Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (321.6 KB, 7 trang )
<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>
<i><b>Vũ Văn Thực</b></i>*
<b>TÓM TẮT</b>
<i>Thời gian qua, hoạt động kiểm tra kiểm, sốt nội bộ tại Ngân hàng Nơng nghiệp và Phát </i>
<i>triển Nơng thơn Việt Nam (Agribank) đã có những thành tựu nhất định làm gia tăng hiệu lực, </i>
<i>hiệu quả của hoạt động kiểm tra, kiểm soát nội bộ. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt </i>
<i>được thì hoạt động kiểm tra, kiểm soát nội bộ tại Agribank vẫn cịn có những hạn chế, yếu kém </i>
<i>cần phải được hoàn thiện để làm gia tăng hơn nữa hiệu lực, hiệu quả của công tác kiểm tra, kiểm </i>
<i>sốt nội bộ, từ đó sẽ giảm thiểu được rủi ro trong hoạt động kinh doanh, cũng như gia tăng vị thế, </i>
<i>uy tín của Agribank ở trong và ngồi nước. Mục tiêu của nghiên cứu này là đánh giá khái quát </i>
<i>thực trạng hoạt động kiểm tra, kiểm soát nội bộ tại Agribank trong thời gian qua, đồng thời đề </i>
<i>xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động kiểm tra, kiểm soát nội bộ tại Agribank trong </i>
<i>thời gian tới.</i>
<i><b>Từ khóa</b>: kiểm tra, kiểm sốt nội bộ, Agribank</i>
<b>INTERNAL CONTROL AT VIETNAM BANK FOR AGRICULTURE AND </b>
<b>RURAL DEVELOPMENT </b>
<b>ABSTRACT</b>
<i>Recently, internal control at VietNam bank for Agriculture and rural development </i>
<i>(Agribank) has made certain achievements which help to increase the effectiveness and </i>
<i>efficiency of internal audit operations. However, exclude these achieved performances there </i>
<i>are limitations and weaknesses existing within the internal controls at Agribank that must be </i>
<i><b>Keywords</b></i><b>: inspection, internal control, Agribank</b>
<b>1. ĐẶT VẤN ĐỀ</b>
Khách quan mà nói, thời gian qua, cơng
tác kiểm tra, kiểm sốt nội bộ tại Agribank
đã từng bước được đổi mới và đi vào hoạt
động nề nếp, ởn định, từ đó đã có tác động
tích cực đến hoạt động kinh doanh, giúp cho
nhà quản trị của Agribank có hướng điều
chỉnh kịp thời các mặt hoạt động, từng bước
nâng cao được hiệu quả kinh doanh, cũng
như giảm thiểu được rủi ro trong hoạt động.
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, công
tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ tại Agribank
cũng đang bộc lộ một số hạn chế, yếu kém
như đôi khi còn xem nhẹ công tác tự kiểm
tra, kiểm soát, dẫn đến việc chưa tuân thủ
đúng quy định của pháp luật, cơ chế chính
sách của Nhà nước và Ngân hàng Nhà nước;
chưa chấp hành tốt quy chế, quy trình nghiệp
vụ; cơng tác kiểm tra, kiểm sốt của cán bộ
cấp trên, đặc biệt là cấp trên trực tiếp đối với
công việc của cấp dưới chưa đầy đủ thường
<b>2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT</b>
Kiểm tra, kiểm soát nội bộ thực chất là các
hoạt động, biện pháp, kế hoạch, quan điểm,
nội quy chính sách và nỗ lực của mọi thành
viên trong tổ chức nhằm đảm bảo cho tở chức
đó hoạt động hiệu quả và đạt được mục tiêu
đặt ra một cách hợp lý. Nói cách khác, đây
là tập hợp tất cả những việc mà một doanh
nghiệp cần làm để có được những điều ḿn
có và tránh những điều ḿn tránh. Hệ thống
này không đo đếm kết quả dựa trên các con
số tăng trưởng, mà chỉ giám sát nhân viên,
chính sách, hệ thống, phòng ban của công ty
đang vận hành ra sao và nếu vẫn giữ nguyên
cách làm đó, thì có khả năng hồn thành kế
hoạch khơng. Ngồi ra, thiết lập được một hệ
thớng kiểm tra, soát nội bộ hữu hiệu sẽ hạn
Kiểm tra, kiểm soát nội bộ là một qui trình
chịu ảnh hưởng bởi hội đồng quản trị và các
nhà điều hành, được thiết kế để cung cấp mọi
sự đảm bảo hợp lý trong việc thực hiện các
mục tiêu mà hội đồng quản trị mong muốn là:
- <i>Hiệu lực và hiệu quả của các hoạt động.</i>
<i>- Tính chất đáng tin cậy của báo cáo </i>
<i>tài chính.</i>
<i>- Sự tuân thủ các luật lệ và qui định hiện </i>
<i>hành [1].</i>
Kiểm tra, kiểm soát nội bộ là việc rà soát,
đánh giá độc lập, khách quan đối với hệ thống
kiểm soát nội bộ; đánh giá độc lập về tính
thích hợp và tuân thủ qui định, chính sách nội
bộ, thủ tục, qui trình đã được thiết lập trong
Agribank; đưa ra kiến nghị nhằm nâng cao
hiệu quả của các hệ thống, qui trình, qui định,
góp phần đảm bảo Agribank hoạt động an
toàn, hiệu quả, đúng pháp luật [4].
