Giáo án Ngữ văn 7 tiết 61 – Tiếng việt: Chuẩn mực sử dụng từ

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Giáo án Ngữ văn 7 TUẦN 16: Tiết 61 – Tiếng Việt. CHUẨN MỰC SỬ DỤNG TỪ. Ngày soạn: ................ Ngày dạy: .................. I/ MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp học sinh: - Nắm được các yêu cầu trong việc sử dụng từ. - Trên cơ sở nhận thức được các yêu cầu đó, tự kiểm tra thấy được nhược điểm của bản thân trong việc sử dụng từ, có ý thức dùng từ đúng chuẩn mực, tránh thái độ cẩu thả khi nói, khi viết. - Rèn kỹ năng dùng từ chuẩn mực. - Giáo dục ý thức thận trọng khi nói, viết. II/ CHUẨN BỊ: bảng phụ. III/ TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: 1/ Ổn định: 2/ Bài cũ: Thế nào là chơi chữ? Cho ví dụ chỉ rõ lỗi chơi chữ và nêu tác dụng của nó. 3/ Tiến trình tổ chức bài mới: a.Giới thiệu bài: Trong khi nói và viết các em thường mắc lỗi về sử dụng ngữ âm, ngữ nghĩa. Để giúp các em nắm được chuẩn mực sử dụng từ một cách toàn diện ở nhiều khía cạnh, tiết học hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu chuẩn mực sử dụng từ. b. Tổ chức các hoạt động: HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HĐ CỦA TRÒ GHI BẢNG Hoạt động 1: Hướng dẫn sử dụng từ đúng âm, đúng chính tả: (8') - Chép lên bảng phụ 3 ví dụ sgk - Ví dụ a: Dùng sai từ dùi, I/ Sử dụng từ đúng âm, ?/ Các từ in đậm trong các câu trên dùng sai phải viết là vùi (vùi đầu), đúng chính như thế nào? Nguyên nhân của sự sai sót ấy nguyên nhân là do ảnh tả: hưởng cua tiếng Nam Bộ, là gì? âm v đọc thành d; Ví dụ b: ?/ Qua ví dụ em thấy nguyên nhân viết sai lỗi viết chưa đúng chính tả bập chính tả là gì? bẹ viết thành tập tẹ, nguyên - Viết sai lỗi chính tả có thể do nhiều nguyên nhân là do liên tưởng sai; Ví nhân: do liên tưởng sai, do ảnh hưởng của dụ c: dùng chưa đúng chính tiếng địa phương (không phân biệt n/l; x/s, tả, khoảnh khắc viết thành thanh hỏi với thanh ngã…) Cũng có thể do khoảng khắc, nguyên nhân là học không đến nơi đến chốn (phân biệt d/gi. do học không đến nơi đến Vì vậy khi nói hoặc viết phải sử dụng từ đúng chốn chưa hiểu nghĩa của từ. âm, đúng chính tả, đặc biệt coi trọng việc sửa - Trình bày. lỗi chính tả. Hoạt động 2: Hướng dẫn sử dụng từ đúng nghĩa: (7') - Ví dụ a: sáng sủa chỉ sự trong II/ Sử dụng - Ghi ví dụ sgk lên bảng phụ. đúng sáng, nghĩa này chưa phù hợp từ ?/ Những từ in đậm dùng sai như thế nào? với câu nói về tình hình đất nghĩa: Hãy thay thế những từ đó bằng các từ nước ta hiện nay. Cần thay bằng thích hợp? từ tươi đẹp. (tươi đẹp và sáng ?/ Qua ví dụ em thấy nguyên nhân dùng từ sủa là từ gần nghĩa); Ví dụ b: Giáo viên: Hoàng Thả Thanh Thảo. Trang 142 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Giáo án Ngữ văn 7 sai nghĩa là do đâu?. Dùng từ cao cả là chưa phù hợp với nội dung câu nhận xét về tục ngữ. Phải thay bằng từ sâu sắc; Ví dụ c: biết là từ dùng chưa đúng nghĩa mà câu văn muốn nói. Cần thay bằng từ có.. - Ba ví dụ trên đều dùng từ sai nghĩa. Chúng ta thường dùng từ sai nghĩa có nhiều nguyên nhân. Chủ yếu là không nắm vững khái niệm của từ, cũng có thể do không phân biệt được các từ đồng - Trình bày. nghĩa (gần nghĩa). Hoạt động 3: Hướng dẫn sử dụng từ đúng tính chất ngữ pháp của từ: - Ví dụ a: hào quang là danh từ chỉ ánh sáng III/ Sử dụng - Ghi bảng phụ 4 ví dụ sgk. toả ra, để chỉ độ bóng của nước sơn cần dùng từ đúng tính ?