Giáo án Ngữ văn 9 tập 1

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TiÕt : Bµi 22. Con cß A – Mục tiêu cần đạt. Gióp HS : - Cảm nhận được vẻ đẹp và ý nghĩa của hình tượng con cò trong bài thơ được phát triển từ những câu hát ru xưa để ngợi ca tình mẹ và lời ru. - Thấy được sự vận dụng sáng tạo ca dao của tác giả và đặc điểm về hình ¶nh thÓ th¬, giäng ®iÖu cña bµi th¬. - Rèn luyện kĩ năng cảm thụ và phân tích, đặc biệt là những hình tượng thơ được sáng tạo bằng liên tưởng, tưởng tượng. B – Các hoạt động dạy và học. 1. ổn định 2. KiÓm tra bµi cò .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... 3. Bµi míi Hoạt động của thầy Hoạt động I : Đọc, tìm hiÓu chung vÒ v¨n b¶n GV yªu cÇu HS nªu vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ ChÕ Lan Viªn. Nội dung cần đạt I. §äc, t×m hiÓu chung vÒ v¨n b¶n 1. T¸c gi¶ - t¸c phÈm a) T¸c gi¶ ChÕ Lan Viªn (1920 - 1989) - Là nhà thơ xuất sắc của nền thơ hiện đại Việt Nam - Tªn khai sinh : Phan Ngäc Hoan - Quª : Qu¶ng TrÞ, lín lªn ë B×nh §Þnh. - Trước Cách mạng tháng Tám 1945 : là nhà thơ næi tiÕng trong phong trµo Th¬ míi. - Nhà thơ xuất sắc của nền thơ hiện đại Việt Nam, có đóng góp quan trọng cho nền thơ ca dân téc thÕ kû XX. - Phong cách nghệ thuật rõ nét độc đáo suy tưởng, triết lí, đậm chất trí tuệ và tính hiện đại. - H×nh ¶nh th¬ phong phó ®a d¹ng : kÕt hîp gi÷a thùc vµ ¶o, ®­îc s¸ng t¹o b»ng søc m¹nh cña liªn 1 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> tưởng, tưởng tượng nhiều bất ngờ lí thú. b) T¸c phÈm §­îc s¸ng t¸c n¨m 1962, in trong tËp Hoa ngµy thường, Chim báo bão, 1967. 2. §äc HS nªu vµi nÐt vÒ xuÊt xø của bài thơ. GV hướng dẫn HS đọc bài thơ. Chú ý đọc đúng nhịp điệu của từng c©u, tõng ®o¹n, chó ý nh÷ng c©u ®iÖp l¹i t¹o nhÞp ®iÖu gÇn nh­ h¸t ru. Chu ý sự thay đổi giọng điệu trong c¸c c©u trong mçi ®o¹n. - Bµi th¬ viÕt theo thÓ th¬ nµo ? ThÓ th¬ nµy cã ­u thÕ g× trong viÖc thÓ hiÖn c¶m xóc ?. - Bµi th¬ cã ba ®o¹n. C¸c đoạn thường được bắt đầu b»ng nh÷ng c©u th¬ ng¾n cã vÇn, cã cÊu tróc gièng nhau, nhiÒu chç lÆp l¹i hoàn toàn. Điều đó có giá trÞ g× ? HS tr¶ lêi.. - Bµi th¬ ph¸t triÓn h×nh tượng con cò trong ca dao. Qua hình tượng con cò, tác gi¶ muèn nãi tíi ®iÒu g× ? HS nêu đại ý của bài thơ.. 3. ThÓ th¬ Bài thơ được viết theo thể tự do, trong đó nhiều c©u mang d¸ng dÊp cña th¬ 8 ch÷, thÓ hiÖn t×nh c¶m - ©m ®iÖu mét c¸ch linh ho¹t, dÔ dµng biÕn đổi. - C¸ch cÊu t¹o c¸c c©u th¬, dßng th¬ gäi ©m ®iÖu, tạo âm hưởng của lời ru. Vì vậy, dù không sử dông th¬ lôc b¸t trong c©u th¬ nh­ng t¸c gi¶ vÉn gợi được âm hưởng lời hát ru. Bài thơ của Chế Lan Viªn kh«ng ph¶i lêi h¸t ru thùc sù. Bëi giäng ®iÖu cña bµi th¬ cßn lµ giäng suy ngÉm – cã c¶ yÕu tè triÕt lý. Nã lµm bµi th¬ kh«ng cuèn ta vào hẳn âm điệu của lời ru êm ái đều đặn mà hướng tâm trí của người đọc vào sự suy ngẫm, ph¸t hiÖn nhiÒu h¬n. 4. §¹i ý Qua hình tượng con cò nhà thơ ca ngợi tình mẹ và ý nghĩa lời ru đối với cuộc đời mỗi người. 5. Bè côc Bµi th¬ ®­îc t¸c gi¶ chia lµm ba ®o¹n : - §o¹n 1 : H×nh ¶nh con cß qua lêi ru h¸t ru b¾t đầu đến với tuổi ấu thơ. - §o¹n 2 : H×nh ¶nh con cß ®i vµo tiÒm thøc tuæi thơ trở nên gần gũi và theo cùng con người trên mọi chặng đường của cuộc đời. - §o¹n 3 : Tõ h×nh ¶nh con cß suy ngÉm vµ triÕt lý về ý nghĩa lời ru và lòng mẹ đối với cuộc đời mỗi con người. Hình tượng trung tâm xuyên suốt bài thơ là hình tượng con cò trong mối quan hệ với cuộc đời con người. 