<b>3. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG </b>
<b>KIỂM TRA, KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI </b>
<b>AGRIBANK TRONG THỜI GIAN QUA</b>
ban kiểm tra, kiểm soát nội bộ và dưới các
chi nhánh loại 1, loại 2 là phòng kiểm tra,
kiểm soát nội bộ; người đứng đầu ban kiểm
tra kiểm soát nội bộ là Trưởng ban kiểm tra,
kiểm soát nội bộ do Chủ tịch Hội đồng thành
viên Agribank bổ nhiệm và quản lý; tại chi
nhánh là Trưởng phòng kiểm tra kiểm sốt nội
bộ do Tởng giám đốc bổ nhiệm và quản lý.
Thời gian qua, dưới sự chỉ đạo sâu sát của Hội
đồng thành viên, Tổng giám đốc, cơng tác
kiểm tra, kiểm sốt nội bộ tại Agribank đã có
nhiều đởi mới, qua đó đã phát hiện, ngăn ngừa
nhiều sai sót phát sinh, từ đó góp phần giảm
thiểu, cũng như ngăn ngừa được khơng ít rủi
ro trong hoạt động kinh doanh của Agribank.
Giai đoạn 2011-2013, Agribank đã tổ chức
nhiều cuộc kiểm tra, kiểm sốt, qua cơng tác
kiểm tra, kiểm soát nội bộ cho thấy, các đơn
vị trong tồn hệ thớng Agribank đã tn thủ
nghiêm túc các qui định của pháp luật, của
ngành, cũng như của Agribank; song bên cạnh
đó, trong quá trình hoạt động vẫn còn để xảy
ra một sớ sai sót phát sinh. Dưới đây là một sớ
sai sót chủ yếu của một số nghiệp vụ chính tại
Agribank, cụ thể [5], [6].:
<i><b>Thứ nhất</b></i>, <i>về tín dụng:</i> qua kiểm tra, kiểm
sốt cho thấy, đa sớ các khoản cho vay tại
Agribank đã chấp hành tốt qui chế của ngành,
pháp luật của nhà nước. Tuy nhiên, qua kiểm
quyền không tuân thủ các qui định của hội
sở; cho vay ngành nghề không đăng ký kinh
doanh; xác định vớn tự có tham gia vào dự
án, phương án chưa chính xác; thiếu hóa đơn
chứng từ chứng minh mục đích sử dụng vốn
vay; giải ngân bằng tiền mặt chưa tuân thủ
theo thông tư 09 của Ngân hàng Nhà nước
Việt Nam; hóa đơn chứng từ khơng đóng dấu
đã cho vay, thiếu thơng tin CIC; thiếu xếp loại
khách hàng; gia hạn hạn mức tín dụng chưa
đúng qui định, phân kỳ hạn nợ không khớp
đúng giữa giấy tờ giấy và IPCAS, biên bản
kiểm tra sau khi cho vay còn mang tính chung
chung; chưa mua bảo hiểm hoặc bảo hiểm hết
hạn chưa mua lại, thiếu báo cáo thẩm định giá
tài sản đảm bảo, thiếu đơn yêu cầu đăng ký
giao dịch đảm bảo…
<i><b>Thứ hai,</b></i> <i>về nghiệp vụ bảo lãnh:</i> tương
doanh một cách tốt nhất; giao nhận chứng từ
còn chậm, còn thiếu chữ ký của giao nhận
chứng từ; khơng có bảng kê chi tiết về các
khoản thu nhập bất thường, còn xảy ra tính
toán thuế khấu trừ đầu vào sai; một số chi
nhánh còn hạch tốn sai tài khoản; chi cơng
tác phí thiếu bảng quyết tốn cơng việc…
<i><b>Thứ tư, về cơng tác phịng ngừa xử lý rủi </b></i>
<i>ro</i>: còn có chi nhánh để xảy ra tình trạng một
khách hàng có 2 mã khách hàng, thông tin
