Một số biện pháp giúp học sinh lớp 4 viết câu văn đúng và hay

<span class='text_page_counter'>(1)</span>§Ò tµi: Mét sè biÖn ph¸p gióp häc sinh líp 4 viÕt c©u v¨n đúng và hay I- Đặt vấn đề.. Qua nhiều năm giảng dạy ở trường tiểu học tôi nhận thấy rằng các em hÇu hÕt häc lÖch. NghÜa lµ häc sinh chØ hµo høng häc vÒ m«n tù nhiªn (nh­ m«n to¸n) mµ l¹i xem nhÑ, Ýt häc vÒ m«n x· héi (nh­ m«n TiÕng việt), nhất là những em khá giỏi cũng thường say mê về môn Toán. Mặt kh¸c do vèn tõ cña c¸c em còng nghÌo nµn, hiÓu nghÜa cña tõ cßn h¹n chÕ. Chính vì lẽ đó mà có nhiều khó khăn để nâng cao chất lượng toàn diện, đặc biÖt lµ viªn n©ng cao giê d¹y TËp lµm v¨n. MÆt kh¸c sù chªnh lÖch sè häc sinh giái toµn to¸n vµ sè häc sinh giái tiÕng viÖt cßn qu¸ xa. Häc sinh kÐm vÒ m«n TËp lµm v¨n rÊt nhiÒu, khã mµ t×m thÊy häc sinh say mª häc v¨n, nh÷ng ®iÒu nµy kh«ng riªng g× lớp tôi phụ trách mà tất cả các khối lớp trong trường tiểu học nói chung. Quả thực trong lớp tôi chủ nhiệm thực tế cho thấy rằng ở môn văn đạt tỷ lệ nh­ sau: Học sinh giỏi chỉ đạt: 13,3% Häc sinh kh¸:. 20%. Häc sinh trung b×nh:. 43%. Häc sinh yÕu:. 23,5%. 1 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Đây chính là lý do tôi trăn trở nhiều và nó đã thôi thúc tôi mạnh dạn tìm tòi học hỏi bạn đồng nghiệp, tham khảo các tài liệu để đúc rút kinh nghiệm làm thế nào để nâng cao giờ dạy Tập làm văn. Để tiến hành tôi đã thực hiện các biện pháp sau đây: A/ C¸c gi¶i ph¸p.. 1. Trước hết tôi hệ thống chất lượng về môn Tập làm văn thuộc c¸c ®iÓm yÕu. 2. VÒ viÕt: a) Viết sai vì lệch đề: b) Viết sai vì câu cụt, nghèo từ, dùng từ không đúng c) ý văn diễn đạt nghèo, khô d) Diễn đạt lủng củng. 3. VÒ nãi: a) Hiểu ý song diễn đạt không rõ ràng b) Dïng tõ thiÕu chÝnh x¸c c) S¾p xÕp tõ, ý lén xén d) ý v¨n thiÕu t×nh c¶m Qua hệ thống chất lượng nêu trên tôi rút ra được vấn đề cần tập trung cao sau ®©y: - Điều phải quyết tâm trước tiên theo tôi là việc xác định đề bài. - Việc xác định đề bài không thể thiếu được khi làm một bài tập làm văn có xác định đúng đề bài thì viết bài không bao giờ lạc đề. VÝ dô: 2 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> §Ò bµi: T¶ l¹i chiÕc cÆp s¸ch cña em Tôi cho học sinh đọc lại đề bài rồi hỏi: §Ò bµi thuéc thÓ lo¹i v¨n häc g×? Đối tượng để tả là gì? Träng t©m t¶ lµ g×? Việc xác định đề bài chính xác là định hướng cho học sinh viết đúng trọng tâm yêu cầu của đề. Mà theo tôi việc cảm thụ văn học cũng là một yếu tố quan trọng, thực chất vấn đề giáo dục thẩm mỹ cho học sinh trong khi d¹y v¨n kh«ng thÓ nµo thiÕu ®­îc. §èi víi häc sinh tiÓu häc nãi chung vµ häc sinh líp t«i nãi riªng m«n häc nµo còng cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc gi¸o dôc thÈm mü. Träng t©m lµm cho häc sinh thÊy vµ rung c¶m víi cái đpẹ, cái hay trong các