Giáo án Ngữ văn 7 tuần 8 tiết 31: Văn bản Bạn đến chơi nhà (Nguyễn Khuyến)

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngày soạn :6/10/2009 Ngaøy daïy :7/10/2009. Tuaàn 8 Tieát 31. (NGUYEÃN KHUYEÁN) I.MUÏC TIEÂU: Giuùp HS. - Cảm nhận được tình bạn chân thành, sâu sắc của Nguyễn Khuyến thông qua lối tiếp đón khách hóm hỉnh, đọc đáo. - Bước đầu nắm được một số đặc điểm của thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật và kỹ năng phân tích theå thô naøy. - GDHS bieát quyù troïng tình baïn. II. CHUAÅN BÒ : GV: Thieát keá baøi giaûng +Aûnh chaân dung Nguyeãn Khuyeán + Baûng phuï HS: Soạn bài III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG : 1.Ổn định tổ chức: (1’) . 2.KTBC : (4’) - Đọc thuộc bài thơ “Qua Đèo Ngang” - Khi đi qua đèo Ngang tâm trạng của Bà Huyện Thanh Quan như thế nào? 3.Bài mới : GV giới thiệu bài - GV cho HS xem chân dung Nguyễn Khuyến cầm chén rượu và cảnh ngôi nhà tranh của ông ở Bình Lục, Hà Nam. - Nguyễn Khuyến là một trong những nhà thơ có nhiều bài thơ hay về làng cảnh quê hương, về noãi buoàn vaø nieàm vui trong cuoäc soáng aån daät nôi thoân daõ. Về tình bạn, ông để lại cho đời 2 bài thơ đặc sắc (Bạn đến chơi nhà, Khóc Dương Khuê). Mỗi bài một vẻ. Nếu “Khóc Dương Khuê” đau đớn, xót xa, thống thiết, nghẹn ngào hay tin bạn qua đời đột ngột thì bài “Bạn đến chơi nhà” là niềm vui mừng khôn xiết, là nụ cười hiền hòa, hóm hỉnh khi đã bấy lâu nay bạn già mới về thăm. TG 5’. HOẠT ĐỘNG CỦA GV VAØ HS HOẠT ĐỘNG 1: HDHS TÌM HIỂU CHUNG. GV gọi HS đọc chú thích SGK trang 104 – 105. H. Nguyễn Khuyến sinh mất năm nào? Quê quán? GV nhấn mạnh: Đỗ cao, làm quan, ở ẩn, sống gần gũi với dân, với bạn bè. -Làm thơ đả kích, châm biếm XH cũ và làm thơ để thể hiện tình cảm đối với dân, với nước, với bạn beø. HDHS đọc bài thơ: Chú ý nhịp 3/4 và giọng điệu đùa vui hóm hỉnh của tác giả. * GV giải thích 1 số từ khó: - Nước cả: Nước đầy, nước lớn. - Khôn : Không thể, khó thực hiện. - Rốn (bầu) : Phần cuốn hoa đã khô lại ở phần dưới quả bầu non. Lop7.net. NOÄI DUNG I. TÌM HIỂU CHUNG. 1. Taùc giaû: - Nguyeãn Khuyeán (1835 - 1909) - Quê ở thôn Vị Hạ , xã Yên Đỗ , nay thuộc xã Trung Lương ,huyện Bình Lục tỉnh Hà Nam - Tam Nguyên Yên Đỗ. - Nhaø thô cuûa laøng caûnh Vieät Nam. - Nhà thơ trữ tình trào phúng lớn cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX. 2. Đọc, tìm hiểu chú thích..