chứng minh nhân dân thiếu hoặc chưa chính
xác; số hợp đồng, đăng ký kinh doanh chưa
khớp giữa hồ sơ giấy và hồ sơ trên mạng vi
tính; hồ sơ xử lý rủi ro khơng có xác nhận
số dư xử lý rủi ro, cơ cấu lại thời gian trả nợ
khơng có hồ sơ giấy; chưa có biên bản đánh
<i><b>Thứ năm, về các</b></i> <i>mặt hoạt động khác:</i>
một số đơn vị tính, trích khấu hao chưa đúng
qui định, thiếu phiếu và thông báo nhập tài
sản cố định; một số chi nhánh ghi chép nhật
ký ra vào kho chưa đầy đủ; chưa ghi tên đầy
đủ cán bộ vận chuyền tiền mặt và các giấy tờ
có giá trên lệnh điều chuyển; thiếu chữ ký của
thành viên ban quản lý kho…
Qua quá trình kiểm tra, kiểm soát nội bộ
đã phát hiện ra nhiều sai sót phát sinh, tuy
nhiên cơng tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ vẫn
chưa thực sự phát huy hết hiệu lực, hiệu quả
của nó, điều đó được thể hiện rất rõ là khi
các cơ quan ngoại ngành vào thanh tra, kiểm
toán hoạt động tại Agribank thì vẫn phát hiện
ra sai sót, trong đó có những sai sót lớn, ảnh
hưởng trực tiếp đến uy tín, con người và tài
sản của Agribank. Theo báo cáo kiểm toán
của Kiểm toán Nhà nước đã công bố trên các
phương tiện thông tin đại chúng trong năm
2014, đa số các mặt hoạt động của Agribank
đã tuân thủ các qui định của pháp luật, của
ngành góp phần vào đảm bảo an ninh tiền tệ
của q́c gia, cũng như góp phần vào cơng
cuộc phát triển kinh tế của đất nước, đảm
<i>- Về hoạt động cho vay:</i> Agribank còn
để xảy ra một sớ sai phạm, tiềm ẩn rủi ro, có
khả năng khó thu hồi vớn vay đới với một sớ
khách hàng tại một sớ chi nhánh được kiểm
tốn như Agribank Chi nhánh TP Hồ Chí
Minh là dự nợ của Công ty TNHH Bất động
sản Diệp Bạch Dương, tính đến 31/12/2012
là 3.700 tỷ đồng (trong đó tiền gớc là 2.967,7
tỷ đồng, tiền lãi là 732,3 tỷ đồng); Agribank
chi nhánh Tân Bình, đến 30/6/2013, tổng dư
nợ của nhóm khách hàng Đơng Á là 200,5 tỷ
đồng (trong đó, gớc là 148,1 tỷ đồng, lãi là
52,4 tỷ đồng) và nhóm khách hàng là cán bộ
tín dụng 24,2 tỷ đồng (nợ gốc 20,88 tỷ đồng,
lãi 3,36 tỷ đồng).
<i>- Về hoạt động bảo lãnh</i>: Agribank Chi
nhánh Tây Hà Nội đã ký phát hành bảo lãnh
389 tỷ đồng, nhưng không lưu hồ sơ và chứng
thư bảo lãnh, khơng hạch tốn bút tốn bảo
lãnh và hiện có 2 đơn vị đã khởi kiện yêu cầu
Agribank thực hiện trách nhiệm thanh toán;
Agribank chi nhánh Tràng An cũng khơng
hạch tốn trong thời gian dài khoản bảo lãnh
động phân loại nợ; do sai sót trong việc phân
loại nợ, xác định tài sản bảo đảm là 238,96
tỷ đồng. Bên cạnh đó, Agribank cũng là ngân
hàng vượt giới hạn cho phép trong quy định
của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về góp
vớn, mua cở phần với tỷ lệ là 12,66% vốn điều
lệ và quỹ dự phòng bổ sung vốn điều lệ [3].