bài tập làm văn, từ đó làm nảy nở và phát triển nh÷ng t×nh c¶m míi. Muốn đáp ứng với trọng tâm này, riêng giáo viên phải đọc mẫu thật diễn cảm để gây được ấn tượng tốt đối với học sinh. Vấn đề này chủ yếu là do sự sưu tầm và rèn luyện hàng ngày của bản thân tôi. Tôi thường tập trung cho mình một thói quen sưu tầm các bài văn hay và đọc nhiều vào sáng sớm ngủ dậy. Có những bài mới đọc 1, 2 lần chưa yêu thích nhưng đọc nhiều lần tôi mới rung động và có cảm thụ tốt. Trong các bài giảng tập đọc tôi đã cố gắng làm như vậy nên đã gây được cảm xúc cho học sinh. Từ đó, học sinh cũng cảm thấy thích về môn tập đọc. Đọc mẫu mới chỉ là giai đoạn sơ khai, cảm tính ban đầu, để cảm xúc đó gây thành ấn tượng sâu sắc. 3 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> trong häc sinh t«i ph¶i coi träng qu¸ tr×nh ph©n tÝch bµi v¨n, qu¸ tr×nh nµy chính là rung động thẩm mỹ. Vậy muốn gây được rung động, thẩm mỹ tối đa, chú ý cải tiến phương pháp giảng dạy trong từng bước khai thác nội dung (giảng từ và ý). T«i lu«n lu«n cè g¾ng t¹o cho giê häc ph¶i thùc sù lµ giê häc cña trß, nghĩa là trò được làm việc dước sự hướng dẫn của giáo viên, giáo viên không làm hộ, không áp đặt mà biến học sinh thành vai trò chủ động. Làm nh­ vËy häc sinh tù kh¸m ph¸, t×m tßi th× tiÕt häc sÏ hÊp dÉn, s«i næi, høng thú và lắng đọng sâu bền. Nâng cao trình độ thẩm mỹ chính là học sinh đã phát hiện và khai thác được nghệ thuật của bài văn, đó là nâng cao, khám phá cái đẹp để yêu cái đẹp và sáng tạo ra nhiều cái đẹp. Với biện pháp này đã giúp cho tôi có điều kiện bỗi dưỡng tâm hồn văn học cho học sinh, gây hứng thú được ở một số em ham thích học môn văn và đọc sách báo. Như vậy, tôi đã xoá được cái quan niệm ở học sinh “Không thích học văn” các em yªu thÝch häc v¨n nh­ng nÕu dõng l¹i ë ®©y còng ch­a thÓ n©ng cao ®­îc giê tËp lµm v¨n. T«i tiÕp tôc nghiªn cøu nh÷ng biÖn ph¸p míi “Lµm thế nào để học tốt môn văn”. Đây là điều học sinh ở lớp tôi còn nhiều lúng túng đặc biệt là khâu nói và viết. Tôi đã dựa vào những điểm yếu đã nêu trên để tìm ra biện pháp sau đây. - Trong các tiết dạy tập đọc ngoài việc trả lời câu hởi ở SGK tôi còn cho häc sinh ph¸t hiÖn ý vµ tÝn hiÖu nghÖ thuËt trong bµi v¨n, bµi th¬. VÝ dô: Khi d¹y bµi “SÇu riªng” 4 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> - T×nh c¶m trong bµi v¨n lµ g×? Học sinh trả lời: Ca ngợi vẻ đặc sắc của cây Sầu riêng Néi dung chÝnh cña bµi v¨n lµ g×? (Ca ngợi giá trị và vẻ đẹp đặc sắc của cây Sầu riêng) * ThÓ lo¹i: Miªu t¶ c©y cèi VÒ ph¸p hiÖn tÝn hiÖu nghÖ thuËt H¬i: Trong bµi v¨n t¸c gi¶ dïng biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo næi bËt? (So s¸nh) Câu văn nào cho biết điều đó? (Gió đưa hương thơm ngát như hương cau, hương bưởi…Cánh hoa nhỏ vảy cá, hao hao giống cánh sen con… Trái