Giáo án Ngữ văn 8 - Tuần 24 - Trường THCS Quang Trung

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Tuần 24 Tiết 85 Ngày soạn: 12/ 02/ 2011 Ngày dạy: 15/ 02/ 2011 Văn bản : NGẮM TRĂNG , ĐI ĐƯỜNG - HỒ CHÍ MINHI. Mục tiêu cần đạt. Giúp HS nắm được : 1. Kiến thức : * Bài « Ngắm trăng » - Hiểu biết bước đầu về tác phẩm thơ chữ Hán của HCM. - Tâm hồn giàu cảm xúc trước vẻ đẹp thiên nhiên và phong thái HCM trong hoàn cảnh ngục tù. - Đặc điểm nghệ thuật của bài thơ. * Bài « Đi đường » - Tâm hồn giàu cảm xúc trước vẻ đẹp thiên nhiên và phong thái HCM trong hoàn cảnh thử thách trên đường. - Ý nghĩa khái quát mang tính triết lí của hình tượng con đường và con người vượt qua những chặng đường gian khó. - Vẻ đẹp của HCM ung dung , tự tại , chủ động trước mọi hoàn cảnh. - Sự khác nhau giữa văn bản chữ Hán và văn bản dịch bài thơ ( biết được giữa hai văn bản có sự khác nhau, mức độ hiểu sâu sắc về nguyên tác sẽ được bổ sung sau này ) 2. Kĩ năng - Đọc diễn cảm bản dịch của hai bài thơ « Ngắm trăng » và « Đi đường » - Phân tích được một số chi tiết nghệ thuật tiêu biểu của hai bài thơ II. Chuẩn bị. - Soạn bài - Phương tiện : sgk, tranh chân dung tác giả - Phương pháp dạy: tích hợp ( gợi mở , giảng bình, thảo luận nhóm) III. Lên lớp 1) Ổn định tổ chức 2) Kiểm tra bài cũ: ? Đọc thuộc lòng bài thơ : Tức cảnh Pắc Bó, nêu nội dung chính của bài thơ ? 3) Bài mới. Gv giới thiệu bài : NhËt kÝ trong tï lµ 1 tËp hîp c¶m høng tr÷ t×nh duy nhÊt cña Hå ChÝ Minh ®­îc người sáng tác khá liên tục trong chuỗi ngày bị tù đầy trong đó có bài thơ Ngắm trăng, Đi đường .... Hoạt động của thầy và trò. Phần ghi bảng. Hoạt động 1 : Hướng dẫn học sinh đọc, tìm hiểu văn bản « Ngắm trăng » HS đọc chú thích sgk ? Bài thơ sáng tác trong hoàn cảnh nào?Nằm trong tập thơ nào củaBác? ? Bài thơ sáng tác theo thể thơ nào? - Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt, viết bằng chữ Hán. - Giáo viên đọc 1 lần, gọi h/s đọc. I. Đọc hiểu văn bản A. “ Ngắm trăng” 1.Tác giả , tác phẩm Bài thơ trích trong tập thơ “ Nhật kí trong tù” Bác sáng tác trong giai đoạn bị bắt giam ở TQ. . 2/ Đọc- chú thích. 1 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Hoạt động 2 : Hướng dẫn học sinh phân tích 3/ Phân tích bài thơ « Ngắm trăng » 3.1 “ Ngắm trăng” ? Trong hai câu đầu em thấy Bác ngắm trăng a.Hai câu đầu: trong hoàn cảnh nào? - Ngục trung vô tửu diệc vô hoa ? Em có nhận xét gì về hoàn cảnh ngắm trăng -> Hoàn cảnh đặc biệt: trong tù, không rượu cũng của Bác ? Vì sao đó là một hoàn cảnh đặc biệt? - Vì nói chung người ta chỉ ngắm trăng khi không hoa. thảnh thơi, tâm hồn thư thái. Nhưng ở đây , HCM đã ngắm trăng trong tù , đang là 1 tù nhân bị đày đọa cực khổ. ? Tại sao Bác lại nhắc đến rượu và hoa khi đang ở trong tù như vậy? - Các thi nhân xưa khi gặp cảnh trăng đẹp, thường đem rượu uống trước hoa để thưởng trăng, có rượu có hoa thì sự thưởng trăng mới thú vị. ? Việc nhắc đến rượu và hoa ở đây có ý nghĩa gì ? - Bác đã quên đi thân phận tù đày và đón nhận ánh trăng với tư cách là một thi gia. GV dẫn: Mặc dù trong