Quản lý thu ngân sách nhà nước trên địa bàn quận nam từ liêm, thành phố hà nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------------------

ĐỖ KHẮC ĐẠO

QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN NAM TỪ LIÊM, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG

HÀ NỘI- 2021


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------------------

ĐỖ KHẮC ĐẠO

QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN NAM TỪ LIÊM, THÀNH PHỐ HÀ NỘI
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 8340410

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN TRÚC LÊ
XÁC NHẬN CỦA

XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ

CÁN BỘ HƢỚNG DẪN

CHẤM LUẬN VĂN

HÀ NỘI- 2021


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn"Quản lý thu ngân sách trên địa bàn quận
Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội" là cơng trình nghiên cứu khoa học độc
lập của riêng tơi,các thơng tin, tài liệu trích dẫn trong luận văn là trung thực,
có nguồn gốc rõ ràng.
Hà Nội, ngày 22 tháng 01 năm 2021
Tác giả

Đỗ Khắc Đạo


LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên,tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Nguyễn
Trúc Lê, thầy đã trực tiếp hƣớng dẫn, giúp đỡ tơi trong suốt q trình nghiên
cứu và hồn thành luận văn này.
Tơi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo, khoa Kinh tế
chính trị cũng nhƣ các phịng chức năng khác của Trƣờng Đại học Kinh tế Đại học quốc gia Hà Nội đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong q trình học
tập và nghiên cứu tại Trƣờng.
Tơi chân thành gửi lời cảm ơn tới lãnh đạo HĐND và các ban của
HĐND quận Nam Từ Liêm, lãnh đạo UBND và các phòng thuộc UBND quận
Nam Từ Liêm, các đơn vị hiệp quản quận Nam Từ Liêm (Chi cục Thuế, Kho

bạc Nhà nƣớc quận Nam Từ Liêm) đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong
việc thu thập số liệu, thông tin hữu ích trong q trình nghiên cứu.
Một lần nữa,tơi xin đƣợc bày tỏ sự cảm ơn chân thành, sâu sắc tới tất
cả các cơ quan, tổ chứcvà cá nhân đã tạo điều kiện giúp đỡ tơi trong suốt q
trình học tập, nghiên cứu và thực hiện đề tài này.


MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT.................................................................i
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU...............................................................ii
PHẦN MỞ ĐẦU..............................................................................................1
CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN, CƠ SỞ

LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

VỀ

QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC..............................................5
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu................................................................ 5
1.1.1. Tổng quan các cơng trình nghiên cứu.....................................................5
1.1.2. Giá trị khoa học đƣợc kế thừa và khoảng trống cần nghiên cứu............9
1.2. Cơ sở lý luận............................................................................................10
1.2.1. Một số khái nhiệm cơ bản.....................................................................10
1.2.2. Khái niệm, yêu cầu, nguyên tắc quản lý thu ngân sách nhà nƣớc........13
1.2.3. Những nhân tố ảnh hƣởng đến quản lý thu ngân sách nhà nƣớc.........18
1.2.4. Các công cụ quản lý thu ngân sách nhà nƣớc.......................................21
1.2.5. Nội dung quản lý thu ngân sách nhà nƣớc........................................... 23
1.3. Kinh nghiệm của một số địa phƣơng và bài học cho quận Nam Từ Liêm
trong quản lý thu ngân sách nhà nƣớc............................................................33

1.3.1. Kinh nghiệm của một số địa phƣơng....................................................33
1.3.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho quận Nam Từ Liêm............................ 35
CHƢƠNG 2....................................................................................................37
PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.................................................................. 37
2.1. Phƣơng pháp luận....................................................................................37
2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu.........................................................................37
2.2.1. Phƣơng pháp phân tích, tổng hợp.........................................................37
2.2.2. Phƣơng pháp thống kê..........................................................................39
2.2.3. Phƣơng pháp so sánh............................................................................39


2.2.4. Phƣơng pháp thu thập dữ liệu...............................................................40
CHƢƠNG 3 ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU

NGÂN

SÁCH NHÀ NƢỚC TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN NAM TỪ LIÊM, THÀNH
PHỐ HÀ NỘI................................................................................................ 42
3.1. Địa bàn nghiên cứu.................................................................................. 42
3.1.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế-xã hội quận Nam Từ Liêm........................42
3.2. Công cụ quản lý thu ngân sách nhà nƣớc................................................44
3.2.1. Công cụ pháp luật................................................................................. 44
3.2.2. Công cụ kế hoạch..................................................................................45
3.3. Phân tích thực trạng quản lý thu ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn quận
Nam Từ Liêm..................................................................................................46
3.3.1. Quản lý lập dự toán thu ngân sách nhà nƣớc........................................46
3.3.2. Quản lý chấp hành dự toán thu ngân sách nhà nƣớc............................ 50
3.3.3. Quyết toán thu ngân sách nhà nƣớc......................................................56
3.3.4. Kiểm tra, xử lý vi phạm thu, nộp ngân sách nhà...................................61
3.4. Đánh giá thực trạng quản lý thu ngân sách nhà nƣớc..............................62

3.4.1. Kết quả đạt đƣợc...................................................................................62
3.4.2. Hạn chế và nguyên nhân....................................................................... 64
CHƢƠNG 4 KHUYẾN NGHỊ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ
THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN NAM TỪ
LIÊM, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ĐẾN NĂM 2025....................................... 68
4.1. Định hƣớng và nhu cầu về vốn cho phát triển kinh tế-xã hội quận Nam
Từ Liêm đến năm 2025...................................................................................68
4.1.1. Mục tiêu đến năm 2025.........................................................................68
4.1.2. Dự báo nhu cầu vốn đến năm 2025.......................................................69
4.2. Khuyến nghị giải pháp hoàn thiện quản lý thu ngân sách nhà nƣớc trên
địa bàn quận Nam Từ Liêm đến năm 2025.....................................................69


