Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tiết 38: Đọc hiểu Văn bản: Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Trần Thúy Hoàn -Trường THCs Thanh An. Giáo án văn 7. Ngµy so¹n:23/10/2008 Ngµy d¹y: 29/10//2008 Lớp : 7A-B V¨n b¶n .. NgÉu nhiªn viÕt nh©n buæi míi vÒ quª. (Hồi hương ngẫu thư )- Hạ Tri Chương. TiÕt 38:. §äc - hiÓu v¨n b¶n .. I. Mục tiêu cần đạt :. 1. KiÕn thøc: - Giúp học sinh thấy được tính độc đáo trong viêc thể hiện tình cảm quê hương sâu nặng của nhà thơ. 2. Kü n¨ng: - Bước đầu nhận biết phép đối trong câu cùng với tác dụng của nó. 3. Thái độ: - Từ hai bài thơ giáo dục học sinh lòng yêu quê hương đất nước, ý thức xây dựng bảo vệ quê hương.. II. ChuÈn BÞ:. - Gi¸o viªn: soạn bài - Häc sinh: ChuÈn bÞ theo c©u hái trong SGK. III.Tiến trình tổ chức các hoạt động * Hoạt động 1:Kiểm tra bài cũ. ? §äc thuéc lßng bµi th¬ " TÜnh d¹ tø ". Ph©n tÝch ý nghÜa s©u xa cña hai hành động " Cử đầu" và " Đê đầu" trong bài thơ . ? Nêu nội dung bài thơ trên ? * Hoạt động 2: Giới thiệu bài Xa quê, nhớ quê, vọng nguyệt, hoài hương là những đề tài chủ đề quen thuộc của thơ cổ trung đại phương đông nhưng mỗi nhà thơ lại có cách thể hiện riêng độc đáo không có sự trùng lập. Vậy tỡnh yờu quờ của Hạ Tri Chương cú gỡ giống và khác với tình yêu quê của Lí bạch→bài hôm nay * Hoạt động 3 : Bài mới Hoạt động của GV. H§ cña HS. - Gọi học sinh đọc chú thích dấu sao . ? Nªu hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶? (SHĐ.61+SGV.139) ?Dựa vào chú thích *.hãy cho biết hoàn cảnh ra đời của bài thơ?. Nội dung cần đạt. I. §äc - TiÕp xóc v¨n b¶n. - §äc chó * T¸c gi¶ : SGK . thÝch. Tr¶ lêi Tr¶ lêi. -Bài thơ được viết trong 1 lần về quê,đó là lần về quê cuối cùng của tác giả trước 1 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Trần Thúy Hoàn -Trường THCs Thanh An. -Gv Trong lần về quê đó tác giả không chủ định viết bài thơ này nên HS nghe. tác giả mới lấy nhan đề là:ngẫu nhiên... ? Em hiÓu nh­ thÕ nµo vÒ tõ ngÉu? hs trả lời - NgÉu: T×nh cê, ngÉu nhiªn ? T¹i sao l¹i ngÉu nhiªn viÕt. Nh­ vậy ý nghĩa của nhan đề bài thơ có gì đáng chú ý . - NgÉu nhiªn viÕt v× t¸c gi¶ kh«ng chủ định làm thơ ngay sau khi đặt chân đến quê nhà. Thế nhưng nhà thơ lại viết ra hay đến như thế . Như vËy bµi th¬ ®­îc lµm qu¶ thËt t×nh cờ và ngẫu nhiên nhưng đằng sau cái ngẫu nhiên đó là tình cảm quê hương thường trực trong tâm hồn nhµ th¬ . - GV: Nh­ vËy tõ ngÉu nhiªn kh«ng lµm gi¶m gi¸ trÞ cña bµi th¬ mµ nã l¹i kh¾c s©u thªm ý nghÜa cña t¸c phÈm .. tác giả mất. yêu cầu đọc: Giọng chậm, buồn, c©u 3 giäng h¬i ng¹c nhiªn, nhÞp 3/4. - GVđọc 1 lần .. * §äc. Giáo án văn 7. HS đọc bài.. - Gọi học sinh đọc nhận xét .. * Tõ khã -Hs theo dõi phần giải nghĩa từ hán việt(sgk.125). * CÊu tróc v¨n b¶n . ? Bài thơ được viết theo thể thơ §éc lËp tr¶ nào?Vì sao em biết ? -Thể loại :thất ngôn tứ lêi. tuyệt (có 4 câu,mỗi câu 7 chữ,hiệp vần ở câu 1,2,4 hoặc 2,4-như:hồi,tồi,lai) -Gv ở bản dịch thơ được dịch bằng thơ lục bát ? Thể thơ của bài thơ này giống với HS tù béc lé bài thơ nào đã học ? -Hs:+Nam quốc sơn hà 2 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Trần Thúy Hoàn -Trường THCs Thanh An. +xa ngắm thác núi lư. Giáo án văn 7. II. §äc - HiÓu v¨n b¶n. - Gọi học sinh đọc 2 câu thơ đầu, Đọc 2 câu th¬ ®Çu. dÞch nghÜa tõng tõ .. 