Sau khi thanh tra, Thanh tra Chính
phủ cũng đã phát hiện ra những sai sót tại
Agribank, dưới đây là một sớ sai sót như:
<i>- Về huy động vốn:</i> Agribank còn có một
sớ vi phạm trong huy động vốn và cho vay,
từ năm 2009 đến 31/12/2011, Agribank đã
chi tiền môi giới huy động vốn cho đối tượng
không phải là các tổ chức tín dụng được cấp
phép hoạt động môi giới; chi môi giới huy
động vốn với lãi suất vượt mức trần quy định
của Ngân hàng Nhà nước (14%/năm), trong
đó chi mơi giới làm cho lãi suất vượt 14%
năm là 283,18 tỷ đồng; một số trường hợp mơi
giới có dấu hiệu lập chứng từ chi tiền không
đúng nhằm hợp thức hồ sơ hoặc tẩy xóa, sửa
<i>- Về cho vay và bảo lãnh:</i> Agribank đã vi
phạm quy định về thẩm quyền phê duyệt cấp
tín dụng, có 189 khách hàng được phê duyệt
cấp tín dụng nhưng khơng có văn bản ủy quyền
của Tổng Giám đốc theo quy định, dư nợ của
khách hàng trên tại thời điểm 31/12/2011 là
13.816 tỷ đồng, nợ xấu là 1.046,09 tỷ đồng.
Quy trình cho vay, bảo lãnh của Agribank đã
xảy ra một số sai sót, kết quả kiểm tra chọn
mẫu gần 180 hồ sơ các loại cho thấy vi phạm
xảy ra ở tất cả các khâu của hoạt động tín
dụng, từ thẩm định, phê duyệt cho vay, giải
ngân, tài sản đảm bảo, quản lý và thu hồi vốn
vay cho đến xử lý rủi ro. Nhiều việc có dấu
hiệu cố ý làm trái hoặc thiếu trách nhiệm gây
hậu quả nghiêm trọng cần được xử lý theo
quy định của pháp luật. Thanh tra Chính phủ
cũng có kết luận hoạt động đầu tư tài chính
của Agribank chưa thực sự có hiệu quả, còn
có vi phạm, một sớ có khả năng mất vớn [7].
Những sai sót mà các cơ quan ngoại ngành
có kết luận như trên, nếu hoạt động kiểm tra,
<b>4. NGUYÊN NHÂN HẠN CHẾ</b>
quả, hiệu lực của hoạt động kiểm tra, kiểm
sốt nội bộ.
<i><b>Thứ hai, qui trình kiểm sốt và phương </b></i>
<i>pháp kiểm sốt nội bộ cịn có những bất cập</i>:
Agribank chưa xây dựng được qui trình kiểm
soát nội bộ, chưa đưa ra được phương thức
kiểm soát thực sự hữu hiệu làm cho hoạt động
kiểm tra, kiểm soát nội bộ chưa thực sự phát
huy được hết hiệu quả của nó.
<i><b>Thứ ba, hệ thống cơng nghệ: </b></i>những năm
gần đây, hệ thống cơng nghệ của Agribank
đã có những bước phát triển đáng kể, là ngân
hàng tiên phong trong việc đởi mới cơng nghệ,
từ đó đã góp phần tạo ra nhiều sản phẩm dịch
nhiên<i>,</i> so với các ngân hàng thương mại nước
ngoài, đặc biệt là những nước có nền kinh tế
phát triển thì hệ thống công nghệ thông tin
của Agribank vẫn còn có khoảng cách nhất
định, đặc biệt là tính an tồn và hệ thớng kiểm
sốt nghiệp vụ kinh tế phát sinh còn chưa thực
sự hiệu quả.
