Giáo án Sinh học 12 - Tiết 41: Các đặc trưng cơ bản của quần thể sinh vật - Nguyễn Kim Hoa

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Gi¸o ¸n sè 41 – Sinh häc 12 Gi¸o ¸n sè: 41 Các đặc trưng cơ bản của quần thể sinh vật Ngµy so¹n:. /. /. Ngµy gi¶ng: /. /. A – ChuÈn bÞ bµi gi¶ng: I – Môc tiªu bµi häc: Sau khi häc xong bµi, HS cÇn 1) VÒ kiÕn thøc: - Nêu được khái niệm kích thước quần thể, những yếu tố ảnh hưởng tới kích thước quần thể - Thế nào là tăng trưởng quần thể, lấy ví dụ minh hoạ 2 kiểu tăng trưởng quÇn thÓ 2) Kü n¨ng: - Phân tích, đề xuất các biện pháp bảo vệ quần thể góp phần bảo vệ môi trường 3) Thái độ: - Nhận thức đúng đắn về môi trường sống quanh ta và ý thức bảo vệ môi trường sống và các nhân tố sinh học, bảo vệ sự cân bằng sinh thái. - Nhận thức đúng về chính sách dân số và kế hoạch hoá gia đình II – ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn 1– Tµi liÖu: 1. Sinh häc 12 – s¸ch gi¸o viªn. 2. Gi¸o tr×nh Sinh th¸i häc – Vò Trung T¹ng 2– ThiÕt bÞ d¹y häc: - Gi¸o ¸n ®iÖn tö, phßng m¸y chiÕu (nÕu cã). - Tranh phãng to h×nh SGK vµ c¸c tµi liÖu liªn quan III – Träng t©m bµi häc: - Khái niệm về kích thước quần thể, kích thước tối thiểu, kích thước tối đa - ảnh hưởng của 4 yếu tố: mức độ sinh sản, tử vong, xuất cư, nhập cư. - Phân biệt 2 kiểu đường cong sinh trưởng của quần thể - Mức độ tăng dân số của quần thể người hiện nay. IV – Phương pháp: - Trùc quan, ph¸t vÊn, th¶o luËn, gîi më. B – TiÕn tr×nh bµi gi¶ng: I – Më ®Çu: 1. ổn định tổ chức – Kiểm tra sỹ số lớp 2. Kiểm tra bài cũ: - Các đặc trưng cơ bản về cấu trúc dân số của quần thể sinh vËt. LÊy ®­îc vÝ dô minh häa. - ý nghĩa của việc nghiên cứu các đặc trưng cơ bản của quần thể trong thực tế sản xuất, đời sống. II – Vào bài mới : GV đặt vấn đề “:…” (GV giới thiệu về các đặc trưng cơ bản của quần thể). NguyÔn Kim Hoa. 1 Lop12.net. THPT Ng« QuyÒn.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Gi¸o ¸n sè 41 – Sinh häc 12. Néi dung kiÕn thøc I – Kích thước của quần thể sinh vật 1) KN: - Là số lượng các cá thể (hoặc khối lượng hoặc năng lượng tích luỹ trong các cá thÓ) ph©n bè trong kho¶ng kh«ng gian cña quÇn thÓ. - Trong giới hạn, kích thước quần thể dao động: giá trị tối thiểu  giá trị tối đa. + Kích thước tối thiểu: Số lượng cá thể ít nhất mà quần thể cần có để duy trì và phát triển có thể đạt được + Kích thước tối đa: Giới hạn lớn nhất về số lượng mà quần thể có thể đạt được, phï hîp víi kh¶ n¨ng cung cÊp nguån sống của môi trường. 