Giáo án môn Ngữ văn lớp 11

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TiÕt 33+34. Ngµy so¹n : Ngµy gi¶ng :. Bµi ViÕt Sè 3 A. Môc tiªu bµi häc:. - KiÕn thøc: Gióp häc sinh: + Cñng cè kiÕn thøc vÒ thµnh ng÷, ®iÓn cè. + KiÕn thøc bµi V¨n tÕ nghÜa sÜ CÇn Giuéc (PhÇn thÝch thùc). - KÜ n¨ng: vËn dông thµnh th¹o thao t¸c lËp luËn ph©n tÝch vµ thao t¸c lËp luËn so s¸nh vµo bµi v¨n nghÞ luËn v¨n häc. B. Phương tiện dạy học: - GV: SGK, SGV, Gi¸o ¸n... - HS: GiÊy kiÓm tra. C. c¸ch thøc tiÕn hµnh: Giáo viên đọc đề bài kiểm tra, học sinh làm bài. D. TiÕn tr×nh d¹y häc: I- ổn định tổ chức: II- KiÓm tra bµi cò: KiÓm tra nhanh viÖc chuÈn bÞ giÊy kiÓm tra cña HS. III- Bµi míi: I. §Ò bµi:. Câu 1. Viết đoạn văn từ 5 đến 7 câu (chủ đề tự chọn) trong đó sử dụng thành ng÷, ®iÓn cè? C©u 2. Ph©n tÝch phÇn ThÝch thùc trong V¨n tÕ nghÜa sÜ CÇn Giuéc cña NguyÔn Đình Chiểu để làm sáng tỏ nhận định sau: “Lần đầu tiên, người nông dân trở thành hình tượng trung tâm của một tác phẩm văn học viết với những nét đẹp chân thực, gi¶n dÞ, hµo hïng.” II. Hướng dẫn tìm hiểu đề, đáp án, lập dàn ý:. 1. Tìm hiểu đề: C©u 1: ViÕt ®o¹n v¨n vËn dông thµnh ng÷, ®iÓn cè. C©u 2: - Yêu cầu về nội dung: Làm sáng tỏ nhận định “Lần đầu tiên, người nông dân trở thành hình tượng trung tâm của một tác phẩm văn học viết với những nét đẹp chân thùc, gi¶n dÞ, hµo hïng.” - Yªu cÇu vÒ thao t¸c: LËp luËn ph©n tÝch, LËp luËn chøng minh. - Yªu cÇu ph¹m vi dÉn chøng: PhÇn ThÝch thùc cña bµi V¨n tÕ nghÜa sÜ CÇn Giuéc. 2. §¸p ¸n, lËp dµn ý: C©u 1: - Hình thức: Một đoạn liền mạch 5 đến 7 câu. - KiÕn thøc: VËn dông thµnh ng÷, ®iÓn cè. (G¹ch ch©n hoÆc nªu cô thÓ) C©u 2: a. Më bµi: - Giíi thiÖu t¸c gi¶, t¸c phÈm, ®o¹n trÝch. 128 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> - Nêu vấn đề. b. Thân bài: Lần lượt trình bày các luận điểm và các luận cứ làm sáng tỏ cho từng luËn ®iÓm. - Lai lÞch vµ hoµn c¶nh sinh sèng: + Lai lịch: cui cút, toan lo nghèo khó -> người nông dân nghèo, chất phác. + Hoàn cảnh sinh sống: chỉ quen việc cuốc, cày, cấy. -> người dân nghèo, lam lũ, hiền lành. Gợi niềm thương cảm.  Nhấn mạnh gốc gác nông dân của người nghĩa sĩ. Với NĐC người anh hùng có thể từ những người nông dân bình thường lam lũ trong cuộc sống. - Tâm lí người nông dân khi giặc đến: Chờ đợi mòn mỏi tin tức triều đình. -> ý thức trách nhiệm, tinh thần xả thân vì nước của người nông dân. - Hình ảnh người nông dân trong trận công đồn: + Điều kiện chiến đấu: thô sơ, lạc hậu, thiếu thốn nhưng có lòng mến nghĩa. + Trong trËn chiÕn: “ Chi nhäc quan qu¶n giãng trèng k×,…ch¼ng cã.” “ Đạp rào lướt tới… Xô cửa xông vào...” NT: tương phản, dùng động từ mạnh với mật độ cao... -> thể hiện khí thế bão táp, khẩn trương, sôi nổi, người nghĩa sĩ đã làm chủ trận chiến. - So sánh với hình tượng người nghĩa sĩ trong một số tác phẩm khác: Hịch tướng sĩ của TQT, Bình Ngô đại cáo của NT… => Đây là lần đầu tiên người nông dân chiến đấu xuất hiện với vẻ đầy dũng khí hiên ngang trong văn học, mặc dù lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc ta đã khẳng định công lao to lớn của người dân chân lấm tay bùn. c. KÕt bµi: Khái quát lại vấn đề: Có thể nói phần Thích thực tái hiện chân thực hình ảnh người nông dân - nghĩa sĩ, từ cuộc đời lao dộng vất vả, tủi cực đến giây phút vươn mình trở thành dũng sĩ, đánh giặc và lập chiến công. III. BiÓu ®iÓm: C©u 1: (3 ®iÓm) - Đáp ứng đầy đủ các yêu cầu trên được 3 điểm. - NÕu häc sinh viÕt thµnh hai ®o¹n chØ cho tèi ®a 1,5 ®iÓm. - NÕu viÕt thµnh nhiÒu ®o¹n th× kh«ng cho ®iÓm. C©u 2: - Điểm 6 - 7: Đáp ứng đầy đủ, sâu sắc các yêu cầu trên. Văn lưu loát, có cảm xóc. Tr×nh bµy s¹ch, bè côc râ rµng hîp lÝ. - Điểm 4 - 5: Đáp ứng tương đối đầy đủ các yêu cầu trên. Diễn đạt trôi chảy, có thể mắc một số lỗi về câu chữ nhưng không đáng kể. - Điểm 2 - 3: Đáp ứng được nội dung song chưa thật sâu sắc, hoặc đáp ứng được một nửa nội dung nhưng các ý phải chặt chẽ. Diễn đạt mắc khoảng 5 lỗi. - Điểm 1: Diễn đạt kém, hoặc không hiểu yêu cầu đề. Trình bày cẩu thả, mắc nhiều lỗi câu từ. Nếu lạc đề có thể cho 1 điểm. IV. NhËn xÐt giê viÕt bµi vµ dÆn dß HS chuÈn bÞ bµi míi:. 129 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> TiÕt 38+39. Ngµy so¹n : Ngµy gi¶ng :. --§äc thªm : Cha Con nghÜa nÆng. --- Th¹ch Lam. A. Môc tiªu bµi häc:. - KiÕn thøc: Gióp häc sinh: + Cảm nhận được tình cảm xót thương của Thạch Lam đối với những người phải sống nghèo khổ, quẩn quanh và sự cảm thông, trân trọng của nhà văn trước mong ước của họ về một cuộc sống tươi sáng hơn. + Thấy được một vài nét độc đáo trong bút pháp nghệ thuật của Thạch Lam qua truyện ngắn trữ tình Hai đứa trẻ. - Kĩ năng: Rèn kĩ năng miêu tả, quan sát cảnh vật cũng như con người. - Thái độ: Xót thương, cảm thông, trân trọng đối với những kiếp người nhỏ bé, quÈn quanh, nghÌo khæ. + Nội dung chính của văn bản đọc thêm : Tình cha – con sâu năngh nghĩa t×nh... B. Phương tiện dạy học: - GV: SGK, SGV, ThiÕt kÕ bµi gi¶ng, Giíi thiÖu gi¸o ¸n... - HS: SGK, Vë so¹n, T­ liÖu tham kh¶o (nÕu cã),... C.c¸ch thøc tiÕn hµnh: Giáo viên tổ chức giờ học kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo, gợi mở, đặt câu hỏi, trao đổi