Sầu riêng lủng lẳng dưới cµnh tr«ng gièng nh÷ng tæ kiÕn) - T¸c gi¶ dïng biÖn ph¸p nghÖ thuËt so s¸nh gióp em hiÓu thªm ®iÒu g×? (Qua biện pháp ấy em biết được đặc điểm về hoa, trái, hương vị của Sầu riêng và làm cho bài văn thêm sinh động) B/ Tập cho học sinh viết câu văn sinh động.. Để câu văn có hình ảnh là một điều rất khó đối với học sinh lớp tôi. Tôi đã vận dụng qua các giờ Tập làm văn, tập cho học sinh biết sử dụng và hay c¸c tõ ghÐp, tõ l¸y nh»m gîi t¶ râ cô thÓ, biÕt dïng biÖn ph¸p so s¸nh, 5 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> nhân hoá thích hợp. Câu thiếu sinh động đều do học sinh không biết dùng nh÷ng tÝnh tõ, tr¹ng tõ, tõ gîi c¶m. Ví dụ: Nước sông chảy mạnh vào cánh đồng Câu này đúng nhưng không sinh động để có hình ảnh tôi đặt câu hỏi cho häc sinh nh­ sau: Màu nước sông như thế nào và chảy ra sao? Dựa vào câu hỏi đó học sinh trả lời và tìm ra những hình ảnh “Đỏ ngÇu”, “ch¶y µo µo” cho nªn c©u v¨n ®­îc söa l¹i nh­ sau: - Dòng nước đỏ ngầu tung bọt trắng xáo chảy ào ào vào cánh đồng. Ví dụ 2: Ngày khai trường Tâm rất vui Nếu thêm chi tiết về Tâm ta có thể đặt câu hỏi: T©m vui nh­ thÕ nµo? C©u nµy ®­îc ®iÒu chØnh nh­ sau: - Ngày khai trường Tâm rất vui, nét mặt hớn hở, cười nói luôn miÖng. Cũng có thể tập cho học sinh diễn đạt một ý bằng nhiều cách khác. VÝ dô 3: MÆt trêi mäc Câu này đúng nhưng chưa sinh động, tôi đã đặt câu hỏi để học sinh tìm ra hình ảnh như sau bằng phương pháp so sánh, quan sát mặt trời mới mäc gièng qu¶ g×? Hay gièng vËt g×? Dựa vào ý trả lời câu hỏi tôi đã hướng dẫn học sinh sửa lại câu văn nh­ sau: 6 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> - Mặt trời đỏ như quả gấc chín đang từ từ nhô lên. Hoặc: Mặt trời đã xé toạc chân mây, tươi cười nhìn xuống - Giã thæi vi vu nghe nh­ tiÕng nh¹c ly kú. - Giã thæi nhÌ nhÑ lµm t«i c¶m thÊy khoan kho¸i, dÔ chÞu. HoÆc vÝ dô 7: Thân cây nghiêng mình soi gương nước Ta có thể viết: Thân cây nghiêng ình duyên dáng gướng nước Với biện pháp này đã giúp cho học sinh biết viết bài văn giàu hình ảnh sinh động đã xoá được nhược điểm nghèo từ. Nhưng nếu chỉ dừng lại ở đây bài viết của học sinh vẫn còn nhược điểm như diễn đạt lủng củng, chấm câu sai, dùng từ thiếu chính xác… Từ đây, tôi lại tiếp tục đề ra các biÖn ph¸p sau ®©y. C/ TËp cho häc sinh nãi viÕt thµnh c©u.. * LuyÖn chÊm c©u: Khi häc sinh viÕt mét bµi TËp lµm v¨n phÇn lín häc sinh dïng dÊu chÊm c©u tuú tiÖn, thÝch chÊm chç nµo lµ chÊm chç Êy, chø kh«ng hiÓu rằng: Khi đã diễn đạt được một ý trọn vẹn cần phải dùng dấu chấm câu. Bëi vËy t«i cÇn luyÖn chÊm c©u b»ng biÖn ph¸p sau: - DÊu chÊm nµo dïng sai trong ®o¹n v¨n sau? V× sao dïng dÊu chÊm ở vị trí đó là sai? Em hãy chữa lại cho đúng. Cây và hoa khắp miền, đất nước về đây tụ hội, mười tám cây Vạn tuế: Tượng trưng cho một hàng quân danh dự đứng trang nghiêm.. 