2) Những nhân tố ảnh hưởng đến kích thước quần thể Phô thuéc vµo 4 nh©n tè: a/ Mức độ sinh sản của quần thể - Lµ sè c¸ thÓ míi do quÇn thÓ sinh ra trong 1 khoảng thời gian nhất định - Phô thuéc: søc sinh s¶n cña c¸ thÓ c¸i (SL trøng, con non trong 1 løa, sè løa cña 1 cá thể, tuổi trưởng thành sinh dục của cá thể), tỷ lệ ♂/♀, tác động của các nhâ tè sinh th¸i b/ Mức độ tử vong - SL c¸ thÓ cña quÇn thÓ bÞ chÕt trong 1 đơn vị thời gian (vì già hoặc các nguyên nh©n ST kh¸c) - Phô thuéc vµo tr¹ng th¸i quÇn thÓ & c¸c điều kiện môi trường. c/ Ph¸t t¸n c¸ thÓ - ThÓ hiÖn qua sù xuÊt c­ vµ nhËp c­ cña c¸c c¸ thÓ trong quÇn thÓ. - Sù nhËp c­: 1 sè c¸ thÓ n»m ngoµi quÇn thÓ chuyÓn tíi sèng trong quÇn thÓ + Khi ®iÒu kiÖn sèng thuËn lîi, sù nhËp cư ít gây ảnh hưởng tới quần thể. - Sù xuÊt c­: 1 sè c¸ thÓ rêi bá quÇn thÓ hiÖn t¹i chuyÓn sang sèng ë quÇn thÓ   Kích thước quần thể bởi CTTQ : Nt = No + B – D + I – E NguyÔn Kim Hoa. Hoạt động của thầy và trò * Hoạt động 1: Tìm hiểu về kích thước của quần thể sinh vật * GV yªu cÇu HS nghiªn cøu sgk - Kích thước quần thể là gì? Kích thước quần thể thay đổi như thế nào? + HS:… - Thế nào là kích thước tối thiểu? Kích thước tối đa? + HS:… * GV tÝch hîp néi dung BVMT: Giíi hạn số lượng cá thể của quần thể phù hîp víi kh¶ n¨ng cung cÊp nguån sống của môi trường - Kích thước quần thể chịu sự chi phối cña nh÷ng nh©n tè nµo? + HS: Cã 4 nh©n tè - Thế nào là mức độ sinh sản của quần thể? Mức độ sinh sản phụ thuộc vào nh÷ng yÕu tè nµo? + HS:…. - Mức độ tử vong của quần thể là gì? Mức độ tử vong phụ thuộc vào những yÕu tè nµo? + HS:… - Sù ph¸t t¸n cña c¸c c¸ thÓ cña quÇn thÓ ®­îc thÓ hiÖn qua ®iÒu g×? + HS: Sù nhËp c­, xuÊt c­. - Sù nhËp c­ lµ g× ? Khi nµo th× sù nhập cư ít gây ảnh hưởng đến quần thể + HS :… - Sù xuÊt c­ lµ g× ? + HS :… - Vậy, CTTQ về kích thước của quần thÓ lµ g× ? * GV ®­a ra CTTQ vµ yªu cÇu HS gi¶i. 2 Lop12.net. THPT Ng« QuyÒn.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Gi¸o ¸n sè 41 – Sinh häc 12 Trong đó: Nt & No là số cá thể ở thời ®iÓm hiÖn t¹i vµ ban ®Çu - B: Møc sinh s¶n; D: Møc tö vong; I: Møc nhËp c­; E – Møc xuÊt c­. II – Tăng trưởng của quần thể sinh vật 1) Khi điều kiện môi trường không bị giíi h¹n (theo lý thuyÕt) - Quần thể tăng trưởng theo tiềm năng sinh häc - Đường cong tăng trưởng có hình chữ J 2) Khi điều kiện môi trường bị giới hạn (thùc tÕ) - Đường cong sinh trưởng có hình chữ S. thÝch ý nghÜa cña c¸c ký hiÖu viÕt t¾t dựa trên kiến thức đã học * Hoạt động 2: Tìm hiểu về tăng trưởng của quần thể sinh vật * GV yªu cÇu HS nghiªn cøu SGK vµ rút ra sự sinh trưởng của QT theo lý thuyÕt vµ theo thùc tÕ. + HS: thùc hiÖn yªu cÇu cña *) Thùc hiÖn c©u lÖnh – SGK- 168 - GV ®­a ra c¸c VD chøng minh - Cung cÊp th«ng tin n©ng cao cho HS kh¸ - giái (sgv) * Hoạt động 3: Tìm hiểu về tăng trưởng của quần thể Người * GV cho HS nghiªn cøu SGK vµ thùc hiÖn c©u lÖnh – 169 * GV ph¸t vÊn: - Bïng næ d©n sè lµ g×? T¹i sao x· héi loài người lại xảy ra các thời kỳ bùng næ d©n sè? + HS… - HËu