6 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> - Bµi th¬ gåm ba ®o¹n. Néi dung chÝnh cña mçi ®o¹n lµ gì ? ý nghĩa biểu tượng của hình tượng của hình tượng con cß ®­îc bæ sung biÕn đổi như thế nào qua các ®o¹n th¬ ? HS th¶o luËn, tr¶ lêi.. Hoạt động II : Đọc – hiểu v¨n b¶n - Đọc từ đầu đến “Đồng §¨ng”, h×nh ¶nh con cß ®­îc gîi ra trùc tiÕp tõ nh÷ng c©u ca dao dïng lµm lêi ru nµo? HS t×m hiÓu, tr¶ lêi c©u hái.. - ë ®©y, t¸c gi¶ chØ lÊy vµi ch÷ trong c©u ca dao nh»m gîi nhí nh÷ng g× ?. - H×nh ¶nh con cß trong c©u th¬ khiÕn em c¶m nhËn. - Bài thơ triển khai từ một biểu tượng trong ca dao. Bè côc ba phÇn trªn dÉn d¾t theo sù ph¸t triển hình tượng trọng tâm xuyên suốt bài thơ : Hình tượng con cò trong mối quan hệ với cuộc đời con người từ bé đến trưởng thành và theo suốt cả cuộc đời. II. §äc – hiÓu v¨n b¶n 1. ý nghĩa biểu tượng của hình tượng con cò trong bµi th¬. - Hình ảnh con cò đến với tuổi ấu thơ qua những lêi ru : + Con cß bay l¶ bay la Bay từ cửa phủ bay ra cánh đồng + Con cß bay l¶ bay la Bay tõ cæng phñ bay vÒ §ång §¨ng + §ång §¨ng cã phè Kú Lõa Cã nµng T« ThÞ cã chïa Tam Thanh. - Gîi nhí nh÷ng c©u ca dao Êy. - Tõ nh÷ng c©u ca dao gîi vÏ khung c¶nh quen thuéc cña cuéc sèng thêi x­a tõ lµng quª yªn ¶ đến phố xá sầm uất đông vui. - Gîi lªn vÎ nhÞp nhµng thong th¶, b×nh yªn cña cuộc sống xưa vốn ít biến động. C©u th¬ : “Cß mét m×nh cß ph¶i kiÕm lÊy ¨n Con cã mÑ, con ch¬i råi l¹i ngñ Con cò đi ăn đêm Con cß xa tæ. Cß gÆp cµnh mÒm Cß sî x¸o m¨ng” Liên tưởng đến câu ca dao : - Con cò mà đi ăn đêm … … ®au lßng cß con. - Con cß lÆn léi bê s«ng G¸nh g¹o ®­a chång tiÕng khãc nØ non. - Cái cò đi đón cơn mưa Tèi t¨m mï mÞt ai ®­a cß vÒ. - Hình ảnh con cò tượng trưng cho người mẹ – người phụ nữ nhọc nhằn vất vả lặn lội kiếm sống mà ta bắt gặp trong thơ Tú xương khi viết về hình 7 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> được vẻ đẹp gì từ hình ảnh con cß trong ca dao ? - Nh÷ng c©u th¬ tiÕp l¹i gîi cho em nhớ đến câu ca dao nµo ? HS tr¶ lêi tõng c©u hái. Mét em đọc phần Tiếng Việt, c¸c em kh¸c bæ sung,. ¶nh bµ Tó : LÆn léi th©n cß khi qu·ng v¾ng - Qua lời ru của mẹ, hình ảnh con cò đến với tâm hån tuæi th¬ mét c¸ch v« thøc. §©y chÝnh lµ sù khëi ®Çu con ®­êng ®i vµo thÕ giíi t©m hån con người, đi vào thế giới của tiếng hát lời ru của ca dao d©n ca - ®iÖu hån d©n téc. - ở tuổi thơ ấu, đứa trẻ chưa cần hiểu nội dung ý nghÜa cña nh÷ng lêi ru nµy, chóng chØ cÇn vµ cảm nhận được sự vỗ về, che chở, yêu thương của người mẹ qua những âm điệu ngọt ngào, dịu dàng của lời ru đúng như lời tâm sự của tác giả người con trong bài thơ : “Cß mét m×nh cß ph¶i kiÕm ¨n Con cã mÑ con ch¬i råi l¹i ngñ Ngñ yªn ! Ngñ yªn ! Cß ¬i, chí sî ! - Hình ảnh con cò trong Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng … c©u ca dao nµy cã ý nghÜa S÷a mÑ nhiÒu, con ngñ ch¼ng ph©n v©n” biểu tượng khác những câu Hình ảnh con cò tượng trưng cho hình ảnh người ca dao trước đó là gì ? phô n÷ nhäc nh»n vÊt v¶, lÆn léi kiÕm sèng. 2. H×nh ¶nh con cß ®i vµo tiÒm thøc tuæi th¬ trë nên gần gũi theo cùng con người trên mọi chặng đường đời. - Cánh cò trở thành người bạn đồng hành của con người : Tõ tuæi Êu th¬ n»m trong n«i : Con ngñ yªn th× cß còng ngñ Cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi Đến tuổi đến trường : Mai kh«n lín, con theo cß ®i häc Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân Đến lúc trưởng thành : C¸nh cß tr¾ng l¹i bay hoµi kh«ng nghØ Trước hiên nhà Vµ trong h¬i m¸t c©u v¨n … Hình tượng con cò được xây dựng bằng sự liên tưởng, tưởng tượng phong phú mang ý nghĩa biểu trưng về lòng mẹ, sự dìu dắt nâng đỡ dịu dàng bền bỉ của người mẹ. 8 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> GV yêu cầu HS đọc đoạn 2. - Từ hình tượng con cò trong ca dao, trong lêi ru, ý nghĩa biểu tượng của hình tượng con cò được bổ sung và biến đổi như thế nào ? HS th¶o luËn, tr¶ lêi.. GV : H×nh ¶nh con cß trong lời ru của mẹ như người bạn đồng hành đã dìu dắt, nâng đỡ con trong suốt cuộc đời, hình ảnh con cò trong ®o¹n th¬ ®­îc x©y dựng bằng liên tưởng phong phó cña nhµ th¬. ý nghÜa biểu tượng của con cò trong ®o¹n th¬ nµy lµ g× ? HS đọc tiếp đoạn 3 H×nh ¶nh con cß ®­îc nhÊn mạnh ở ý nghĩa biểu tượng