1. Hai c©u th¬ ®Çu .. ? BiÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo ®­îc sö Ph¸t hiÖn dông trong hai c©u th¬ ®Çu ? - Nghệ thuật đối . Trả lời độc ? Tìm các ý đối trong 2 câu thơ . lËp. - C©u1 . ThiÕu tiÓu li gia / lão đại hồi håi .( Khi ®i trÎ / khi vÒ giµ ). - Câu 2 . Hương âm vô cải / mÊn mao tåi. -GV Phép đối trong câu còn được gọi là tiểu đối, đối giữa hai câugọi là đại đối. Phép đối trong câu cũng lµ 1 thñ ph¸p nghÖ thuËt rÊt hay HS nghe. ®­îc sö dông trong th¬ lôc b¸t , ca dao ... kh¸i ? Em có nhận xét gì vế số lượng HS chữ ,cấu trúc cú pháp, từ loại tham qu¸t. gia đối ở đây? - Số lượng chữ tham gia đối không đều :vế 1=4; vế 2=3 - Từ loại :DT(thiếu tiểu,lão đại);ĐT(li gia,hồi) - Chức năng ngữ pháp : - GV: Nghệ thuật đối trong hai câu th¬ tuy kh«ng thËt chØnh vÒ lêi song rÊt chØnh vÒ ý ? Phép đối ở 2 câu đầu có tác dụng -Phép đối có tác dụng : gì? - C©u 1.cho thấy khoảng thời gian dài dằng dặc giữa 2 lần đi và về → nh÷ng thay đổi về tuổi tác ,vúc dáng. - C©u 2.có sự đối lập giữa tóc rụng và giọng quê(nói)không thay đổi ? Nờu phương thức biểu đạt của câu th¬ thø nhÊt vµ thø hai ? -GVdùng bảng phụ 3 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Trần Thúy Hoàn -Trường THCs Thanh An. ptbđ t.sự m.tả b. b. cảm cảm qua t.sự c. 1 + + c.2 +. b.c qua m. tả. Giáo án văn 7. -HS lên bảng xđ. +. C©u 1: Tù sù vµ biÓu c¶m qua tù sù. HS nghe. C©u 2: Miªu t¶ vµ biÓu c¶m qua Nªu ý kiÕn. miªu t¶. ? Hai c©u th¬ ®Çu kể và miªu t¶ về điều g×? ? Hai câu đầu ngÇm chøa t×nh c¶m g× cña nhµ th¬ ?. - T×nh c¶m g¾n bã víi quª hương bền chặt khụng thay đổi cña nhµ th¬.. ? Đọc 1 số câu thơ có phép đối? (sgk.140) - GV kh¸i qu¸t chuyÓn ý . Gọi học sinh đọc hai câu cuối . ? Hai c©u cuèi cã néi dung kÓ hay t¶ ? KÓ vÒ viÖc g× ?. => Cuộc đời xa quê và những thay đổi của con người .. - §äc 2 c©u cuèi.. 2. Hai c©u th¬ cuèi.. Ph¸t hiÖn tr¶ lêi. - Hai c©u cuèi cã néi dung kÓ.→ KÓ vÒ viÖc t¸c gi¶ vÒ đến quê. ? Cã t×nh huèng kh¸ bÊt ngê x¶y ra khi nhà thơ vừa đặt chân tới làng đó - §éc lËp tr¶ - Khi nhà thơ vừa về đến lµ t×nh huèng nµo? lêi. lµng quª, mét lò trÎ ïa ra tß mß nh×n «ng l·o ®Çu tãc b¹c... xuèng kiÖu nh­ người xa lạ. - ¤ng l·o ch­a kÞp nãi g× lò trẻ đã nhanh miệng hỏi ông khách từ đâu đến. ? T¹i sao l¹i cã thÓ x¶y ra chuyÖn nh­ vËy . ChuyÖn x¶y ra cã lý hay Nªu c¶m - Vì ông rời quê đã lâu cho kh«ng cã lý ? nhËn. nªn chóng kh«ng nhËn ra người đồng hương. - ChuyÖn x¶y ra hoµn toµn cã lÝ vì bạn bè cùng trang lứa nay o còn ai(86 tuổi)nên trẻ con trong làng 4 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Trần Thúy Hoàn -Trường THCs Thanh An. o biết ông là ai.. ? Trước tiếng cười của trẻ thơ, tâm tr¹ng cña nhµ th¬ nh­ thÕ nµo?. - Tâm trạng ng¹c nhiªn(vì chỉ toàn trẻ con ra đón).. -GVbạn bè cùng trang lứa nay không còn ai(86 tuổi)nên trẻ con trong làng không biết ông là ai. - GV: Trước sự cười vui, hỏi han cña