thảo luận. D. TiÕn tr×nh d¹y häc: I- ổn định tổ chức: II- KiÓm tra bµi cò: ? Gi¸o viªn kiÓm tra vë so¹n cña häc sinh. ? Văn học hiện đại Việt Nam 1930 - 1945 có mấy xu hướng? Đó là những xu hướng nào? Nêu đặc trưng của xu hướng lãng mạn? Gợi ý: VHVN hiện đại 30 - 45 phân hoá thành nhiều xu hướng, bao trùm hơn cả là xu hướng lãng mạn và xu hướng hiện thực phê phán. Xu hướng lãng mạn: thiên về biểu hiện cái tôi nội cảm, khát vọng, ước mơ của con người.. III- Bµi míi: 130 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Hoạt động của thầy và trò. Hoạt động 1: HD tìm hiểu chung. ? C¨n cø vµo bµi so¹n vµ TiÓu dÉn SGK, em h·y giíi thiÖu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ nhµ v¨n Th¹ch Lam? GV më réng: + Kiến thức về quê hương -> ko gian nghÖ thuËt, trë ®i trë l¹i trong s¸ng t¸c cña «ng. + KiÕn thøc vÒ nhãm Tù lùc v¨n ®oµn. NTu©n “Xóc c¶m cña nhµ v¨n Thạch Lam thường bắt nguồn và nảy nở lên từ những chân cảm đối với những con người ở tầng lớp nghÌo…TL lµ nhµ v¨n quÝ mÕn cuộc sống, trân trọng trước sự sống của mọi người xung quanh”. ? Tuy lµ thµnh viªn cña TLV§ nh­ng s¸ng t¸c cña TL cã g× ®b? (? C¶m høng cña c¸c thµnh viªn trong TLVĐ thường là gì? Sáng t¸c vÒ tÇng líp tiÓu t­ s¶n.) ? Sở trường của TL trong sáng tác là thể loại gì? Có gì đặc biệt? ? Nªu xuÊt xø t¸c phÈm? SGK.. Nội dung cần đạt I- T×m hiÓu chung:. 1. T¸c gi¶: (1910 – 1942) a. Cuộc đời: - Xuất thân: gđ công chức nghèo, đông con. (được học hành đến nơi đến chốn, em của NhÊt Linh vµ Hoµng §¹o). - Tuổi thơ: sống ở Cẩm Giàng - Hải Dương.. b. S¸ng t¸c: - Lµ thµnh viªn Tù lùc v¨n ®oµn: s¸ng t¸c gÇn víi hiÖn thùc. - TruyÖn ng¾n: kh«ng cã cèt truyÖn: tÝnh tr÷ t×nh. - Mét sè t¸c phÈm tiªu biÓu: SGK. 2. T¸c phÈm: - Rút từ tập “Nắng trong vườn” 1938. - Tiªu biÓu cho phong c¸ch nghÖ thuËt cña truyÖn ng¾n TL.. - GV hướng dẫn cách đọc. 3. §äc - chó thÝch: - §äc mét sè ®o¹n tiªu biÓu. ( - §äc râ rµng, diÔn c¶m. ? Em hiÓu mét sè chó thÝch: TiÕng + §o¹n 1: TiÕng trèng thu kh«ng... giê trèng thu kh«ng, trèng cÇm canh, kh¾c cña ngµy tµn. đèn ghi? + Đoạn 2: Trời đã bắt đầu đêm,... đến kia råi. + §o¹n 3: Trèng cÇm canh...vµ ®Çy bãng Hoạt động 2 : HD tìm hiểu văn tối.) b¶n . II- T×m hiÓu v¨n b¶n:. 1.Bè côc: 3 phÇn: ? Bøc tranh thiªn nhiªn phè huyÖn - p1: Phè huyÖn lóc hoµng h«n. lúc hoàng hôn được nhà văn khắc - p2: Phố huyện về đêm. hoạ qua các chi tiết nào? (âm - p3: Cảnh chuyến tàu đêm đi qua phố huyện. thanh, h×nh ¶nh, ®­êng nÐt, mµu s¾c?) - GV b×nh: §o¹n v¨n më ®Çu 2. Ph©n tÝch: chính là bằng chứng để thấy rằng: a. Phè huyÖn lóc hoµng h«n: “Văn của TL thường hiếm khi thừa * C¶nh vËt: 131 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> lêi, thõa ch÷ ko cÇu k× kiÓu c¸ch, nh­ng võa giµu h×nh ¶nh vµ nh¹c ®iÖu, l¹i võa uyÓn chuyÓn tinh tÕ.” (Vò Ngäc Phan). Nã ko nh÷ng cho người đọc thấy cảnh mà điều quan träng h¬n lµ kh¬i gîi ë hä t×nh cảm, xúc cảm đối với cảnh đẹp. ? Sau bøc tranh thiªn nhiªn th¬ mộng đó, c/s con người được hiện lªn nh­ thÕ nµo? Em cã nhËn xÐt gì về đời sống nơi phố huyện?. - H/a: Phương tây đỏ rực, đám mây ánh hồng, đám mây đen lại. - §­êng nÐt:D·y tre lµng c¾t h×nh râ rÖt trªn nÒn trêi. - ¢m thanh: TiÕng trèng thu kh«ng, tiÕng Õch nhái ngoài đồng ruộng, tiếng muỗi vo ve. Nh÷ng c©u v¨n ªm dÞu, giµu h/a, uyÓn chuyển tinh tế. -> Một bức hoạ đồng quê quen thuéc, gÇn gòi. Mét bøc tranh quª b×nh dÞ mµ ko kÐm phÇn th¬ méng.. ? Trước cảnh ngày tàn nơi phố huyÖn, Liªn cã t©m tr¹ng nh­ thÕ nào? Hãy tìm những chi tiết minh - Cảnh chợ tàn: người về hết, chỉ còn rác rưởi, ho¹? vỏ thị, vỏ bưởi, mấy đứa trẻ con nhà nghèo đi l¹i t×m tßi Sự nghèo đói khó khăn, tiêu điều dến thảm h¹i cña phè huyÖn. * Con người: ? Em có cảm nhận gì về đời sống - Liên: và vẻ đẹp tâm hồn của Liên? + “Lòng buồn man mác trước thời khắc của ngµy tµn”. + “Cảm nhận mùi riêng của đất, của quê GV giảng: Liên là nhân vật do nhà hương”. văn sáng tạo để kín đáo bày tỏ thái + “Động lòng thương bọn trẻ con nhà nghèo” độ và tình cảm của mình trước + Xót thương cho mẹ con chị Tý. hiện thực đời sống. Cảm xúc,tâm  Liên: • có 1 tâm hồn nhạy cảm, tinh tế có trạng của Liên, cách dựng người, lòng trắc ẩn, yêu thương con người. dựng cảnh đều ẩn chứa t/c của nhà • T/c yªu mÕn, g¾n bã víi quª văn đối với thiên nhiên và đời sống hương, sớm biết cảm thông với những số phận con người. bÊt h¹nh.. - Mấy đứa trẻ con nhà nghèo, cúi lom khom đi lại tìm tòi -> tội nghiệp, đáng thương. - MÑ con chÞ Tý: + ngµy mß cua, b¾t tÐp. + tối: bán hàng nước -> chả kiÕm ®­îc bao nhiªu. - Gia đình bác Xẩm: sống lay lắt bên lề đường ? Cảm nhận chung của em về cuộc xó chợ để kiếm ăn. sống nơi phố huyện? Điều đó gợi - Bác Siêu: bán phở -> thứ hàng xa xỉ ít người cho em nh÷ng c¶m xóc g×? trong phè huyÖn mua ®­îc. - Cụ Thi điên: + chai rượu trên tay. + tiếng cười khanh khách. -> H/a tiêu biểu cho những kiếp người tàn tạ vÒ mÆt tinh thÇn. => Chừng ấy con người, kiếp sống gộp thành ? Khung cảnh thiên nhiên nơi phố 1 bức tranh về những kiếp người tàn tạ. Bức 132 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> huyện được miêu tả qua những chi tranh đó gợi nên trong lòng người đọc nỗi tiÕt nµo? buồn thương da diết về