cho lßng mÑ lóc nµo còng ë bên con suốt cuộc đời. GV : Tõ sù hiÓu biÕt tÊm lòng của người mẹ, nhà thơ. 3. Tõ h×nh ¶nh con cß suy ngÉm vµ triÕt lý vÒ ý nghĩa lời ru và lòng mẹ đối với cuộc đời mỗi con người. Nhà thơ đã khái quát qui luật tình cảm: tình mẹ, t×nh mÉu tö bÒn v÷ng réng lín s©u s¾c. - Câu thơ đậm âm hưởng của lời ru, đúc kết ý nghĩa phong phú của hình tượng con cò và vai trò cña lêi ru. - PhÇn cuèi nh÷ng c©u th¬ nh­ ®iÖp khóc lêi ru ng©n nga dÞu ngät.. III – Tæng kÕt 1. NghÖ thuËt - Bµi th¬ viÕt theo thÓ th¬ tù do. C©u th¬ dµi ng¾n không đều, nhịp điệu biến đổi, có nhiều câu thơ ®iÖp l¹i, t¹o nhÞp ®iÖu gÇn víi ®iÖu h¸t ru. - Giọng điệu vừa mang âm hưởng lời hát ru vừa mang đậm chất suy tưởng triết lý. - NghÖ thuËt s¸ng t¹o h×nh ¶nh vËn dông s¸ng t¹o h×nh ¶nh con cß trong ca dao lµ n¬i xuÊt ph¸t điểm tựa cho những lý tưởng sáng tạo mở rộng của tác giả. Hình ảnh con cò giàu ý nghĩa tượng tr­ng. 2. Néi dung Khi khai thác hiện tượng con cò trong ca dao, trong nh÷ng c©u h¸t ru, bµi th¬ Con cß cña ChÕ Lan Viên đã ca ngợi tình mẹ và ý nghĩa lời ru đối với đời sống con người. Từ cảm xúc, nhà thơ đã đúc kết ý nghĩa phong phú về hình tượng con cò vµ thÓ hiÖn nh÷ng suy ngÉm s©u s¾c vÒ t×nh mÉu tö. 9 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> đã khái quát qui luật tình c¶m g× ? “Con dï lín vÉn lµ con cña mÑ Đi hết đời lòng mẹ vẫn theo con” vµ “Mét con cß th«i … vç c¸nh qua n«i”. Em hiÓu nh­ thÕ nµo vÒ c©u th¬ trªn ? Hoạt động 3. III. Tổng kết GV yªu cÇu HS rót ra những nét đặc sắc về nghệ thuËt cña bµi th¬.. - Tác giả đã thành công trong viÖc thÓ hiÖn néi dung tư tưởng, cảm xúc của bài th¬ ?. 4. Cñng cè : ..................................................................................................... ......................................................................................................................... 5. DÆn dß : ChuÈn bÞ bµi : Liªn kÕt c©u vµ liªn kÕt ®o¹n v¨n (LuyÖn tËp) TiÕt : 10 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> liªn kÕt c©u vµ liªn kÕt ®o¹n v¨n (LuyÖn tËp) A – Mục tiêu cần đạt. Gióp HS : - Củng cố kiến thức về liên kết câu, liên kết đoạn văn cho HS. Từ đó các em có ý thức vận dụng các phương tiện liên kết câu trong khi viết văn. - NhËn ra vµ söa mét sè lçi vÒ liªn kÕt c©u. B – Các hoạt động dạy và học. 1. ổn định 2. KiÓm tra bµi cò .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... 3. Bµi míi Hoạt động của thầy và trò Hoạt động 1 : Ôn lại lý thuyÕt GV gióp HS «n l¹i nh÷ng kiÕn thøc lý thuyÕt c¬ b¶n : kh¸i niÖm liªn kÕt, liªn kÕt néi dung, liªn kÕt h×nh thøc. Hoạt động 2 : Luyện tập GV hướng dẫn HS làm các bµi tËp trong SGK. HS đọc yêu cầu bài tập 1, lµm bµi tËp vµo phiÕu. Mét sè HS tr×nh bµy.. Nội dung cần đạt I. ¤n l¹i lý thuyÕt - Kh¸i niÖm vÒ liªn kÕt - Liªn kÕt néi dung - Liªn kÕt h×nh thøc.. II. LuyÖn tËp 1. Bµi tËp 1 ChØ ra c¸c phÐp liªn kÕt c©u vµ liªn kÕt ®o¹n trong c¸c ®o¹n v¨n : Câu a) Liên kết câu : Phép lặp (lặp từ trường học). Liên kết đoạn : Từ như thế ở đoạn sau chỉ vấn đề được nêu ở đoạn trước (trường học của chúng ta phải hơn hẳn trường học của thực dân và phong kiÕn) C©u b) Liªn kÕt c©u : PhÐp lÆp (lÆp tõ v¨n nghÖ ë c¸c c©u 1, 2). Liên kết đoạn : Từ sự sống ở câu 2 đoạn trước ®­îc lÆp l¹i ë c©u 1 ®o¹n sau. Tõ v¨n nghÖ ë ®o¹n 11 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> trước cũng được lặp lại ở đoạn sau. C©u c) Liªn kÕt c©u : phÐp lÆp. Tõ thêi gian ®­îc lÆp l¹i ë c¶ 3 c©u. C©u d) Liªn kÕt c©u – dïng tõ tr¸i nghÜa : yÕu ®uèi (1) – m¹nh (2) ; hiÒn lµnh (1) - ¸c (2). 