4.2.1. Giải pháp về lập dự toán thu ngân sách nhà nƣớc................................69
4.2.2. Giải pháp về chấp hành dự toán thu ngân sách nhà nƣớc.................... 71
4.2.3. Giải pháp về quyết toán thu ngân sách nhà nƣớc.................................74
4.2.4. Tăng cƣờng công tác thanh tra, kiểm tra..............................................75
4.2.5. Tiếp tục hiện đại hóa quản lý thu ngân sách.........................................76
KẾT LUẬN....................................................................................................78
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................79


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Viết tắt

Viết đầy đủ

GTGT

Giá trị gia tăng

HĐND

Hội đồng nhân dân

KBNN

Kho bạc nhà nƣớc

NQD

Ngoài quốc doanh

TNCN

Thu nhập cá nhân

TNDN

Thu nhập doanh nghiệp

UBND

Ủy ban nhân dân

i


DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU

TT

Tên

Nội dung

1

Sơ đồ 3.1

Hệ thống bộ máy quản lý thu ngân sách nhà nƣớcquận
Nam Từ Liêm

43

2

Bảng 3.1

Dự toán thu ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn quận
Nam Từ Liêm giai đoạn 2017-2019

48

3

Bảng 3.2:

Dự toán thu ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn quận
Nam Từ Liêm giai đoạn 2017-2019 theo cơ cấu tỉ

Trang

49

trọng các khoản thu
4

Bảng 3.3:

Tổng hợp tình hình thực hiện thu ngân sách nhà
nƣớc trên địa bàn quận Nam Từ Liêm giai đoạn

54

2017-2019 theo tỉ trọng các khoản thu
5 Bảng 3.4:

Tổng hợp tình hình thực hiện thu ngân sách nhà
nƣớc trên địa bàn quận Nam Từ Liêm giai đoạn

54

2017-2019
6 Bảng 3.5:

Quyết toán thu ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn
quận Nam Từ Liêm năm 2017

57

7 Bảng 3.6:

Quyết toán thu ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn
quận Nam Từ Liêm năm 2018

59

8 Bảng 3.7:

Quyết toán thu ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn
quận Nam Từ Liêm năm 2019

60

ii


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết
Hoạt động của bộ máy nhà nƣớc, hệ thống chính trị và kế hoạch phát
triển kinh tế-xã hội từ cấp Trung ƣơng đến địa phƣơng cơ bản đƣợc đảm bảo
bởi ngân sách nhà nƣớc. Điều này cho thấy, trong trƣờng hợp thu ngân sách
nhà nƣớc khơng đạt mục tiêu đề ra, khi đó xảy ra thâm hụt ngân sách (thu
không đủ bù chi), làm ảnh hƣởng trực tiếp đến việc thực hiện các mục tiêu,
nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội cũng nhƣ hoạt động của bộ máy nhà nƣớc
và hệ thống chính trị. Bởi thế, quản lý thu ngân sách nhà nƣớc có vai trò rất
quan trọng, đảm bảo cho việc thu ngân sách nhà nƣớc có tính khả thi cao từ
khâu lập kế hoạch cho đến việc tổ chức thực hiện các khâu trong chu trình
ngân sách nhà nƣớc, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ

phát triển kinh tế-xã hội, đồng thời duy trì, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt
động của bộ máy nhà nƣớc và hệ thống chính trị.
Trên bình diện chung cả nƣớc, cơng tác tài chính - ngân sách nhà nƣớc
đã có những đóng góp quan trọng đối với sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội,
bảo đảm quốc phòng, an ninh, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, xử lý
các vấn đề cấp bách về thiên tai, dịch bệnh, bảo vệ mơi trƣờng, ứng phó với
biến đổi khí hậu và đẩy mạnh hội nhập kinh tế quốc tế. Bên cạnh kết quả đạt
đƣợc, cơng tác tài chính-ngân sách nhà nƣớc vẫn cịn hạn chế, yếu kém. Đó
là: quy mơ thu ngân sách so với tổng sản phẩm trong nƣớc giảm nhanh, cơ
cấu thu chƣa hợp lý, thiếu bền vững; các nguồn lực đất đai, tài nguyên, công
sản chƣa đƣợc huy động, quản lý và sử dụng có hiệu quả; tình trạng trốn
thuế, thất thu và nợ thuế còn nghiêm trọng. Mặt khác, nhu cầu chi ngân sách
không ngừng tăng, vƣợt khả năng cân đối nguồn lực; thu khơng đủ chi, tích
lũy ngân sách cho đầu tƣ phát triển thấp. [1]

1


Quận Nam Từ Liêm đƣợc thành lập và chính thức đi vào hoạt động từ
ngày 01 tháng 4 năm 2014. Tồn quận có 10 đơn vị hành chính cấp phƣờng
và 124 tổ dân phố. Tổng diện tích đất tự nhiên có 32,19 km 2, dân số 264.246
ngƣời [10]. Là một quận mới đƣợc thành lập, tách ra từ huyện Từ Liêm, việc
chuyển đổi mơ hình hoạt động từ quản lý nông thôn sang quản lý đô thị đặt ra
nhiều yêu cầu, nhiệm vụ mới rất khó khăn, phức tạp, nhất là về việc thay đổi
tƣ duy, phƣơng pháp quản lý, tổ chức, điều hành của đội ngũ cán bộ, công
chức, xây dựng nếp sống đô thị trong nhân dân. Hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng
xã hội còn thiếu, chƣa đồng bộ, chƣa theo kịp sự phát triển của đô thị hóa;
nhiều dự án lớn phải thực hiện giải phóng mặt bằng; đội ngũ cán bộ đa phần
là mới, có nhiều biến động về cán bộ, số lƣợng cán bộ, cơng chức, viên chức
cịn thiếu so với u cầu nhiệm vụ của quận. [28]

