Giáo án Ngữ văn 11 - Trường PTTH CưMgar

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Trường PTTH CưMgar. Giaùo aùn vaên 11. Phaïm Chí Coâng. GIÁO ÁN VĂN HỌC 11. Ngày soạn :9/2007 Ngày dạy :9/2007 TPPCT :1-2. VÀO PHỦ CHÚA TRỊNH (Tríchthượng thư kí sự ) Lê Hữu Trác. A )Mục tiêu bài học :Giúp học sinh hiểu rõ -Giá trị hiện thực của tác phẩm -Thái độ trước hiện thực và ngòi bút kí sự chân thực sắc sảo của Lê Hữu Trác qua đoạn trích miêu tả cung cánh sinh hoạt nơi phủ chúa B)Chuẩn bị -Giáo viên :soạn giáo án +đồ dùng dạy học -Học sinh :soạn bài +đồ dùng học tập C )Tiến trình lên lớp 1 )Ổn định tổ chức 2 )Kiểm tra bài cũ 3 )Nội dung bài mới. 1 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Trường PTTH CưMgar. Cho học sinh đọc phần tiểu dẫn sau đó nêu vài nét về tác giả. Em hiểu gì về tác phẩm Thượng thư ký sự (ký sự lên kinh )?. Nêu vị trí và đại ý của tác phẩm ? Quang cảnh nơi phủ chúa được tác giả miêu tả như thế nào ?. Em có ấn tượng gì về quang cảnh ấy?. Cuộc sống đầy quyền uy của chúa Trịnh được thể hiện qua chi tiết nào ? Tìn chi tiết miêu tả về nơi ở của Trịnh Cán và nhận xét về các chi tiết ấy?. Hình hài vóc dáng của thế tử được miêu tả như thế nào ?. Giaùo aùn vaên 11. Phaïm Chí Coâng. I)Đọc –Tìm hiểu chung 1 )Tác giả -Lê Hữu Trác (1724-1791),hiệu là Hải Thượng Lãn Ông (ông già lười ở đất Thượng Hồng ) -Quê quán :Hải Dương ngày nay -Ông là một danh y lỗi lạc , nhà văn tài hoa ,một Nho sỹ coi thường danh lợi 2 )Tác phẩm :Thượng kinh ký sự -Là tác phẩm đứng đầu thời văn học trung đại về thể ký -Nội dung :tác phẩm ghi lại một cách sinh động,chân thực những cảm nhận của tác giả về những điều mắt thấy tai nghe trong thời gian chữa bệnh cho cha con thế tử Trịnh Cán ở phủ chúa Trịnh -Giá trị của tác phẩm :Cho ta thấy cuộc sống xa hoa ,uy quyền của chúa Trịnh đồng thời làm nổi bật thái độ coi thường danh lợi của tác giả 3 )Đoạn trích : -Vị trí :thuộc đoạn đầu của tác phẩm -Đại ý :Nói về việc Lê Hữu Trác váo kinh đô để bắt mạch kê đơn cho Trịnh Cán II )Đọc và hướng dẫn khám phá văn bản 1 )Quang cảnh trong phủ chúa 2 –Vào phủ phải qua nhiều lần của với nhiều dãy hành lang quanh co nối nhau liên tiếp 3 –Hai bên cây cối um tùm ,chim kêu ríu rít, thoảng mùi hương 4 -Nội cung :+Người đông đúc qua lại tấp nập, nhộn nhịp + Nhà của, vật dụng sang trọng sơn son, thiếp vàng , đèn sáng lấp lánh , hương hoa ngào ngạt Quang cảnh trong phủ chúa,thâm nghiêm ,kín cổng cao tường vô cùng xa hoa tráng lệ; lộng lẫy không đâu sánh bằng 2 )Cung cảnh sinh hoạt trong phủ chúa -Khi vào cung có đấy tớ chạy trước dẹp đường , vào phủ phải có thẻ - Thái độ : ai nấy đều cung kính lễ độ “thánh thượng đang ngự”, “hầu mạch đông cung thế tử” - Chúa Trịnh luôn có phi tần chầu chực xung quanh - Nơi ở của thế tử Trịnh Cán + Đường đi tối om ,qua mấy lần trướng gấm + Nơi thế tử ngự :ghế vàng sơn son thiếp vàng , nệm gấm ,kẻ hầu người hạ nhưng tất cả đều im lặng nên không khí nơi đây trở nên lạnh lẽo, thiếu sinh khí + Hình hài thế tử :mặc áo đỏ ,ngồi trên sập vàng, biết khen người giữ phép tắc “ông này khéo lạy”,ốm yêú gày gò âm dương đều bị tổn hại 2 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Trường PTTH CưMgar. Em có nhận xét gì về cung cách sinh hoạt trong phủ chúa ?. Thái độ của Lê Hữu Trác khi vào phủ chúa Trịnh ?. Tâm trạng của Lê Hữu Trác khi khàm bệnh cho thề tử ?Tại sao ông lại có tâm trạng ấy ? Tài năng của Lê Hữu Trác được thể hiện qua chi tiết nào ?. Em có nhận xét gì về con người Lê Hữu Trác ? Những thủ pháp nghệ thuật nào đã góp phần tạo nên sự thành công của tác phẩm ?. Giaùo aùn vaên 11. Phaïm Chí Coâng. -Việc khám bệnh cho thế tử phải tuân theo một loạt phép tắc ,quy định Cung cách sinh hoạt trong phủ chúa với những ghi lễ khuôn phép ….cho ta thấy sự cao sang quyền uy tột đỉnh cùng cuộc sống xa hoa hưởng thụ ở phủ chúa 3 Cách nhìn và thái độ của Lê Hữu Trác -Từng là con quan đã biết chốn phồn hoa đô hộ nhưng không thể tưởng tượng được mức độ của sự tráng lệ thừa thãi, xa hoa nơi phủ chúa trong cách sinh hoạt  tác giả tỏ ra thờ ơ ,dửng dưng ,không đồng tình với cuộc sống ,thừa thãi vật chất mà thiếu khí trời -Tâm trạng của tác giả khi khám bệnh cho thế tử +Nguyên nhân dẫn đến căn bệnh của thế tử :là kết quả của sự xa hoa ,hưởng lạc trong phủ chúa : “ăn quá no mặc quá ấm” +Hiểu căn bệnh của Trịnh Cán ,đưa ra cách chữa hợp lý ,thuyết phục nhưng bên trong ông diễn ra cuộc đấu tranh giằng co :nếu chữa bệnh có hiệu quả ngay chúa sẽ tin dùng và bị công danh trói buộc ,còn nếu dùng thuốc hòa hoãn ,chữa bệnh cầm chừng ,vô thưởng vô phạt thì lại trái với lương tâm nghề nghiệp Những phẩm chất tốt đẹp của Lê Hữu Trác +Là thầy thuốc có kiến thức uyên thâm ,có kinh nghiệm chữa bệnh ,có lương tâm ,đức độ +Một nhân cách đẹp ,coi thường lợi danh quyền quý +Yêu thích cuộc sống thanh đạm ,trong sạch 5)Nghệ thuật -Quan sát tỉ mỉ ,ghi chép trung thực ,tả cảnh sinh động III )Kết luận -Đoạn trích vừa mang đậm giá trị hiện thực vừa thể hiện được phẩm chất của thầy thuốc giàu tài năng ,đức độ ,coi thường danh lợi. 4 )Củng cố 5)Dặn dò : -Tóm tắt đoạn trích -Nắm nội dung cơ bản .Chuẩn bị bài tiếp Ngày soạn :9/2007 Ngày dạy :9/1007 TPPCT :3. TỪ NGÔN NGỮ CHUNG ĐẾN LỜI NÓI CÁ NHÂN. A)Mục tiêu bài học :giúp học sinh -Nắm được những biểu hiện của cái chung trong ngôn ngữ của xã hội và cái riêng trong lời nói cá