Giáo án Hoá học 10 – Chương trình chuẩn - Bài 9 đến bài 13

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Giáo án Hoá học 10 – Chương trình chuẩn. TiÕt 13,14. Bµi 9: B¶ng tuÇn hoµn c¸c nguyªn tè ho¸ häc a. chuÈn kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng KiÕn thøc HiÓu ®­îc: - Nguyªn t¾c s¾p xÕp c¸c nguyªn tè trong b¶ng tuÇn hoµn. - CÊu t¹o cña b¶ng tuÇn hoµn: «, chu k×, nhãm nguyªn tè (nhãm A, nhãm B), KÜ n¨ng - Tõ vÞ trÝ trong b¶ng tuÇn hoµn cña nguyªn tè («, nhãm, chu k×) suy ra cÊu h×nh electron và ngược lại. b. chuÈn bÞ Gi¸o viªn: - H×nh vÏ « nguyªn tè. - B¶ng tuÇn hoµn c¸c nguyªn tè ho¸ häc (d¹ng dµi). Häc sinh: ¤n l¹i c¸ch viÕt cÊu h×nh electron nguyªn tö c¸c nguyªn tè. C. tiÕn tr×nh gi¶ng d¹y Hoạt động của thày. Hoạt động của trò I. Nguyªn t¾c s¾p xÕp c¸c nguyªn tè trong b¶ng Hoạt động 1:  GV gäi 3 HS viÕt cÊu h×nh electron cña tuÇn hoµn. các ntố hàng 1 (Z=1đến Z =2); hàng 2 (Z=3 đến Z =11) ; cột dọc (kim loại kiÒmLi, Na, K)  Dùa vµo BTH, cÊu h×nh electron, h·y nhËn xÐt: + §THN cña mét sè nguyªn tè trong cïng mét hµng ngang, trong cïng mét cét däc. +Sè líp electron cña c¸c nguyªn tè trong cïng mét hµng ngang, trong cïng mét cét däc Tõ ý kiÕn nhËn xÐt cña HS, GV tæng hîp, kết luận rồi hướng dẫn HS rút ra nguyên t¾c x©y dùng BTH.. Hoạt động 2:  GV treo h×nh vÏ « nguyªn tè  Dựa vào sơ đồ ô nguyên tố, hãy nhËn xÐt vÒ thµnh phÇn « nguyªn tè.. - C¸c nguyªn tè ho¸ häc ®­îc xÕp theo chiÒu t¨ng dÇn cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n. - C¸c ntè cã cïng sè líp electron trong nguyªn tö ®­îc xÕp thµnh mét hµng. - c¸c ntè cã cïng sè electron ho¸ trÞ trong nguyªn tö ®­îc s¾p xÕp thµnh mét cét. *Electron ho¸ trÞ lµ nh÷ng electron cã kh¶ n¨ng tham gia h×nh thµnh liªn kÕt ho¸ häc.. II. CÊu t¹o b¶ng tuÇn hoµn. 1. ¤ nguyªn tè Mçi nguyªn tè ho¸ häc ®­îc xÕp vµo mét « cña b¶ng gäi lµ « nguyªn tè..  GV nhÊn m¹nh nh÷ng thµnh phÇn kh«ng thÓ thiÕu trong mét « ntè nh­ kÝ 2. Chu k× hiÖu ho¸ häc, sè hiÖu nguyªn tö, a. §Þnh nghÜa (SGK- tr.37) NTKTB, tªn ntè. Chu k× lµ d·y c¸c nguyªn tè, mµ nguyªn tö Hoạt động 3:.  Mçi hµng ngang lµ mét chu k×, cña chóng cã sè líp electron, ®­îc s¾p xÕp. dựa vào ntắc sắp xếp hãy nêu định. theo chiÒu ®iÖn tÝch h¹t nh©n t¨ng dÇn. b. Giíi thiÖu c¸c chu k×. 70 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Giáo án Hoá học 10 – Chương trình chuẩn. nghÜa chu k×?  GV yªu cÇu HS dùa vµo BTH cho biÕt: cã bao nhiªu chu k×?  