qu¶ cña bïng næ d©n sè? C¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ bïng næ d©n sè hiÖn nay? + HS:… * GV ®­a ra c¸c dÉn chøng vÒ bïng næ d©n sè (sgv) * GV tÝch hîp néi dung GD BVMT. III – Tăng trưởng của quần thể Người - Bïng næ d©n sè lµ: sù gia t¨ng d©n sè một cách đột ngột trong một thời gian tương đối ngắn lịch sử phát triển loài người + Loài người đã trải qua nhiều lần bùng næ d©n sè + Lµ kÕt qu¶ cña sù tiÕn bé vÒ kh¶ n¨ng lao động SX, chế ngự thiên nhiên và phát triÓn v¨n ho¸. - Hậu quả của bùng nổ DS: ảnh hưởng nhiều mặt đến chất lượng cuộc sống - C¸c biÖn ph¸p chñ yÕu thùc hiÖn kiÓm so¸t kinh tÕ + Thùc hiÖn KHHG§ + Ph©n bè d©n c­ hîp lý + Tuyªn truyÒn GD DS III. Cñng cè: - Nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m, cÇn nhí cña bµi - §äc phÇn ghi nhí. - Tr¶ lêi c©u hái: * C©u lÖnh – sgk – 168 - Do SL c¸ thÓ cña quÇn thÓ t¨ng nhanh, khai th¸c ngµy cµng nhiÒu nguån sống từ môi trường, dẫn đến sự thiếu hụt nguồn sống. Quần thể trở nên thiếu TĂ, nơi ở ngày càng chật chội, chất thải ngày 1 nhiều,…dẫn đến dịch bệnh, sự cạnh tranh gi÷a c¸c c¸ thÓ tranh giµnh nhau T¡, n¬i ë ngµy cµng trë nªn gay g¾t. Trong điều kiện sống ngày càng khó khăn đó, sức sinh sản của quần thể giảm dần và mức độ tử vong tăng lên, từ đó quần thể tiến tới giai đoạn ổn định trên đường cong tăng trưởng thực tế. * C©u lÖnh – sgk – 169 - Quan sát đồ thị tăng trưởng dân số trên thế giới cho thấy : NguyÔn Kim Hoa. 3 Lop12.net. THPT Ng« QuyÒn.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Gi¸o ¸n sè 41 – Sinh häc 12 + Trong lịch sử phát triển, dâ0n số thế giới tăng dần từ hàng ngàn năm trước công nguyªn + Sau CN, mÆc dï gÆp nhiÒu thiªn tai, chiÕn tranh nh­ng d©n sè thÕ giíi t¨ng nhanh chãng. Bïng næ d©n sè thÕ giíi xuÊt hiÖn m¹nh mÏ tõ ®Çu thÕ kû XVIII  CTTG II (1945) (Dân số thế giới đạt 1 tỷ nguời vào 1830, tăng gấp đôi lên 2 tỷ vào năm 1930 vµ kho¶ng 2,5 tû vµo 1945). §©y lµ thêi kú ph¸t triÓn x· héi c«ng nghiÖp, h×nh thµnh c¸c khu c«ng nghiÖp vµ c¸c thµnh phè lín + Dân số tăng nhanh nhất là thời kỳ sau CTTG II (đạt 5 tỷ người vào 1987 và 6 tỷ vào năm 2000). Vào thời kỳ này, loài người đạt được nhiều thành tựu khoa học lớn, các ngành khoa học cơ khí hoá, tự động hoá…phát triển mạnh mẽ làm giảm sức lao động của con người. IV. DÆn dß: - Tr¶ lêi tiÕp c©u hái Trang 165 - SGK. - Đọc trước bài “Các đặc trưng cơ bản của quần thể sinh vật” Ngµy th¸ng n¨m 200 Ký duyÖt cña TTCM. V. Rót kinh nghiÖm bµi gi¶ng: ………………………………………………………………………………………. ……………..………………………………………………………………………... ….………………………...…………………………………………………………. ..…….…………………………………...…………………………………………... ….………………………...………………………………………………………….. NguyÔn Kim Hoa. 4 Lop12.net. THPT Ng« QuyÒn.

<span class='text_page_counter'>(5)</span>