nhân ,mối tương qua giữa chúng 3 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Trường PTTH CưMgar. Giaùo aùn vaên 11. Phaïm Chí Coâng. -Nâng cao năng lực lĩnh hội những nét riêng trong ngôn ngữ của cá nhân ,đồng thời rèn luyện, hình thành và nâng cao năng lực sáng tạo của cá nhân ,biết phát huy phong cách ngôn ngữ cá nhân khi sử dụng ngôn ngữ chung B)Chuần bị -Giáo viên :soạn giáo án +đồ dùng dạy học -Học sinh :soạn bài +đồ dùng học tập C )Tiến trình lên lớp 1 )Ổn định tổ chức 2 )Kiểm tra bài cũ 3 )Nội dung bài mới Hoạt động thầy- trò. Ngôn ngữ là gì ? Tính chung của ngôn ngữ được thể hiện qua những phương diện nào ?. Hãy chỉ ra nghĩa của từ mặt trong các câu thơ của Nguyễn Du ?. Ngôn ngữ riêng của cá nhân được thể hiện qua các phương diện nào? Vốn từ ngữ cá nhân phụ thuộc vào các yếu tố nào ? Em hãy lấy một vài ví dụ trong đó từ chuyển nghĩa ?. tg. Nội dung cần đạt I )Ngôn ngữ -tài sản chung của xã hội -Ngôn ngữ là hệ thống ngữ âm ,những từ ngữ ,những quy tắc kết hợp chúng mà những người trong một cộng đồng dùng làm phương tiện để giao tiếp với nhau -Tính chung của ngôn ngữ được thể hiện qua những phương diện : Thành phần của ngôn ngữ +Các âm : nguyên âm : nguyên âm đơn :a,ă,â,o,ô,ơ,u.ư,e,ê,i Nguyên âm đôi :ia(ya,ie,ye) ;ua(uô);ưa(ươ) Phụ âm +Thanh điệu :6 thanh +Âm tiết (đơn vị phát âm tự nhiên nhỏ nhất trong ngôn ngữ ):tạo bởi các âm và thanh +Các từ đến các tiếng có ý nghiã +Các ngữ cố định Các quy tắc và phương thức chung +Quy tắc cấu tạo các kiểu câu +Phương thức chuyển nghĩa từ VD: a , Người quốc sắc,kẻ thiên tài Tình trong như đã mặt ngoài còn e b ,Buồn trông ngọn cỏ rầu rầu Chân mây mặt đất một màu xanh xanh c ,Sương in mặt, tuết pha thân Sen vàng lãng đãng như gần như xa II )Lời nói -sản phẩm riêng của cá nhân Cái riêng của cá nhân được biểu lộ ở các phương diện sau : -Giọng nói cá nhân :trong ,ồ ,the thé ,trầm…giúp ta nhận ra người quen khi chưa hoặc không nhìn thấy mặt -Vốn từ ngữ cá nhân :do thói quen dùng một số từ ngữ nhất định -Sự chuyển đổi ,sáng tạo khi sử dụng từ ngữ chung ,quen thuộc :cá nhân dựa vào nghĩa của từ để chuyển đổi VD :Trong ca dao thường sử dụng hình ảnh :con cò để nói lên sự lam lũ ,tần tảo của người nông 4. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Trường PTTH CưMgar. Giaùo aùn vaên 11. Thế nào là phong cách ngôn ngữ cá nhân ?. Giáo viên chia nhóm và cho học sinh thảo luận hai bài tập trong sách giáo khoa ,sau 5 phút yêu cầu đại diện các nhóm lên trình bày ,giáo viên nhận xét và sủa chữa bổ sung nếu cần. Phaïm Chí Coâng. dân nói chung ,người phụ nữ nói riêng trong xã hội cũ .Nhưng Tú Xương đã chuyển đổi thành “thân cò”để nhấn mạnh sự cơ cực của bà Tú -Tạo ra các từ mới và dần trở thành tài sản chung VD :từ “sân chơi”, “số hóa”….. -Vận dụng linh hoạt ,sáng tạo các quy tắc chung ,phương thức chung :Phương diện này biểu hiện rõ trong phong cách ngôn ngữ cá nhân VD : +Tố Hữu :trữ tình chính trị +Hồ Chí Minh :Có sự kết hợp hài hòa giữa cổ điển và hiện đại +Thơ trào phúng Nguyễn Khuyến :nhẹ nhàng ,thâm thúy +Tú Xương :chua chát ,cay độc III )Luyện tập Bài tập 1 : “thôi” là từ vốn có nghĩa chung :chấm dứt ,kết thúc một hành động nào đấy .Nhưng trong bài thơ Nguyễn Khuyến đã dùng chỉ nghĩa :Chấm dứt ,kết thúc một đời người Bài tập 2 :Từ ngữ quen thuộc nhưng cách phối hợp và cách sắp xếp các từ ngữ mang phong cách riêng của Hồ Xuân Hương ..Tác giả sử dụng biện pháp đảo ngữ nhằm tạo âm hưởng mạnh cho câu ,tô đậm hình tượng thơ. 4 )Củng cố :Tại sao nói ngôn ngữ vừa là tài sản chung của xã hội vừa là sản phẩm riêng của cá nhân ? 5 )Dặn dò :-Nắm nội dung bài học -Làm bài tập về nhà -Chuẩn bị bài tiếp. Ngày soạn :9/2007 Ngày dạy :9 /2007 TPPCT :4. BÀI VIẾT SỐ 1. A )Mục tiêu cần đạt :giúp học sinh Vận dụng kiến thức và kỹ năng đã học về văn nghị luận ,viết được bài nghị luận xã hội có nội dung sát thực tế đời sống vàvà học tập B)Chuần bị -Giáo viên :soạn đề +đáp án -Học sinh :ôn tập C )Tiến trình lên lớp 1 )Ổn định tổ chức 2 )Kiểm tra bài cũ 3 )Nội dung kiểm tra Đề :Đọc truyện Tấm Cám ,anh (chị )suy nghĩ gì về cuộc đấu tranh giữa cái thiện và cái ác ,giữa ngưòi tốt và kẻ xấu trong xã hội xưa và nay ? 5 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Trường PTTH CưMgar. Giaùo aùn vaên 11. Phaïm Chí Coâng. Đáp án 1 )Yêu cầu chung :học sinh biết cách làm một bài văn nghị luận xã hội theo đúng đặc trưng thể loại .Bài viết phải có kết cấu chặt chẽ .Bố cục rõ ràng .Hành văn trong sáng .Chữ viết rõ ràng .Không mắc lỗi diễn đạt 2 )Yêu cầu cụ thể Học sinh có thể trình bày ,diễn đạt theo nhiều cách khác nhau nhưng phải đảm bảo các ý cơ bản sau -Trong truyện Tấm Cám ,Tấm là cô gái hiền lành ,chăm chỉ ,chịu thương chịu khó nhưng gặp nhiều bất hạnh .Cô luôn bị mẹ con mụ dì ghẻ ruồng rẫy ,đánh đập ,tước đoạt cả về vật chất lẫn tinh thần .Nhưng qua nhiều khó khăn vất vả cô đã trở thành hoàng hậu và được sống hạnh phúc bên nhà vua ,còn mẹ Cám phải trả giá cho tội ác đã gây ra  Hạnh phúc của Tấm là phần thưởng xứng đáng cho những con người hiền lành lương thiện ,minh chứng cho tríêt lý : “ở hiền gặp lành”của nhân dân ta ,đồng thời khẳng định :cái thiện dù có gian nan vất vả nhưng bao giờ cũng chiến thắng cái ác  thể hiện tư tưởng lạc quan của nhân dân ta -Từ xưa đến nay cuộc đấu tranh giữa cái thiện và ái ác ,giữa người tốt và và kẻ xấu vô cùng gian nan phức tạp .