Hãy nhận xét số lượng các nguyên tè trong mçi chu k×..  Chọn mỗi chu kì một ntố đứng đầu tiên, một ntố đứng gần cuối và một ntố đứng cuối cùng để yêu cầu HS viết cầu h×nh electron ntö cña chóng råi yªu cÇu HS nhËn xÐt: Sè líp electron, ntè nµo lµ kim lo¹i, phi kim hay khÝ hiÕm.  GV hướng dẫn HS để rút ra nhận xét:. Hoạt động 4:  GV yªu cÇu HS dùa vµo BTH vµ t×m hiểu SGK để trả lời các câu hỏi:  Nhãm nguyªn tè lµ g×?.  C¸c nhãm nguyªn tè ®­îc chia thµnh mÊy lo¹i?  Có bao nhiêu nhóm A, đặc điểm cấu t¹o ntö c¸c ntè nhãm A.  Có bao nhiêu nhóm B, đặc điểm cấu t¹o nguyªn tö c¸c nguyªn tè nhãm B. GV l­u ý nhãm A cßn gäi lµ ph©n nhãm chÝnh, nhãm B cßn gäi lµ ph©n nhãm phô.. -Chu kì 1: gồm 2 ntố H(Z=1) đến He(Z=2) -Chu kì 2: gồm 8 ntố Li(Z=3) đến Ne(Z=18) -Chu kì 3 gồm 8 ntố Na(Z=11) đến Ar(Z=18) -Chu kì 4 gồm 18 ntố K(Z=19) đến Kr(Z=36) -Chu kì 5 gồm 18 ntố Rb(Z=37) đến Xe(Z=54) -Chu kì 6: gồm 32 ntố Cs(Z=55) đến Rn(Z=86). - Chu k× 7: B¾t ®Çu tõ nguyªn tè Fr (Z=87), đây là một chu kì chưa đầy đủ. c. Ph©n lo¹i chu k× Chu k× 1, 2, 3 lµ c¸c chu k× nhá. Chu k× 4, 5, 6, 7 lµ c¸c chu k× lín. NX: - C¸c ntè trong cïng CK cã sè líp electron b»ng nhau vµ b»ng STT cña CK. Më ®Çu chu k× lµ kim lo¹i kiÒm, gÇn cuèi chu k× lµ halogen (trõ CK 1); cuèi Ck lµ khÝ hiÕm. - Dưới bảng có 2 họ ntố: Lantan và Actini. 3. Nhãm nguyªn tè §N (SGK): Nhãm lµ tËp hîp c¸c nguyªn tè ®­îc xÕp thµnh mét cét, gåm c¸c nguyªn tè mà nguyên tử có cấu hình electron tương tự nhau, cã TCHH gÇn gièng nhau. NX: Nguyªn tö c¸c nguyªn tè trong cïng mét nhãm cã sè electron ho¸ trÞ b»ng nhau vµ b»ng STT nhãm (trõ mét sè Ýt ngo¹i lÖ). Ph©n lo¹i theo nhãm : - Nhãm A : gåm 8 nhãm tõ IA  VIIIA (cã chøa c¸c nguyªn tè s vµ p) - Nhãm B : gåm 8 nhãm tõ IB  VIIIB (mçi nhãm lµ mét cét, riªng nhãm VIIIB cã 3 cét) Ph©n lo¹i theo khèi :  Khèi c¸c nguyªn tè s, p, d, f. Hoạt động 5: Củng cố bài Bµi 1: Nguyªn tö X cã phÇn líp e ngoµi cïng lµ 3p4 . H·y chØ ra ®iÒu sai khi nãi vÒ nguyªn tö X: H¹t nh©n nguyªn tö X cã 16 p Líp ngoµi cïng cña nguyªn tö X cã 6e Trong b¶ng tuÇn hoµn X n»m ë chu kú 3. Trong b¶ng tuÇn hoµn X n»m ë nhãm IVA X lµ mét nguyªn tè phi kim. 71 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Giáo án Hoá học 10 – Chương trình chuẩn. Bµi 2: Mét ntè ë chu k× 3, nhãm VI cña BTH. Hái: a. Nguyên tử của nguyên tố đó có bao nhiêu electron ở lớp ngoài cùng? Giải thích. b. C¸c electron ngoµi cïng n»m ë líp thø mÊy? Gi¶i thÝch. c. Viết