ tr¸i nghÜa biÓu thÞ nh÷ng ho¹t động tính chất, SV trái ngược nhau, sự trái ngược nhau dựa trên một cơ sở, một tiêu chí nhất định, từ trái nghĩa nằm ở 2 cực đối lập nhau. Bµi tËp nhanh. Lop7.net. Nội dung cần đạt. I. Bµi häc (20’) 1. ThÕ nµo lµ tõ tr¸i nghÜa a. VD - NgÈng >< cói - ®i >< trë l¹i - trÎ >< giµ - non >< giµ. b. NhËn xÐt - Là những từ trái ngược nhau.. - Mét tõ nhiÒu nghÜa phô thuéc nhiÒu cÆp tõ tr¸i nghÜa. C. Ghi nhí - Là những từ có nghĩa trái ngược nhau. - Mét tõ cã nhiÒu nghÜa cã thÓ phô thuéc nhiÒu cÆp tõ tr¸i nghÜa kh¸c nhau..

<span class='text_page_counter'>(10)</span> - H: T×m tõ tr¸i nghÜa trong c©u ca dao sau? Ba n¨m ®­îc mét chuyÕn sai áo ngắnđi mượn quần dàidi thuê. . - H: Trong hai bµi th¬ trªn viÖc sö dông tõ tr¸i nghÜa cã t¸c dông g×? - HS: DiÔn t¶ s©u s¾c t©m tr¹ng cña chñ thÓ hành động: Nçi nhí quª da diÕt Nỗi ngậm ngùi của người con xa quª l©u ngµy nay trë l¹i. - H: H·y t×m mét sè thµnh ng÷ cã sö dông tõ tr¸i nghÜa vµ nªu t¸c dông? (Ba ch×m b¶y næi, chã tha ®i mÌo tha l¹i…) GÇn nhµ xa ngâ Bước thấp bước cao Buổi đực buổi cái  Lời văn có hình tượng giàu tính hàm súc - H: VËy h·y cho biÕt t¹i sao trong v¨n th¬ hay dïng tõ tr¸i nghÜa? HS: Tạo tính đối lập tương phản, gây ấn tượng mạnh với người đọc, thể hiện rõ ý đồ của người viết. -H: H·y nªu l¹i t¸c dông cña viÖc sö dông tõ tr¸i nghÜa. §äc ghi nhí - H: Thể loại văn học nào thường sử dụng từ tr¸i nghÜa? (ca dao, thµnh ng÷, tôc ng÷) Chó ý: CÇn n¾m v÷ng c¸c cÆp tõ tr¸i nghÜa để sử dụng chính xác. Hoạt động 3. 2. Nªn sö dông tõ tr¸i nghÜa nh­ thÕ nµo?. - Được sử dụng trong thể đối. - Nổi bật nội dung cần diễn đạt - Giµu h×nh ¶nh, hµm sóc. III. LuyÖn tËp (18’) Bµi tËp 1 (129) - H: T×m tõ tr¸i nghÜa? Lµnh >< r¸ch HS lµm c¸ nh©n: Giµu >< nghÌo Ng¾n >< dµi Bµi tËp 2 (129) - (cá) tươi - cá ươn - H: T×m c¸c tõ tr¸i nghÜa trong côm tõ?HS - Hoa tươi - hoa héo hoạt động nhóm - (¨n) yÕu - kháe - Häc lùc yÕu - giái - (chữ) xấu - đẹp - (đất) xấu - tốt. Lop7.net. §ªm >< ngµy S¸ng >< tèi.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> cao, r¸o. - H: Thi ®iÒn nhanh c¸c tõ tr¸i nghÜa?. Bµi tËp 3 (129) mềm...; lại; xa; mở; ngửa; phạt; trong;đực;. Bµi tËp 4 (129) - HS viÕt ®o¹n/GV nhËn xÐt ch÷a. Bài thêm: Xác định từ trái nghĩa và nêu tác dông: Người khôn nói ít làm nhiều Không như người dại lắm điều rườm tai. Hoạt động 4:Củng cố và HDVN (2’) - Häc thuéc ghi nhí - lµm cac bµi tËp phÇn luyÖn