Đặc biệt ,cuộc đấu tranh giữa thiện và ác trong bản thân mỗi con người càng gian nan phức tạp ….nhưng cuối cùng thắng lợi cuối cùng bao giờ cũng thuộc về cái thiện và người tốt  Ngày soạn :9/2007 TỰ TÌNH Ngày dạy :9/2007 (Hồ Xuân Hương ) TPPCT :5 A)Mục tiêu bài học :giúp học sinh -Cảm nhận được tâm trạng buồn tủi ,phẫn uất trước tình cảnh éo le và khát vọng sống ,khát vọng hạnh phúc của Hồ Xuân Hương -Thấy được tài năng nghệ thuật thơ Nôm của Hồ Xuân Hương :Thơ Đường luật viết bằng tiếng Việt ,cách dùng từ ngữ ,hình ảnh giản dị ,giàu sức biểu cảm ,táo bạo mà tinh tế B)Chuần bị -Giáo viên :soạn giáo án +đồ dùng dạy học -Học sinh :soạn bài +đồ dùng học tập C )Tiến trình lên lớp 1 )Ổn định tổ chức 2 )Kiểm tra bài cũ 3 )Nội dung bài mới Hoạt động thầy –trò. tg. Nội dung bài học. 6 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Trường PTTH CưMgar. Giaùo aùn vaên 11. Gọi học sinh đọc phần tiểu dẫn trong SGK và nêu vài nét cơ bản về tác giả. Thời gian được miêu tả trong bài thơ là thời gian nào ?thời gian ấy có ý nghĩa như thế nào ? Tác dụng của cách kết hợp từ trong câu thơ của Hồ Xuân Hương ?trơ troị Trơ : không có cảm giác ,không phản ứng ,lì ra ,chai đi Hồng nhan lẽ ra phải đựơc quân tử yêu thương ,anh hùng tri ngộ đằng này lại trơ ra ,lì ra với nước non thì thật chua xót ,Nỗi đau khổ ,bực bội về cái tài ,cái tình bị bỏ rơi ,bị lãng quên thiếu tri kỷ của mình dường như đả đẩy đến đỉnh điểm .Hai câu thơ với âm hưởng róng riết đã tạc vào thời gian canh khuya ,tạc vào không gian nước non hình tượng người đàn bà trầm uất đang đối diện với chính bản thân mình ,phát hiện ra số phận oái oăm trớ trêu của mình Tâm trạng cô đơn như phả vào hương rượi rồitụ lại thành vầng trăng khuyết lơ lửng cuối trời vừa gợi một thực tại đau đớn vừa như một lời diễu cợt của nhà thơ :mình sắp già rồi mà hạnh phúc vẫn xa xôi ,thiếu hụt ,tình duyên vẫn cọc cạch ,lẻ loi. Hai câu thơ tác giả sử dụng thủ pháp nghệ thuật gì ? tác dụng ?. Tâm trạng của Hồ Xuân Hương được. Phaïm Chí Coâng. I )Đọc và tìm hiểu chung 1 )Tác giả -Hồ Xuân Hương quê Nghệ An ,sống giai đoạn cuối thế kỷ XVIII đầu thế kỷ XIX -Là người đa tài ,tự tin ,phóng khoáng ,gặp nhiều trắc trở trong tình duyên -Hồ Xuân Hương là hiện tượng độc đáo trong văn học Việt Nam .Thơ bà đậm đà phong vị dân gian ,vừa dân tộc vừa hiện đại -Nội dung thơ văn mang đậm giá trị nhân đạo 2 )Bài thơ -Là bài thứ 2 trong chùm thơ “tự tình” II )Đọc và hướng dẫn khám phá văn bản 1 )Hai câu đề -Thời gian : đêm khuya ,thanh vắng tiếng trống canh đơn điệu buồn tẻ từ xa vọng lại như báo hiệu bước đi dồn dập của thời gian tuổi xuân qua nhanh sự rối bời của tâm trạng -Sự kết hợp từ “trơ +cái + hồng nhan”tủi hổ bẽ bàng của duyên phận -Không gian : “nước non”thế giới rộng lớn :con người có cảm giác nhỏ bé đơn độc thao thức và tự đối diện với chính mình 2 )Hai câu thực “Say lại tỉnh” :gợi vòng luẩn quẩn -Hồ Xuân Hương buồn chán giải sầu trong chén rượi nhưng càng say càng tỉnh càng cảm nhận được sự tủi hổ bẽ bàng tâm trạng chán chường ,vô vọng -Vầng trăng : “xế ,khuyết ,chưa tròn”  hình tượng thơ chứa đựng sự éo le :tuổi xuân qua mau mà nhân duyên chưa trọn vẹn 3 )Hai câu luận Xiên ngang….từng đám Rêu :nhỏ bé ,yếu ớt nhưng cũng chứng tỏ sức sống của mình bằng cách chọc thủng mặt đất để nhô lên Đâm thẳng…..mấy hòn Đá vô tri vô giác cũng tỏ ra có sức sống ,có ,sự phản kháng không cam chị sự đè nén , đâm thẳng lên như làm rách cả chân mây Cảnh vật sinh động,mạnh mẽ ,dữ dội ,đầy sức sống ,qua đấy thể hiện sức sống mãnh liệt của Hồ Xuân Hương ,mạnh mẽ vươn lên chống lại xã hội thiếu tình người ,đầy bất công 4 )Hai câu kết Ngán :ngán ngẩm ,chán ngán Xuân lại lại :xuân toàn hoàn theo quy luật -Mùa xuân qua ,rồi mùa xuân lại trở lại nhưng tuổi trẻ sẽ tàn phai mà tình yêu chưa trọn vẹn Mảnh tình…..con con Câu thơ chứa đựng sự ngậm ngùi xót xa ,tủi hổ ,hi vọng là vậy ,khát khao là thế nhưng cuối cùng cái 7 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Trường PTTH CưMgar. Giaùo aùn vaên 11. thể hiện qua câu thơ như thế nào ?. Phaïm Chí Coâng. nhận được chỉ là “một mảnh tình”(nhỏ bé ,mỏng manh )nhưng lại bị chia sẻ chỉ còn lải một tí xíu khát khao hạnh phúc của HXH. 4 Củng cố:Khát khao hạnh phúc của HXH được thể hiện như thế nào qua bài thơ ? 5 )Dăn dò : -Học thuộc bài thơ -Nắm nội dung cơ bản -Chuẩn bị bài mới  Ngày soạn :9/2007 CÂU CÁ MÙA THU Ngày dạy :9/2007 (Thu điếu ) Nguyễn Khuyến TPPCT ;6 A )Mục tiêu bài học :giúp học sinh -Cảm nhận được vẻ đẹp của cảnh thu điển hình cho mùa thu làng cảnh Việt Nam trong vùng đồng bằng bắc bộ -Vẻ đẹp tâm hồn thi nhân :tấm lòng yêu thiên hiên ,quê hương đất nước ,tâm trạng thời thế -Thấy được tài năng thơ Nôm Nguyễn Khuyến với bút pháp nghệ thuật tả cảnh ,tả tình nghệ thuật gieo vần ,sử dụng từ ngữ B)Chuần bị -Giáo viên :soạn giáo án +đồ dùng dạy học -Học sinh :soạn bài +đồ dùng học tập C )Tiến trình lên lớp 1 )Ổn định tổ chức 2 )Kiểm tra bài cũ 3 )Nội dung bài mới 8 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Trường PTTH CưMgar. Giaùo aùn vaên 11. Hoạt động thầy –trò. tg. Gọi học sinh đọc phần tiểu dẫn trong SGK và nêu vài nét cơ bản về tác giả. Nhận xét về sự nghiệp thơ văn của Nguyễn Khuyến ?nội dung thơ văn của Nguyễn Khuyến thường đề cập đến vấn đề gì ?. Cảnh vật mùa thu đựơc tác giả miêu tả như thế nào ? Cách gieo