cấu hình electron nguyên tử của ntố đó. Tr¶ lêi:a. Nguyªn tö cã 6 electron ë líp ngoµi cïng, thuéc nhãm VIA v× chu k× 3 gåm c¸c ntè nhãm A, STT nhãm = sè electron ngoµi cïng. b. C¸c electron ngoµi cïng n»m ë líp thø ba, v× ntè thuéc chu k× 3 cã 3 líp electron, líp ngoµi cïng lµ líp thø 3. c. CÊu h×nh electron nguyªn tö : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3p4 Bµi 4: ViÕt cÊu h×nh electron nguyªn tö cña c¸c nguyªn tè cã Z =12; Z = 20 vµ Z= 8; Z= 16 Z=28 xác định vị trí của ntố trong BTH. TiÕt: 15 Bài 8: Sự biến đổi tuần hoàn cấu hình electron của nguyên tử c¸c nguyªn tè ho¸ häc A. chuÈn kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng KiÕn thøc BiÕt ®­îc: - §Æc ®iÓm cÊu h×nh electron líp ngoµi cïng cña nguyªn tö c¸c nguyªn tè nhãm A; - Sự tương tự nhau về cấu hình electron lớp ngoài cùng của nguyên tử ( nguyên tố s, p) là nguyên nhân của sự tương tự nhau về tính chất hoá học các nguyên tố trong cïng mét nhãm A - Sự biến đổi tuần hoàn cấu hình electron lớp ngoài cùng của nguyên tử các nguyên tố khi số điện tích hạt nhân tăng dần chính là nguyên nhân của sự biến đổi tuÇn hoµn tÝnh chÊt cña c¸c nguyªn tè. KÜ n¨ng - Dựa vào cấu hình electron của nguyên tử, suy ra cấu tạo nguyên tử, đặc điểm cấu h×nh electron líp ngoµi cïng. - Dựa vào cấu hình electron, xác định nguyên tố s, p. B. Phương pháp Dạy học - Nghiªn cøu. - Nêu và giải quyết vấn đề. - Hoạt động hợp tác nhóm nhỏ. C. chuÈn bÞ -B¶ng TH d¹ng dµi (phãng to) - B¶ng 5 SGK-Tr38 D. các hoạt động dạy học Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Hoạt động 1. Tìm hiểu cấu hình electron cña nguyªn tö c¸c HS: Nghiªn cøu SGK. CÇn n¾m ®­îc néi dung sau: nguyªn tè nhãm A. 72 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Giáo án Hoá học 10 – Chương trình chuẩn. GV: Nghiªn cøu b¶ng 5 SGKTr38, nhËn xÐt cÊu h×nh electron líp ngoµi cïng cña nguyªn tö c¸c nguyªn tè nhãm A? Sè thø tù cña nhãm cã quan hÖ nh­ thÕ nµo víi sè electron ho¸ trÞ? GV: Cho biÕt nguyªn nh©n cña sù gièng nhau vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc cña c¸c nguyªn tè trong cïng mét nhãm A? GV: Dùa vµo ®©u cã thÓ ph©n biÖt c¸c nguyªn tè hä s, c¸c nguyªn tè hä p? Hoạt động 2:Tìm hiểu nhóm VIIIA. GV: Treo b¶ng5 (tr 38). GV: Yêu cầu HS đọc tên, nhận xÐt cÊu h×nh electron (CH e) cña c¸c nguyªn tè trong nhãm VIIIA. GV: Th«ng b¸o cÊu h×nh electron líp ngoµi cïng cña khÝ hiÕm lµ ns2np6 (trừ He: 1s2) đó là cấu hình electron