<span class='text_page_counter'>(2)</span> H. Bài thơ được làm theo thể thơ gì? HS. Thể thơ TNBCĐL: Số câu 8, số chữ 7 các câu cuối 1, 2, 4, 6, 8 hợp vần với nhau: + Vaàn a: nhaø – xa – gaø, hoa – ta. + Đối nhau ở câu 3-4, câu 5-6 rất chỉnh. 27’. HOẠT ĐỘNG 2. TÌM HIỂU VĂN BẢN H. Baøi thô “BÑCN” noùi veà chuyeän gì? HS. Nói về cuộc đến chơi của người bạn Nguyễn Khuyến không có đủ các thứ để đãi bạn theo ý muốn nhưng đằng sau sự việc đơn giản đó là một tình cảm đẹp, một tấm lòng, một quan niệm tình baïn. H. Bài thơ được xây dựng theo một bố cục ntn? Em có thể cho biết nội dung từng phần? Gợi ý: + Câu 1: Giới thiệu sự việc (bạn đến chơi) + Câu 2  câu 7: Trình bày hoàn cảnh của mình. + Câu 8: Bộc lộ tình bạn đậm đà, chân thật, tự nhiên, dân dã. HS đọc câu thơ 1: H. Em có nhận xét gì về lối nói của nhà thơ ở câu thô 1? HS. Như một lời chào hỏi, một lời nói tự nhiên “Lâu quá mới thấy bác lại chơi”. H. Qua lời chào, em biết được điều gì về quan hệ của Nguyễn Khuyến với bạn của mình. (Họ gặp nhau có thường xuyên không?) HS. Họ ít gặp nhau (đã bấy lâu). H. Cách xưng hô có gì đáng chú ý? HS. Goïi laø baùc (phong tuïc cuûa laøng queâ, anh ruoät cuûa bố gọi là bác, người ngoài xưng hô như vậy có ý toân xöng, thaân maät, gaàn guõi, toân troïng tình caûm baïn beø). H. Họ gặp nhau ở đâu? HS. Bạn đến thăm nhà chứ không phải ở dinh quan, phải quý nhau lắm mới đến tận nhà thăm hỏi như vaäy? GV bình: Caâu thô khoâng chæ laø moät thoâng baùo baïn đến chơi nhà mà còn là một tiếng reo vui hồ hởi phấn chấn khi đã lâu mới có bạn đến thăm. Thời gian này, NK cáo quan về ở ẩn. Ông tự cho mình là giaø. Baïn cuûa oâng cuõng vaäy: “Muoán ñi laïi tuoåi giaø theâm nhaùc”. Giaø, ngheøo, soáng aån daät choáng höông thôn nên ít giao du, bạn bè đi lại thường xuyên ít. Chính vì vậy ông rất vui mừng khi có bạn tới thăm.  Câu thơ tự nhiên, không lễ nghi, chân tình, Lop7.net. 3. Theå thô: Thaát ngoân baùt cuù Đường luật.. II. TÌM HIEÅU VAÊN BAÛN:. 1. Giới thiệu sự việc: - Đã bấy lâu nay bác tới nhà”  Câu thơ tự nhiên, không lễ nghi, chaân tình, nho nhaõ..

<span class='text_page_counter'>(3)</span> nho nhaõ. HS đọc câu 2  câu 7:. 2. Hoàn cảnh khi bạn tới nhà:. H. Theo cách giới thiệu ở câu1 thì đúng ra Nguyễn Khuyến phải tiếp đãi bạn ra sao khi bạn đến nhà chơi? ( Đàng hoàng, ân cần, chu đáo) . H. Thế nhưng NK đã tiếp đãi bạn ra sao? Hoàn cảnh của NK khi bạn đến chơi nhà là ntn?. Trẻ……đi vắng, chợ ……xa Ao sâu, nước cả khôn chài cá. Vườn rộng, rào thưa, khó đuổi gà. Cải chửa ra cây, cà mới nụ Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa. ……….Traàu khoâng coù .. GV bình: Bằng giọng đùa vui, hóm hỉnh, thân mật, nhà thơ đã cường điệu hóa đến mức tối đa cuộc sống thiếu thốn đạm bạc. Một hoàn cảnh hoàn toàn  Hoàn toàn không có gì đãi bạn. không có gì để tiếp khi bạn đến chơi. Trẻ không có nhà để sai bảo, không gần chợ để mua sắm thứ này thứ khác, không chài được cá vì ao quá sâu, không bắt được gà vì vườn quá rộng lại rào thưa, không có cà vì cà mới nụ, không có cải vì cải chửa ra cây, không có bầu vì bầu chưa rụng rốn, không có mướp vì mướn đương bông. Kể cả miếng trầu mời khách cũng không có. (Miếng trầu là đầu câu chuyện). H. Vì sao sau lời chào NK lại nhắc ngay đến chợ xa, điều đó cho ta hiểu gì về tình cảm của NK đối với baïn? Gợi ý: - Nói đến chợ xa vì ông muốn tiếp đãi bạn thật đàng hoàng. Thời ấy chỉ có chợ mới có đủ thứ ngon vaø sang. - Ngay khi chào bạn đến chuyện ăn uống liền, điều đó thể hiện sự chân tình. Chỉ có bạn thân mới có thể nói chuyện ăn, một chuyện rất đời thường nhö vaäy. H. Nguyễn Khuyến trình bày hoàn cảnh của mình nhö vaäy theo em coù phaûi oâng ñònh keå khoù than nghèo với bạn không? Vì sao? (*) HS thaûo luaän, trình baøy: GV nhaán maïnh: Nhaø thô coù yù ñònh than phieàn. Thứ nhất: Các thứ đều không lấy được, chưa dùng được chứ không phải là không có. Thứ hai: Sự việc không có trầu là chìa khóa cho thấy “sự không may kia” chỉ là nói cho vui. H. Vậy ở đây Nguyễn Khuyến đã dùng cách nói gì? Muïc ñích cuûa caùch noùi aáy? (*) Gợi ý: Nói quá để rồi nếu có thiếu, có không được Lop7.net. - Nói quá, ngôn ngữ giản dị..