2. Bµi tËp 2 C¸c cÆp tõ tr¸i nghÜa : Thêi gian vËt lý. HS đọc hai đoạn văn trong SGK vµ th¶o luËn nhãm. Mçi c©u viÕt vÒ mét sù viÖc riªng lÎ kh«ng cã sù g¾n kÕt.. HS đọc đoạn văn b, phát. Thêi gian t©m lý. V« h×nh. H÷u h×nh. Gi¸ l¹nh. Nãng báng. Th¼ng t¾p. H×nh trßn. Đều đặn. Lóc nhanh lóc chËm. 3. Bµi tËp 3 : Đoạn a. Các câu không phục vụ chủ đề chung của đoạn văn  Liên kết đề. §o¹n v¨n : - Cắm đi một mình trong đêm. Trận địa đại đội 2 ở phía trước bãi bồi bên một dòng sông. Hai bố con cùng viết đơn xin ra mặt trận. Mùa thu hoạch lạc đã vào chặng cuối. - Sửa : Cắm đi một mình trong đêm. Trận địa đại đội 2 của anh ở phía bãi bồi bên một dòng sông. Anh chît nhí håi ®Çu mïa l¹c, hai bè con anh cùng viết đơn xin ra mặt trận. Bây giờ, mùa thu hoạch lạc đã vào chặng cuối. §o¹n b. Lçi vÒ liªn kÕt néi dung. TrËt tù c¸c sù viÖc nªu trong c©u kh«ng hîp lý. Câu 2 : Kể lại thời gian chăm sóc trước khi chồng mất của người vợ. §Ó söa c©u 2, cã thÓ thªm tr¹ng ng÷ chØ thêi gian vào trước câu 2. Ví dụ : “Suốt hai năm anh ốm nÆng …” 4. Bµi tËp 4 T×m söa lçi liªn kÕt h×nh thøc. 12 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> hiÖn lçi c©u. Mét HS lªn §o¹n a. b¶ng tr×nh bµy, c¸c HS Dïng tõ (nã, chóng) ë c©u 2, c©u 3 kh«ng thèng kh¸c nhËn xÐt, söa ch÷a. nhÊt. Ch÷a : Mäi biÖn ph¸p chèng l¹i chóng, … t×m c¸ch b¾t chóng (c©u 3) §o¹n b. Từ “văn phòng” và từ “hội trường” không cùng nghĩa với nhau trong trường hợp này. HS đọc yêu cầu bài tập 4, Cách chữa : phân tích yêu cầu của bài Thay từ hội trường ở câu 2 bằng từ văn phòng. tËp. GV cã thÓ ®­a hai ®o¹n v¨n lªn m¸y chiÕu. HS dÔ dµng ph¸t hiÖn lçi. 4. Cñng cè : ......................................................................................................................... ......................................................................................................................... 5. DÆn dß : ChuÈn bÞ bµi : Mïa xu©n nho nhá. TiÕt :. Bµi 23. Mïa xu©n nho nhá A – Mục tiêu cần đạt. Gióp HS : - Cảm nhận được những cảm xúc của tác giả trước mùa xuân của thiên nhiên đất nước và khát vọng đẹp đẽ muốn làm “một mùa xuân nho nhỏ” dâng hiến cho cuộc đời. Từ đó mở ra những suy nghĩ về ý nghĩa, giá trị cuộc sống của mỗi cá nhân là sống có ích, có cống hiến cho đời nói chung. 13 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> - Rèn luyện kĩ năng cảm thụ - phân tích hình ảnh thơ trong mạch vận động cña tø th¬. B – Các hoạt động dạy và học. 1. ổn định 2. KiÓm tra bµi cò .................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... 3. Bµi míi Hoạt động của thầy Hoạt động 1. Đọc, tìm hiÓu chung vÒ v¨n b¶n. GV yªu cÇu HS nªu nh÷ng nÐt chung vÒ t¸c gi¶.. Nội dung cần đạt I. §äc, t×m hiÓu chung vÒ v¨n b¶n 1. T¸c gi¶, t¸c phÈm a) T¸c gi¶ Thanh H¶i (1930 - 1980). Quª : Phong §iÒn – Thõa Thiªn HuÕ. - Tham gia hoạt động văn nghệ từ cuối năm kháng chiến chống Pháp đến kháng chiến chống Mü. - Lµ mét trong nh÷ng c©y bót cã c«ng x©y dùng nÒn v¨n häc c¸ch m¹ng ë miÒn Nam tõ nh÷ng ngµy ®Çu. - 1965, được tặng giải thưởng văn học Nguyễn §×nh ChiÓu. - Giäng th¬ Thanh H¶i lµ tiÕng thÐt c¨m thï téi ¸c quân xâm lược, là khúc tâm tình tha thiết của đồng bào chiến sĩ miền Nam gửi ra miền Bắc. b) T¸c phÈm Bµi th¬ ®­îc s¸ng t¸c th¸ng 11-1980, khi «ng HS nêu thời điểm sáng tác nằm trên giường bệnh. Đây là sáng tác cuối cùng bµi th¬. cña nhµ th¬ Thanh H¶i. GV bæ sung 2. §äc. GV hướng dẫn HS đọc : PhÇn ®Çu giäng th¬ say s­a tr×u mÕn, diÔn t¶ c¶m xóc trước mùa xuân đất trời. NhÞp th¬ nhanh, hèi h¶,. 