hoàn cảnh đặc biệt, thiếu - Đối thử lương tiêu nại nhược hà? thốn về vật chất như vậy song trước cảnh đẹp của đêm trăng tâm trạng của Bác ntn ở câu thơ thứ 2. ? Em hiểu câu 2 ntn? - “Đối thử lương tiêu nại nhược hà?” có nghĩa là -> Thiên nhiên: Đêm trăng rất đẹp, không biết Trước cảnh đẹp đêm nay biết làm thế nào? . làm sao => Câu hỏi tu từ : Xôn xang, bối rối ? Câu thơ sử dụng nghệ thuật gì ? Nghệ thuật trước cảnh trăng đẹp. đó cho thấy tâm trạng của Bác lúc này ntn? ? So sánh câu thơ dịch với câu thơ nguyên tác và nhận xét? - GV giảng : Câu thơ dịch đã làm mất đi cái xốn xang, bối rối được thể hiện ở lời tự hỏi “ nại nhược hà ?” ( biết làm thế nào) mà chính cái xốn xang, bối rối đó mới cho thấy tâm hồn nghệ sĩ rất nhạy cảm trước vẻ đẹp thiên nhiên của Bác Hồ. Dịch là “ khó hững hờ” thì lại cho thấy n/v trữ tình quá bình thản chứ ko rung động mạnh mẽ như câu thơ chữ Hán. ? Tại sao lại có tâm trạng như vậy? - Bác vốn là người rất yêu thiên nhiên, yêu trăng mà giờ đây đang ở trong tù thì làm hế nào để có được cuộc ngắm trăng thật sự. Vì vậy Bác càng bối rối , day dứt. GV : Các nhà thơ xưa ngắm trăng phải có rượu. 2 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> và hoa nhưng Bác đang trong hoàn cảnh tù -> Một tâm hồn rất nghệ sĩ, đặc biệt yêu thiên ngục, lại thiếu mọi thứ mà vẫn xúc động, bối rối nhiên, ánh trăng trước trăng đẹp, qua đó khẳng định điều gì ở Bác ? GV. Sau giây phút bối rối trước vẻ đẹp của đêm b.Hai câu tiếp trăng Bác đã có hành động gì – tìm hiểu 2 câu cuối. - Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt Nguyệt tòng song khích khán thi gia Hs đọc 2 câu cuối. ? Hai câu cuối có nghĩa ntn? ? Trong 2 câu cuối, sự sắp xếp vị trí các từ “ nhân” (và thi gia ) , song, nguyệt ( và minh nguyệt ) có gì đáng chú ý? - Ở mỗi câu, chữ chỉ người ( nhân, thi gia) và chữ chỉ trăng ( nguyệt) đặt ở hai đầu, ở giữa là cửa nhà tù ( song). Như vậy giữa người và trăng có 1 khoảng cách là song sắt nhà tù. ? Nghệ thuật được sử dụng ở đây là gì? Giá trị => Cấu trúc đăng đối, nghệ thuật nhân hoá : Giữa của nó cho thấy mối quan hệ giữa con người và con người và ánh trăng đã trở nên gần gũi, giao ánh trăng lúc này ntn? hòa, gắn bó như đôi bạn tri kỉ.. Gv: Nhân (trong ngục) _ Nguyệt (ngoài trời) hai hoàn cảnh hoàn toàn khác nhau – nhân thả hồn vượt ra ngoài song sắt nhà tù để giao hoà cùng trăng, sự vựot ngục về tinh thần -Nguyệt – thi gia: ánh trăng cũng đồng cảm với con người tìm vào trong nhà lao cùng say sưa nhìn ngắm nhau ? Việc ngắm trăng của Bác cho thấy tâm hồn của Người ra sao? _ Mặc cho cảnh tù ngục tối tăm muôn vàn vất vả người tù vẫn hướng ra ánh sáng ,tìm đến tự do, khoáng đạt ? Đọc một số câu thơ của Bác và của các nhà thơ khác viết về trăng ? ? Nhận xét về hình ảnh trăng trong thơ Bác ? ? Qua bài thơ này em thấy Bác Hồ hiện ra ntn? - Bác hiện ra là một người yêu thiên nhiên say đắm, phong thái ung dung ngay cả trong hoàn cảnh tù ngục. ? Nêu nét nội dung và nghệ thuật chính của bài thơ ? HS đọc ghi nhớ sgk * Ghi nhớ ( sgk) Hoạt động 3 : Hướng dẫn học sinh tự học bài B. Hướng dẫn tự học bài thơ : “ Đi đường” thơ « Đi đường » . 