bän trÎ nhµ th¬ ch¾c còng sÏ vui vÎ tr¶ lêi bän trÎ nh­ng trong lòng xót xa có thể ngấn lệ. Người quen chắc chẳng còn ai vì đã già và chÕt... C¸i vui trong c¸i buån, c¸i hµi trong c¸i bi. - GV: TrÎ con cµng hín hë bao nhiªu th× lßng «ng cµng buån bÊy nhiêu tình huống đặc biệt ấy đã tạo nªn mµu s¾c vµ giäng ®iÖu bi hµi Häc nghe cña lêi kÓ .. Giáo án văn 7. → buån tñi, ngËm ngïi đau xãt (vì ông đã trở thành kh¸ch l¹ ngay chÝnh giữa quê hương mỡnh).. sinh. ? §äc l¹i 4 c©u th¬ vµ cho biÕt giäng ®iÖu trong viÖc biÓu hiÖn t×nh đọc cảm quê hương ở hai câu thơ đầu và HS thÇm; ph¸t c©u th¬ cuèi nh­ thÕ nµo? hiÖn giäng ®iÖu.. -GV: +3 câu đầu là giọng của tác giả +câu cuối là giọng trẻ thơ→cảm giác xa lạ của tác giả lớn hơn→ở đây có sự tương phản trong giọng điệu: +vui tươi(trẻ con); + ngậm ngùi(người xa quê trở về); + hóm hỉnh(lời tường thuật); + bi hài(trong tình cảnh của người trở về không ai biết nên đã trở thành khách) HS nghe.. - Giäng cña 2 c©u th¬ ®Çu bề ngoài dường như bình th¶n kh¸ch quan song ph¶ng phÊt nçi buån. - 2 c©u th¬ cuối giäng bi hµi,buồn. 5 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Trần Thúy Hoàn -Trường THCs Thanh An. ? T©m tr¹ng cña nhµ th¬ nh­ thÕ Nªu nµo qua hai c©u th¬ cuèi ? nhËn.. Giáo án văn 7. c¶m => §au xãt , ngËm ngïi mà kín đáo trước những thay đổi của quê nhà .. - GV: V× c¶nh ngé mµ ph¶i xa quª. Tuæi giµ, søc yÕu vÉn trë l¹i cè hương. Tình yêu quê hương của Hạ Tri Chương mới thắm thiết biết bao . Tình cảm ấy đẹp chân thành son s¾t, thñy chung.. III. Tæng kÕt .. * NghÖ thuËt: Kh«ng biÓu c¶m trùc tiÕp mµ hoµn toµn thÓ hiÖn t×nh c¶m qua kÓ vµ t¶. chân thành,hóm hỉnh. ?Em có nhận xét gì về nghÖ thuËt biÓu c¶m của tác giả trong bµi th¬ ? ? Nªu c¶m nhËn cña em vÒ néi dung bµi th¬ nµy ?. - Gọi học sinh đọc ghi nhớ.. * Néi dung: T×nh yªu quª hương thắm thiết của1 người xa quê lâu ngày trong khoảnh khắc vừa đặt ch©n vÒ quª. * Ghi nhí: SGK §äc ghi nhí.. IV. LuyÖn tËp 1. So s¸nh hai bµi th¬'' TÜnh d¹ tø'' vµ bµi ''NgÉu nhiªn viÕt...''em thÊy Häc sinh so s¸nh. ®iÓm chung cña hai bµi th¬ lµ g×? - Chủ đề chung: Tình cảm thắm thiết với quê hương. ? Nhưng cách thể hiện chủ đề đó lại cã s¾c th¸i kh¸c nhau ë hai nhµ th¬, NhËn xÐt. em hãy chỉ ra sự khác nhau đó? - ở bài trước, từ nơi xa nghĩ về quê hương, ở bài này, từ quê hương nghĩ về quê hương. ở bài trước, ở nơi xa nhµ th¬ cßn mong cã tình quê đối với mình. ở bài này, ngay trên mảnh đất quê hương, nhà thơ như đã thấy mất tình quê hương. Nçi ®au, nçi nhí cña H¹ Tri Chương còn xót xa hơn nhiÒu so víi LÝ B¹ch. 6 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Trần Thúy Hoàn -Trường THCs Thanh An. Giáo án văn 7. * Hoạt động 4. Hoạt động nối tiếp. -Đối với hs khá giỏi : ?Từ tấm lòng yờu quê của những con người nổi tiếng như Hạ Tri Chương, Lý Bạch, em cảm nhận điều thiêng liêng nào trong cuộc đời mỗi con người ? ? Làm bài tập phần luyện tập sgk.128 -Đối với hs trung bình yếu : ? Học thuéc lßng bµi th¬? ? Hãy hát (đọc thơ)1 bài nói về quê hương - Häc bài - So¹n : Tõ tr¸i nghÜa.. 7 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span>