Đặc biệt, quận Nam Từ Liêm luôn đƣợc thành phố Hà Nội giao chỉ tiêu
thu ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn rất cao qua từng năm (Năm 2017 là:
6.454,8 tỉ đồng; năm 2018 là: 8.254,7 tỉ đồng; năm 2019 là: 9.906 tỉ đồng),
trung bình gấp 2,7 lần so với số đƣợc giao thu ngân sách nhà nƣớc của huyện
Từ Liêm thời điểm năm 2013 (cuối năm 2013, Chính phủ có nghị quyết chia
tách huyện Từ Liêm để thành lập 02 quận: Bắc Từ Liêm và Nam Từ Liêm)
[18], [19], [20]. Số lƣợng doanh nghiệp, hợp tác xã trên địa bàn rất lớn, đứng
thứ 7 trên tổng số 30 quận, huyện, thị xã với 7.577 doanh nghiệp, hợp tác xã.
[11]. Với mục tiêu tiếp tục phát triển kinh tế nhanh và bền vững giai đoạn 20202025, đây thực sự là một thách thức rất lớn đối với quản lý thu ngân sách nhà
nƣớc cấp quận. Trên thực tế, quản lý thu ngân sách nhà nƣớc cấp quận vẫn cịn
một số hạn chế, bất cập nhƣ cơng tác dự báo chƣa lƣờng hết các rủi ro, chƣa
bao quát đầy đủ các nguồn thu trên địa bàn, vẫn còn tình trạng thất thu, một số
nội dung thu khơng đạt kế hoạch đề ra, thu ngân sách mặc dù cao nhƣng chƣa
bền vững (thu từ tiền sử dụng đất chiếm tỷ trọng cao, khoảng

2


40%). Trong thời gian tới, UBND quận cần có những giải pháp hữu hiệu để
hoàn thiện quản lý thu ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn, góp phần thúc đẩy
kinh tế của quận phát triển nhanh và bền vững.
Từ những lý do trên, tôi lựa chọn nội dung "Quản lý thu ngân sách nhà
nước trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội” làm đề tài
nghiên cứu luận văn thạc sỹ.
2. Câu hỏi nghiên cứu của luận văn
Ủy ban nhân dân quận Nam Từ Liêm cần phải làm gì để hồn thiện quản
lý thu ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn quận thời gian tới?
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục tiêu nghiên cứu:
Trên cơ sở lý luận và thực tiễn, đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm

hoàn thiện quản lý thu ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn quận Nam Từ Liêm,
thành phố Hà Nội đến năm 2025.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Tổng quan các tài liệu, cơng trình nghiên cứu để tập hợp các lý thuyết
nhằm hệ thống hoá cơ sở lý luận về quản lý thu ngân sách nhà nƣớc trên địa
bàn cấp huyện.
- Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý thu ngân sách nhà nƣớc trên địa
bàn quận Nam Từ Liêm.
- Trên cơ sở phân tích những kết quả đã đạt đƣợc, tồn tại, hạn chế và
nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế trong công tác quản lý thu ngân sách
nhà nƣớc trên địa bàn quận, đề xuất các giải pháp tiếp tục hoàn thiện quản lý
thu ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn quận Nam Từ Liêm.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Hoạt động quản lý thu ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn quận Nam Từ
Liêm, thành phố Hà Nội.
3


4.2. Phạm vi nghiên cứu
a) Phạm vi về không gian:
Đề tài đƣợc nghiên cứu trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà
Nội. Bộ máy quản lý thu ngân sách nhà nƣớc quận Nam Từ Liêm đƣợc giới
hạn ở UBND quận, Phịng Tài chính - Kế hoạch, Chi cục Thuế, KBNN quận
Nam Từ Liêm.
b) Phạm vi về thời gian:
Đề tài giới hạn sử dụng dữ liệu thứ cấp nghiên cứu thực trạng trong 3
năm gần đây (2017-2019), đề xuất giải pháp đến năm 2025.
c) Phạm vi về nội dung:
Trên cơ sở nghiên cứu tổng quan các cơng trình nghiên cứu liên quan, đề

tài tập trung nghiên cứu quản lý thu ngân sách nhà nƣớc cấp quận bao gồm:
Lập dự toán, chấp hành dự toán và quyết toán thu ngân sách cấp quận.
5. Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, mục lục và danh mục tài liệu tham
khảo, luận văn gồm có 04 chƣơng:
Chƣơng 1. Tổng quan, cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý thu ngân
sách nhà nƣớc.
Chƣơng 2. Phƣơng pháp nghiên cứu.
Chƣơng 3. Đánh giá thực trạng quản lý thu ngân sách nhà nƣớc trên địa
bàn quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội.
Chƣơng 4. Khuyến nghị giải pháp hoàn thiện quản lý thu ngân sách nhà
nƣớc trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội đến năm 2025.

4


CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
VỀ QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
1.1.1. Tổng quan các cơng trình nghiên cứu
Quản lý thu ngân sách nhà nƣớc là đề tài đƣợc khá nhiều ngƣời trƣớc
đó nghiên cứu ở các cấp độ, phạm vi khác nhau, có thể kể đến một số cơng
trình cụ thể sau:
Cao Thị Thu Hƣơng (2006), Quản lý thu ngân sách nhà nước ở Việt
Nam. Luận văn đã khái quát quản lý thu ngân sách nhà nƣớc ở Việt Nam theo
hai giai đoạn (trƣớc và sau khi có Luật Ngân sách nhà nƣớc năm 1996); đồng
thời, tham khảo kinh nghiệm quản lý thu ngân sách nhà nƣớc ở 03 quốc gia
gồm Trung Quốc, Pháp và Hàn Quốc. Qua nghiên cứu, phân tích, đánh giá
thực trạng quản lý thu ngân sách nhà nƣớc, tác giả đi nêu xuất 04 nhóm giải

pháp (giải pháp về cơ chế chính sách; giải pháp về hồn thiện quy trình, thủ
tục nghiệp vụ; giải pháp về tổ chức quản lý; giải pháp về hỗ trợ) để hồn thiện
cơng tác quản lý thu ngân sách nhà nƣớc. Tác giả cũng nhấn mạnh để những
giải pháp đó có thể áp dụng đƣợc trong thực tiễn, thì cần phải tạo lập đƣợc
đầy đủ các điều kiện về cơ chế, chính sách, về tổ chức bộ máy, trình độ cán
bộ, sự phối hợp giữa các cơ quan ban ngành và hiện đại hố cơng nghệ thơng
tin… [9]
Nguyễn Thị Thanh (2008), Hoàn thiện quản lý thu - chi ngân sách nhà
nước của quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội. Trên cơ sở nghiên cứu thực
trạng hoạt động quản lý ngân sách nhà nƣớc ở quận Cầu Giấy (Hà Nội), tác
giả đã phân tích làm rõ những mặt đƣợc và những hạn chế trong quản lý ngân
sách nhà nƣớc của quận để từ đó đƣa ra hàm ý giải pháp hồn thiện cơng tác