vần trong câu thơ có tác dụng gì ?. Tài của Nguyễn Khuyến được thể hiện qua cách sử dũng từ ngữ như thế nào ?. Vẻ đẹp của mùa trời thu được tác giả miêu tả như thế nào ? Nhận xét bức tranh mùa thu xứ Bắc ?. Giáo viên chia nhóm cho học sinh. Phaïm Chí Coâng. Nội dung bài học I )Đọc –tìn hiểu chung 1 )Tác giả a )Cụôc đời -Nguyễn Khuyến (1835-1909 ),hiệu là Quế Sơn .Xuất thân trong một gia đình nhà Nho nghèo ,sớm nổi tiếng thông minh ,học giỏi -Đỗ đạt không sớm nhưng đỗ cao ,ông làm quan 10 năm sau đó về ở ẩn :sống cụôc sống thanh đạm giản dị Là nhà Nho có đạo đức cao qúy ,tính khí điềm đạm ,tư cách thanh tao b )Sự nghiệp sáng tác :kể cả sáng tácbằng chữ Hán +chữ Nôm ông đã để lại khoảng 800 bài gồn thơ văn,câu đối -Thơ Nguyễn Khuyến thường nói đến :Tình yêu quê hương ,đất nước ,gia đình ,bè bạn ;phản ánh cuộc sống cơ cực của người nông dân ;châm biếm đả kích thực dân xâm lược 2 )Bài thơ -Nằm trong chùm 3 bài thơ thu của Nguyễn Khuyến II )Đọc và hướng dẫn khám phá văn bản 1 )Cảnh sắc mùa thu - “Ao thu”: +lạnh lẽo +Nước trong veo: nước đạt đến độ trong cao nhất của sự trong ,trong đến tận đáyđặc trưng riêng của nước mùa thu -Thuyền :bé tẻo teo : nhỏ tưởng chừng có thể cầm được ,nhẹ thênh thênh  tạo một bức tranh thực ,bình dị thân quen trong cụôc sống ở nông thôn vùng chiêm trũng bắc bộ --Sóng :gợn tí :sóng hơi xao động -Lá :khẽ đưa vèo :nhà thơ tìm được tốc độ bay của lá vàng rơi theo gió ,bay bay rồi hạ xuống -Mây lơ lửng -Trời xanh ngắt :khoáng đãng cao rộng ,mở ra không gian rộng lớn đến vô cùng vô tận đặc trưng ,vẻ đẹp riêng của mùa thu -Đường làng :quanh co ,vắng người qua lại cái vắng vẻ ở đây là tuyệt đối -Âm thanh : “cá …bèo”:tiêng` cá đớp mồi làm tăng vẻ tĩnh mịch của cảnh vật tác giả sử dụng thủ pháp lấy động tả tĩnh ,đó là thủ pháp quen thuộc củathơ cổ phương đông Nhà thơ dùng ngôn ngữ để khắc họa bức tranh mùa thu xứ bắc tĩnh lặng ,đượm buồn 2 )Tình thu - “Tựa gối ôm cần”:+Tư thế của người ngồi câu +Tâm trạng :trầm ngâm ,đắm chìm trong suy tư ,đi câu không có cá mà không băn khoăn,không sốt ruột ,dường như 9. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Trường PTTH CưMgar. Giaùo aùn vaên 11. Phaïm Chí Coâng. thảo luận ,sau 5 phút yêu cầu đại diện các nhóm lên trình bày Câu hỏi thảo luận :Tấm lòng của nhà thơ Nguyễn Khuyến đối với thiên nhiên ,đất nước được thể hiện như thế nào qua bài thơ ?. nhà thơ đang chờ đợi một điều gì đấy phải chăng không gian tĩnh lặng ,cái se lạnh của cảnh thu và hoàn cảnh thực tại đem đến cho nhà thơ một nỗi cô quạnh -Bài thơ nói đến chuyện câu cá nhưng thực ra không chú ý vào việc câu cá ,nhà thơ đang mở rộng lòng mình để đón nhận ,để giao hòa với cảnh sắc mùa thu  tâm hồn gắn bó với thiên nhiên đất nước ,một tấm lòng yêu nước thầm kín nhưng không kém phần sâu sắc 3 )Nghệ thuật -Ngôn ngữ trong sáng giản dị ,có khả năng diễn đạt cao -Cách gieo vần độc đáo ,tài tình góp phần diễn tả không gian vắng lặng thu nhỏ dần ,phù hợp với tâm trạng đầy uẩn khúc của nhà thơ -Mang đậm nguyên tắc thơ Đường có sự thống nhất giữa các yếu tố đối lập :vô hạn hữu hạn ;giữa động và tĩnh III )Kết luận -Qua bài thơ ,tác giả dựng lên bức tranh mùa thu với cảnh sắc tiêu biểu điển hình cho mùa thu làng cảnh Việt Nam :đẹp ,tĩnh lặng ,phảng phất buồn .Đồng thời thể hiện nỗi niềm tâm sự thầm kín của nhà thơ trong những ngày sống ở quê nhà. Những yếu tố nghệ thuật nào góp phần tạo nên sự thành công của bài thơ ?(ngôn ngữ ,cách gieo vần ,nguyê tắc của thơ Đường ). 4 )Củng cố 5 )Dặn dò :Học thuộc và đọc diễn cảm bài thơ -Nắm nội dung cơ bản -Chuẩn bị bài tiếp  Ngày soạn :9/2007 PHÂN TÍCH ĐỀ ,LẬP DÀN Ý CHO BÀI VĂN Ngày dạy :9/2007 NGHỊ LUẬN TPPCT :7 A )Mục tiêu bài học :giúp học sinh -Nắm vững cách phân tích vá xác địh yêu cầu của đề ,cách lập luận cho bài viết -Có ý thức và thói quen phân tích đề và lập dàn ý trước khi làm bài B )Chuần bị -Giáo viên :soạn giáo án +đồ dùng dạy học -Học sinh :soạn bài +đồ dùng học tập C )Tiến trình lên lớp 1 )Ổn định tổ chức 2 )Kiểm tra bài cũ 10 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Trường PTTH CưMgar. Giaùo aùn vaên 11. Phaïm Chí Coâng. 3 )Nội dung bài mới Hoạt động thầy –trò Giáo viên chia lớp học thành 3 nhóm .Mỗi nhóm chịu trách nhiệm phân tích đề và lập dàn ý cho một đề trong SGK cho học sinh thảo luận sau 10 phút giáo viên yêu cầu đại diện các nhóm lên trình bày .Giáo viên nhận xét ,bổ sung (nếu cần). Để lập dàn ý cần trải qua các bước nào ? Nhắc lại khái niệm luận điểm ?. Luận cứ là gì ?. Bố cục của bài văn nghị luận ?xác định nhiệm vụ của các phần ?. Chia nhóm cho học sinh thảo luận việc phân tích 2 đề trong phần. Nội dung bài học I )Phân tích đề -Đề văn nghị luận có 2 dạng +Có định hướng cụ thể : đề 1,đề đã nêu rõ các yêu cầu về nội dung ,giới hạn về dẫn chứng +Đề tự do sáng tạo : Đề 2 :yêu cầu bàn về tâm sự của Hồ Xuân Hương ,một khía cạnh nội dung của bài thơ ,người viết phải tự tìm xem tâm sự đó là gì ,diễn đạt ra sao … Đề 3 yêu cầu bàn về vẻ đẹp của bài “mùa thu câu cá” ,người viết phải tự giải mã giá trị nội dung và nghệ thuật -Giới hạn dẫn chứng Đề 1:dẫn chứng từ thực tế Đề 2 :Dẫn chứng trong bài thơ tự tình của HXH Đề 3 :Dẫn chứng trong bài câu cá mùa thu II )Lập dàn ý -1 )Xác định luận điểm Đề 1 -Luận điểm 1 :Người Việt Nam có nhiều điểm mạnh :thông minh, nhạy bén với cái mới -Luận điểm 2 :Người Việt Nam