tËp. - ChuÈn bÞ bµi Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸.. Ngµy so¹n : /10/2009 Ngµy d¹y : /10/2009. TiÕt 40:. Luyện nói Văn biểu cảm về sự vật, con người A. Mục tiêu cần đạt - Rèn luyện lĩ năng nói theo chủ đề biểu cảm. - Rèn kĩ năng tìm ý, lập dàn bài, diễn đạt có sử dụng tõ tr¸i nghÜa. * Tích hợp: Văn : - cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh, Hồi Hương ngẫu thư. * Träng t©m: LuyÖn nãi trªn líp. B. ChuÈn bÞ - GV: Dµn bµi v¨n nãi theo mÉu. - HS: ChuÈn bÞ theo sgk C. tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Hoạt động của GV - HS. Nội dung cần đạt. Hoạt động 1: Khởi động (2’) KTBC : KT sù chuÈn bÞ bµi ë nhµ cña HS. Bµi míi Hoạt động 2 GV: Giới thiệu các hoạt động trong giê häc. 1. Thảo luận trong nhóm để chän vµ thèng nhÊt mét dàn bài. Chọn 1 bạn đại diện tr×nh bµy. 2.Trình bày trước lớp. GV: Cho HS đọc lại 4 đề. GV nªu yªu cÇu th¶o luËn nhóm: Có thể định hướng cho HS theo SGK (130) đã nêu. HS: Th¶o luËn, thèng nhÊt trong nhãm - chọn 1 bạn đại diện trình bµy. GV: nªu yªu cÇu luyÖn nãi:. Hoạt động 3. I. Bµi häc (10’) 1. Th¶o luËn nhãm Yªu cÇu th¶o luËn - Mçi HS tr×nh bµy dµn ý - C¸c thµnh viªn nhËn xÐt - Chän 1 bµi kh¸ nhÊt hoÆc thèng nhÊt.... 2. LËp dµn ý a. LËp dµn ý: C¶m nghÜ vÒ t×nh b¹n. - Më bµi: C¶m nhËn chung vÒ t×nh b¹n. - Th©n bµi: - C¶m nghÜ vÒ t×nh b¹n ë løa tuæi trÎ th¬. - C¶m nghÜ vÒ t×nh b¹n ë løa tuổi cắp sách tới trường. - KÕt b¹n: §¸nh gi¸, suy ngÉm vÒ t×nh b¹n. b. LËp dµn ý: C¶m nghÜ vÒ dßng s«ng quª em. - Mở bài: Nêu ấn tượng cảm nghĩ chung vÒ dßng s«ng. - Th©n bµi: + Dßng s«ng quª ®Çy ¾p kØ niÖm. + Dßng s«ng quª sèng dËy khi xa quª. + Dßng s«ng quª gÆp l¹i cã g×. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Hoạt động của GV - HS. Nội dung cần đạt. kh¸c. - Kết bài: Liên tưởng đến dòng HS tr×nh bµy: 1. Néi dung: §ñ bè côc 3 phÇn s«ng quª TÕ Hanh. vói những ý cơ bản đã thống nhÊt. II.Thực hành trước lớp (31’) 2. Tr×nh bµy: - Nãi to, râ ràng, biểu cảm, thái độ tự Các nhóm lần lượt trình bày tin. theo yêu cầu GV đã nêu. - Më ®Çu cÇn cã lêi th­a göi, kÕt thóc cÇn cã l¬i c¸m ¬n. (Th­a c¸c b¹n t«i xin tr×nh bµy bµi nãi cña m×nh/C¶m ¬n các bạn đã chú ý lắng nghe). - Yªu cÇu víi HS l¾ng nghe. Ghi nhËn xÐt theo 2 cét. + Nội dung: - Đã bám sát đề ch­a. - Béc lé c¶m xóc nh­ thÕ nµo? Tr×nh bµy: phong c¸ch, th¸i độ, ngôn ngữ.. Hoạt động 4:Củng cố và HDVN (2’) - LuyÖn tËp lµm v¨n biÓu c¶m - ViÕt thµnh bµi v¨n hoµn chØnh: §Ò 1, 2 - ChuÈn bÞ bµi C¸c yÕu tè tù sù, miªu t¶ trong v¨n biÓu c¶m.. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Ngµy so¹n : Ngµy d¹y :. /10/2009 /10/2009. TiÕt 41 Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸ (Mao èc vÞ thu phong së ph¸ ca). (§ç Phñ) A. Mục tiêu cần đạt: Giúp HS 1. KiÕn thøc: - Cảm nhận được tư tưởng nhân đạo và lòng vị tha cao c¶ cña nhµ th¬ §ç Phñ. - ThÊy ®­îc ý nghÜa cña yÕu tè miªu t¶ vµ tù sù trong th¬ tr÷ t×nh. - ThÊy ®­îc bót ph¸p cña §ç Phñ qua nh÷ng dßng th¬ miªu t¶, tù sù. 2. KÜ n¨ng: Ph©n tÝch v¨n biÓu c¶m 3. Thái độ: - Bồi đắp tình cảm yêu thương, sự quan tâm... đến mọi người... * Tích hợp : TV : - Từ đồng âm. - Tích hợp môi trường. B. ChuÈn bÞ - GV Tranh SGK, ¦DCNTT - HS : §äc, tr¶ l¬× c©u hái C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy - học . Hoạt động của GV và HS. Nội dung cần đạt. Hoạt động1: Khởi động(3’) KTBC: - §äc thuéc lßng bµi th¬ Hồi hương ngẫu thư. - T©m tr¹ng cña t¸c gi¶ trong bµi th¬ lµ: A. Vui mõng, h¸o høc khi trë vÒ quª. B. Buồn thương trước cảnh quê. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Hoạt động của GV và HS hương nhiều thay đổi. C. NgËm ngïi, hÉng hôt khi trë thành khách lạ giữa quê hương. D. Đau đớn, luyến tiếc khi phải rêi xa chèn kinh thµnh. Bµi míi. Hoạt động2:. Nội dung cần đạt. I.§äc – hiÓu chó thÝch (8’) 1. Giíi thiÖu t¸c gi¶ t¸c phÈm * T¸c gi¶ (712 - 770) - Th¬ «ng giµu tÝnh hiÖn HS: đọc chú thích * SGK. Giới thiệu thực và nhân đạo. vÒ t¸c gi¶? - Lµ nhµ th¬ næi tiÕng thêi ®­êng TQ. - H: H·y nªu l¹i hoµn c¶nh s¸ng * T¸c phÈm. t¸c bµi th¬? - S¸ng t¸c kho¶ng nh÷ng GV: Giới thiệu luôn vè thơ cổ thể năm cuối đời. (cổ phong): Thể thơ có trước đời - Thể thơ: Thơ cổ thể (tự §­êng, lµ lo¹i th¬ tù do: ChØ cÇn do) cã vÇn, kh«ng ph¶i tu©n theo những quy định nghiêm ngặt về số câu, chữ niêm, luật, đối... GV: Nêu yêu cầu đọc thơ: Chú ý sự thay đổi số chữ trong dòng thơ (khổ cuối), thanh điệu vần  đọc diÔn c¶m ë ®o¹n cuèi. GV đọc – HS đọc – Nhận xét cách đọc - H: V¨n b¶n chia lµm mÊy phÇn? 3. Bè côc: 2 phÇn - 4 ®o¹n Néi dung cña tõng phÇn? - Đoạn 1: Từ đầu đến mương - H: Bµi th¬ ®­îc viÕt theo sa C¶nh nhµ bÞ ph¸ trong đêm gió thu. phương thức biểu đạt nào? - Đoạn 2 : tiếp đến ấm ức Cảnh cướp gật khi nhà bị giã tèc.. A. Miªu t¶ B. Tù sù C. BiÓu c¶m D. Kết hợp cả 3 phương thức trên. Lop7.net. - Đoạn 3 : tiếp đếnCảnh đêm trong nhà đã bị tốc m¸i..