5


quản lý ngân sách của quận. Luận văn sẽ trọn vẹn hơn, nếu tác giả có thêm
nội dung về kinh nghiệm, cách làm của một số quận có số thu - chi lớn. [25]
Ngô Phùng Hƣng (2011), Tăng cường kiểm soát chi Ngân sách Nhà
nước tại Kho bạc Nhà nước Từ Liêm. Luận văn đã hệ thống hóa những vấn đề
mang tính lý luận về ngân sách nhà nƣớc, kiểm soát chi ngân sách nhà nƣớc;
làm rõ thực trạng, ƣu điểm, khuyết điểm của cơng tác kiểm sốt chi ngân sách
nhà nƣớc thông qua Kho bạc nhà nƣớc cấp quận, xác định định hƣớng và
đƣa ra các giải pháp thiết thực góp phần nâng cao chất lƣợng, hiệu quả chi
ngân sách nhà nƣớc, hạn chế những biểu hiện tham ô, lãng phí gây thất thốt
ngân sách nhà nƣớc.[23]
Nguyễn Đức Anh (2014), Quản lý thu ngân sách Nhà nước tại quận
Đống Đa, thành phố Hà Nội. Tác giả nghiên cứu sâu quá trình cân đối ngân
sách của quận Đống Đa, thành phố Hà Nội, xác định các nguồn thu ngân sách
ngày càng tăng, không những đảm bảo đƣợc những yêu cầu chi thiết yếu của

bộ máy quản lý nhà nƣớc, sự nghiệp kinh tế, văn hóa – xã hội, an ninh-quốc
phịng của địa phƣơng mà còn dành phần đáng kể cho đầu tƣ phát triển. Tuy
nhiên, thực trạng hiện nay công tác quản lý thu ngân sách nhà nƣớc của quận
vẫn còn nhiều khiếm khuyết, hạn chế thu ngân sách vẫn chƣa bao quát các
nguồn thu trên địa bàn, vẫn còn tình trạng thất thu, nguồn thu ngân sách mặc
dù năm sau cao hơn năm trƣớc tuy nhiên chƣa bền vững.[24]
Trần Thị Thúy (2015), Quản lý chi thường xuyên ngân sách tại quận
Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội. Luận văn đã phân tích, đánh giá thực trạng
quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách quận Nam Từ Liêm trên cơ sở dữ liệu
chủ yếu của huyện Từ Liêm (2012-2013) và 6 tháng đầu năm 2014 của quận
Nam Từ Liêm. Qua phân tích, đánh giá, tác giả đã khuyến nghị 7 giải pháp về
lập dự toán chi, về chấp hành dự toán chi, về quyết toán chi thƣờng xuyên, về
tăng cƣờng kiểm soát của kho bạc nhà nƣớc, về tăng cƣờng thanh tra, kiểm

6


tra, về nâng cao năng lực chuyên môn của cán bộ… để hồn thiện cơng tác
quản lý chi thƣờng xun ngân sách quận Nam Từ Liêm. Tuy nhiên, do
nguyên nhân khách quan nên số liệu chi thƣờng xuyên ngân sách quận Nam
Từ Liêm mới có đến 6 tháng đầu năm 2014 (quận Nam Từ Liêm đƣợc tách ra
từ huyện Từ Liêm, chính thức hoạt động từ 4/2014). Do vậy, về cơ bản đây là
quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách huyện Từ Liêm. [33]
Nguyễn Xuân Thu (2015), Phân cấp quản lý ngân sách địa phương ở
Việt Nam. Luận án Tiến sỹ. Luận án đã làm rõ những tác động của phân cấp
quản lý ngân sách địa phƣơng đến quản lý nhà nƣớc của chính quyền địa
phƣơng. Tác giả đã đƣa ra những đề xuất mới nhƣ điều chỉnh phƣơng thức
chia sẻ nguồn thu thuế GTGT, thuế TNDN giữa ngân sách trung ƣơng và
ngân sách địa phƣơng, chuyển thuế tài nguyên, thuế bảo vệ môi trƣờng thành
khoản thu phân chia giữa các cấp chính quyền địa phƣơng, xây dựng một

danh mục các nguồn thu mở mà các địa phƣơng có thể tự lựa chọn nguồn thu
và quyến định thuế suất hay mức thu. [27]
Đỗ Mai Lan (2015), Quản lý thu ngân sách qua Kho bạc Nhà nước Hà Nội,
Luận văn Thạc sỹ. Luận văn đã trình bày vai trị của KBNN trong quản lý thu
ngân sách nhà nƣớc, đánh giá tình hình thực hiện cơng tác quản lý thu ngân sách
qua KBNN và đƣa ra các nhóm giải pháp nhằm hồn thiện công tác thu ngân
sách nhà nƣớc qua KBNN thành phố Hà Nội gồm: (1) hoàn thiện cơ sở pháp lý,
(2) hồn thiện cơng tác thu, (3) tăng cƣờng ứng dụng cơng nghệ thơng tin và
hồn thiện hạ tầng cơng nghệ thông tin, (4) nâng cao hiệu quả công tác tổ chức
quản lý, (4) nâng cao khả năng dự báo các khoản thu. [16]