3. ThÓ th¬ 5 ch÷ 4. Bè côc Bµi th¬ cã thÓ chia lµm 4 phÇn : - Khổ đầu (6 dòng) : Cảm xúc trước mùa xuân 14 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> phÊn chÊn khi nãi vÒ mïa xuân đất nước. Giäng th¬ tha thiÕt trÇm l¾ng khi nãi vÒ t©m nguyÖn. - Bµi th¬ ®­îc viÕt theo thÓ th¬ nµo ? HS tr¶ lêi. - Bµi th¬ cã thÓ chia lµm mÊy phÇn ? ý nghÜa cña mçi phÇn lµ g× ? HS t×m bè côc bµi th¬. Hoạt động 2. Đọc – hiểu v¨n b¶n - Hình ảnh thiên nhiên đất trêi ®­îc ph¸c häa qua nh÷ng h×nh ¶nh nµo ? GV yªu cÇu HS nhËn xÐt vÒ nh÷ng h×nh ¶nh, biÖn ph¸p nghÖ thuËt, tõ ngò. HS th¶o luËn theo c¸c c©u hái gîi ý : - C¸c h×nh ¶nh ®­îc thÓ hiÖn trong khæ th¬ nµy cã g× næi bËt ? - Từ “mọc” được đặt ở đầu c©u cã dông ý g× ? T¸c gi¶ đã sử dụng biện pháp nghệ thuËt nµo ?. - C¸ch sö dông mµu s¾c, ©m thanh trong khæ th¬ cã gì đặc biệt ? Những từ than gọi (ơi, chi) gợi liên tưởng đến giọng nói của địa phương nào ?. của đất trời. - 2 khổ 2, 3 : Hình ảnh mùa xuân đất nước. - 2 khæ 4, 5 : Suy nghÜ vµ ­íc nguyÖn cña nhµ th¬. - Khổ cuối là lời ca ngợi quê hương đất nước và giai ®iÖu d©n ca xø HuÕ. II. §äc – hiÓu v¨n b¶n 1. Mùa xuân của thiên nhiên đất trời Mäc gi÷a dßng s«ng xanh Mét b«ng hoa tÝm biÕc ¥i con chim chiÒn chiÖn Hãt chi mµ vang trêi. H×nh ¶nh chän läc tiªu biÓu, ®iÓn h×nh cho mïa xu©n. - Từ “mọc” được đặt ở đầu câu : nghệ thuật đảo ng÷ nh»m : nhÊn m¹nh, kh¾c häa sù kháa kho¾n. “Mọc” tiềm ẩn một sức sống, sự vươn lên, trỗi dËy. Gi÷a dßng s«ng réng lín, kh«ng gian mªnh m«ng chØ mét b«ng hoa th«i mµ kh«ng hÒ gîi lªn sự lẻ loi đơn chiếc. Trái lại, bông hoa ấy hiện lên lung linh, sống động, tràn đầy sức sống. - Màu sắc : gam màu hài hòa dịu nhẹ, tươi tắn. Màu xanh lam của nước sông (dòng sông Hương) hßa cïng mµu tÝm biÕc cña hoa, mét mµu tÝm gi¶n dÞ, thñy chung, méng m¬ vµ quyÕn rò. §ã lµ màu sắc đặc trưng của xứ Huế. - ¢m thanh : TiÕng chim chiÒn chiÖn, loµi chim cña mïa xu©n. C¸ch dïng c¸c tõ than gäi “¬i”, “chi”: mang chÊt giọng ngọt ngào đáng yêu của người xứ Huế (thân thương, gần gũi), mang nhiều sắc thái cảm xóc nh­ mét lêi tr¸ch yªu. Khung c¶nh mïa xu©n kh«ng gian cao réng, mµu sắc tươi thắm, âm thanh vang vọng – một sắc xu©n cña xø HuÕ. Mét kh«ng gian bay bæng nhưng lại đằm thắm dịu dàng tươi tắn. - ChØ cã mét b«ng hoa tÝm biÕc - ChØ cã mét dßng sèng xanh - Mét tiÕng chim chiÒn chiÖn hãt vang trêi. 15 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> - C¸ch ph¸c häa nh­ vËy gîi ra mét kh«ng gian mïa xu©n nh­ thÕ nµo ?. - Trước cảnh đất trời vào xu©n nhµ th¬ cã c¶m xóc nh­ thÕ nµo ? - Em hiÓu “tõng giät long lanh r¬i” nghÜa lµ nh­ thÕ nµo ? HS tr¶ lêi. Mïa xu©n trong th¬ Thanh H¶i ch¼ng cã mai vàng, đào thắm, cũng chẳng có muôn hoa khoe s¾c mµu rùc rì. Mïa xu©n trong th¬ Thanh H¶i thật giản dị, đằm thắm. C¶m xóc say s­a ng©y ngÊt xèn xang r¹o rùc trước cảnh đất trời vào xuân. Giät long lanh r¬i : - Giọt sương - Giät n¾ng - Giät mïa xu©n - Giät h¹nh phóc - Giät ©m thanh. TiÕng chim chiÒn chiÖn hãt vang trêi nh­ng kh«ng tan biÕn vµo kh«ng trung. Nã nh­ ng­ng đọng lại thành từng giọt âm thanh, như những hạt l­u li trong v¾t long lanh chãi ngêi. ë ®©y cã sù chuyển đổi cảm giác : từ thính giác đến thị giác, xóc gi¸c. Nh÷ng yÕu tè huyÒn ¶o trong bµi th¬ ®­îc thÓ hiÖn mét c¸ch s¸ng t¹o, gîi c¶m vµ tµi t×nh. - “tôi đưa tay tôi hứng” : Sự trân trọng vẻ đẹp của thi nhân đối với vẻ đẹp, chất nhạc của trời với sông, của chim với hoa thể hiện sự đồng cảm của thi nhân trước thiên nhiên và cuộc đời. 2. Hình ảnh mùa xuân đất nước Mùa xuân người cầm súng Léc gi¾t ®Çy quanh l­ng Mùa xuân người ra đồng Lộc trải dài nương mạ. Lộc non chồi biếc : Sức sống của con người. Đây là những hình ảnh tượng trưng, kết cấu đối xứng. T¶ thùc : Mïa xu©n lµ mïa ra qu©n, mïa chiÕn thắng ; mùa xuân cũng là mùa người nông dân ra đồng gieo trồng lúa xuân. ý nghĩa tượng trưng : 2 nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, xây dựng đất nước. Đất nước như vì sao Cứ đi lên phía trước Một mảnh đất với 4000 năm dựng nước và giữ nước đã trải qua muôn vàn khó khăn thử thách, 16 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> HS đọc các khổ thơ 2, 3 - T×m nh÷ng chi tiÕt miªu t¶ con người, đất nước vào xu©n. HS thùc hiÖn. GV cã thÓ gîi ý chi tiÕt : - Tõ “Léc” ®­îc hiÓu nh­ thÕ nµo ?. - Em cã suy nghÜ g× vÒ 2 c©u th¬ cuèi ®o¹n ? HS ph©n tÝch hai c©u th¬ trên giấy, sau đó