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Hoạt động của GV và HS. Nội dung cần đạt - §o¹n 4 : Cßn l¹i ¦íc muèn cña t¸c gi¶.. Hoạt động 3. II. §äc - t×m hiÓu v¨n b¶n (27’). GV: ë bµi nµy cã thÓ ph©n tÝch theo bè côc nµo còng ®­îc, tuy nhiªn ph©n tÝch theo bè côc 2 phần để thấy rõ ý nghĩa của văn b¶n. - H: Nçi khæ bÞ giã thu cuèn mÊt c¸c líp tranh ®­îc thÓ hiÖn ë phÇn v¨n b¶n nµo ?. - H: Theo em phương thức biểu đạt chÝnh cña nh÷ng dßng th¬ võa đọc là gì? (phương thức miêu tả - kết hợp víi tù sù.) -H : Cho biÕt hoµn c¶nh thêi tiÕt lóc nµy ? - H : Métc¨n nhµ kh«ng chèng chọi nỏi với gió thu thì đố là một c¨n nhµ nh­ thÕ nµo ? - H : Chñ nh©n cña chiÕc c¨n nhµ này như thế nào ? ( là người nghÌo) - H: H×nh ¶nh nhµ bÞ ph¸ ®­îc miªu t¶ tËp trung trong chi tiÕt nµo? (qua h×nh ¶nh nµo): §äc nh÷ng c©u th¬ Êy? - H: H×nh ¶nh c¸c m¶nh tranh bay gợi cảnh tượng như thế nào? Hình dung g× vÒ gia c¶nh chñ nh©n ng«i nhµ? Lop7.net. 1. Nỗi thốngkhổ của người nghÌo trong ho¹n n¹n.. a) C¶nh nhµ bÞ giã thu ph¸. - Hoµn c¶nh: Th¸ng 8 – mïa thu Căn nhà đơn sơ, không ch¾c ch¾n.. - Tranh bay. + M¶nh cao. + M¶nh thÊp. + Bay ®i.  C¶nh tan t¸c, tiªu ®iÒu.Nçi khæ vÒ vËt chÊt. - Bất lực trước thiên.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Hoạt động của GV và HS. Nội dung cần đạt - H:Em h·y h×nh dung t©m tr¹ng nhiªn. cña nh©n ngoi nhµ ®ang bÞ ph¸ lóc nµy? GV: Và nỗi xót xa ấy còn ngập b. Cảnh bọn trẻ cướp tranh: trµn trong khæ th¬ tiÕp theo? V× sao vậy? (Bọn trẻ cướp tranh). . - H: Nhµ th¬ kÓ vÒ viÖc bän trÎ cướp tranh như thế nào? - H : T×m nh÷ng c©u th¬ miªu t¶ ? ( Nì nhÌ....luü tre) - H: Em thử tưởng tượng về cuộc sèng x· héi thêi nhµ th¬ ®ang sèng qua h×nh ¶nh lò trÎ? ( Cuộc sống khốn khổ đáng thương) GVH: Chøng kiÕn bän trÎ nh­ vËy nhµ th¬ lßng "Êm øc". Theo em c¸i "Êm øc" Êy lµ v× tiÕc nh÷ng miÕng tranh hay buån v× thêi thÕ đảo điên? Tại sao em khẳng định nh­ vËy? - H: Qua 2 c©u th¬: “M«i kh«…¸m øc’’ cho thÊy h×nh ¶nh «ng giµ §ç Phủ là một con người như thế nào? ( già yếu đáng thương) - H: Song ch­a hÕt nçi khæ nµo l¹i ập đến với nhà thơ? - H: Hai c©u th¬ “ gi©y l¸t…®en đặc’’ đã tạo ra một không gian nh­ thÕ nµo? .