bÒn v÷ng, hÇu hÕt kh«ng tham gia ph¶n øng ho¸ häc. ë điều kiện thường, các khí hiếm đều ở trạng thái khí và phân tử chØ gåm mét nguyªn tö. Hoạt động 3: Tìm hiểu nhóm IA. GV: Dùa vµo b¶ng5 (tr 38). GV: Yêu cầu HS đọc tên, nhận xÐt cÊu h×nh electron (CH e) cña c¸c nguyªn tè trong nhãm IA cã liên quan như thế nào đến vị trí nguyªn tè trong b¶ng tuÇn hoµn? GV: H·y dù ®o¸n tÝnh chÊt ho¸ häc chung cña nguyªn tö c¸c nguyªn tè kim lo¹i kiÒm? Ho¸ trÞ cña chóng trong c¸c hîp chÊt? GV: ViÕt d·y c¸c oxit, hi®roxit, muèi halogen, muèi sunfua cña nguyªn tö c¸c nguyªn tè kim lo¹i. *Trong nhóm: Các nguyên tố trong nhóm đều có sè e líp ngoµi cïng b»ng nhau b»ng sè thø tù nhãm vµ b»ng sè electron ho¸ trÞ. *Trong mçi chu kú: CÊu h×nh e nguyªn tö cña c¸c nguyên tố biến đổi tuần hoàn về số electron lớp ngoµi cïng. HS: Ghi phÇn “nhËn xÐt” trong SGK-Tr39. HS: Nghiªn cøu SGK cÇn n¾m ®­îc: He Ne Ar Kr Xe Ra Tªn. CH. CH e ngoµicïng ns2 ns2np6 HS: TiÕp nhËn vµ ghi nhí th«ng tin vÒ tÝnh chÊt ho¸ học đặc trưng và trạng thái tồn tại. HS: Nghiªn cøu SGK cÇn n¾m ®­îc: Tªn gäi cña c¸c nguyªn tè, kÝ hiÖu ho¸ häc, cÊu h×nh electron líp ngoµi cïng, vÞ trÝ vµ tÝnh chÊt ho¸. 74 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Giáo án Hoá học 10 – Chương trình chuẩn. kiÒm. häc chung cña c¸c nguyªn tö cña nguyªn tè trong (TiÕt 2) nhãm IA. Hoạt động 4: Kiểm tra bài cũ : Cho biết sự biến đổi cấu hình electron cña nguyªn tö c¸c HS: Dựa vào kiến thức bảng 5 để trả lời nguyªn tè trong b¶ng 5. Hoạt động 5: Tìm hiểu nhóm VIIA. GV: Yªu cÇu c¸c nhãm ph¸t biÓu những nội dung đã nghiên cứu ®­îc vÒ nhãm VIIA (nhãm halogen)?. HS: Nghiªn cøu SGK cÇn n¾m ®­îc: Tªn gäi cña c¸c nguyªn tè, kÝ hiÖu ho¸ häc, cÊu hình electron lớp ngoài cùng, vị trí , trạng thái đơn chÊt vµ tÝnh chÊt ho¸ häc chung cña c¸c nguyªn tö nguyªn tè trong nhãm VIIA.. Hoạt động 6: Sự biến đổi tuần hoµn cÊu h×nh electron cña HS: CÇn nhËn xÐt ®­îc: nguyªn tö c¸c nguyªn tè. Theo chiÒu t¨ng cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n (®thn), ®Çu mçi chu kú lµ nguyªn tö cña nguyªn tè cã cÊu h×nh GV: Hướng dẫn học sinh nghiên ns1 kết thúc chu kỳ là nguyên tử của nguyên tố có cứu sự biến đổi cấu hình electron cấu hình (ns2np6) (trừ chu kì 1). Cấu hình electron của nguyên tử các nguyên tố theo của nguyên tử các nguyên tố biến đổi một cách chu kì, theo nhóm A từ đó rút ra tuần hoàn. kết luận về sự biến đổi tuần hoàn Số lớp electron tăng trong nhóm