cũng không ít điểm yếu :thiếu hụt về kiến thức cơ bản ,khả năng thực hành và sáng tạo hạn chế Đề 2 :Tâm sự và diễn biến tâm trạng của HXH:cô đơn ,chán chường ,khát vọng được sống hạnh phúc Đề 3 :Vẻ đẹp nội dung và hình thức của bài thơ :câu cá mùa thu 2 )Xác định luận cứ -Tìm những luận cứ làm sáng tỏ chotừng luận điểm 3 )Sắp xếp các luận điểm ,luận cứ -Bố cục của bài văn nghị luận gồm 3 phần +Mở bài :giới thiệu và định hướng triển khai vấn đề +Thân bài :Sắp xếp các luận điểm ,luận cứ theo một trình tự lôgích +Kết bài :Khái quát lại nội dung và nêu ra những nhận định nhằm khơi gợi suy nghĩ cho người đọc II )Luyện tập Phân tích và lập dàn ý Đề 1 :Phân tích đề -Vấn đề cần nghị luận :giá trị sâu sắc của đoạn trích “vào phủ chúa Trịnh” -Yêu cầu về nội dung +Bức tranh cuộc sống xa hoa nhưng thiếu sinh 11 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Trường PTTH CưMgar. luyện tập ,sau 5 phút yêu cầu đại diện các nhóm lên trình bày. Giaùo aùn vaên 11. Phaïm Chí Coâng. khí của những người trong phủ chúa ,tiêu biều là thế tử Trịnh Cán +Thái độ phê phán nhẹ nhàng mà thấm thía cũng như dự cảm về sự suy tàn đang tới gần của triều Lê -Trịnh thế kỷ XVIII -Yêu cầu về thao tác :lập luận phân tích ,kết hợp với cảm nghĩ -Phạm vi dẫn chứng :lấy trong văn bản “ vào phủ chúa” là chủ yếu Đề 2 :Phân tích đề -Vấn đề cần nghị luận :Tài năng sử dụng ngôn ngữ dân tộc của HXH -Yêu cầu về nội dung : +Dùng văn tự Nôm +Sử dụng các từ thuần Việt một cách tài tình +Sử dụng hợp lý hình thức đảo trật tự từ trong câu -Ỵêu cầu về phương pháp :nghị lụân phân tích kết hợp với bình luận -Phạm vi dẫn chứng :lấy thơ HXH là chủ yếu. 4 )Củng cố :Trong quá trình viết văn phân tích và lập dàn ý có tác dụng như thế nào ? 5 )Dặn dò : Lập dàn ý cho 2 đề trong phần luyện tập -Học thuộc ghi nhớ -Chuẩn bị bài tiếp  Ngày soạn :9/2007 THAO TÁC LẬP LUẬN PHÂN TÍCH Ngày dạy :9/2007 TPPCT :8 A)Mục tiêu cần đạt :giúp học sinh -Nắm được mục đích và yêu cầu của thao tác lập luận phân tích -Biết cách phân tích một vấn đề chính trị ,xã hội B )Chuần bị -Giáo viên :soạn giáo án +đồ dùng dạy học -Học sinh :soạn bài +đồ dùng học tập C )Tiến trình lên lớp 1 )Ổn định tổ chức 2 )Kiểm tra bài cũ 3 )Nội dung bài mới Hoạt động thầy –trò. tg. Nội dung cần đạt. 12 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Trường PTTH CưMgar. Giaùo aùn vaên 11. Giáo viên cho học sinh đọc văn bản trong SGKvà trả lời câu hỏi Nội dung cơ bản của VB?. Để thuỵết phục gười đọc tác giả đã có cách viết như thế nào /. Trong văn bản tác giả đã kết hợp các kiểu viết nào ?. Phân tích là gì ?Mục đích của phân tích ?. Gáo viên chia nhóm cho học sinh thảo luận 2 văn bản trong SGK ,sau 5 phút yêu cầu đại diện các nhóm lên trình bày. Tác giả phân tích vấn đề theo quan hệ nào ?. Phaïm Chí Coâng. I )Mục đích ,yêu cầu của thao tác lập luận phân tích 1 )Xét VD: -Nôị dung ý kiến đánh giá của tác giả đối với nhân vật Sở Khanh :Sở Khanh là kẻ bẩn thỉu đê tiện ,đại diện của lối sống đồi bại -Để thuyết phục người đọc ,tác giả đã dùng dẫn chứng và lý lẽ để làm sáng tỏ vấn đề Sở Khanh sống bằng nghề đồi bại ,bất chính :giả làm người tử tế để đánh lừa một người con gái ngây thơ hiếu thảo ,trở mặt một cách trơ tráo ,vô liêm sỉ -Trong văn bản tác giả đã kết hợp chặt chẽ giữa phân tích với tổng hợp :sau khi phân tích chi tiết bộ mặt lừa bịp tráo trở của Sở Khanh ,tác giả đã tổng hợp và khái quát bản chất của hắn 2 )Kết luận -Phân tích là chia nhỏ đối tượng thành các yếu tố để xem xét một cách kỹ càng nội dung ,hình thức và mối quan hệ bên trong cũng như bên ngoài của chúng - Mục đích của phân tích là làm sáng tỏ ý kiến ,quan niệm nào đó II )Cách phân tích 1 )Văn bản 1 :Cách phân chia đối tượng trong văn bản -Phân tích theo quan hệ nội bộ đối tượng :Đồng tiền vừa có tác dụng tốt và tác hại xấu -Phân tích theo quan hệ kết quả -nguyên nhân Tác giả viết nhiều về tác hại của đồng tiền trong cuộc sống và giải thích nguyên nhân bằng cách đưa ra một loạt hành động gian ác ,bất chính đều do đồng tiền chi phối Trong quá trình lập luận ,phân tích gắn liền với khái quát tổng hợp :sức mạnh của đồng tiền ,thái độ cách cư sử của các tầng lớp xã hội đối với đồng tiền và thái độ phê phán ,khinh bỉ của Nguyễn Du khi nói đến đồng tiền 2 )Văn bản 2 _Tác giả phân tích vấn đề theo quan hệ nguyên nhân -kết quả :Bùng nổ dân số  ảnh hưởng nhiều đến đời sống con người -Phân tích theo quan hể nội bộ của đối tượng – các ảnh hưởng xấu của việc bùng nổ dân số +Thiếu lương thực +Suy dinh dưỡng ,suy thoái giống nòi +Thiếu việc làm ,thất nghiệp -Phân tích kết hợp chặt chẽ với khái quát tổng hợp :Bùng nổ dân số  ảnh hưởng tới nhiều mặt của cuộc sống ,dân số tăng càng nhanh thì chất lượng cuộc sống của cộng đồng ,của gia 13 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Trường PTTH CưMgar. Giaùo aùn vaên 11. Cho học sinh thảo luận 2 bài tập trong SGK theo nhóm ,sau đó yêu cầu đại diện các nhóm lên trình bày kết quả thảo luận của nhóm mình. Phaïm Chí Coâng. đình của cá nhân càng giảm sút III )Luyện tập Bài tập 1 :Các quan hệ làm cơ sở để phân tích A )Quan hệ nội bộ của đối tượng (diễn biến các cung bậc tâm trạng của Thúy Kiều):Đau xót quẩn quanh ,bế tắc B )Quan hệ giữa các đối tượng này với các đối tượng khác có liên quan :Tài của Xuân Diệu khi miêu tả nỗi buồn ,sự cô đơn của người kỹ nữ trong “lời kỹ nữ”;và nỗi buồn âm thầm ,kín đáo của người thiếu phụ trong bài “tì bà hành” của Bạch Cư Dị Bài tập 2 :Vẻ đẹp của ngôn ngữ nghệ thuật trong “tự tình II”của Hồ Xuân Hương -Từ ngữ giàu hình ảnh và cảm súc -Nghệ thuật sử dụng từ trái nghĩa :say- tỉnh ;khuyết –tròn ;đi -lại -Cách sử dụng phép lặp từ ngữ (xuân),sử dụng phép tăng tiến (san sẻ -tí –con con) -Phép đảo trật tự cú pháp trong câu 5;6. 