trình bày trước lớp. GV nhận xét, bổ sung.. gian khổ ác liệt, tưởng chừng như không thể vượt qua, thế mà vẫn kiên cường, hiên ngang, dũng cảm như chính quê hương của tác giả - một mảnh đất kiên trung, ngoan cường, bất khuất. Nghệ thuật so sánh : “Đất nước như vì sao”. Sự trường tồn vĩnh cửu của thiên nhiên được so s¸nh víi tÇm vãc cña d©n téc ViÖt Nam : “Sèng v÷ng ch·i 4 ngµn n¨m sõng s÷ng … nh©n ¸i chan hßa” Qua đó, tác giả thể hiện niềm tin vào cách mạng, vào tương lai của đất nước, định hướng, mục đích sống của mỗi con người. Đó cũng là sức sống, sức vươn lên không ngừng của đất nước vào xuân. Ta lµm con chim hãt Ta lµm mét nhµnh hoa Ta nhËp vµo hßa ca Mét nèt trÇm xao xuyÕn … T¸c gi¶ muèn lµm : - Mét con chim hãt vang trêi (mang ©m thanh). - Một nhành hoa (hương thơm ngọt ngào). - Một nốt trầm (sự vui vẻ yêu đời). Nhưng tất cả đều một thôi : Một con chim trong mu«n ngµn loµi chim, mét nhµnh hoa trong biÕt bao loµi hoa, mét nèt trÇm trong bÌ trÇm bao la cña thÕ giíi ©m nh¹c. Trong cái không khí réo rắt đầy đủ các cung bậc ©m thanh, nhµ th¬ tha thiÕt hiÕn d©ng, hßa nhËp vào cuộc sống vui tươi sôi nổi ấy. Thật đáng trân trọng biết nhường nào khi ta biết rằng, suốt một đời người – một đời thơ, Thanh Hải đã cống hiÕn nhiÒu t©m huyÕt cho sù nghiÖp chung cña d©n téc mµ «ng chØ khiªm tèn xin lµm mét nèt trÇm xao xuyÕn nhËp vµo b¶n hßa ca chung. Lêi ­íc nguyÖn ch©n thµnh tha thiÕt : Lµm mét mïa xuân nho nhỏ, cống hiến phần tốt đẹp, dù nhỏ bé của mình cho mùa xuân lớn của đất nước, của cuộc đời chung. Sự chuyển đổi cách xưng hô từ t«i (riªng) sang ta (chung) chÝnh lµ sù thÓ hiÖn cña kh¸t väng hßa nhËp Êy. Mét mïa xu©n nho nhá 17 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> - Trước cảnh tưng bừng náo nøc vµo xu©n cña thiªn nhiên đất nước cách mạng, nhµ th¬ cã ­íc nguyÖn g× ? HS th¶o luËn ph©n tÝch.. Lặng lẽ dâng cho đời Dù là tuổi hai mươi Dï lµ khi tãc b¹c Hình ảnh có tính chất biểu tượng : “mùa xuân – tuổi hai mươi” : trẻ trung sung sức ; “Tóc bạc” : trë vÒ giµ. M¹ch c¶m xóc chuyÓn tõ s«i næi sang trÇm l¾ng. T×nh c¶m trµo d©ng, suy t­ ®­îc thÓ hiÖn néi dung chính con người luôn gắn bó, hòa nhập với thiên nhiên, đất nước, bất chấp không gian, thời gian nghÞch c¶nh. §ã lµ sù d©ng hiÕn thÇm lÆng. - Khæ th¬ ®Çu ®­îc më ®Çu b»ng mét phong c¶nh Huế : Hoa nở, chim hót, dòng sông êm đềm. KÕt thóc : Mét ®iÖu d©n ca xø HuÕ quen thuéc, ngät ngµo, ªm dÞu, sö dông ng«n ng÷ giµu nhÞp ®iÖu, c¸c vÇn b»ng tha thiÕt ªm ¸i. KÕt cÊu ®Çu cuối tương ứng tạo sự hài hòa, cân đối cho bài thơ, đồng thời thể hiện rõ hơn khát vọng hòa nhập với cuộc đời của tác giả. III. Tæng kÕt NghÖ thuËt : Khæ th¬ n¨m ch÷, gÇn gòi víi c¸c lµn ®iÖu d©n ca. Xuyªn suèt bµi th¬ lµ nh÷ng h×nh ¶nh Èn dô, võa cã ý nghÜa thùc võa cã ý nghÜa tượng trưng. Bài thơ có cấu tứ chặt chẽ, giọng điệu biến đổi phï hîp víi c¶m xóc say s­a, ng©y ngÊt, trang nghiªm vµ thiÕt tha.. - Khæ th¬ tiÕp theo diÔn t¶ ®iÒu g× ? HS th¶o luËn, tr¶ lêi.. 18 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> GV cã thÓ nãi thªm vÒ hoàn cảnh ra đời đặc biệt của bài thơ để HS cảm nhận ®­îc kh¸t väng m·nh liÖt muèn ®­îc sèng, ®­îc cống hiến mà nhà thơ đã göi g¾m trong t¸c phÈm. - Gi÷a khæ th¬ ®Çu vµ khæ th¬ cuèi cã mèi liªn hÖ g× đặc biệt ? Mối liên hệ ấy có ý nghÜa nh­ thÕ nµo ? Hoạt động 3. Tổng kết GV : H·y nªu c¶m nhËn cña em vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬ ?. 4. Cñng cè : ......................................................................................................................... ......................................................................................................................... 