theo chiều tăng cÊu h×nh electron. cña ®thn HS: Ghi kÕt luËn trong SGK. Hoạt động 7 : Củng cố Hai nguyên tố trong một nhóm thuộc 2 chu kỳ liên tiếp hơn kém nhau 8, 18, 32 đơn vị ? T¹i sao? Hai nguyên tố trong cùng một chu kỳ thuộc 2 nhóm liên tiếp hơn kém nhau 1 đơn vị ? T¹i sao ? BTVN: (Yªu cÇu c¸c nhãm quan s¸t b¶ng TH vµ ra c¸c bµi tËp nhá cho 2 kÕt luËn trªn). Hướng dẫn: Giải các bài tập trong SGK và bài tập SBT.. Bài 12Sự biến đổi tuần hoàn tính chất của các nguyên tố hoá học . §Þnh luËt tuÇn hoµn A. ChuÈn kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng. KiÕn thøc - Hiểu được khái niệm và quy luật biến đổi tính kim loại, tính phi kim trong một chu k×, trong nhãm A . - Hiểu được sự biến đổi hoá trị của các nguyên tố với hiđro và hoá trị cao nhất với oxi cña c¸c nguyªn tè trong mét chu k×. 75 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Giáo án Hoá học 10 – Chương trình chuẩn. - Biết sự biến đổi tính axit, bazơ của các oxit và hiđroxit trong một chu kì, trong một nhãm A. - Hiểu được nội dung định luật tuần hoàn. KÜ n¨ng - Dùa vµo qui luËt chung, suy ®o¸n ®­îc sù biÕn thiªn tÝnh chÊt c¬ b¶n trong chu k× ( nhãm A) cô thÓ, thÝ dô sù biÕn thiªn vÒ: + Hoá trị cao nhất của nguyên tố đó với oxi và với hiđro. + TÝnh chÊt kim lo¹i, phi kim. Viết được công thức hoá học và chỉ ra tính axit, bazơ của các oxit và hiđroxit tương ứng. b. chuÈn bÞ Gi¸o viªn: B¶ng 2.4; 2.5 Học sinh: Ôn kĩ bài 11 “Sự biến đổi tuần hoàn tính chất các nguyên tố” c. kiÓm tra bµi cò Hãy cho biết tính chất nào của các nguyên tố biến đổi tuần hoàn theo chiều tăng dần của Z+: a. Sè líp electron b.Sè electron ë líp ngoµi cïng c.Khối lượng nguyên tử d. Ho¸ trÞ cao nhÊt víi oxi. e. B¸n kÝnh nguyªn tö f. Sè electron trong líp vá n.tö g. Hình dạng đám mây electron §¸p ¸n: b, d, e, g d. tiÕn tr×nh gi¶ng d¹y Hoạt động của thày. Hoạt động của trò I. Sự biến đổi tính kim loại -phi kim của các nguyªn tè. Hoạt động 1:  GV yªu cÇu HS t×m hiÓu SGK:.  Cho biết đặc trưng của tính KL? M  Mn+ + ne Ntử càng dễ nhường e  tính KL càng m¹nh. Kh¶ n¨ng Na  Na+ + 1e rÊt dÔ nªn tÝnh KL cña Na rÊt m¹nh.  Cho biết đặc trưng của tính PK? X + ne  XnNtö cµng dÔ nhËn e  tÝnh PK cµng m¹nh. Kh¶ n¨ng F +1e F- rÊt dÔ nªn tÝnh PK cña F rÊt m¹nh.  