4 )Củng cố :Trong quá trình nói hoặc viết lập luận phân tích có vai trò như thế nào ?tại sao ? 5 )Dặn dò :Học thuộc ghi nhớ Làm bài tập trong sách bài tập Soạn bài mới  Ngày soạn :9/2007 Ngày dạy :9 /2007 TPPCT :9,5. THƯƠNG VỢ (Tú Xương ). A)Mục tiêu bài học :giúp học sinh -Càm nhận được hình ảnh bà Tú :vất vả đảm đang ,thương yêu và lặng lẽ hi sinh vì chồng vì con -Thấy được tình cảm yêu thương quý trọng của Trẩn Tế Xương dành cho vợ .Qua đấy thấy được vẻ đẹp nhân chách của Tú Xương -Nắm được những thành công trong nghệ thụât của bài thơ B )Chuần bị -Giáo viên :soạn giáo án +đồ dùng dạy học -Học sinh :soạn bài +đồ dùng học tập C )Tiến trình lên lớp 1 )Ổn định tổ chức 2 )Kiểm tra bài cũ 3 )Nội dung bài mới Hoạt động thầy –trò. Nội dung cần đạt. 14 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Trường PTTH CưMgar. Gọi học sinh đọc phần tiểu dẫn ,và rút ra vài nét cơ bản về tác giả. Nêu vài nét cơ bản về bài thơ ? Gọi học sinh đọc bài và tìm hiểu bài thơ theo kết cấu của một bài thơ Đường luật Mở đầu bài thơ tác giả giới thiệu công việc của bà Tú như thế nào ?Thời gian không gian ,công việc ấy gợi cho ta suy nghĩ gì ? Cách sắp và sử dụng số đếm trong câu thơ có hàm ý gì ? Nuôi đủ :không thừa không thiếu về mọi phương diện :ăn, mặc,thi ,học ,chơi Trong thời buổi giao thời lúc bấy giờ tất cả đều khó khăn ,phải là người như thế nào bà Tú mới nuôi đủ được cả gia đình ? Hình ảnh con cò trong ca dao được Tú Xương vận dụng có sáng tạo như thế nào ?Giải thích các từ :quãng vắng ,eo sèo ,buổi đò đông (“Con cò…..nỉ non” và “lặn ….vắng”cũng cảnh sông nước ,cũng đòn gánh trĩu vai ,cũng thân cò sớm hôm nuôi chồng con nhưng chị trong ca dao sao mà thảm hại vừa đi vừa khóc ,vừa kể lể than vãn còn bà Tú thì khác hẳn….) (Tác giả đưa động từ “lăn lội”lên đầu câu nhằm lột tả sự vất vả của bà Tú :bập vào mắt ngưòi là bước đi chật chưỡng ,bì bõm ,thụt lầy trong sớm nắng chiều mưa). Giaùo aùn vaên 11. Phaïm Chí Coâng. I )Đọc và tìm hiểu chung 1 )Tác giả -Trần Tế Xương (1870-1907)tên thường gọi là Tú Xương ,sinh ra và lớn lên trong một gia đình nghèo ở Nam Định -Là người thông minh học giỏi ;sống phóng túng ,lận đận trong thi cử nhưng có tâm huyết với đất nước -Ông sáng tác thơ văn nhiều theo 2 phương diện :trữ tình ;trào phúng -Cụôc đời Tú Xương tuy ngắn ngủi nhưng sự nghiệp thơ ca của ông đã trở thành bất tử -Tú Xương viết nhiều thơ tặng vợ với tất cả tình thương yêu ,trân trọng 2 )Bài thơ -Đây là một trong những bài thơ hay và cảm động nhất của Tú Xương khi viết về vợ -Bài thơ được sáng tác 1896-1897 khi gia đình gặp cảnh sa sút II )Đọc và hướng dẫn khám phá văn bản 1 )Hai câu đề -Công việc : “buôn bán” : bon chen ,vất vả -Thời gian : “quanh năm” chỉ quá trình thời gian liên tục không ngừng quanh năm suốt tháng bà Tú lao động cần mẫn ,miệt mài không nghỉ -Địa điểm : “mom sông” chênh vênh ,nguy hiểm -Nuôi đủ……..chồng Câu thơ ngắt nhịp 2/2/3 cà cách sắp sếp từ gợi hình ảnh một đòn gánh trữu nặng cả hai đầu ở giữa là tấm vai gầy và tấm lòng lo toan cho gia đình của bà Tú Bà Tú đã trở thành trụ cột của gia đình ,ông Tú dường như hiểu nỗi vất vả của vợ và đã giành chovợ sự bíêt ơn ,trân trọng 2 )Hai câu thực -“Lặn lội thân cò” tác giả vận dụng có sáng tạo hình ảnh trong ca dao để làm nổi bật sự vất vả cơ cực của bà Tú -“Quãng vắng”:nơi vắng vẻ nguy hiểm ,cô đơn thiếu sự đỡ đần nói đến sự hẩm hiu, vất vả của bà Tú -“Eo sèo” :bon chen, lời qua tiếng lại trên chuyến đò ngang -“Đò đông” đò quá tải nhiều đò trên bến Dù ở trong hoàn cảnh nào :vắng vẻ hay đông đúc bà Tú vẫn cần mẫn ,bất chấp mọi khó khăn nguy hiểm buôn bán kiếm tiền nuôi chồng con  sự hi sinh thầm lặng của bà Tú vì chồng con 3 )Hai câu luận -Duyên :cái căn nguyên từ trước ,đólà sự kết hợp chặt chẽ -“Nợ”:cái phải trả -“Âu đành phận” :bắt buộc phải chịu Duyên “một”nợ “hai”tất cả đều là phận ,gánh nặng chồng con như một định mệnh suốt đời đề lên đôi vai mảnh mai ,yếu ớt của bà Tú -“Năm nắng……công”:lam lũ ,vất vả chồng chất bà Tú vẫn không kêu ca oán trách ,hình như bà cho đó là bổn phận là 15 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Trường PTTH CưMgar. Giaùo aùn vaên 11. Giải thích các từ :duyên ,nợ ,âu đành phận ? Đức tính cao đẹp của bà Tú được thể hiễn như thế nào qua hai câu thơ ?. Tại sao Tú Xương thương vợ mà lại không giúp đỡ vợ bằng hạnh động cụ thể ? Tâm sự của nhà thơ được thể hiện như thế nào qua câu thơ cuối?. Phaïm Chí Coâng. trách nhiệm với chồng con  bà là người tiêu biểu cho người phụ nữ Việt Nam 4 )Hai câu kết -“Thói”:nềp xấu đáng chê -“Thói đời” :nếp xấu chung của người đời trong xã hội Chính tập tục phong kiến Nho giáo với hào lũy phong kiến bất công đã không cho Tú Xương thương vợ một cách thiết thực Tú Xương tự nhận lỗi về mình đã hờ hững để gánh nặng gia đình đè lên vai vợ ,ông tựthấy mình là kẻ vô trách nhiệmvẻ đẹp nhân cánh và tâm sự của nhà thơ -“Có chồng….không”:nhà thơ tự rủa mình :sống mà như chết  bất lực của một đức ông chồng ,của một số phận nhà Nho trong sạch trong buổi giao thời dồn thành tiếng chửi đời chứa chất nỗi đau của một đời và một thời III )Kết luận -Nghệ thuật :+Từ ngữ gỉan dị ,giàu sức biểu cảm +vận dụng sáng tạo hình ảnh ,ngôn ngữ văn học dân gian(hình ảnhthân cò ,thành ngữ) +Ngôn ngữ đời sống +Giọng điệu trữ tình kết hợpvới tự trào -Nội dung :+ Qua bài thơ Tú Xương dựng lên chân dung người vợ bảm đang ,chịu thương chịu khó đầy lòng hi sinh cho chồng cho con ,bà là hình tượng tiêu biểu cho truyền thống về đức tính cao đẹp của người phụ nữ Việt Nam .