5. DÆn dß : ChuÈn bÞ bµi : ViÕng L¨ng B¸c. 19 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> TiÕt : 91+ 92. Bµi 18. Bàn về đọc sách Chu Quang TiÒm A – Mục tiêu cần đạt. Gióp HS : - Hiểu được sự cần thiết của việc đọc sách và phương pháp đọc sách. - RÌn luyÖn thªm c¸ch viÕt v¨n nghÞ luËn qua viÖc lÜnh héi bµi nghÞ luËn s©u sắc, sinh động, giàu tính thuyết phục của Chu Quang Tiềm. - Giáo dục thói quen, lòng say mê đọc sách. B – Các hoạt động dạy và học. 1. ổn định 2. KiÓm tra s¸ch vë vµ bµi so¹n cña häc sinh. 3. Bµi míi Cuộc sống với tốc độ phát triển ngày càng mạnh mẽ của KHKT luôn đòi hỏi con người phải có những kiến thức vừa rộng lớn vừa chuyên sâu ở mọi mặt. Cũng cã nghÜa lµ nhu cÇu tiÕp thu kiÕn thøc ngµy cµng lín. Mét trong nh÷ng con đường quan trọng nhất để có được khối lượng kiến thức đáp ứng yêu cầu ấy là bằng con đường đọc sách. Song đọc như thế nào để thu được kết quả tốt nhất thật không đơn giản, một học giả người Trung Quốc là Chu Quang Tiềm đã dày công nghiên cứu đúc rút kinh nghiệm về vấn đề này và trình bày trong bài văn “Bàn về đọc sách”. Hoạt động cña thÇy H·y tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt cña con vÒ t¸c gi¶ Chu Quang TiÒm ?. Nội dung cần đạt I. §äc – t×m hiÓu chung vÒ v¨n b¶n 1. T¸c gi¶, t¸c phÈm a) T¸c gi¶ : Chu Quang TiÒm (1897 - 1986) lµ nhµ mÜ häc, lý luËn v¨n häc næi tiÕng cña Trung Quèc Đây không phải là lần đầu ông bàn về đọc sách Bµi viÕt lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh tÝch lòy kinh nghiÖm, dµy c«ng suy nghÜ, lµ nh÷ng lêi bµn t©m huyÕt, nh÷ng 20 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Gi¸o viªn giíi thiÖu v¨n b¶n “Bµn vÒ đọc sách” ở nhà đã soạn bài, con h·y cho biÕt v¨n b¶n nµy bµn vÒ vấn đề gì ? Vấn đề đó được bàn qua mÊy néi dung ? §ã lµ nh÷ng néi dung nµo ? Néi dung : 1. TÇm quan träng vµ ý nghÜa cña viÖc đọc sách. 2. Nh÷ng c¸i h¹i dÔ gặp khi đọc 3. Cách đọc sách. Dùa vµo nh÷ng néi dung trªn h·y tãm t¾t v¨n b¶n b»ng s¬ đồ các luận điểm, luËn cø.. H·y tr×nh bµy tãm t¾t ý kiÕn cña t¸c gi¶ vÒ tÇm quan träng cña s¸ch ? ý nghÜa cña s¸ch lµ g× ? (tác giả đã đưa ra. kinh nghiệm quí báu của thế hệ trước truyền lại cho thế hệ sau, được đúc kết bằng trải nghiệm mấy mươi năm, bằng cả cuộc đời của một con người, cả một thế hệ, một lớp người đi trước. b. T¸c phÈm : XuÊt xø : trÝch trong cuèn “Danh nh©n Trung Quèc bµn về niềm vui nỗi buồn của việc đọc sách – Bắc Kinh 1995” * Phương thức biểu đạt : Nghị luận * Vấn đề : Bàn về đọc sách * Bè côc §äc s¸ch. Nh÷ng c¸i h¹i cÇn tr¸nh khi đọc sách. Vai trß cña đọc sách.  tiêu hao lực lượng. §TG míi Con ®­êng quan träng cña häc vÊn. Cách đọc s¸ch. C¬ së để s¸ng t¹o kiÕn thøc míi. Kh«ng chuyªn s©u. L¹c hướng. cßn l¹i §äc réng. N¾m gän. KÕt hîp. II. §äc – t×m hiÓu gi¸ trÞ néi dung, nghÖ thuËt cña v¨n b¶n 1. §äc 2. T×m hiÓu v¨n b¶n a) Tầm quan trọng và ý nghĩa của sách và việc đọc sách. - TÇm quan träng, ý nghÜa cña s¸ch : + S¸ch lµ kho tµng quÝ b¸u, cÊt gi÷ nh÷ng di s¶n tinh thần của nhân loại đã thu lượm nung nấu … + Lµ cét mèc trªn con ®­êng tiÕn hãa cña nh©n lo¹i. + Sách ghi chép, cô đúc, lưu truyền mọi tri thức thành tựu mà loài người tim tòi tích lũy được. - ý nghĩa của việc đọc sách : + Lµ con ®­êng tÝch lòy, n©ng cao vèn tri thøc + Lµ sù chuÈn bÞ cho con ®­êng häc vÊn vµ ph¸t hiÖn thÕ 21 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> nh÷ng luËn ®iÓm luận cứ nào để chøng minh tÇm quan träng …) Tác giả đã lập luận vấn đề này một c¸ch chÆt chÏ, em h·y t×m nh÷ng chi tiÕt chøng minh. HS th¶o luËn, tr×nh bµy. LÊy thµnh qu¶ cña nh©n lo¹i trong qu¸ khø lµm xuÊt ph¸t điểm để phát hiện cái mới của thời đại nµy : “NÕu xãa … trước” Tõ c¸ch lËp trªn mµ tác giả đã đưa ra ý nghÜa to lín cña việc đọc sách … Là sự hưởng thụ các kiÕn thøc, thµnh qu¶ của bao người đã khæ c«ng t×m kiÕm míi thu nhËn ®­îc. * §äc phÇn 2 Theo con đọc sách cã dÔ kh«ng ? CÇn lùa chän s¸ch khi đọc như thế nµo? HS th¶o luËn, tr×nh bµy §äc phÇn 3 : t×m hiÓu