những cuộc đời, kiếp người sống bế tắc, lay lắt, tàn tạ ko tìm được lèi tho¸t. ? Chi tiết này có tác động gì tới tâm hồn người đọc? b. Phố huyện về đêm. GV gi¶ng: Nh×n chung c¸c t/p cña Thiªn nhiªn: văn học hiện thực dường như ít - Một*đêm thÊy c¶m høng vÒ thiªn nhiªn. qua giã m¸t.mïa h¹ ªm nh­ nhung vµ tho¶ng Phải chăng đây chính là đóng góp - Vòm trời hàng ngàn ngôi sao đua nhau lấp cña TL cho giai ®o¹n v¨n häc nµy. Nh÷ng chi tiÕt nµy gãp phÇn båi l¸nh… đắp lòng yêu quê hương đất nước  giọng văn dịu dàng, trầm lắng -> thiên nhiªn gîi c¶m, th¬ méng. trong mỗi con người Việt Nam. ? ấn tượng nổi bật của cảnh phố huyện về đêm? Các chi tiết từ ngữ biÓu hiÖn? ? Trong bãng tèi bao trïm, c/s n¬i phè huyÖn vÉn tiÕp tôc hiÖn ra víi * Phè huyÖn: ngËp ch×m trong bãng tèi. nh÷ng ¸nh s¸ng nµo? H×nh ¶nh - §­êng phè vµ c¸c ngâ con chøa ®Çy bãng nµy cã ý nghÜa g×? H·y b×nh vÒ h/a tèi. v¨n häc nµy? - Tèi hÕt th¶y + con ®­êng th¨m th¼m ra s«ng. + con ®­êng qua chî vÒ nhµ. + c¸c ngâ vµo lµng. - ¸nh s¸ng: + ngọn đèn con hàng nước chị Tý • xuÊt hiÖn 7 lÇn. ? Sự xuất hiện của ánh sáng đó có • a/s yếu ớt chỉ chiếu 1 vùng đất nhỏ. ý nghÜa g×?  biểu tượng cho những kiếp người nghèo - Trªn nÒn bãng tèi ©ý x/h c/s cña khæ, lam lò, sèng vËt vê, leo lÐt trong mµn con người. đêm của xã hội thực dân nửa PK. ? Hä lµm nh÷ng c«ng viÖc g×? + bÕp löa nhá nhµ b¸c Siªu. + ngọn đèn của Liên thưa thớt từng hột sáng lät qua phiªn cöa. Bóng tối mênh mông và dày đặc hơn. * Con người: - ChÞ Tý: dän hµng víi nh÷ng suy nghÜ vµ mong đợi như mọi ngày. - Bác phở Siêu: thổi lửa nấu phở -> đứng trước nguy c¬ thÊt nghiÖp. - ChÞ em Liªn: b¸n hµng nh­ng Õ Èm. - Vî chång b¸c XÈm: gãp chuyÖn b»ng mÊy tiếng đàn bầu.  KiÕp sèng quÈn quanh, lÆp di lÆp l¹i, tÎ nhạt, ko tương lai. (Như vậy chừng ấy người trong bóng tối ngày qua ngµy kh¸c sèng quÈn quanh tï tong trong cái “ao đời phẳng lặng” (XD). H/a này gợi ta nhớ đến 1 số câu thơ của bài Quẩn quanh: 133 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> “Quanh quÈn m·i víi vµi ba d¸ng ®iÖu, Tíi hay lui cũng ngần ấy mặt người. Vì quá thân nên quá đỗi buồn cười, Môi nhắc lại cũng ngÇn Êy chuyÖn.” Hoặc c/s đơn điệu nhạt nhẽo “cơm mai rồi lại c¬m chiÒu, rót côc mçi ngµy hai b÷a c¬m” cña nh©n vËt Quúnh vµ Giao trong thiªn truyÖn ý tưởng Toả nhị kiều của XD.) Họ ước mơ: “1 cái gì tươi sáng hơn sự sống nghÌo khæ hµng ngµy”. => ¦íc m¬ rÊt m¬ hå cµng cho ta thÊy t×nh cảnh đáng thương, tội nghiệp. Giọng văn: đều đều, chậm, buồn, tha thiết. ?Vì sao chị em Liên ngày nào Thể hiện niềm xót thương da diết của TL cũng cố thức để được nhìn chuyến tàu đêm đi qua phố huyện? ? H/a ®oµn tµu ®­îc miªu t¶ nh­ thÕ nµo? Theo 1 tr×nh tù nµo? Tỉ mỉ, kĩ lưỡng theo trình tự thời c. H×nh ¶nh ®oµn tµu vµ t©m gian. trạng của Liên lúc chuyến tàu đến và đi qua: V×: - §­îc nh×n chuyÕn tµu – h/® cuèi cïng cña ngµy. - B¸n hµng theo lêi mÑ dÆn. * H/a ®oµn tµu: ? Đoàn tàu có ý nghĩa gì đối với chị em Liên và người dân nơi phố - Âm thanh chuyển động: cßi ró lªn, rÇm ré ®i >< sù yªn tÜnh cña phè huyÖn? huyÖn - ánh sáng: toa đèn sáng trưng; đồng và kền lÊp l¸nh >< a/s mê mê, leo lÐt n¬i phè huyÖn. - Con người: sang trọng, huyên náo >< cảnh đời buồn tẻ nơi phố huyện. ? Từ sự kiện hai đứa trẻ cố thức  Chuyến tàu là 1 thế giới khác lạ: tưng bừng đợi chuyến tàu, đặc biệt là những náo nhiệt. Đó là thế giới trong ước mơ của chị hồi tưởng của Liên về Hà Nội, em em Liên và những người dân nghèo nơi phố cã suy nghÜ g× vÒ chÞ em Liªn vµ huyÖn. thái độ, dụng ý tư tưởng của nhà  TL trân trọng, nâng niu khát vọng vươn ra a/s, vượt thoát khỏi c/s tù túng, quẩn quanh, v¨n? ko cam chịu cái hiện tại tầm thường, nhạt nhẽo đang vây quanh mình của 2 đứa trẻ. =>Th«ng ®iÖp mµ nhµ v¨n muèn göi g¾m: - Đừng bao giờ để c/s con người chìm trong cái ao đời bằng phẳng. Con người phải sống cho ra sèng, ph¶i ko ngõng kh¸t khao vµ x©y ? Tõ nh÷ng néi dung ph©n tÝch dùng 1 c/s cã ý nghÜa. trên hãy phát biểu chủ đề của tác - Những con người đang phải sống 1 c/s tối tăm, mù mịt, tù túng hãy cố vươn ra ánh sáng, phÈm? ? Vì sao “Hai đứa trẻ” là tác phẩm hướng tới 1c/s tươi sáng hơn. -> Giá trị nhân tiêu biểu cho phong cách truyện văn, nhân bản đáng quí của truyện ngắn này. ng¾n cña TL? - GVk/đ nét đặc sắc về truyện III. Tổng kết: 1. Néi dung: ng¾n cña TL. Niềm xót thương đối với những con người ? Dï thÕ trong bãng tèi hä vÉn m¬ ­íc. Hä m¬ ­íc ®iÒu g×? Èn ý nhµ v¨n muèn thÓ hiÖn vµ göi g¾m ë ®©y? ? §äc l¹i nh÷ng c©u v¨n cña TL vµ c¶m nhËn giäng ®iÖu to¸t lªn tõ lêi văn. Thái độ của nhà văn đối với những người dân nghèo là gì? - GV b×nh: MÆc dï trong hoµn cảnh bế tắc đó nhưng họ vẫn ko mÊt hÕt hi väng, vÉn tin vµo c/s. Đó là điều đáng trân trọng ở họ.. 134 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> - HS đọc ghi nhớ.. Hoạt động 3 : HD đọc thêm.. sống nghèo đói, quẩn quanh và sự cảm thông, trân trọng trước mong ước có 1 c/s tốt đẹp hơn cña hä. 2. NghÖ thuËt: Mét thiªn truyÖn tiªu biÓu cña Th¹ch Lam: - Cốt truỵên đơn giản, truyện ko có truyện, 1 kiÓu tr÷ t×nh. - Giäng v¨n nhÑ nhµng, trÇm tÜnh, lêi v¨n b×nh dÞ, tinh tÕ. 3. Ghi nhí: SGK/101. ? Néi dung chÝnh cña ®o¹n trÝch IV. §äc thªm: cha con nghÜa nÆng . Cha con nghÜa nÆng? - Néi dung chÝnh : ( SGK trang 164). - Cha con nghÜa nÆng lµ t¸c phÈm thø 15 cña Hå BiÓu Ch¸nh , xu¨t b¶n n¨m 1929 .... Hoạt động 4 : HD –D dò :. - Nét đặc sắc về nội dung, nghệ thuật của tác phẩm. - Suy nghĩ của em về kết thúc của truyện ngắn Hai đứa trẻ? Liên hệ với Tắt đèn và Lão Hạc? Vì sao có thể nói: Truyện ngắn Hai đứa trẻ giống như một bài thơ trữ tình ®­îm buån?. 135 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> TiÕt 37. Ngµy so¹n : Ngµy gi¶ng :. A. Môc tiªu bµi häc:. - KiÕn thøc: N¾m ®­îc k/n ng÷ c¶nh, c¸c yÕu tè cña ng÷ c¶nh vµ vai trß cña ng÷ cảnh trong hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ. - Kĩ năng: Biết nói và viết cho phù hợp với ngữ cảnh giao tiếp, đồng thời có năng lực lĩnh hội chính xác nội dung, mục đích của lời nói, câu văn trong mối quan hệ ng÷ c¶nh. B. Phương tiện dạy học: - GV: SGK, SGV, ThiÕt kÕ bµi gi¶ng, Giíi thiÖu gi¸o ¸n... - HS: SGK, Vë so¹n, T­ liÖu tham kh¶o (nÕu cã),... C.c¸ch thøc tiÕn hµnh: Giáo viên tổ chức giờ học theo phương pháp quy nạp: từ ngữ liệu phân tích, nhËn xÐt, kh¸i qu¸t, lµm bµi tËp. D. TiÕn tr×nh d¹y häc: I. ổn định tổ chức: II. KiÓm tra bµi cò: Nêu ngắn gọn mục đích, yêu cầu và cách thức tiến hành của Thao tác lập luËn ph©n tÝch? Gợi ý: Mục đích là làm sáng rõ đối tượng đang nghiên cứu trong tương quan với đối tượng khác. So sánh đúng là cho bài văn nghị luận sáng rõ, cụ thể, sinh động vµ cã søc thuyÕt phôc. Khi so sánh phải đặt các đối tượng vào cùng một bình diện, đánh giá trên cùng một tiêu chí mới thấy được sự giống nhau và khác nhau giữa chúng, đồng thời phải nêu rõ ý kiến, quan điểm của người nói (người viết). III. Bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Hoạt động 1: HD học sinh tìm hiÓu kh¸i niÖm. - HS đọc ngữ liệu SGK/102. - Ph¸t ng«n: “Giê muén thÕ nµy mµ hä ch­a ra nhØ?” ? C©u nãi trªn cña ai nãi víi ai? Mqh của họ ntn? Phát ngôn đó. Nội dung cần đạt. A. LÝ thuyÕt: I. Kh¸i niÖm: 1. Ngữ liệu: Đoạn trích Hai đứa trẻ. 2. Ph©n tÝch:. 136 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> ®­îc nãi ë ®©u, lóc nµo? ? “Hä” chØ ai? “Giê muén thÕ nµy” chØ kho¶ng thêi gian ntn? - Nếu đột nhiên nghe câu nói này, kh«ng biÕt bèi c¶nh sö dông th× kh«ng mét ai cã thÓ tr¶ lêi ®­îc nh÷ng c©u hái trªn. - Phát ngôn của chị Tý (người bán hàng nước) - HS đọc ngữ liệu 2. với những người bạn nghèo của chị cũng làm ? Phát ngôn đó của ai với ai? nghÒ kiÕm ¨n nhá (chÞ em Liªn b¸n hµng xÐn, bác phở Siêu, gia đình bác Xẩm.) - Kh«ng gian, thêi gian: phè huyÖn nhá vµo ? N¬i chèn vµ thêi gian ph¸t sinh? mét buæi tèi. - Nói đến “họ”- những người phu gạo hay phu ? “Hä”ë ®©y chØ ai? xe, chú lính lệ, người nhà thầy thừa… ? Em căn cứ vào đâu để em biết? (- C¨n cø vµo c©u v¨n phÝa sau cña v¨n b¶n.) - Bèi c¶nh cña ph¸t ng«n. ? Ph¸t ng«n nµy diÔn ra trong bèi + Bèi c¶nh hÑp: trong ga xÐp xe löa ë mét thÞ c¶nh ntn? trÊn tØnh lÎ. (- Trước CM tháng Tám, nhân dân + Bối cảnh rộng: Xã hội VN trước Cách sống trong cảnh nô lệ, nghèo đói, mạng tháng Tám. tï tóng.) ? Bèi c¶nh nµy cho ta hiÓu thªm ®iÒu g× vÒ ph¸t ng«n nµy? (- HiÓu râ v× sao võa chËp tèi mµ chị Tý đã cho là “Muộn thế này råi”, c¶m nhËn ®­îc sù kh¸t khao chờ đợi của chị với “Họ”) ? Tõ ng÷ liÖu trªn em cã nhËn xÐt g× vÒ mçi ph¸t ng«n? (- Mỗi câu đều được sản sinh trong 1 bối cảnh nhất định và chỉ được lĩnh hội đầy đủ, chính xác trong 3. NhËn xÐt: bèi c¶nh cña nã.) Ngữ cảnh là bối cảnh ngôn ngữ, ở đó người ? Bối cảnh là ngữ cảnh. Em hiểu nói (người viết) sản sinh ra lời nói thích ứng, thÕ nµo lµ ng÷ c¶nh? còn người nghe (người đọc) căn cứ vào đó để lĩnh hội được đúng lời nói. Hoạt động 2:HD HS tìm hiểu các nh©n tè cña ng÷ c¶nh.. II. C¸c nh©n tè cña ng÷ c¶nh: 1. Ng÷ liÖu: SGK/102. 2. Ph©n tÝch: - Chị Tý- những người bạn nghèo của chị -> Nh©n vËt giao tiÕp. ? Những ai tham gia hoạt động - Ngang hàng với những người cùng bán hàng giao tiÕp trong ph¸t ng«n? qu¸n nhá n¬i phè huyÖn. ? Quan hÖ, vÞ thÕ cña c¸c nh©n vËt - Néi dung vµ h×nh thøc cña ph¸t ng«n: giao tiÕp ntn? + néi dung: chuyÖn hµng ngµy trong c/sèng. ? Nã chi phèi néi dung vµ h×nh + h×nh thøc: lêi nãi kh«ng cÇn tõ ng÷ x­ng thøc cña ph¸t ng«n? h«, mang s¾c th¸i th©n mËt, gÇn gòi. -> nh©n tè thø nhÊt cña ng÷ c¶nh: nh©n vËt giao tiÕp. 137 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> - Bèi c¶nh hÑp vµ réng cña tp. - XÐt l¹i ng÷ liÖu: Ph¸t ng«n nµy cña chÞ Tý n»m trong bèi c¶nh hÑp: trong ga xÐp xe löa ë mét thÞ trÊn tØnh lÎ; bèi c¶nh réng: X· héi VN trước Cách mạng tháng Tám. ? Khi tìm hiểu tác phẩm Hai đứa trÎ ta cã cÇn t×m hiÓu vÒ hoµn c¶nh s¸ng t¸c kh«ng? V× sao? (Cã. V× hiÓu hoµn c¶nh s¸ng t¸c ta cµng hiÓu râ h¬n vÒ bèi c¶nh.) - Xét ngữ liệu Đoạn Hai đứa trẻ. ?Muèn hiÓu ®­îc c©u ph¸t ng«n cña chÞ TÝ, ta cßn c¨n cø vµo ®©u ngoµi nv g/tiÕp; bèi c¶nh hÑp, réng của tp; h/thực được đề cập đến?. Hiện thực được đề cập đến. -> nh©n tè thø hai cña ng÷ c¶nh.. - C¸c tõ ng÷, c©u v¨n trong ®o¹n trÝch. (V¨n c¶nh) -> Nh©n tè thø ba cña ng÷ c¶nh.. 3. NhËn xÐt: - Ng÷ c¶nh: ? Từ ngữ liệu, em hãy nêu các + Nhân vật giao tiếp là những người trực tiếp nh©n tè cña ng÷ c¶nh? Kh¸i niÖm tham gia nãi hoÆc viÕt. -> Chi