Đồng thời qua bài thơ sự tri ân của tác giả giành cho vợ. Những biện pháp nghệ thuật nào đã góp phần tạo nên sự thành công của bài thơ ? 4 )Củng cố :Bài thơ đã khắc họa hình ảnh bà Tú như thế nào ?Vẻ đẹp nhân cách của Tú Xương đựơc biểu lộ như thế nào ? 5 )Dặn dò :-Học thuộc bài thơ -Nắm nội dng cơ bản -Chuẩn bị bài tiếp  Ngày soạn :9/2007 Ngày dạy :9/2007 TPPCT :11. ĐỌC THÊM :KHÓC DƯƠNG KHUÊ (Nguyễn Khuyến) VỊNH KHOA THI HƯƠNG (TrầnTế Xương). A. Mục tiêu bàu học : Giúp học sinh thấy được -Tình bạn thắm thiết của nhà thơ đối với bạn (khóc Dương Khuê) -Hiện thực nhốn nháo ,ô hợp của xã hội Việt Nam trong giai đoạn cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX B )Chuần bị -Giáo viên :soạn giáo án +đồ dùng dạy học -Học sinh :soạn bài +đồ dùng học tập C )Tiến trình lên lớp 1 )Ổn định tổ chức 2 )Kiểm tra bài cũ 3 )Nội dung bài mới : 16 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Trường PTTH CưMgar. Họat động thầy trò. Khi nghe tin bạn mất tâm trạng của tác giả như thế nào ?Qua tâm trạng đó em có nhận xét gì về tình bạn giữa 2 người ?. Sau những phút bàng hòang ,đau xót Nguyễn Khuyến nhớ lại những kỷ niệm nào ?. Tại sao Nguyễn Khuyến lại cho rằng cái chết của bạn là một sự phi lý ?. Nỗi trống vắng khi bạn mất của nhà thơ được thể hiện như thế nào. Tác giả sử dụng điển cố văn học nhằm mục đích gì ?. Giaùo aùn vaên 11. Phaïm Chí Coâng. Nội dung cần đạt Bài 1 : Khóc Dương Khuê I. Đọc và hướng dẫn khám phá văn bản, 1. Cảm xúc bàng hòang đau sót trước tin bạn mất : - “ Bác Dương “ : Một cách sưng hô đối với người bạn cao tuổi thể hiện tình cảm thân mật và tôn trọng, - “ Thôi đã thôi rồi “, đó là một cách nói giảm nhưng vẫn lột tả được sự bối rối nỗi đạu đớn xót xa của nhà thơ, khi nghe tin bạn mất, - “ Nước mây …lòng ta “ câu thơ tả cảnh ngụ tình, nỗi đau mất bạn của nhà thơ đã nhuốm vào cảnh vật và lan tỏa trong không gian thể hiện tình cảm gắn bó sâu đậm của nhà thơ đối với bạn, 2. Hồi tưởng lại kỷ niệm : - Nguyễn Khuyến nhớ lại những kỷ niệm hai người gặp nhau trong kỳ thi, cùng chuyên cần đèn sách, cùng thi đậu làm quan, đây là cuộc gặp gỡ do trời định sẵn -Tình cảm giữa 2 người vô cùng thân thiết thủy chung ,họ đã có những giây phút thú vị : Du ngọan thưởng ca, uống rượu , làm thơ, bàn sọan câu văn, họ là những người bạn tâm đầu ý hợp có tâm hồn nghệ sỹ và biết chia sẻ buồn vui trong cuộc sống, - Cuộc gặp gỡ gần nhất giữa 2 người với bao buồn vui cảm động, nhưng tác giả đâu ngờ, đây là lần gặp bạn cuối cùng , lần chia tay này là lần chia tay mãi mãi, 3. Tình cản đau xót của nhà thơ, - Đối với Nguyễn Khuyến cái chết của bạn như một sự phi lý: ít tuổi hơn, ít đau ốm nhưng lại mất trước, - Nguyễn Khuyến sửng sốt, bàng hòang và đau sót khi nghe tin bạn mất, đây là cái sự mất mát lớn của nhà thơ, - “ Rượu ngon …” giọng thơ xót xa đến nghẹn lại, nỗi đau đớn trào dâng : Rượu ngon không có bạn hiền thì cũng thành rượu nhạt, phải chăng đối với nhà thơ uống rượu không còn là thú vui như xưa nữa, - “ Câu thơ … mà đưa “ : Bạn mất cuộc sống của tác giả trở nên buồn tẻ, nhạt nhẽo, không còn bạn thì không còn hứng làm thơ, vì thơ viết ra không ai hiểu, không ai thưởng thức thì viết làm gì - Giường ……. tiếng đàn Tác giả sử dụng điển cố văn học để nói lên tình bạn sâu nặng giữa 2 người, họ đã giành cho nhau những tình cảm không gì thay thế được, họ là những người bạn tri âm tri kỷ , - Những câu thơ cuối thể hiện nỗi đau khôn tả,tác giả khóc bạn không nước mắt vì nỗi đau dồn cả vào lòng đó là nỗi đạu lớn truyền miên và bất tận, II. Kết luận : Qua bài thơ chúng ta hiểu thêm về con người Nguyễn Khuyến, một nhà thơ của nhân tình. Với tài năng và tấm lòng của mình Nguyễn Khuyến đã thể hiện một tình bạn cao đẹp son sắt và thủy chung. 17 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Trường PTTH CưMgar. Gọi học sinh đọc phần tiểu dẫn trong sách giáo khoa ,nêu vài nét cơ bản về phần tiểu dẫn? Hai câu thơ đầu cho ta thấy việc thi cử có gì khác thường ? Em có nhận xét gì về hình ảnh của sỹ tử và quan trường ?