Dùa vµo BTH (trang 38 SGK) t×m ranh. 1. TÝnh kim lo¹i - phi kim  TÝnh kim lo¹i (SGK) M  Mn+ + ne Tính KL được đặc trưng bằng khả năng của nguyên tử nguyên tố dễ nhường e để trở thành ion dương. -Ntử càng dễ nhường e  tính KL càng m¹nh  TÝnh phi kim: (SGK) X + ne  XnTính PK được đặc trưng bằng khả năng của nguyên tử nguyên tố dễ nhận thêm e để trở thµnh ion ©m. - Ng.tö cµng dÔ nhËn e  tÝnh PK cµng m¹nh. 76 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Giáo án Hoá học 10 – Chương trình chuẩn  Kh«ng cã ranh giíi râ rÖt gi÷a tÝnh KL. giíi gi÷a c¸c KL vµ PK?  GV yªu cÇu HS t×m hiÓu SGK:.  H·y cho biÕt: ë chu k× 3, ng.tè nµo cã tÝnh KL m¹nh nhÊt? cã tÝnh PK m¹nh nhÊt?  H·y cho biÕt: ë nhãm IA, ng.tè nµo cã tÝnh KL m¹nh nhÊt? cã tÝnh PK m¹nh nhÊt?  Phát biểu quy luật biến đổi KL - PK của c¸c ng.tè theo chu k× vµ theo nhãm?  Trong 1 chu k×: Z +   tÝnh KL  đồng thời tính PK   Trong 1 nhãm A: Z + tÝnh KL  đồng thời tính PK   Hãy giải thích quy luật biến đổi tính kim lo¹i -phi kim . GV gợi ý: dựa vào quy luật biến đổi I1, độ âm điện, bán kính nguyên tử để giải thích.  Tõ c¸c quy luËt trªn, em rót ra ®­îc kÕt luËn g×?. Hoạt động 2:  Dùa vµo b¶ng 2.5 h·y nhËn xÐt ho¸ trÞ cao nhất của các ng.tố đối với oxi và quy luật biến đổi h.trị đó theo chu kì?  Dùa vµo b¶ng 2.5 h·y nhËn xÐt ho¸ trÞ cña c¸c ng.tè trong hîp chÊt víi hi®r« vµ quy luật biến đổi hoá trị đó theo chu kì?. vµ PK. 2. Sự biến đổi tính kim loại - phi kim  Trong mçi chu k× theo chiÒu t¨ng dÇn cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n, tÝnh KL cña c¸c nguyên tố giảm dần, đồng thời tính PK t¨ng dÇn. - Giải thích: Trong 1 CK: Z +  thì I1 ; độ ©m ®iÖn; b¸n kÝnh ntö   kh¶ n¨ng nhường e  nên tính KL và khả năng nhận e  nªn tÝnh PK .  Trong mét nhãm A, theo chiÒu t¨ng dÇn cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n, tÝnh KL cña c¸c nguyên tố tăng dần, đồng thời tính PK gi¶m dÇn. - Gi¶i thÝch: Trong 1 nhãm A: Z +  th× I1 ; độ âm điện; bán kính ntử   khả năng nhường e  nên tính KL và khả năng nhận e  nªn tÝnh PK . KÕt luËn: (SGK) Tính KL -PK biến đổi tuần hoàn theo chiều t¨ng dÇn cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n. II. Sự biến đổi về hoá trị của các nguyên tố  Trong 1 chu k×: Z + , ho¸ trÞ cao nhÊt. với oxi tăng lần lượt từ 1 đến7, hoá trị với hiđro của các PK giảm từ 4 đến1.  KÕt luËn: (SGK)  Dùa vµo c¸c quy luËt trªn rót ra ®­îc kÕt Ho¸ trÞ cao nhÊt cña mét ntè víi oxi, ho¸ luận gì về sự biến đổi hoá trị của các trị với hiđro biến đổi tuần hoàn theo chiều nguyªn tè? t¨ng cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n. III. Sự biến đổi tính axit - bazơ của  Dựa vào bảng 2.6 tìm quy luật biến đổi oxit và hiđroxit tÝnh axit - baz¬ cña c¸c oxit, hi®roxit theo  Trong 1 chu kú: Z + , tÝnh baz¬ cña. Hoạt động 3:. oxit và hiđroxit tương ứng giảm dần, đồng thêi tÝnh axit cña chóng t¨ng dÇn.  