phèi h×nh thøc của các nhân tố đó? vµ néi dung cña ph¸t ng«n. ( ? Nh©n vËt giao tiÕp? + Bèi c¶nh lµ hoµn c¶nh chung khi sù vËt ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn. Bèi c¶nh gåm 3 lo¹i: ? Bèi c¶nh lµ g×? Bèi c¶nh giao • Rộng (gồm toàn bộ nhân tố xh, địa lí, tiÕp cã mÊy lo¹i? chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸, phong tôc tËp qu¸n của cộng đồng ngôn ngữ.) • HÑp (§ã lµ n¬i chèn, t/gian ph¸t sinh c©u nói cùng s/việc, h/tượng xảy ra x/quanh.) • HiÖn thùc ®­îc nãi tíi: H/thùc bªn ngoµi c¸c n/vËt g/tiÕp (H/thùc c/s) H/thực trong tâm trạng của con người -> Hiện thùc t¹o nªn phÇn nghÜa cña c©u. + V¨n c¶nh bao gåm tÊt c¶ c¸c yÕu tè ng«n ng÷ cã trong v¨n b¶n viÕt. ? V¨n c¶nh?) III. Vai trß cña ng÷ c¶nh: - §èi víi qu¸ tr×nh t¹o lËp, ng÷ c¶nh lµ c¬ së của việc dùng từ, đặt câu, kết hợp từ ngữ… ? Ngữ cảnh có tác dụng ntn đối với - Đối với quá trình lĩnh hội, ngữ cảnh là căn cứ người nói (người viết) và người để lĩnh hội từ ngữ, câu văn, hiểu được n/dung, nghe (người đọc)? ý nghĩa, mục đích,… của lời nói, câu văn. - HS đọc SGK, GV nhấn mạnh. * Ghi nhí: SGK/105 Hoạt động 3:HD làm bài tập .. B. LuyÖn tËp:. Bµi tËp 1/106 - Hai c©u trong bµi v¨n tÕ cho ta biÕt vÒ bèi - HS đọc yêu cầu bài tập 1/106. cảnh td Pháp xâm lược nước ta, vua quan nhà NguyÔn ®Çu hµng, chØ cã lßng d©n thÓ hiÖn ý ? Bài Văn tế này được ra đời trong chí và căm thù giặc. hoµn c¶nh nµo? T¸c gi¶ viÕt bµi - NghÜa cña tõ ng÷ khã: Văn tế này là ai? Người đó có Tiếng phong hạc, tinh chiên, thói mọi, bòng quan hệ ntn đối với tác giả? bong, èng khãi ch¹y ®en s×. 138 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> ? Xác định nghĩa của từ ngữ khó - Bối cảnh: tin tức về kẻ địch đến phong thanh trong ®o¹n v¨n? mười tháng nay mà lệnh quan (đánh giặc) thì vẫn còn chờ đợi. Người nông dân đã thấy rõ ? Tõ trªn cho ta thÊy c©u v¨n xuÊt h×nh ¶nh d¬ bÈn cña kÎ thï vµ c¨m ghÐt chóng mçi khi thÊy bãng d¸ng tµu xe cña chóng. ph¸t tõ bèi c¶nh nµo?. - HS đọc yêu cầu bài tập 2.. - GV gäi 2 HS lªn b¶ng lµm bµi tËp.. Bµi tËp 2/106 Hai c©u th¬ cña HXH g¾n liÒn víi t×nh huống giao tiếp cụ thể: đêm khuya, tiếng trống canh dồn dập mà người phụ nữ vẫn cô đơn, trơ träi.. C©u th¬ lµ sù diÔn t¶ t×nh huèng, cßn t×nh huống là nd đề tài của câu thơ. tagoài sự diễn tả tình huống là nội dung đề tài của câu thơ. tÊt nhiªn ngoµi sù diÔn t¶ t×nh huèng, c©u th¬ cßn béc lé t©m sù cña nh©n vËt tr÷ t×nh - cña chính tác giả, một người phụ nữ lận đận, trắc trë trong t×nh duyªn. Bµi tËp hµnh dông Viết đoạn hội thoại chủ đề tự chọn, chỉ rõ nh©n vËt giao tiÕp, bèi c¶nh giao tiÕp vµ v¨n c¶nh?. Hoạt động 4: HD – Dặn dò : - Kh¸i niÖm ng÷ c¶nh. C¸c nh©n tè cña ng÷ c¶nh. - Vai trß cña ng÷ c¶nh.. 139 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> TiÕt 41+42. Ngµy so¹n : Ngµy gi¶ng :. Chữ người tử tù --- NguyÔn Tu©n ---. §äc thªm : Tinh thÇn thÓ dôc – NguyÔn C«ng Hoan A. Môc tiªu bµi häc:. - KiÕn thøc: + Cảm nhận được vẻ đẹp của hình tượng nhân vật Huấn Cao, đồng thời hiểu thªm quan ®iÓm nghÖ thuËt cña NguyÔn Tu©n qua nh©n vËt nµy. + Hiểu và phân tích được nghệ thuật của thiên truyện: tình huống truyện độc đáo, không khí cổ xưa, thủ pháp đối lập, ngôn ngữ góc cạnh giàu giá trị tạo hình. - Kĩ năng: Biết phân tích một nhân vật văn học độc đáo, một truyện ngắn giàu kÞch tÝnh ®­îc viÕt ra tõ mét ngßi bót giµ dÆn, ®iªu luyÖn. + Nắm được nội dung chính của văn bản đọc thêm :Tinh thần thể dục- NCH. B. Phương tiện dạy học: - GV: SGK, SGV, ThiÕt kÕ bµi gi¶ng, Giíi thiÖu gi¸o ¸n... - HS: SGK, Vë so¹n, T­ liÖu tham kh¶o (nÕu cã),... C.c¸ch thøc tiÕn hµnh: Giáo viên tổ chức giờ học kết hợp phương pháp đọc sáng tạo, gợi mở, dẫn dắt để HS phát biểu, thảo luận, tranh luận. D. TiÕn tr×nh d¹y häc: I. ổn định tổ chức: II. KiÓm tra bµi cò: ? Nêu đặc điểm nổi bật của truyện ngắn Hai đứa trẻ? Qua thiên truyện này nhà văn Thạch Lam muốn phát biểu tư tưởng gì? Gợi ý: - Đặc điểm nổi bật của truyện ngắn Hai đứa trẻ: + Cốt truỵên đơn giản, truyện không có truyện, một kiểu trữ tình. + Giäng v¨n nhÑ nhµng, trÇm tÜnh, lêi v¨n b×nh dÞ, tinh tÕ. - Tư tưởng: Niềm xót thương đối với những con người sống nghèo đói, quẩn quanh và sự cảm thông, trân trọng trước mong ước có 1 c/s tốt đẹp hơn của họ. III. Bµi míi: Hoạt động của thầy và trò. Hoạt động 1: HD học sinh tìm hiÓu chung. ? Tr×nh bµy nh÷ng nÐt c¬ b¶n trong cuộc đời nhà văn có ảnh. Nội dung cần đạt. I. T×m hiÓu chung: 1. T¸c gi¶: a. Cuộc đời: (1910 - 1987) - Xuất thân: gia đình nhà Nho khi Hán học đã tàn -> ảnh hưởng đến phong cách viết của ông.. 140 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> hưởng đến sáng tác văn học? - GV: + Cô th©n sinh lµ NguyÔn An Lan, đỗ tú tài Hán học khoa thi cuối cùng thời Tú Xương. Là một nhµ Nho tµi hoa, lµm nhiÒu th¬ víi bót danh H¶i V©n. Cã tÝnh kiªu ng¹o, nh­ng bÊt lùc trong thêi thÕ Hán học đã tàn. Điều này có ảnh hưởng đến tính kiêu bạc, ngông ng¹o cña N/Tu©n nh­ng bi quan. + Mẹ là người nghiêm khắc, tảo tần, đảm đang tháo vát “người phụ n÷ VN th× bµ cô t«i lµ sè mét.” ? NguyÔn Tu©n s¸ng t¸c nhiÒu, nh­ng thµnh c«ng nhÊt ph¶i nãi tíi thÓ lo¹i nµo? - GV më réng: P/c ®­îc thÓ hiÖn ngay trong b¶n