(chú ý cánh sử dụng từ ngữ và hình ảnh của tác giả ?. Phân tích tác dụng của biện pháp nghệ thuật trong câu thơ ?. Phân tích tâm trạng và thái độ của tác giả trước tình cảnh của đất nước ?. Giaùo aùn vaên 11. Phaïm Chí Coâng. Bài 2 :Vịnh khoa thi hương I )Đọc và tìm hiểu chung : -Đề tài “thi cử”là đề tài quen thuộc đậm nét trong sáng tác của Tú Xương -Qua đề tài ấy tác giả vẽ lên hiện thực nhốn nháo ô hợp của xã hội Việt Nam lúc bấy giờ đồng thời thể hiện tâm sự của tác giả trước tình cảnh đất nước II )Đọc và khám phá văn bản 1 )Hai câu đề -“Ba năm mở một khoa”việc thi cử vẫn diễn ra theo lệ cũ .Nhưng kẻ chủ xướng khoa thi không phải triều đình mà là chính phủ bảo hộ -Sĩ tử trường Nam thi thi lẫn với trường ở Hà Nội tính chất láo nhào ,hỗn tạp ,không còn thề thống gì 2 )Hai câu thực -Sĩ tử :người đi thi -trí thức thức xhpk thì “lôi thôi”:mất đi vẻ Nho nhã trí thức -Quan trường :Ông quan coi thi : “ậm ọe miệng thét loa”giám thị không còn dáng trang nghiêm tôn kính ,trường thi quá lộn xộn ,ốn ào ,không còn là chốn tôn nghiêm nề nếp nữa 3)Hai câu luận : -Hình ảnh “quan sứ”, “bà đầm”được đón tiếp long trọng ,ngồi vị trí cao ngất p/a bản chất xhVN lúc bấy giờ ;xã hội nô lệ người nắm thực quyền là thực dân nỗi nhục mất nước -Nghệ thuật đối Lọng><váy trang trọng><đồ dơ Quan ><mụ trang trong ><1 hạng người .Tiếng chửi của Tú Xương quyết liệt ,mạnh mẽ 4 )Hai câu kết -“Nhân tài…đó”:hỏi ,gọi ,thức tỉnh những con gười còn lòng tự ti dân tộc -“Ngoảnh …nhà”:Nhìn vào thực trạng nước nhà không thể thờ ơ không cam tâm kiếp sống nô lệ tâm trạng yêu nước của tác giả. 4 )Củng cố 5 )Dặn dò :Học thuộc hai bài thơ -Nắm nội dung cơ bản -Chuẩn bị bài tiếp Ngày soạn :9/2007 Ngày dạy :9/2007 TPPCT :12. TỪ NGÔN NGỮ CHUNG ĐẾN LỜI NÓI CÁ NHÂN (Tiếp theo). A )Mục tiên bài học :giúp học sinh Thấy được mối quan hệ hai chiều giữa ngôn ngữ chung và lời nói riêng Làm một số bài tập nhằm củng cố lý thuyết B )Chuần bị -Giáo viên :soạn giáo án +đồ dùng dạy học -Học sinh :soạn bài +đồ dùng học tập C )Tiến trình lên lớp 1 )Ổn định tổ chức 2 )Kiểm tra bài cũ 18 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> Trường PTTH CưMgar. 3 )Nội dung bài mới Hoạt động thầy –trò Lời nói riêng và ngôn ngữ chung có quan hệ như thế nào ?. Lời nói cá nhân phát triển có đóng góp gì cho ngôn ngữ chung ?. Chia nhóm cho học sinh thảo luận thảo luận BT 1,2,3 trong SGK,sau 7 phút yêu cầu đại diện các nhóm lên bảng trình bày ,giáo viên nhận xét Hãy phân tích nghĩa của từ xuân trong các câu thơ ?. Trong mỗi câu thơ sau từ mặt trời được tác giả sử dụng có sáng tạo như thế nào ?. Tìm những từ được cá nhân sáng tạo trong các câu thơ sau ?Các từ đó được tạo nên dựa trên cơ sở nào ?. Giaùo aùn vaên 11. Phaïm Chí Coâng. Nội dung cần đạt I )Quan hệ giữa ngôn ngữ chung và lời nói riêng Ngôn ngữ chung và lời nói cá nhân có mối quan hệ 2 chiều -Ngôn ngữ chung là cơ sở để mỗi cá nhân sản sinh ra lời nói cụ thể trong từng hoàn cảnh ,nội dung và mục đích giao tiếp -Lời nói cá nhân là hiện thực hóa những yếu tố chung ,những nguyên tắc và phương thức chung  Lời nói cá nhân góp phần làm cho ngôn ngữ chung phát triển II )Luyện tập Bài tập 1 :Trong câu thơ của Nguyễn Du từ “nách”chỉ góc tường .Tác giả chuyển nghỉa cho từ nách ,từ chỉ vị trí trên cơ thể con người sang nghĩa chỉ vị trí giao nhau giữa hai bức tường tạo nên một góc .Đây là sự chuyển nghĩa được tạo ra theo phương thức chuyển nghĩa chung của tiếng Việt Bài tập 2 ):Từ xuân trong ngôn ngữ chung đã được tác giả sử dụng với nghĩa riêng -Trong câu thơ của HXH ,xuân vừa chỉ mùa xuân vừa chỉ sức sống và nhu cầu tình cảm của tuổi trẻ -Trong câu thơ của Nguyễn Du xuân trong cành xuân chỉ vẻ đẹp của người con gái -Trong câu thơ của Nguyễn Khuyến ,xuân trong bầu xuân chì chất men say nồng của rượu ngon,đồng thời cũng có nghĩa bóng chỉ sức sống dạt dào của cuộc sống ,tình cảm thắm thiết của bạn bè -Trong câu thơ của Hồ Chí Minh ,từ xuân đầu tiên có nghĩa gốc chỉ mùa đầu tiên trong năm từ xuân thứ 2 chuyển nghĩa chỉ sức sống mới tươi đẹp Bài tập 3 ):Từ mặt trời trong ngôn ngữ chung nhưng được mỗi tác giả sử dụng theo những cách khác nhau ,tạo nên ý nghĩa khác nhau a )Câu thơ của Huy Cận mặt trời dùng với nghĩa gốc :chỉ thiên thể trong vũ trụ nhưng dùng theo phép nhân hóa nên có thể hoạt động như con người (xuống biển ) b )Mặt trời trong câu thơ của Tố Hữu chỉ lý tưởng cách mạng c )Trong câu thơ của Nguyễn Khao Điềm ,mặt trời thứ nhất dùng với nghĩa gốc ,mặt trời thứ 2 là hình ảnh ẩn dụ ,chỉ đứa con của mẹ :Đối với mẹ con là niềm hạnh phúc ,là niềm tin ,là nhựa sống của cuộc đời mẹ Bái tập 5 ): Trong các câu a,b,c,có 3 từ do các cá nhân tạo ra .Chúng được tạo ra trên cơ sở của một tiến đã có sẵn cùng với quy tắc cấu tạo chung a )Từ mọn mằn được tạo ra dựa vào : -Tiếng mọn với nghĩa :nhỏ đến mức không đáng kể -Những quy tắc cấu tạo chung :Quy tắc tạo từ láy 2 tiếng ,lặp lại phụ âm đầu 19 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Trường PTTH CưMgar. Giaùo aùn vaên 11. Phaïm Chí Coâng. Từ mọn mằn có nghĩa :nhỏ nhặt tầm thường ,không đáng kể b )Từ giỏi giắn được tạo ra trên cơ sở : -Tiếng giỏi :Có trình độ cao ,đáng được khâm phục ho -Quy tắc cấu tạo chung :láy phụ âm đầu Từ giỏi giắn có nghĩa ;rất giỏi ,được mọi người mến mộ C )Từ nội soi -Được tạo ra từ 2 tiếng có sẵn nội ,soi -Quy tắc tạo từ ghép chính phụ Từ nội soi :là phương pháp đưa môt ống nhỏ vào bên trong cơ thể qua đó có thể quan sát hay chụp ảnh cơ quan bệnh lý bằng một máy ảnh đặt ở đầu ống phía ngoài để chuẩn đoán. 4 )Củng cố 5)Dặn dò :Học thuộc ghi nhớ Chuẩn bị bài tiếp . Ngày soạn :9/2007 Ngày dạy :9/2007 TPPCT :13,5. BÀI CA NGẤT NGƯỞNG (Nguyễn Công Trứ). A )Mục tiêu bài học :giúp học sinh hiểu được -Phong cách nghệ thụât của Nguyễn Công Trứ -Biểu hiện khuynh hướng khát vọng tự do qua thái độ của tác giả B )Chuần bị -Giáo viên :soạn giáo án +đồ dùng dạy học -Học sinh :soạn bài +đồ dùng học tập C )Tiến trình lên lớp 1 )Ổn định tổ chức 2 )Kiểm tra bài cũ 3 )Nội dung bài mới Hoạt động thầy-trò tg Nội dung cần đạt. 20 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>