Ngân hàng thế giới (2011), Cải cách thuế ở Việt Nam: Hướng tới một hệ
thống hiệu quả và cơng bằng hơn. Cơng trình này nghiên cứu hệ thống thuế
của Việt Nam và đƣa ra khuyến nghị cần tiếp thục tham khảo kinh nghiệm
quốc tế tốt nhất về Thuế giá trị gia tăng; đồng thời, cảnh báo những thách

7


thức về vấn đề trốn thuế xuyên biên giới, giá chuyển nhƣợng và giao dịch
thƣơng mại trực tuyến. [22]
Nguyễn Tiến Hƣng (2020), Bàn về hiệu quả quản lý ngân sách nhà
nước và nhân tố ảnh hưởng. Bài viết đã đƣa ra nội hàm của hiệu quả quản lý
thu ngân sách nhà nƣớc. Theo tác giả, hiệu quả quản lý thu ngân sách nhà
nƣớc đƣợc thể hiện ở việc tổ chức thu đúng, thu đủ, thu kịp thời và tính bền
vững trong tạo lập nguồn thu của công tác quản lý các khoản thu ngân sách
nhà nƣớc theo quy định của pháp luật. Ngoài ra, hiệu quả quản lý thu ngân
sách nhà nƣớc còn đƣợc thể hiện ở việc khai thác hợp lý các khoản thu tiềm
ẩn trong nền kinh tế. Bên cạnh đó, cần tăng cƣờng và bồi dƣỡng các nguồn
lực tài chính một cách hợp lý, hợp pháp, nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng

cao trong công tác cân đối thu - chi ngân sách nhà nƣớc. [26]
Vƣơng Thị Thu Hiền và Vũ Thị Tâm Thu (2020), Đổi mới cơ cấu thu
ngân sách nhà nước ở Việt Nam theo hướng bền vững. Bài viết đã nêu bật 07
tác động tích cực của cơ cấu thu ngân sách nhà nƣớc đến tính bền vững ngân
sách nhà nƣớc, đồng thời chỉ rõ 8 hạn chế và nguyên nhân hạn chế của cơ cấu
thu ngân sách nhà nƣớc đến tính bền vững ngân sách nhà nƣớc. Từ đó, tác
giả đề xuất 05 nhóm giải pháp đổi mới cơ cấu thu ngân sách nhà nƣớc ở Việt
Nam theo hƣớng bền vững gồm: đẩy mạnh cải cách cơ cấu kinh tế; tăng
cƣờng thu NSNN từ nội lực nền kinh tế, giảm dần sự phụ thuộc từ các nguồn
thu từ dầu thô; tăng cƣờng các biện pháp quản lý của cơ quan thuế; nâng cao
hiệu quả quản lý và sử dụng tài sản công; chú trọng hơn đến việc nuôi dƣỡng
nguồn thu và nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống điều hòa ngân sách.
[43]. Bài viết có tính thực tiễn cao và giải pháp phù hợp, có tính khả thi.
Hồ Ngọc Tú (2020), Thực trạng ngân sách nhà nước và một số khuyến
nghị. Bài viết đã chỉ ra hạn chế trong thu ngân sách nhà nƣớc, đó là thu Ngân
sách Nhà nƣớc qua các năm nhìn chung đều cao hơn so với dự tốn trƣớc đó

8


Điều này đặt ra yêu cầu về công tác dự báo thu ngân sách Nhà nƣớc cần
chính xác và sát với thực tế hơn. Tác giả đƣa ra khuyến nghị cần nâng cao
chất lƣợng công tác dự báo thu ngân sách Nhà nƣớc ở cấp chính quyền địa
phƣơng và chính quyền Trung ƣơng; đồng thời, hạn chế các tác nhân chủ
quan nhằm làm sai lệch dự báo thu ngân sách nhà nƣớc. Bên cạnh đó, có thể
nghiên cứu để bổ sung chỉ tiêu tổng thu chi ngân sách thực sau khi đã loại trừ
lạm phát hàng năm khi đánh giá về kết quả cơng tác ngân sách hàng năm vì
sau khi loại trừ yếu tố lạm phát để có thể sẽ đánh giá đƣợc nguồn lực tài
chính thực sự từ nguồn thu ngân sách đáp ứng cho chi tiêu hàng năm của
Chính phủ nhất là chi đầu tƣ phát triển vì cơ sở hạ tầng máy móc thiết bị

thƣờng sẽ tăng giá hàng năm do yếu tố lạm phát [17].
1.1.2. Giá trị khoa học được kế thừa và khoảng trống cần nghiên cứu
Thứ nhất, thông qua tổng quan những công trình nghiên cứu, tác giả đã
tìm ra đƣợc các luận cứ khoa học làm nền tảng cho việc triển khai các luận
điểm của mình và tìm ra đƣợc một số hạn chế, khoảng trống mà các cơng
trình trƣớc chƣa phát hiện, chƣa nghiên cứu để tiếp tục nghiên cứu. Những
công trình nghiên cứu đó có điểm chung là đã hệ thống hóa đƣợc cơ sở lý
luận, đặc biệt là các khái niệm, nội dung, công cụ và các phƣơng pháp quản
lý; các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý thu ngân sách nhà nƣớc, đánh giá tình
hình quản lý thu ngân sách nhà nƣớc theo quy định, từ đó đƣa ra các giải
pháp hoàn thiện cho từng nội dung đƣợc đề cập. Trong luận văn này, tôi sẽ kế
thừa và chọn lọc để xây dựng cơ sở lý luận phù hợp cho đề tài luận văn.
Thứ hai, từ nghiên cứu thực tiễn tại quận Nam Từ Liêm, tôi nhận thấy
rằng chƣa có bài viết hoặc cơng trình nào trực tiếp đề cập riêng đến quản lý
thu ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội
(quận mới đƣợc thành lập và đi vào hoạt động từ 1/4/2014), trong khi đó quản
lý thu ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn quận có những nét khác biệt do Nam