<i><b>Thứ tư, </b>mơ hình tổ chức bộ phận kiểm </i>
<i>tra, kiểm soát nội bộ chưa thực sự hợp lý dẫn </i>
<i>đến chưa phát huy được hết hiệu lực, hiểu quả </i>
<i>của công tác kiểm tra, kiểm sốt nội bộ:</i> mơ
hình tở chức của bộ phận kiểm tra, kiểm soát
nội bộ của Agribank được xây dựng tại hội sở
là ban kiểm tra, kiểm soát nội bộ và tại các
chi nhánh là phòng kiểm tra, kiểm soát nội
bộ; các cán bộ kiểm tra kiểm sốt tại các chi
nhánh do giám đớc chi nhánh bố trí, điều động
và bổ nhiệm (trừ trưởng phòng kiểm tra, kiểm
sốt nội bộ). Do đó, trong quá trình kiểm tra,
kiểm soát phần nào vẫn ảnh hưởng bởi ý kiến
chủ quan của lãnh đạo các chi nhánh, nhiều
khi phát hiện ra những sai sót phát sinh nhưng
lãnh đạo các chi nhánh khơng muốn chỉnh sửa
hoặc cố tình dấu sai sót ở chi nhánh mình,
<i><b>Thứ năm, trình độ cán bộ, cũng như đạo </b></i>
<i>đức nghề nghiệp của một bộ phận cán bộ còn </i>
<i>bất cập:</i> thực tế cho thấy trình độ của đội ngũ
cán bộ đã được cải thiện đáng kể, nhiều cán
bộ ngân hàng có trình độ chuyên mơn cao,
có đạo đức nghề nghiệp tớt. Tuy nhiên, bên
cạnh đó cũng còn một bộ phận cán bộ chưa
đáp ứng được yêu cầu chuyên môn trong điều
kiện hội nhập kinh tế quốc tế; mặt khác vẫn
còn một bộ phận cán bộ suy thoái về đạo đức
nghề nghiệp dẫn đến tham ô, tham nhũng, vay
ké của khách hàng…làm giảm đi uy tín của
ngân hàng .
<i><b>Thứ sáu, đội ngũ cán bộ kiểm tra kiểm </b></i>
<i>sốt nội bộ cịn khá mỏng, chưa có chính </i>
<i>sách đãi ngộ đối với cán bộ làm nghiệp vụ </i>
<i>kiểm tra, kiểm soát nội bộ:</i> có những chi
nhánh chỉ bớ trí 2 cán bộ làm công tác kiểm
tra, kiểm sốt nội bộ, như vậy sẽ khó lòng
kiểm tra, kiểm soát được hết các mặt hoạt
động của chi nhánh. Bên cạnh đó, chế độ tiền
lương, thưởng và các chế độ đãi ngộ khác
đối với cán bộ kiểm tra, kiểm soát nội bộ
<b>5. GIẢI PHÁP HỒN THIỆN HOẠT </b>
<b>ĐỘNG KIỂM TRA, KIỂM SỐT NỘI BỘ </b>
<b>TẠI AGRIBANK</b>
nói, bộ phận kiểm tra, kiểm sốt nội bộ hoạt
động có hiệu quả hơn nếu bộ phận này được
xây dựng và hoạt động trong một khuôn khổ
chiến lược rõ ràng. Chiến lược này được xây
dựng trên cơ sở mô tả những việc cần phải
làm dựa trên điều lệ ngân hàng, qui chế, qui
định và qui trình kiểm soát để xây dựng một
chiến lược cho hoạt động kiểm tra, kiểm sốt.
Thơng thường, khung chiến lược được xây
dựng trên một số khía cạnh quan trọng như:
mô hình tổ chức của bộ phận kiểm tra, kiểm
soát nội bộ, xây dựng và dự báo nguồn nhân
lực của bộ phận kiểm tra, kiểm soát nội bộ
cho thời gian hiện tại và tương lai; xây dựng
các chỉ tiêu đánh giá về kết quả thực hiện
nhiệm vụ kiểm tra, kiểm soát nội bộ như: số
biên bản và các kết luận được công bố, số sai
phạm được phát hiện, hay số lượng kiến nghị
trong từng cuộc kiểm tra...Để hoạt động kiểm
tra, kiểm sốt nội bộ thực sự có hiệu quả, thiết
nghĩ Agribank nên xây dựng các tiêu chí cụ
<i><b>Hai là, hoàn thiện qui trình và phương </b></i>
<i>pháp kiểm tra, kiểm soát nội bộ:</i> hiện nay,
tại Agribank, các cuộc kiểm tra của kiểm tra,
kiểm soát nội bộ chủ yếu đi vào hoạt động
tuân thủ của các hoạt động, cũng như sự đầy
đủ của các hồ sơ, chứng từ mà chưa quan tâm
đến việc dự báo và đánh giá những rủi ro có
thể hoặc đang xảy ra đới với đơn vị và sự phù
hợp của các thủ tục kiểm sốt của đơn vị. Do
đó, để nâng cao hiệu quả của hoạt động kiểm
tra, kiểm soát nội bộ, Agribank nên nghiên