/ Các từ in đậm trong 4 ví tính từ: hào nhoáng; Ví dụ b, c: ăn mặc, thảm chất ngữ dụ dùng sai như thế nào? hại không chỉ hoạt động mà chỉ sự vật, hiện pháp của từ: Hãy tìm cách chữa lại cho tượng, vì vậy đó là các danh từ. Để cho các từ đúng. ăn mặc, thảm hại trở thành động từ để dùng ?/ Vậy 4 ví dụ trên có lỗi gì đúng với tính chất của động từ ta thêm từ sự vào trước ăn mặc ở ví dụ b. Ở ví dụ c ta bỏ trong việc sử dụng từ? với nhiều thêm rất; Ví dụ b: Sự ăn mặc của - Các ví dụ có những từ sử chị thật là giản dị; Ví dụ c: Bọn giặc đã chết dụng chưa đúng tính chất rất thảm hại…; Ví dụ d : Cụm từ giả tạo phồn ngữ pháp của từ. Vì vậy khi vinh có sự đảo lộn trật tự từ, ta cần thay đổi nói cũng như khi viết cần kết cấu cụm từ thành: phồn vinh giả tạo “Đất thận trọng trong việc dùng nước phải thật sự giầu mạnh chứ không phải từ, đặt câu cho đúng tính là sự phồn vinh giả tạo.” chất ngữ pháp của từ. - Trả lời. Hoạt động 4: Hướng dẫn sử dụng từ đúng sắc thái biểu cảm, hợp phong cách: - Ví dụ a: từ lãnh đạo chỉ người cầm đầu (có ý IV/ Sử dụng - Ghi ví dụ lên bảng phụ. tốt), đối với quân xâm lược thì không nên dùng từ đúng sắc ?/ Các từ in đậm trong từ lãnh đạo mà cần dùng từ cầm đầu. Đây là 2 thái biểu những câu trên dùng sai từ gần nghĩa; Ví dụ b: Từ chú hổ ở đây dùng cảm, hợp như thế nào? Hãy tìm không ổn vì chú đặt trước danh từ chỉ động vật phong cách: những từ thích hợp để thay mang sắc thái đáng yêu. Con hổ ở đây đang tấn thế các từ đó? công, đang cắn xé, làm hại người, rất đáng ghét. ?/ Qua ví dụ em thấy khi Vì vậy nên thay chú hổ bằng nó hoặc con hổ. dùng từ cần chú ý điều - Cần sử dụng từ cho hợp với phong cách và đúng với sắc thái biểu cảm. quan trọng gì? Hoạt động5: Không lạm dụng từ địa phương, từ hán Việt: Không ?/ Từ địa phương là gì? - TĐP là từ chỉ sử dụng ở một địa phương nhất IV/ Tại sao không nên dùng định, chỉ những người địa phương đó mới hiểu. nên lạm dụng địa TĐP một cách tuỳ tiện? Nếu lạm dụng TĐP sẽ làm cho người đọc, từ phương, từ ?/ Vậy cần dùng TĐP người nghe ở địa phương khác không hiểu được Hán Việt: trong những trường hợp mình nói gì. nào? - Trả lời. - Tuy TĐP có những hạn - Chúng ta không nên lạm dụng từ Hán Việt vì chế về phạm vi sử dụng sẽ làm cho lời ăn tiếng nói thiếu tự nhiên, thiếu Giáo viên: Hoàng Thả Thanh Thảo. Trang 143 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Giáo án Ngữ văn 7 nhưng trong tác phẩm văn học cũng có lúc dùng TĐP vì mục đích nghệ thuật tạo không khí địa phương.. trong sáng, không phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp.. (Ví dụ: Con đề nghị mẹ thưởng cho con…  Con xin mẹ thưởng cho con…; Nhi đồng đang * Tại sao không nên lạm chơi đùa ngoài sân  trẻ con đang chơi đùa dụng từ Hán Việt? ngoài sân). 4/ Củng cố: Đọc ghi nhớ SGK. 5/ Dặn dò: - Về nhà học bài, đọc lại các ví dụ để hiểu bài. - Chuẩn bị bài : Ôn tập văn biểu cảm theo yêu cầu trong SGK.  PHẦN BỔ SUNG …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………. Giáo viên: Hoàng Thả Thanh Thảo. Trang 144 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span>