th¶o. + B¶n th¶o cña «ng còng kh¸c mọi người: chữ sạch, nắn nót kiểu cách, giấy trắng thượng hạng, cắt xén đều, kẹp cẩn thận, đóng trên ®Çu mét c¸i giÊy xanh in mét c¸nh buồm “gió đã lên”, cuối bài kí một chữ bay bướm, đóng một cái dấu son đỏ màu cánh sen. + Khi viÕt vÒ con nghiÖn, «ng giam hä l¹i mét phßng, khi thuèc đã hết, ông quan sát thái độ của họ để viết. - KÓ tªn nh÷ng t¸c phÈm tiªu biÓu? - Mét trong nh÷ng s¸ng t¸c tiªu biểu cho p/cách đó của N/Tuân ph¶i kÓ tíi tËp Vang bãng ... ? Em h·y giíi thiÖu ng¾n gän vÒ tËp Vang bãng mét thêi? - GV më réng: §ã lµ thêi td Ph¸p vừa đô hộ đất nước ta, xhpk suy tµn, nh÷ng nho sÜ cuèi mïa trë thành lớp người lạc lõng. Ngòi bút NT hÇu nh­ chØ tËp trung miªu t¶ nh÷ng thãi quen, cung c¸ch sinh ho¹t, nh÷ng kiÓu ¨n ch¬i cÇu k×, phong lưu, đài các của những con người tài hoa, bất đắc chí ấy. Gặp lóc H¸n häc suy vi, sèng gi÷a buæi “T©y Tµu nhè nh¨ng”, nh÷ng con người này, mặc dù buông xuôi, bất lùc nh­ng vÉn >< s©u s¾c víi xh ®­¬ng thêi. Hä kh«ng a dua theo. - Quª: Hµ Néi. b. Sù nghiÖp: - Tuỳ bút, bút kí đạt trình độ NT cao, phong phó ng«n ng÷ vh dtéc. - Phong cách tài hoa và độc đáo..  Tất cả ảnh hưởng đến cách viết của một thanh niªn T©y häc sèng nhiÒu ë thµnh thÞ. (Cái tâm của nhà Nho bất đắc chí gặp cái ý thøc c¸ nh©n cña P.T©y t¹o thµnh 1 N/Tu©n - 1 lối chơi ngông bằng chữ (văn chương) vừa cổ điển, vừa hiện đại.) 2. TËp truyÖn Vang bãng mét thêi: - In lÇn ®Çu 1940, gåm 11 truyÖn ng¾n viÕt vÒ “một thời” đã qua nay chỉ còn “vang bóng”.. 141 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> thêi, ch¹y theo danh lîi mµ vÉn giữ “thiên lương” và “sự trong sạch của tâm hồn”. Họ dường như - Là tác phẩm kết tinh tài năng của NT thời kì cố lấy “cái tôi” tài hoa, ngông sáng tác trước cm tháng Tám. nghênh của mình để đối lập với xh phàm tục; phô diễn lối sống đẹp, 3. Tác phẩm Chữ người tử tù: thanh cao cña m×nh nh­ mét th¸i a. XuÊt xø: độ phản ứng trật tự xh đương thời. Ban đầu có tên là Dòng chữ cuối cùng, in 1938 trên tạp chí Tao đàn, sau đó được tuyển in trong tập truyện Vang bóng một thời và đổi tên thành Chữ người tử tù. ? Chữ người tử tù có xuất xứ ntn? - HS tr¶ lêi, g¹ch ch©n SGK/107. b. §äc - chó thÝch: (- Đoạn: ‘Nhận được phiến trát ... rất đẹp đó kh«ng”/108 - Đoạn: Sáng hôm sau ... đừng đặt chân vào ®©y”/110 - 111 - GV hướng dẫn cách đọc: nhịp - Đoạn: “Một buổi chiều lạnh ... xin bái lĩnh.”) điệu chậm rãi, đĩnh đạc, nhất là ở ®o¹n më ®Çu vµ ®o¹n «ng HuÊn - Tóm tắt theo sơ đồ: Cao cho ch÷. §äc ®o¹n tiªu biÓu. nhµ tï HuÊn Cao Qu¶n ngôc, thÇy th¬ l¹i - Chó ý mét sè tõ khã: PhiÕn tr¸t, (tï nh©n) Ti NiÕt, BiÖt nhìn, Bøc trung v¨n vâ giái cÆn b· tiÕp nhËn tï, tiÕc ng tµi ®­êng, Bøc tr©m… - GV mêi mét HS tãm t¾t t/phÈm. khinh b¹c, lõa läc, đối đãi tử tế l¹nh lïng tµn nhÉn cho ch÷. nhËn ra tÊm lòng lương thiÖn. Xin ch÷. x­a nay ch­a tõng cã. §Ñp Hoạt động 2 : HD tìm hiểu nội II. Tìm hiểu văn bản: dung v¨n b¶n. 1. Bè côc: 3 phÇn - Phần 1: Từ đầu đến “Xem sao rồi sẽ liệu” : Nh©n c¸ch, tµi hoa cña HC trong suy nghÜ, lêi nãi cña viªn qu¶n ngôc. - Phần 2: Tiếp theo đến “Thì ân hận suốt đời ? T¸c phÈm cã thÓ ®­îc chia lµm mÊt”: TÝnh c¸ch cña hai nh©n vËt HC vµ qu¶n mÊy phÇn? Néi dung mçi phÇn? ngục. Đặc biệt là HC với dũng khí, thiên lương ®­îc soi trong cÆp m¾t, suy nghÜ cña viªn qu¶n ngôc. - PhÇn 3: Cßn l¹i: C¶nh HC cho ch÷. 2. Ph©n tÝch: a. Giíi thiÖu vÒ nghÖ thuËt th­ ph¸p vµ nghÖ thuËt ch¬i ch÷ truyÒn thèng: 142 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> - Ch÷ H¸n lµ mét thø ch÷ vu«ng viÕt b»ng bót - Nêu hướng tiếp cận tác phẩm? l«ng, cã nÐt ®Ëm nh¹t, võa s¾c x¶o võa r¾n rái: cã tÝnh chÊt t¹o h×nh, Ýt nhiÒu in dÊu Ên c¸ tÝnh và nhân cách người viết. - GV diÔn gi¶i. - Chữ Nho không đơn thuần là thao tác kí hiệu ho¸ ng«n ng÷ mµ nhiÒu khi trë thµnh mét häat động nghệ thuật đích thực: sáng tạo thư pháp.Có khi đứng một mình, có khi cùng nghệ thuËt t¹o h×nh xuÊt hiÖn trªn tranh thuû mÆc. - Người xưa sd chữ Nho hoà đồng cùng truyền thống vh phương Đông, say mê thư pháp cũng s¶n sinh ra ®­îc kh«ng Ýt nh÷ng nÐt ch÷ nh­ rồng bay phượng múa. ví dụ như danh sĩ Bắc Hµ Cao Chu ThÇn (1808 - 1851). - Người viết chữ đẹp - nghệ sĩ tài hoa trong s¸ng t¹o nghÖ thuËt - tÊt nhiªn ®©y lµ thø nghÖ thuËt cao cÊp, dµnh riªng cho h¹ng tao nh©n mặc khách, có vhoá và khiếu t/mĩ, biết thưởng (ở VN có Cao Bá Quát là người thức cái đẹp của chữ và cái sâu của nghĩa. đứng đầu bộ môn nghệ thuật này. NT đã lấy hình tượng CBQ để làm b. T×nh huèng truyÖn: nv cho m×nh.) Phương Huấn Cao Qu¶n ngôc diÖn ? Trong truyện ngắn Chữ người tử Tên đại nghịch, cầm Kẻ đại diện tù, Nguyễn Tuân đã xây dựng một ®Çu cuéc næi lo¹n bÞ cho trËt tù xh t×nh huèng truyÖn ntn ? Em h·y Kh¸c b¾t giam, ®ang chê ®­¬ng thêi ngày ra pháp trường ph©n tÝch ? để chịu tội. BÞ nÐm vµo ngôc tï nh¬ bÈn, ®Èy vào tình thế đối đầu nhau. Đều là Giống những người có tâm hồn nghệ sĩ, trªn b×nh diÖn NT, hä lµ tri ©m, tri kØ víi nhau.. - GV b×nh.. ? Vẻ đẹp của hình tượng nv HC được thể hiện ở những phương diÖn nµo ? (Tµi hoa, khÝ ph¸ch, thiên lương) ? C¸i tµi hoa, nghÖ sÜ Êy ®­îc biÓu hiÖn ntn ? T×m dÉn chøng ph©n.  