9


Từ Liêm có vị trí rất quan trọng với tốc độ đơ thị hóa nhanh, có sức hấp dẫn
lớn đối với các doanh nghiệp, tự cân đối và đóng góp cho ngân sách thành
phố ngay từ năm đầu thành lập. Việc hoàn thiện quản lý thu ngân sách nhà
nƣớc trên địa bàn quận có ý nghĩa thực tiễn cao. Từ sự kế thừa các cơng trình
nghiên cứu đề cập ở trên về hệ thống lý thuyết, tham khảo những kết quả, hạn
chế tại một số địa phƣơng để đề xuất những giải pháp mang tính định hƣớng
áp dụng phù hợp với đặc điểm và thực tế trong quản lý thu ngân sách tại quận
Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội.
1.2. Cơ sở lý luận

1.2.1. Một số khái nhiệm cơ bản
a) Khái niệm thu ngân sách nhà nước
Ngân sách nhà nƣớc là một phạm trù kinh tế khách quan, ra đời, tồn tại
và phát triển trên cơ sở sự ra đời, tồn tại và phát triển của nhà nƣớc; gắn liền
với sự hình thành, phát triển của nhà nƣớc, với nền sản xuất hàng hóa và kinh
tế thị trƣờng; là một thành phần trong hệ thống tài chính cơng. Nhà nƣớc với
tƣ cách là cơ quan quyền lực thực hiện chức năng chính trị duy trì và phát
triển kinh tế-xã hội, định các khoản thu-chi của nhà nƣớc nhằm mục đích đảm
bảo yêu cầu thực hiện các chức năng của nhà nƣớc.
Luật Ngân sách nhà nƣớc năm 2015 (số: 83/2015/ỌH13) do Quốc hội
thơng qua ngày 25/6/2015), có nêu rõ: "Ngân sách Nhà nước là toàn bộ các
khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng
thời gian nhất định do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định để bảo
đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước". [29]
Để thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình, Nhà nƣớc cần phải có nguồn
lực tài chính để chi trả cho các chi phí duy trì sự vận hành thơng suốt, liên tục bộ
máy nhà nƣớc, các hoạt động quản lý xã hội, đảm bảo quốc phịng-an ninh và
đảm nhận các khoản chi phí phục vụ cho mục đích cơng cộng

10


khác. Chính vì vậy, nhà nƣớc đã đặt ra các khoản thu dƣới hình thức thuế
khóa để hình thành nên quỹ tiền tệ của nhà nƣớc nhằm thực hiện các chức
năng, nhiệm vụ đƣợc quy định theo pháp luật.
Xét về bản chất, thu ngân sách nhà nƣớc chính là việc nhà nƣớc dùng
quyền lực hợp pháp của mình động viên một bộ phận nguồn lực tài chính do
q trình hoạt động kinh tế của các chủ thể trong xã hội để hình thành quỹ
tiền tệ tập trung hay cịn gọi là ngân sách nhà nƣớc. Mặt khác, thu ngân sách
nhà nƣớc cũng là một kênh phân phối thu nhập trong hệ thống tài chính quốc

gia. Xét trên phƣơng diện pháp lý, thu ngân sách nhà nƣớc bao gồm những
khoản tiền nhà nƣớc huy động vào ngân sách để thỏa mãn nhu cầu chi tiêu
của nhà nƣớc.
Khái quát lại, có thể hiểu: thu ngân sách nhà nƣớc là quá trình nhà nƣớc
động viên một bộ phận nguồn lực tài chính từ các chủ thể trong xã hội vào
ngân sách nhà nƣớc bằng hệ thống các chính sách, pháp luật do nhà nƣớc ban
hành dựa trên nền tảng quyền lực và uy tín của nhà nƣớc..
b) Phân loại thu ngân sách nhà nước
Để phục vụ yêu cầu quản lý các khoản thu khác nhau, các quốc gia
thƣờng căn cứ vào những tiêu chí nhất định để phân loại các khoản thu ngân
sách nhà nƣớc.
Thứ nhất, phân loại thu ngân sách nhà nƣớc theo phạm vi phát sinh.
Theo cách phân loại này, các khoản thu ngân sách nhà nƣớc đƣợc chia thành
thu nội địa và các khoản thu ngoài nƣớc.
Thu nội địa gồm thu từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa,
dịch vụ, thu từ các hoạt động khác ở trong nƣớc. Thu từ các hoạt động sản
xuất, kinh doanh hàng hóa và dịch vụ chủ yếu là thu thuế và phí. Sản xuất,
kinh doanh hàng hóa khơng chỉ góp phần tạo ra tổng sản phẩm xã hội, mà còn
tạo ra số thu chính cho ngân sách nhà nƣớc. Hoạt động kinh doanh dịch vụ

11


nhƣ dịch vụ tài chính, ngân hàng, bảo hiểm và thu từ các hoạt động sự
nghiệp,... số thu từ lĩnh vực này có xu hƣớng ngày càng tăng cùng với q
trình đổi mới, cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc. Thu từ các hoạt động
khác ở trong nƣớc nhƣ thu về bán, cho thuê tài sản, tài nguyên quốc gia.
Thu ngoài nƣớc bao gồm các khoản thu phát sinh từ các hoạt động ở
ngoài nƣớc bao gồm các hoạt động ngoại thƣơng, thu từ viện trợ khơng hồn
lại của chính phủ nƣớc ngồi, các tổ chức quốc tế và cá nhân ở ngoài nƣớc