1. Đọc, hoàn cảnh sáng tác, chú thích.. 3 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> HS đọc bài thơ ? Bài thơ được sáng tác trong hoàn cảnh nào ? Gv đọc lại 2 câu đầu. ? 2 câu thơ đầu nói về điều gì ? - Nỗi gian lao của người đi đường ? Đi đường khó khăn, gian lao ntn ? - Vừa đi hết lớp núi này thì lại gặp lớp núi khác, cứ thế khó khăn chồng chất, bất tận. ? Ở đây tác giả sử dụng nghệ thuật gì ? Nghệ thuật đó thể hiện điều gì ?. 2. Phân tích a. Hai câu đầu Tẩu lộ tài tri tẩu lộ nan Trùng san chi ngoại hựu trùng san. -> Điệp ngữ: Làm nổi bật cái vất vả, khó khăn chồng chất, liên tiếp mà người tù phải trải qua.. ? Trước khó khăn đó người tù có vượt qua được b. Hai câu cuối không ? Câu thơ nào thể hiện điều đó ? Trùng san đăng đáo cao phong hậu Vạn lí dư đồ cố miện gian. ? Hai câu cuối ngoài ý nghĩa miêu tả còn ngụ ý => Con đường đời, con đường cách mạng không gì nữa không ? bằng phẳng mà chồng chất chông gai nhưng nếu ta kiên trì vượt qua sẽ được hưởng hạnh phúc. ? Như vậy bài thơ có mấy lớp nghĩa ? ? Nêu nội dung ý nghĩa của bài thơ ? * Ghi nhớ ( sgk) HS đọc ghi nhớ sgk Hoạt động 4: Hướng dẫn học sinh tổng kết. II. Tổng kết ? Theo em 2 bài thơ ‘ Ngắm trăng » và « Đi đường » đã cho thấy những vẻ đẹp nào trong tâm hồn Hồ Chí Minh ? HS thảo luận nhóm - Tâm hồn giàu cảm xúc trước vẻ đẹp thiên nhiên và phong thái HCM trong hoàn cảnh ngục tù, trong hoàn cảnh thử thách trên đường. - Vẻ đẹp của HCM ung dung , tự tại , chủ động trước mọi hoàn cảnh. ? Tóm tắt giá trị nội dung và nghệ thuật của từng bài thơ ? HS đọc lại 2 ghi nhớ sgk. 4.Củng cố Gv khái quát nội dung bài học 5. Dặn dò -Nhà phê bình văn học Hoài thanh có nhận xét :” Thơ Bác đầy ánh trăng” em hãy tìm một số bài thơ khác của Bác cũng nói về ánh trăng để làm sáng tỏ nhận định trên? - Học thuộc lòng 2 bài thơ, nắm nội dung chính của bài thơ. - Chuẩn bị bài “ Câu cảm thán”. ---------------------------------------------------------------------. 4 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Tuần 22 Tiết 86 Ngày soạn: 12/ 02/ 2011 Ngày dạy: 17/ 02/ 2011 Tiếng Việt: CÂU CẢM THÁN. I. Mục tiêu cần đạt. Giúp HS nắm được : 1. Kiến thức - Đặc điểm hình thức của câu cảm thán. - Chức năng của câu cảm thán. 2. Kĩ năng - Nhận biết câu cảm thán trong các văn bản - Sử dụng câu cảm thán phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp II. Chuẩn bị. - Soạn bài - Phương tiện : sgk, bảng phụ - Phương pháp : phân tích ngôn ngữ, đàm thoại, thảo luận nhóm III. Lên lớp 1) Ổn định tổ chức: 2) Kiểm tra bài cũ: - Thế nào là câu cầu khiến? Lấy ví dụ . 