NT đã tạo ra một tình huống độc đáo, giàu kịch tính. (NT đã đặt những nv của mình vào chèn ngôc tï tèi t¨m nh¬ bÈn, t¹o nªn cuéc gÆp gì k× l¹ gi÷a hä. ChÝnh t×nh huèng nµy làm nổi bật vẻ đẹp của h/tượng HC, làm sáng tá tÊm lßng biÖt nhìn liªn tµi cña viªn qu¶n ngục, đồng thời thể hiện sâu sắc c/đề của tp.) c. Vẻ đẹp của hình tượng nhân vật HC: * Tµi hoa, nghÖ sÜ: - Có tài viết chữ đẹp, nhanh, vuông + Më ®Çu truyÖn: qua lêi qu¶n ngôc “Tµi viết chữ rất nhanh và rất đẹp đó không? ” + Gi÷a truyÖn: së nguyÖn cña qu¶n ngôc • cã ®­îc ch÷ -> vËt b¸u. • kh«ng xin ®­îc ch÷ -> ©n hËn. - Tài bẻ khoá và vượt ngục. 143 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(17)</span>  T¸c gi¶ kh«ng trùc tiÕp miªu t¶, chØ gi¸n tiếp qua lời của quản ngục. Tác động tới quan niÖm sèng vµ t©m hån cña qu¶n ngôc, lµm ? Nhà văn có trực tiếp nói về cái bừng sáng mqh đối nghịch nhau mà trở thành tµi cña HC kh«ng ? Dông ý cña tri ©m, tri kØ. (Nh÷ng lêi lÏ, cña chØ cña nh÷ng kÎ vÉn nhµ v¨n ë ®©y lµ g× ? mang tiếng là xấu, ác xem ra cũng biết đánh giá con người. Cái tài viết chữ đẹp, cái tài bẻ khoá, vượt ngục của HC đã đồn đại qua nhiều - GV b×nh. người. Ngay đến những người tưởng chừng không bao giờ nghĩ đến nhân phẩm cũng nhận ra. TÝnh c¸ch HC hiÖn lªn ®Ëm nÐt chÝnh lµ nhê ®­îc soi trong cÆp m¾t vµ nh÷ng suy nghÜ, đánh giá của viên quản ngục và thơ lại.) tÝch ?. * KhÝ ph¸ch, nh©n c¸ch: - Theo tiếng gọi tự do đã cầm gươm chống lại triều đình. - Bên cạnh cái tài hoa đó, HC còn - Xuất hiện trước đề lao: 6 ph¹m nh©n mang chung mét c¸i g«ng. được xd là người có khí phách. ? Khí phách ấy được biểu hiện lúc (Trong đó có HC, đúng giờ quy định lính tỉnh nào? (Khi mới xuất hiện, những đã dẫn đến cửa ngục thất 6 tên tù để gây ấn tượng về HC.) ngày sống trong đề lao) ? Ph©n tÝch h×nh ¶nh HC xuÊt hiÖn Chi tiÕt: trước đề lao? + H×nh ¶nh chiÕc g«ng. - GV gi¶ng.  Những nét đặc tả cho người đọc biết được hình phạt của chế độ nhà tù. (Người ta tưởng tượng tới thế giới nhà tù thời Trung cổ ở Phương đông. Những con người mang chiÕc g«ng nÆng nÒ kia ch¾c sÏ ph¶i chÞu mét h×nh ph¹t còng nÆng nÒ kh«ng kÐm. Một trong 6 người ấy là HC.) + HC giò rÖp trªn thang g«ng: l¹nh lïng.  Thái độ điềm tĩnh, không thèm để ý câu nói của tên lính áp giải tù, không run sợ trước sù ®e do¹. (Dường như ông đã trút tất cả sự giận dữ và khinh bỉ của mình đối với bọn lính vào hành ? Hành động thúc gông cho thấy động thúc gông xuống nền đá “đánh thuỳnh một cái”. Mấy tiếng nơi pháp trường không tÝnh c¸ch HC ra sao? lµm «ng run sî. Dòng khÝ Êy ai h¬n?) ? Để gây ấn tượng về HC, tác giả miªu t¶ mÊy chi tiÕt ? §ã lµ nh÷ng chi tiÕt nµo ? - HS t×m chi tiÕt: C¸i thang gç lim nÆng...chÊt ghÐt ®en s¸nh. (110) ? H×nh ¶nh chiÕc g«ng gîi suy nghÜ g×? - GV b×nh.. ? Những ngày sống trong đề lao, nh÷ng chi tiÕt nµo khiÕn ta chó ý? P/tích để làm rõ p/chất của HC? ? Đây là sự biệt đãi của quản ngục víi HC, nh­ng HC vÉn béc lé th¸i. - Những ngày trong đề lao: + Nhận rượu thịt trước khi dùng cơm tù.  Không bộc lộ gì ngoài thái độ thản nhiên. Coi đó là việc hứng lên trong c/sống bình thường. TiÒn b¹c vËt chÊt kh«ng thÓ mua chuéc. + Nói với quản ngục: “Ngươi hỏi ta muốn gì? … đừng đặt chân vào đây.”  Lêi lÏ khinh bØ, rÎ róng qu¶n ngôc. S½n 144 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> độ gì? Thái độ đó càng chứng tỏ sàng đợi một trận lôi đình báo thù và những phÈm chÊt g× ë HC? thñ ®o¹n tµn b¹o cña qu¶n ngôc bÞ sØ nhôc. (Dòng khÝ “uy vò bÊt n¨ng khuÊt” l¹i mét lÇn n÷a ®­îc t« ®Ëm ë HC.) ? Lời lẽ thể hiện thái độ? + HC suy nghĩ về “sự tươm tất của Quản ngôc” (Cơm rượu thịt vẫn bình thường như mọi khi và đưa đến đều đều “Năm bạn đồng chí của ông cũng đều được biệt đãi như thế cả”. Ông ? Mét chi tiÕt n÷a còng thÓ hiÖn suy nghÜ vÒ qu¶n ngôc.) được phẩm chất HC, đó là chi tiết  HC biết cân nhắc lẽ phải, trái, tốt, xấu ở nào? ý nghĩa của chi tiết đó? đời. Đó là thiên tâm của ông. (Một phẩm chất trụ cột để làm nên cái thiên lương cao cả.Ông biết xem xét đgiá con người. ¤ng nãi víi th¬ l¹i khi y tr×nh bµy së nguyÖn - Chi tiÕt “Hay lµ h¾n muèn dß cña qu¶n ngôc: “ta c¶m c¸i tÊm lßng biÖt nhìn đến… cho thêm bận” (112) liên tài của các ngươi” và “thiếu chút nữa, ta đã phụ mất một tấm lòng trong thiên hạ”.) => KhÝ ph¸ch hiªn ngang, nh©n c¸ch trong sáng, cao cả xứng đáng là một trang anh hùng dòng liÖt. ? Nh÷ng chi tiÕt trªn cho em thÊy khÝ ph¸ch vµ nh©n c¸ch cña HC ®­îc béc lé ra sao? - Vẻ đẹp của hình tượng nhân vật HC cßn ®­îc béc lé râ qua c¶nh cho ch÷. - Tuú tgian GV cho HS th¶o luËn: ? V× sao t¸c gi¶ coi ®©y lµ mét cảnh tượng xưa nay chưa từng có? Ph©n tÝch? - GV có thể chia bảng hướng dẫn HS so s¸nh.. * C¶nh cho ch÷: - ¸nh s¸ng cña bã ®uèc tÈm dÇu >< kh«ng gian chËt hÑp, t¨m tèi cña buång giam. - Mïi th¬m cña chËu mùc vµ tÊm lôa b¹ch cßn tươi hồ >< mùi hôi của không khí ẩm ướt, tường đầy mạng nhện, đất bừa bãi phân chuột, ph©n gi¸n. - Con người: + HC - người nghệ sĩ tài hoa say mê tô từng nét chữ: kẻ tử tù cổ đeo gông, chân vướng xiÒng, khãi bèc to¶ cay m¾t, ngµy mai chÞu ¸n tö h×nh. -> h×nh ¶nh uy nghi. + ThÇy th¬ l¹i “run run b­ng chËu mùc” + Quản ngục “khúm núm cất đồng tiền kẽm đánh dấu ô chữ” -> Cái đẹp được sáng tạo giữa chốn hôi