- H: §äc khæ th¬ thø 3: H×nh ¶nh cơn mưa đêm được tả qua những chi tiÕt nµo?. + Xô cướp giật + C¾p tranh ®i tuèt. Cuéc sèng khèn đáng thương.. khæ.  Bất lực trước cuộc sống đảo điên.. c. Cảnh đêm mưa trong nhà bÞ tèc m¸i. - Kh«ng gian: trong bãng tèi l¹nh lÏo.. - Cơn mưa đêm: dày hạt m­a, m­a ch¼ng døt. - Nçi khæ: + Nhµ dét, ch¨n l¹nh, con đạp... - H:C¸c chi tiÕt cßn gîi liªn + Kh«ng ngñ. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt tưởng nào về thực trạng XH lúc Liên tưởng một thực bÊy giê? trạng đen tối, bế tắc, đói - H: Em cã h×nh dung g× vÒ 2 c©u khæ. th¬ tiÕp? ( TÊm ch¨n cò kh«ng cßn gi÷ ®­îc h¬i Êm, nay bÞ bän trÎ do mưa lạnh khó ngủ đạp cho rách thªm.) - H: Và nỗi khổ của con người trong c¶nh nhµ tranh bÞ tèc m¸i giữa đêm mưa được đặc tả qua h×nh ¶nh mÒn v¶i. §óng hay sai? V× sao? HS: §óng. V× c¸i ch¨n cò, máng, lâu năm bình thường đã không đủ ấm, đêm nay con đạp, mưa thấm ­ít lµm cho c¸i l¹nh cµng nh­ l¹nh h¬n, ph¶n ¸nh c¶nh sèng nghèo, cùng cực của một gia đình tµn t¹ gi÷a thêi lo¹n. - H: ViÖc nhµ th¬ mÊt ngñ cã ph¶i chØ v× nhµ dét, ph¶i chÞu c¶nh trêi l¹nh, l¹i nghe con quÊy khãc? (Nhµ th¬ mÊt ngñ kh«ng ph¶i chØ v× nçi khæ riªng vÒ gia c¶nh, b¶n th©n mµ cßn v× nçi lo cho vËn dân, nước nghiêng nghèo. Bởi vậy hoµn c¶nh riªng, chung khiÕn cho nçi khæ nh­ cµng nh©n lªn.) - H: Cảnh tượng này cho thấy m«y\tj cuéc sèng nh­ thÕ nµo cña gia đình Đỗ Phủ? - H: §Õn khæ th¬ thø 3: mäi nçi khổ dồn dập, đến cùng một lúc ®­îc thÓ hiÖn râ rµng h¬n chÝnh Lop7.net.  Cảnh tượng nghèo khó, kh«ng cã c¸ch nµo gi¶i tho¸t..  NghÖ thuËt miªu t¶ võa kh¸i qu¸t võa cô thÓ..