lêi bµn cña t¸c giả về phương pháp đọc sách. Khi đọc sách cần. giíi. + Không có sự kế thừa cái đã qua không thể tiếp thu cái míi.. b. Cách chọn và đọc sách - C¸ch chän s¸ch Trong t×nh h×nh hiÖn nay, s¸ch vë ngµy cµng nhiÒu th× việc chọn sách lại càng không dễ. Trước hết tác giả chỉ ra hai thiên hướng sai lạc thường gặp khi đọc sách : + Sách nhiều khiến người ta không chuyên sâu, dễ sa vào lối “ăn tươi nuốt sống”, không kịp tiêu hóa. + Sách nhiều khiến người đọc khó lựa chọn, lãng phí thời gian. * C¸ch chän : + Chän nh÷ng quyÓn s¸ch thùc sù cã gi¸ trÞ, cã lîi cho m×nh. + Cần đọc kỹ những cuốn sách thuộc lĩnh vực chuyên m«n, chuyªn s©u cña m×nh. + §¶m b¶o nguyªn t¾c “võa chuyªn võa réng”. c. Phương pháp đọc sách : - Phương pháp đọc + Không đọc lấy số lượng : không nên đọc lướt qua mà phải vừa đọc vừa suy nghĩ “trầm ngâm – tích lũy – tưởng tượng”. + Đọc có kế hoạch, có hệ thống, không đọc tràn lan theo kiÓu høng thó c¸ nh©n. - ý nghĩa của việc đọc sách đối với việc rèn luyện nhân cách, tính cách con người. 22 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> chó ý nh÷ng ®iÒu g×? Việc đọc sách còn cã ý nghÜa rÌn luyÖn tÝnh c¸ch, nh©n cách con người như thÕ nµo ? ë ®©y t¸c gi¶ cßn so s¸nh víi viÖc đánh trận, con hãy tìm đọc đoạn đó và cho biÕt c¸ch lËp luËn vÝ von cña t¸c gi¶ cã t¸c dông g× ? Sù hÊp dÉn cña v¨n bản đối với bạn đọc cßn ®­îc thÓ hiÖn ë những phương diện nµo ? Tõ bµi v¨n nµy con c¶m nhËn ®­îc néi dung g× ? H·y nhËn xÐt vÒ nghÖ thuËt lËp luËn cña Chu Quang TiÒm + Bè côc + C¸ch lËp luËn + Lêi v¨n. + §äc s¸ch cßn lµ c«ng viÖc rÌn luyÖn chuÈn bÞ cho tương lai. + Đọc sách là luyện tính cách học làm người. + Đọc sách giống như đánh trận  C¸ch nãi vÝ von, lËp luËn chÆt chÏ lµm t¨ng søc thuyÕt phục, làm cơ sở, tiêu đề cho việc lập luận ở phần sau. - Nội dung lời bàn và các lời bình vừa đạt lý vừa thấu t×nh. - Bè côc chÆt chÏ, hîp lý - C¸c ý kiÕn ®­îc dÉn d¾t rÊt tù nhiªn.. III – Tæng kÕt Đọc sách là con đường quan trọng để tích lũy kiến thức, cÇn kÕt hîp …. 4. Cñng cè : ......................................................................................................................... ......................................................................................................................... 5. DÆn dß : ChuÈn bÞ bµi : Khëi ng÷. 23 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> TiÕt : 93. Bµi. Khëi ng÷ A – Mục tiêu cần đạt. Gióp HS : - NhËn biÕt khëi ng÷, ph©n biÖt khëi ng÷ víi chñ ng÷ cña c©u. - Nhận biết công dụng của khởi ngữ là nêu đề tài của câu chứa nó. - Biết đặt những câu có khởi ngữ. B – Các hoạt động dạy và học. 1. ổn định 2. KiÓm tra s¸ch vë vµ bµi so¹n cña häc sinh. 3. Bµi míi Xác định thành phần chủ ngữ và vị ngữ của câu văn : Còn chị, chị công tác ở ®©y µ ?  C©u TiÕng ViÖt cã c¸c thµnh phÇn chÝnh lµ chñ ng÷, vÞ ng÷. Ngoµi ra cßn c¸c thành phần phụ là bổ ngữ hay định ngữ, bên cạnh đó còn các thành phần nêu đề tµi c©u nãi. §ã lµ khëi ng÷ cña c©u mµ ta häc trong bµi häc nµy ? Hoạt động Hoạt động cña thÇy cña trß Hoạt động 1. Tìm hiểu đặc ®iÓm vµ c«ng dông cña khëi ng÷ trong c©u. B¶ng phô : cã 3 vÝ dô s¸ch gi¸o khoa. a) Nghe gäi, con bÐ giËt m×nh, trßn m¾t nh×n. Nã ng¬ ng¸c, l¹ lïng. Cßn anh, anh kh«ng gh×m nổi xúc động b) Giµu, t«i còng giµu råi c) VÒ c¸c thÕ v¨n trong lÜnh vùc v¨n nghÖ, chóng ta cã thÓ tin ë tiÕng ta, kh«ng sî nã thiÕu giµu 24 Lop8.net. Nội dung cần đạt I. §Æc ®iÓm vµ vai trß cña khëi ng÷ trong c©u 1. T×m hiÓu vÝ dô a + b + c (SGK) 2. NhËn xÐt : a) Từ in đậm đứng trước chủ ngữ cã quan hÖ trùc tiÕp víi chñ ng÷, nêu lên đối tượng được nhắc đến trong c©u. b) – Vị trí : đứng trước chủ ngữ - T¸c dông : Quan hÖ gi¸n tiÕp với vị ngữ ở sau, nêu lên đặc điểm của đối tượng. c) VÞ trÝ : côm tõ “c¸c thÕ v¨n.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>