hám, nhơ bẩn ; thiên lương cao cả lại toả sáng ở chÝnh n¬i mµ bãng tèi vµ c¸i ¸c ®ang ngù trÞ. - HC khuyªn qu¶n ngôc: + Tù nhân trở thành người ban phát cái đẹp, răn dạy ngục quan. (“Tôi bảo thực … mất cái đời lương thiện đi”) ? Sau khi cho chữ rồi, HC đã làm + Ngôc quan khóm nóm v¸i l¹y tï nh©n. g×? (“KÎ mª muéi nµy xin b¸i lÜnh.”) -> Trật tự kỉ cương trong nhà tù bị đảo ngược - SGK/114. hoàn toàn. (Cái đẹp có thể sản sinh từ đất chết (nhµ tï) n¬i téi ¸c ngù trÞ nh­ng kh«ng thÓ sống chung với tội ác. Con người chỉ có thể và xứng đáng được thưởng thức cái đẹp khi giữ 145 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> ? Lời khuyên đó có ý nghĩa ntn? - GV b×nh.. được lương thiện, “đói cho sạch, rách cho th¬m”) Nh­ vËy, HC lu«n t©m niÖm vÒ c¸i ®iÒu cèt lâi trong đạo làm người: hãy biết giữ thiên lương cho lµnh v÷ng.. ? Tõ nh÷ng chi tiÕt trªn em cã nhËn xÐt g× vÒ nghÖ thuËt mµ NT sử dụng? ý nghĩa biểu đạt của  Tóm lại: HC là một hình tượng nghệ thuật tuyệt mĩ. Hình tượng nghệ thuật này hội đủ 3 nghệ thuật đó?) phẩm chất cơ bản của một nhân cách đẹp: Tài năng, khí phách và thiên lương. (Hay nói theo cách của người xưa, HC là một con người có đầy đủ Nhân - Trí - Dũng.) Chính vì thế, HC là một mẫu người lí tưởng mà NT và người đời ngưỡng mộ, tôn thờ. - GV: Có thể nói, cảnh cho chữ ở  Qua hình tượng nv HC, Nguyễn Tuân thể cuối thiên truyện là “một cảnh hiện quan niệm về cái đẹp. (HC là người có tài, có tâm, “thiên lương” cao tượng xưa nay chưa từng có.” ? Cảm nhận chung của em về hình đẹp, có thái độ hiên ngang, bất khuất, không sợ chết, coi khinh tiền bạc và đồng tiền phi tượng nhân vật HC? nghÜa, cã tÊm lßng yªu quý c¸i thiÖn, c¶m động trước thiên lương của quản ngục; biết sợ c¸i viÖc thiÕu chót n÷a “phô mÊt mét tÊm lßng trong thiªn h¹”. §ã lµ hai mÆt thèng nhÊt trong mét nh©n c¸ch lín.) Nh­ vËy trong q/®iÓm cña NT, c¸i tµi ph¶i ®i ? Qua hình tượng nv HC, Nguyễn đôi với cái tâm, cái đẹp và cái thiện không thể Tu©n muèn thÓ hiÖn quan niÖm g×? t¸ch rêi nhau. §ã lµ q/®iÓm nghÖ thuËt tiÕn bé. - HS tr¶ lêi, GV kh¸i qu¸t ý. c. Nh©n vËt qu¶n ngôc: - Người say mê quý trọng người tài và cái đẹp: + Đánh giá đúng tài năng của HC “chữ của ông HC đẹp lắm, vuông lắm”, quản ngục là người đã phát hiện ra cái đẹp. + Së nguyÖn cao quý nhÊt cña qu¶n ngôc lµ: cã ®­îc ch÷ cña HC treo lµ cã ®­îc b¸u vËt trên đời. + Qu¶n ngôc khæ t©m (“Cã mét «ng HC trong tay mình, dưới quyền mình mà không - Kh«ng chØ Hc, qua ngßi bót biÕt lµm thÕ nµo xin ®­îc ch÷” vµ “Y chØ lo NguyÔn Tu©n, viªn qu¶n ngôc mai mèt, «ng HC bÞ hµnh h×nh mµ kh«ng xin cũng là một nhân vật độc đáo. được mấy chữ thì ân hận suốt đời mất”.) ? Nhân vật quản ngục có phẩm + Biệt đãi HC. chất gì khiến HC cảm kích? Hãy Bị xỉ nhục vẫn điềm đạm “xin tuân lệnh”: sự t×m chi tiÕt ph©n tÝch? ch©n thµnh, cung kÝnh. ( ? Qu¶n ngôc say mª, quý träng cái đẹp, nên ông đã đánh giá tài - Người không biết sợ cường quyền: n¨ng cña HC ntn? Chăm lo biệt đãi tù án chém. ? Së nguyÖn cña «ng? DiÔn biÕn -> ThÓ hiÖn sù dòng c¶m, bÊt chÊp luËt ph¸p t©m lÝ ra sao? vµ tr¸ch nhiÖm cña qu¶n ngôc. 146 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> => Quản ngục đúng là “một tấm lòng trong thiên hạ” và tác giả coi đó là “một thanh âm trong trẻo chen vào giữa một bản đàn mà nhạc luật đều hỗn loạn xô bồ.” III. Tæng kÕt: 1. NghÖ thu©t: - Bót ph¸p l·ng m¹n: ? Vẻ đẹp của quản ngục còn được + Xây dựng nhân vật HC và quản ngục trong thÓ hiÖn ë chi tiÕt nµo? quan hÖ soi s¸ng lÉn nhau - GV b×nh.. Hoạt động 3:HD tổng kết bài. ? Cã thÓ nãi, qua t¸c phÈm, em suy nghÜ g× vÒ nh©n vËt Qu¶n ngôc?. ? Dựa vào những ý đã phân tích ở trên, em hãy nêu những nét đặc s¾c vÒ nghÖ thuËt cña truyÖn ng½n Chữ người tử tù? (T/c¸ch HC hiÖn lªn qua cÆp m¾t và những suy nghĩ, cách đánh giá của quản ngục. Ngược lại, quản ngục ngoài những lời độc thoại nội t©m cßn lµ c¸ch nh×n nhËn cña HC để làm rõ quản ngục.). + Tạo tình huống độc đáo để nhân vật bộc lộ tÝnh c¸ch. + Ng«n ng÷ giµu cã gãc c¹nh, võa cæ kÝnh vừa hiện đại. - Bót ph¸p t¶ thùc vµ ph©n tÝch t©m lÝ nh©n vËt. (Trong khi đó vh trung đại không tả thực, kh«ng ph©n tÝch t©m lÝ nh©n vËt.) 2. Néi dung: - Hình tượng HC (tư thế, suy nghĩ, cách ứng xử, hành động của ông) là vẻ đẹp của một nh©n c¸ch hiªn ngang bÊt khuÊt to¶ s¸ng gi÷a đêm tối của một xh tù ngục vô nhân đạo. - Truyện là một bài ca đầy cảm hứng động viên con người gắng giữ cái đẹp của “thiên lương” trong bất kì hoàn cảnh nghiệt ngã nào. 3. Ghi nhí: SGK/115. IV. §äc thªm : Tinh thÇn thÓ dôc ( trang 172) : - TruyÖn ng¾n Tinh thÇn thÓ dôc ( §¨ng trªn tuÇn b¸o TiÓu thuyÕt thø b¶y , sè 215 , ra ngµy 25/3/1939) v¹ch râ tÝnh chÊt bÞp bîm cña (Cæ kÝnh: hÖ thèng tõ ng÷ H¸n phong trµo thÓ dôc thÓ thao ®­¬ng thêi mµ Việt, cách đối thoại. thực dân Pháp cổ động rầm rộ để đánh lạc Hiện đại: khả năng phân tích tinh hướng thanh niên. vi nh÷ng ý nghÜ s©u kÝn cña n/vËt.) Hoạt động 4: HD tìm hiểu văn bản đọc thêm.. ? Néi dung cña truyÖn ng¾n Tinh thÇn thÓ dôc ?. Hoạt động 5 : Hướng dẫn dặn dò : - T¸c gi¶ NguyÔn Tu©n. - NghÖ thuËt t¹o t×nh huèng. - Nh©n vËt HC, qu¶n ngôc.  NghÖ thuËt. 147 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>