<span class='text_page_counter'>(4)</span> như ý thì bạn cũng thông cảm. Đó là cách thể hieän sự quý mến bạn hiền.. 3’. HS đọc câu cuối. H. Từ những câu trình bày về hoàn cảnh của mình đến câu cuối “Bác đến …..”. “Ta với ta” ở đây là ai? (là NK và người bạn). H. Caâu thô naøy coù vai troø khaúng ñònh ñieàu gì veà tình baïn cuûa nhaø thô? HS. Tình baïn cao hôn vaät chaát. Duø vaät chaát thieáu hoặc không đầy đủ, thì bạn bè vẫn quý mến nhau, vẫn vui khi gặp gỡ, dù không tiệc tùng quan troïng. H. Em hãy so sánh cụm từ “Ta với ta” trong bài thơ này với cụm từ “ Ta với ta” trong bài thơ “Qua Đèo Ngang” của BHTQ để thấy rõ tâm hồn của NK khi bạn đến chơi nhà? GV bình: Đại từ “Ta” trong Tiếng Việt vừa chỉ số ít vừa chỉ số nhiều: + “Ta với ta” trong bài “Qua Đèo Ngang” của BHTQ:dùng với nghĩa số ít (Chỉ sự cô đơn gần như tuyệt đối của tác giả). + “Ta với ta” trong bài “BĐCN”, NK dùng cả với 2 nghĩa số ít và số nhiều. Từ “ta” trong bài này là người, nhưng “ta” cũng là một thể thống nhất. Điều đó vừa nói việc chơi “suông” không vật chất, vừa nói được sự gần gũi gắn bó chan hòa của 2 người.. 3. Tình baïn boäc loä: “Bác đến chơi đây ta với ta”  Tình bạn đậm đà, hồn nhiên daân daõ.. III. TOÅNG KEÁT.. HOẠT ĐỘNG 3. HDHS TỔNG KẾT H. Vaäy tình baïn cuûa NK trong baøi thô “BÑCN” laø gì? HS. Một tình bạn đậm đà, hồn nhiên, dân dã, bất chaáp moïi ñieàu kieän. H. Em có nhận xét gì về ngôn ngữ trong bài thơ? HS. Ngôn ngữ gắn với cuộc sống thôn quê, nhưng mang tính chất thuần Việt, đạt đến trình độ giản dò maø trong saùng, nhuaàn nhuyeãn. H. Taïi sao noùi ñaây laø moät baøi thô bieåu caûm? (*) HS. Mượn chuyện tiếp bạn đến chơi nhà để biểu lộ tình cảm thắm thiết với nhau. HS đọc ghi nhớ. SGK/105.. 4. CUÛNG COÁ: (3’) ( Baûng phuï ) Lop7.net. GHI NHỚ. SGK/105..

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Câu 1: Từ câu thứ 2 đến câu thứ 6, tác giả nói đến sự thiếu sót tất cả những điều kiện vật chất để đãi bạn với mục đích gì? A. Mieâu taû caûnh ngheøo cuûa mình. B. Giải bày hoàn cảnh thực tế của mình. C. Không muốn tiếp đãi bạn. D. Diễn đạt một cách dí dỏm tình cảm chân thành sâu sắc. Câu 2: Trong những nhận xét sau đây, nhận xét nào đúng, nhận xét nào sai? A. Hai bài thơ “Qua Đèo Ngang” và “Bạn đến chơi nhà” đều viết bằng thể thơ thất ngôn bát cú ? Ñ S B. Hai bài thơ đã diễn tả tình bạn thân thiết gắn bó của những tâm hồn tri âm. Ñ S C. Hai bài thơ đều kết thúc bởi ba từ ta với ta, nhưng nội dung thể hiện ở mỗi bài thơ hoàn toàn khác nhau.Đ S D. Hai bài thơ đều có cách nói giản dị, dân dã, dí dỏm. Ñ S 5. DAËN DOØ: (2’) - Học thuộc bài thơ và phần ghi nhớ. - Laøm baøi taäp 1 SGK/106. - Soạn bài :CHỮA LỖI VỀ QUAN HỆ TỪ. + Đọc và tìm hiểu các lỗi ta thường mắc phải về quan hệ từ. + Tham khảo ghi nhớ SGK và chuẩn bị phần luyện tập.. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span>