7 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Học sinh trả lời: Dấu chấm ở câu 1. Cây và hoa khắp miền, Mười tám cây Vạn tuế là sai vì: Chưa biết cây và hoa khắp miền ra sao? Mười tám cây vạn tuế như thế nào? Làm cho người đọc không hiểu được như vậy cßn thiÕu bé phËn nµo? (Bé phËn chÝnh thø 2) * Vậy em hãy dùng chấm chỗ nào cho đúng. Cây và hoa khắp miền đất nước về đây tụ hội, Mười tám cây Vạn tuế tượng trưng cho một hàng quân danh dự trang nghiêm. * Đánh dấu chấm vào cuối câu trong đoạn văn sau cho đúng. Hồ xanh thẳm khi trời quang mây tạnh, hồ như chiếc áo choàng đỏ tía lúa trời chiều ngả bóng hồ long lanh dưới ánh nắng chói chang. Học sinh cần đánh dấu chấm ở các từ: Tạnh, bóng, chang Giáo viên tiếp: Vì mỗi câu đã diễn đạt được một ý trọn vẹn làm cho người đọc, người nghe hiểu được. Gi¸o viªn: vËy khi nãi vµ viÕt ph¶i nh­ thÕ nµo? V× sao nãi viÕt ph¶i thµnh c©u? Học sinh tập làm và trả lời: Khi nói viết thành câu thì người đọc, người nghe mới hiểu được. D/ TËp ch÷a c©u sai.. Trong quá trình dạy Tập làm văn nói và viết để học sinh không dùng từ sai, viết câu rườm rà tối nghĩa, tôi dùng biện pháp sau: VÝ dô: a) Trong vườn nhà em có một cây to là cây mít rất to b) Em gi÷ quyÓn vë cho s¸ch vµ bäc b×a cho s¹ch sÏ 8 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> c) MÑ em ra chî th× gÆp mét bµ b¸n nãn vµ mÑ em mua cho em mét c¸i nãn. d) Em thÝch con lîn v× ta cã thøc ¨n hµng ngµy e) Em có 3 người bạn thân là bạn Hùng với lại bạn Nam, với lại bạn Th¸i. T«i nªu c©u hái: - Trong các câu văn trên câu nào dùng từ chưa đúng? Câu nào còn rườm rà tối nghĩa. Học sinh: Các câu trên còn dùng từ chưa hợp lý, diễn đạt rườm rà tối nghÜa. Tôi hỏi tiếp: vậy em nào có thể chữa các câu văn đó thành câu văn hay. - Trong vườn nhà em có một cây mít rất to - Em dïng bao bãng bäc vë vµ gi÷ g×n nã cÈn thËn - Mẹ ra chợ mua cho ưm một cái nón rất đẹp - Em thÝcch con lîn v× nã hay ¨n chãng lín - Em có ba người bạn thân là bạn Hùng, bạn Nam và bạn Thái. Với những biện pháp trên phần nào đã giúp học sinh dùng từ chính xác, diễn đạt câu văn trong sáng III- KÕt qu¶.. 9 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Qua quá trình giảng dạy tôi đã thực hiện các biện pháp cơ bản trên nên ở lớp tôi phụ trách các em đã có nhiều tiến bộ rõ rệt, chất lượng đạt tỷ lÖ nh­ sau: Giái: 33,4% Kh¸:. 43,3%. TB:. 23,3%. Đặc biệt đã xoá được học sinh yếu kém về môn Tập làm văn. Trªn ®©y lµ mét sè biÖn ph¸p nh»m gióp häc sinh häc tèt vÒ ph©n m«n TËp lµm v¨n nãi riªng vµ m«n tËp viÕt nãi chung, cã thÓ nã cßn cã nhiều thiếu sót, rất mong quí cấp trên và các bạn đọc góp ý kiến phê bình. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n!. 10 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span>