<span class='text_page_counter'>(19)</span> Hoạt động của GV và HS nhê nghÖ thuËt miªu t¶ võa kh¸i qu¸t võa cô thÓ tØ mØ. H·y chøng minh điều đó? (Miªu t¶ kh¸i qu¸t: - Tranh bay - M­a dµy h¹t, ch¼ng døt. Miªu t¶ cô thÓ: Tranh m¶nh cµo treo tãt, m¶nh thÊp quay lªn, m«i kh« miÖng ch¸y, mÒn v¶i l¹nh tù s¾t.) - H: Nếu chưa đọc những câu thơ tiếp theo, trước hoàn cảnh như thÕ, em h×nh dung nhµ th¬ sÏ ­íc m¬ ®iÒu g×? HS: Nhµ v÷ng, cuéc sèng Êm no. -H: Em hiÓu g× vÒ c©u hái cña t¸c gi¶ trong lêi th¬ “§ªm dµi ­ít ¸t sao cho trãt”? (Nhà bị đột nát không ngủ được, mong cho đêm nay chóng hết, có phải đêm nay là nỗi khổ cuối cùng của gia đình mình không.) - H: Câu hỏi này đã thể hiện đợc ý nghÜa g×? - H: Tưởng như nỗi khổ đến dồn dập với một con người già yếu bÖnh tËt sÏ lµm «ng quÞ ng·. Song khổ thơ cuối lại đem đến cho ta mét bÊt ngê? V× sao vËy? (V× trong ®au khæ cïng cùc nhµ th¬ vÉn cßn cã nh÷ng ­íc m¬ cao đẹp) - HS đọc lại 5 dòng thơ. - H: Gi¶ sö kh«ng cã 5 dßng th¬ cuèi nµy th× gi¸ trÞ cña bµi th¬ vẫn không thay đổi. Đúng hay sai? Lop7.net. Nội dung cần đạt.  Ph¶n ¸nh næi khæ cùc, phª ph¸n hiÖn thùc bÕ t¾c cña XH, mong cho XH thay đổi. 2. ¦íc väng cña t¸c gi¶.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Hoạt động của GV và HS. Nội dung cần đạt. V× sao? ( Sai v× 5 dßng th¬ cuèi t¹o nªn gi¸ trÞ biÓu c¶m vµ gi¸ trÞ nh©n đạo cho bài thơ. Từ nỗi niềm cá nhân, ước mơ của nhà thơ hướng tới cuộc sống của muôn người.) - H: Nhà thơ đã mong ước điều gì? Và đó là ước mơ như thế nào? - H: V× sao t¸c gi¶ ­íc nhµ cho kÎ sÜ nghÌo kh¾p thiªn h¹?( V× kÎ sÜ nghèo có tài đức phải chịu nghèo khổ, tác giả đã thấu được nỗi cực khæ.) - H: Tõ ­íc väng cña t¸c gi¶, cã thÓ nhËn thÊy thùc tr¹ng cuéc sống XH thời đó như thế náo? - H: Lêi th¬ nµo cùc t¶ ­íc väng cña nhµ th¬? ( 2 c©u cuèi) - H: Tác giả đã dử dụng loại câu gì để bộc lộ? - H: ¦íc väng tha thiÕt nµy cho ta hiÓu g× vÒ nhµ th¬ §ç Phñ?. - Mong ­íc: Cã nhµ réng ngàn gian che cho người nghÌo kh¾p thiªn h¹.  Mong ­íc cao c¶.. Thực trạng XH người tài đức nghèo khổ, XH đói khæ kh«ng cã c«ng b»ng.. - NT: dïng th¸n tõ.. Nhµ th¬ cã tÊm lßng nhân đạo coa cả, quên nỗi cực khổ của bản thân để hướng tới nỗi cực khổ của đồng loại. - H: TiÕng than cña §ç Phñ cßn cã - Phª ph¸n thùc tr¹ng XH ý nghÜa nµo kh¸c? phong kiÕn bÕ t¾c bÊt c«ng. III. Tæng kÕt – ghi nhí (5’) Hoạt động 4 GV: Bài thơ đã để lại trong em 1. Nghệ thuật: những dấn tượng sâu sắc gì? - NghÖ thuËt kÓ t¶ tµi t×nh. - Sử dụng các phương thức miªu t¶+tù sù+biÓu c¶m. - Dïng th¸n tõ. - H: Cho biÕt néi dung cña bµi? 2. Néi dung: Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>