3) Bài mới.: Hoạt động của thầy và trò Phần ghi bảng Hoạt động 1: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu đặc điểm hình thức và chức năng. Gọi h/s đọc ví dụ sgk. ?Trong những đoạn trích trên câu nào là câu cảm thán? ? Đặc điểm hình thức nào cho ta biết đó là câu cảm thán? -Có từ ngữ cảm thán: Hỡi ơi, than ôi!. ?Câu cảm thán dùng để làm gì? ? Nhận xét gì về dấu câu kết thúc câu cảm thán ? ? Khi viết đơn , biên bản, hợp đồng hay trình bày kết quả giải 1 bài toán có thể dùng câu cảm thán không ? Vì sao? ? Nêu đặc điểm hình thức và chức năng của câu cảm thán ?. HS đọc ghi nhớ sgk. I. Đặc điểm hình thức và chức năng: 1. Ví dụ: a. Hỡi ơi Lão Hạc ! -> có từ ngữ cảm thán “ hỡi ơi” , kết thúc bằng dấu ! b, Than ôi ! Thời oanh liệt nay còn đâu? -> có từ ngữ cảm thán “Than ôi”,kết thúc bằng dấu (!). 2. Kết luận: - Câu cảm thán là những câu có từ ngữ cảm thán : Ôi , than ôi, trời ơi, hỡi ơi, thay, biết bao, xiết bao, biết chừng nào, … Dùng bộc lộ trực tiếp cảm xúc của người nói ( viết),xuất hiện trong ngôn ngữ hàng ngày và văn chương. - Khi viết, câu cảm thán thường kết thúc bằng dấu chấm than.. 5 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Hoạt động 2 : Hướng dẫn học sinh luyện tập. ? Đọc và nêu yêu cầu bài tập ? - Thảo luận nhóm - Trình bày trước lớp. II. Luyện tập 1.Có những câu cảm thán:- Than ôi! ; Lo thay !; Nguy thay !; Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi.; Chao ôi , có biết đâu rằng……. 2. Tất cả là những câu bộc lộ tình cảm , cảm xúc nhưng không có câu nào là câu cảm thán vì nó không chứa từ cảm thán. 4.Củng cố : Gv khái quát nội dung bài học 5. Dặn dò: - Gv hệ thống bài - Hướng dẫn HS học bài , làm các bài tập còn lại - Tiết sau “ Viết bài tập làm văn số 5”. -----------------------------------------------------------------------. Tuần 24 Tiết 87, 88. 6 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Ngày soạn:12/ 02/ 2011 Ngày dạy: 18/ 02/ 2011 VIẾT BÀI TẬP LÀM VĂN SỐ 5 ( Làm tại lớp) I.Mục tiêu cần đạt Giúp học sinh: - Củng cố kiến thức đã học về văn thuyết minh để vận dụng vào làm một đề bài cụ thể. - Rèn luện kĩ năng làm bài văn thuyết minh. - Tự đánh giá chính xác hơn trình độ tập làm văn của bản thân để có phương hướng phấn đấu , phát huy ưu điểm, khắc phục khuyết điểm. II. Chuẩn bị - Thầy : Ra đề kiểm tra phù hợp với học sinh, xây dựng đáp án- biểu điểm rõ ràng. - Trò: Ôn lại các kiến thức về văn thuyết minh, giấy kiểm tra. III. Lên lớp 1.Ổn định tổ chức 2.Kiểm tra bài 3.Bài mới: Hoạt động 1: Chép đề - Gv chép đề lên bảng - Học sinh chép đề vào giấy kiểm tra Đề bài: Đề : Thuyết minh về một văn bản ( văn bản báo cáo…) Hoạt đông 2: Gv hướng dẫn học sinh làm bài - Yêu cầu: + Đọc kĩ đề , xác định đúng yêu cầu của đề. + Lập dàn bài ra nháp và dựa vào dàn bài để viết bài văn hoàn chỉnh + Trình bày theo bố cục 3 phần rõ ràng, đúng chỉnh tả, có sự liên kết , mạch lạc giữa các câu văn, đoạn văn. Hoạt động 3: Học sinh làm bài Gv quan sát học sinh làm bài, xử lí các trường hợp vi phạm ( nếu có) Hoạt động 4: Thu bài 4. Củng cố Gv nhận xét thái độ làm bài của học sinh trong 2 tiết kiểm tra, uốn nắn kịp thời những hành vi không nghiêm túc khi làm bài (nếu có) 5.Dặn dò - Xem lại đề bài , ôn lại kiến thức về văn thuyết minh - Chuẩn bị bài “ Câu trần thuật”. ---------------------------------------------------------. 7 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> 8 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span>