cho nhà nƣớc.
Cách phân loại này cho phép đánh giá đƣợc mức độ huy động các nguồn
thu ở các lĩnh vực khác nhau kể cả trong nƣớc và ngồi nƣớc. Từ đó, có biện
pháp khai thác các nguồn thu cho hợp lý để đảm bảo an ninh tài chính quốc
gia và tính độc lập, tự chủ trong điều hành ngân sách nhà nƣớc.
Thứ hai, phân loại thu ngân sách nhà nƣớc theo nội dung kinh tế của các
khoản thu, bao gồm 4 nhóm thu chính sau:
- Thu từ thuế, phí, lệ phí (thuế thu nhập cá nhân, thuế thu nhập doanh
nghiệp, thuế giá trị gia tăng, thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, phí sử dụng
đƣờng bộ, phí kiểm dịch, phí đăng kiểm, phí thẩm định, phí sát hạch lái xe, lệ
phí trƣớc bạ, lệ phí làm thủ tục hải quan, lệ phí cấp hộ chiếu, chứng minh
nhân dân, thẻ căn cƣớc, lệ phí tịa án...).
- Thu từ tài sản, đóng góp xã hội và thu khác (thu tiền bán tài sản nhà
nƣớc, thu tiền bán nhà thuộc sở hữu nhà nƣớc, thu tiền bán tài sản nhà nƣớc
trên đất và tiền sử dụng đất gắn với tài sản trên đất, thu cấp quyền khai thác
khoáng sản, thu cấp quyền khai thác tài nguyên nƣớc, thu từ dầu thơ, huy
động đóng góp từ các cơ quan, tổ chức, cá nhân theo quy định của pháp luật;
các khoản đóng góp tự nguyện của các tổ chức, cá nhân trong và ngồi nƣớc).
- Các khoản viện trợ khơng hồn lại của chính phủ các nƣớc, các tổ
chức, cá nhân ở nƣớc ngồi cho Nhà nƣớc, Chính phủ Việt Nam, cho các cơ
quan nhà nƣớc ở địa phƣơng.
12


- Thu bán cổ phần của Nhà nƣớc tại các tổ chức kinh tế.
Cách phân loại này giúp cho việc xem xét từng nội dung thu theo tính
chất và hình thức động viên vào ngân sách, đánh giá tính cân đối, bền vững,
hợp lý về cơ cấu của các nguồn thu. Từ đó, cách phân loại này giúp cho cơng
tác xây dựng kế hoạch và điều hành ngân sách phù hợp với các mục tiêu trong
từng thời kỳ.

Thứ ba, phân loại thu ngân sách nhà nƣớc theo phân cấp nguồn thu giữa
các cấp chính quyền trong thời kỳ ổn định ngân sách, gồm 3 nhóm sau:
- Các khoản thu ngân sách từng cấp chính quyền hƣởng tồn bộ.
- Các khoản thu phân chia theo tỷ lệ (%) giữa các cấp ngân sách.
- Các khoản thu bổ sung cân đối và bổ sung có mục tiêu từ ngân sách cấp
trên cho ngân sách cấp dƣới trực tiếp.
Với cách phân loại này, ta có thể dễ dàng thấy đƣợc tính cân đối, bền
vững, cũng nhƣ tính hợp lý về cơ cấu các nguồn thu của từng cấp. Từ đó, xác
định mức độ tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong quản lý ngân sách của từng cấp
chính quyền nhằm đạt các mục tiêu kỷ luật tài khóa, hiệu quả phân bổ và hiệu
quả hoạt động trong quản lý ngân sách nhà nƣớc.
1.2.2. Khái niệm, yêu cầu, nguyên tắc quản lý thu ngân sách nhà
nước a) Khái niệm quản lý thu ngân sách nhà nước
Thu ngân sách nhà nƣớc trƣớc hết và chủ yếu gắn liền với các hoạt động
kinh tế trong xã hội. Mức độ phát triển kinh tế, tỷ lệ tăng trƣởng kinh tế hàng
năm là tiền đề, đồng thời là yếu tố khách quan hình thành các khoản thu ngân
sách nhà nƣớc và quyết định mức độ động viên các khoản thu của ngân sách
nhà nƣớc. Thu ngân sách nhà nƣớc ảnh hƣởng lớn đến tốc độ, chất lƣợng và
tính bền vững trong phát triển của một quốc gia. Trong cơ cấu thu, nguồn thu
nội địa phải luôn chiếm tỷ trọng lớn nhất. Khơng thể nói đến sự phát triển bền
vững nếu thu từ ngoài nƣớc (vay nợ, nhận viện trợ từ nƣớc ngồi) và các
khoản thu có liên quan đến yếu tố bên ngoài (thuế nhập khẩu, tiền bán tài
13


nguyên thiên nhiên ra bên ngoài ...) chiếm một tỷ trọng lớn trong tổng thu
ngân sách nhà nƣớc.
Thu ngân sách nhà nƣớc cấp huyện là quá trình Nhà nƣớc tập trung một
phần nguồn lực trong nền kinh tế-xã hội tại địa phƣơng vào tay Nhà nƣớc.
Trong thực hiện thu ngân sách, Nhà nƣớc sử dụng nhiều công cụ và các biện

pháp khác dựa trên quyền lực của mình trong điều hành quá trình thu nhằm
quản lý hình thức thu, số thu ngân sách và các nhân tố tác động đến thu ngân
sách nhằm đảm bảo các mục đích, yêu cầu của thu ngân sách đã đề ra trong
từng giai đoạn cụ thể.
Thu ngân sách nhà nƣớc cấp huyện bao gồm các khoản thu từ thuế, phí,
lệ phí; các khoản thu từ hoạt động kinh tế của Nhà nƣớc; các khoản đóng góp
của các tổ chức và cá nhân; các khoản viện trợ; các khoản thu khác theo quy
định của pháp luật. Trong đó, thu từ thuế là nguồn thu chiếm chủ yếu, có tính
bền vững cao cũng là một trong các công cụ hữu hiệu của Nhà nƣớc dùng để
điều tiết các hoạt động sản xuất kinh doanh và tiêu dùng trong nền kinh tế. Vì
thế cơng tác quản lý thu ngân sách nhà nƣớc, quản lý về thuế là quan trọng và
chủ yếu nhất. Để có thể phát huy tốt vai trị điều tiết vĩ mơ của cơng cụ thuế
thì hệ thống thuế phải đƣợc thƣờng xuyên sửa đổi cho phù hợp với trình độ
phát triển của kinh tế-xã hội. Hệ thống thuế tốt không chỉ đảm bảo vận hành
tốt trong hiện tại mà còn phải đi trƣớc và có sự tiên lƣợng để quản lý các yêu
cầu phát sinh trong tƣơng lai, khi đó quản lý về thu mới có thể đạt đƣợc hiệu
quả cao và hạn chế đƣợc thất thu cho ngân sách.
Quản lý các nội dung thu ngồi thuế cũng có những ý nghĩa quan trọng
nhất định. Quản lý về thu phạt có vai trị trong ổn định mơi trƣờng kinh tế chính trị - xã hội trên tất cả mọi mặt của đời sống. Quản lý các nguồn thu từ
tài nguyên khoáng sản nhằm sử dụng tốt các điều kiện về tự nhiên mà thiên
nhiên ban tặng phục vụ có hiệu quả trong phát triển kinh tế. Quản lý các

14


khoản phí, lệ phí góp phần động viên vào ngân sách nhà nƣớc, đồng thời
khẳng định vai trị, vị trí của Nhà nƣớc trong các hoạt động của xã hội…
Quản lý thu ngân sách nhà nƣớc cấp huyện đƣợc hiểu là quá trình các cơ
quan thu cấp huyện xây dựng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra, đánh giá
quá trình thực hiện kế hoạch thu ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn. Mục tiêu

quản lý thu ngân sách nhà nƣớc là nhằm đảm bảo các hoạt động thu ngân
sách có hiệu lực, hiệu quả, giảm thiểu chi phí tn thủ, chi phí hành thu, góp
phần thúc đẩy phát triển bền vững kinh tế-xã hội trên địa bàn.

b) Yêu cầu quản lý thu ngân sách nhà nước
Thứ nhất, bảo đảm động viên đầy đủ, kịp thời các khoản thu của ngân sách
nhà nƣớc theo đúng chính sách, chế độ, văn bản pháp luật của Nhà nƣớc. Đây là
yêu cầu tất yếu mang tính chất bắt buộc của cơng tác quản lý thu ngân sách nhà
nƣớc; bởi lẽ không bảo đảm động viên đầy đủ, kịp thời số thu ngân sách nhà
nƣớc đã đƣợc xác định thì mọi kế hoạch chi tiêu của ngân sách nhà nƣớc cho
phát triển kinh tế - xã hội của đất nƣớc sẽ bị phá vỡ và không thực hiện đƣợc.
Để đảm bảo động viên đầy đủ, kịp thời số thu ngân sách nhà nƣớc đã đƣợc xác
định, công tác quản lý thu ngân sách nhà nƣớc phải nắm chắc diễn biến nguồn
thu phát sinh tại các cơ sở sản xuất kinh doanh, kịp thời có biện pháp động viên
thích hợp số thu vào ngân sách nhà nƣớc; đồng thời có biện pháp chống thất thu,
gian lận thƣơng mại, đi sâu phân tích diễn biến tình hình giá cả, lãi suất trên thị
trƣờng đối với các loại hàng hóa dịch vụ.

Thứ hai, bảo đảm thực thi nghiêm chỉnh các văn bản pháp luật về thu
ngân sách nhà nƣớc từ các cơ quan quản lý thu cũng nhƣ từ đối tƣợng thực
hiện nghĩa vụ đối với ngân sách nhà nƣớc. Kịp thời phát hiện những bất hợp
lý trong chính sách, chế độ và các văn bản pháp luật về thu ngân sách nhà
nƣớc để kiến nghị những giải pháp bổ sung, sửa đổi kịp thời.
Thứ ba, xác lập cơ chế, quy trình quản lý thu thích hợp, tuân thủ các yêu
15


cầu cải cách hành chính trong lĩnh vực tài chính, ngân sách nhà nƣớc; tận
dụng tối đa những thành quả cơng nghệ tin học, bảo đảm cơ chế, quy trình
quản lý thu ngân sách nhà nƣớc theo hƣớng hiện đại phù hợp xu hƣớng

chung của thế giới và khu vực; tạo mọi điều kiện thuận lợi tối đa cho tổ chức
và cá nhân thực hiện nghĩa vụ đối với ngân sách nhà nƣớc.
Thứ tƣ, trong quản lý thu ngân sách nhà nƣớc phải có sự phân định trách
nhiệm rõ ràng; đồng thời, phải phối kết hợp công việc giữa các bộ phận một
cách đồng bộ, nhịp nhàng
c) Nguyên tắc quản lý thu ngân sách nhà nước
- Nguyên tắc quản lý thống nhất, tập trung dân chủ. Nguyên tắc này chỉ
ra sự thống nhất về chính sách, chế độ, phƣơng thức quản lý, thống nhất về
trình tự, thủ tục thu ngân sách. Không cho phép cơ quan thu đƣợc đặt ra bất
cứ biệt lệ nào và cũng nhƣ có sự phân biệt đối xử giữa những ngƣời nộp thuế
trong trình thu thuế.
- Nguyên tắc hiệu quả, tiết kiệm. Nguyên tắc này yêu cầu trong quản lý
thu ngân sách nhà nƣớc đòi hỏi quy trình hành thu phải đảm bảo khoa học và
chặt chẽ nhƣng đơn giản và thuận tiện phù hợp với trình độ phát triển của nền
kinh tế, từng địa bàn và đối tƣợng thu nộp. Không ngừng cải cách các thủ tục
hành chính và áp dụng cơng nghệ thơng tin và quản lý thu ngân sách nhà
nƣớc. Mặt khác, bộ máy quản lý thu phải đƣợc tinh giản gọn nhẹ, tổ chức
hợp lý, phân định rõ quyền hạn và trách nhiệm của từng bộ phận và từng cá
nhân trong công tác quản lý thu.
- Nguyên tắc công khai, minh bạch, công bằng. Quản lý thu ngân sách
nhà nƣớc luôn chứa đựng các yếu tố chính trị - kinh tế - xã hội sâu rộng, vừa
gắn với lợi ích chung của tồn xã hội, vừa tác động đến lợi ích của các thể
nhân và pháp nhân trong xã hội. Vì vậy, quản lý thu ngân sách nhà nƣớc tất
yếu cần phải tơn trọng ngun tắc bình đằng, cơng khai và minh bạch. Công

16