Trong 1 nhãm A: Z +, tÝnh baz¬ cña  Dựa vào các quy luật trên rút ra được kết oxit và hiđroxit tương ứng tăng dần, đồng luận gì về sự biến đổi tính axit -bazơ của thời tính axit của chúng giảm dần.  Kết c¸c nguyªn tè? luËn: (SGK) TÝnh axit -baz¬ cña c¸c oxit vµ hi®roxit biến đổi tuần hoàn theo chiều tăng dàn của Hoạt động 4: ®iÖn tÝch h¹t nh©n. chu k× vµ theo nhãm.. Sau khi ngiªn cøu vÒ sù biÕn tÝnh chÊt cña. 77 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Giáo án Hoá học 10 – Chương trình chuẩn. c¸c nguyªn tè, “H·y nªu nguyªn nh©n sù biến đổi tuần hoàn tính chất các nguyên tố lµ g× ?” … Đó là do sự biến đổi tuần hoàn cấu tróc electron cña nguyªn tö c¸c nguyªn tè.  GV kÓ chuyÖn Men®eleep. IV.§Þnh luËt tuÇn hoµn. §Þnh luËt tuÇn hoµn: SGK “TÝnh chÊt cña c¸c nguyªn tè còng nh­ thành phần và tính chất của các đơn chất và hợp chất tạo nên từ các nguyên tố đó biến đổi tuần hoàn theo chiều tăng của ®iÖn tÝch h¹t nh©n nguyªn tö”. e. Cñng cè dÆn dß Hoạt động 5: Củng cố Bài 1: Hãy cho biết tính chất nào của các nguyên tố biến đổi tuần hoàn theo chiều tăng dÇn cña Z+: a. Sè líp electron b.Sè electron ë líp ngoµi cïng c.Khối lượng nguyên tử d. Ho¸ trÞ cao nhÊt víi oxi. e. B¸n kÝnh nguyªn tö f. Sè electron trong líp vá n.tö g. Hình dạng đám mây electron h. Sè thø tù i.Năng lượng ion hoá k.TÝnh kim lo¹i l. Tính chất đặc trưng của các hiđroxit. §¸p ¸n: b, d, e, g, i, k, l Bài 2: Những kết luận nào sau đây không hoàn toàn đúng ? Trong mét chu k×, theo chiÒu t¨ng dÇn cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n th×: a. B¸n kÝnh nguyªn tö gi¶m dÇn. b. §é ©m ®iÖn t¨ng dÇn. c.Nguyªn tö khèi t¨ng dÇn. d. TÝnh kim lo¹i gi¶m dÇn, cßn tÝnh phi kim t¨ng dÇn. e. Tính bazơ của các oxit và hiđroxit tương ứng yếu dần, đồng thời tính axit mạnh dần. §¸p ¸n: c Bµi 3: H·y t×m trong b¶ng tuÇn hoµn nguyªn tè nµo cã tÝnh kim lo¹i m¹nh nhÊt, nguyªn tè nµo cã tÝnh phi kim m¹nh nhÊt? Hướng dẫn HS tìm theo quy luật biến đổi tính KL - PK. (Fr có tính KL mạnh nhất; Flo cã tÝnh PK m¹nh nhÊt) Bµi 4: a.So s¸nh tÝnh kim lo¹i cña c¸c n.tè sau vµ gi¶i thÝch ng¾n gän: 11Na,12Mg vµ 13Al. b.So s¸nh tÝnh phi kim cña c¸c n.tè sau vµ gi¶i thÝch ng¾n gän: 7N vµ 15P vµ 33As. c. So s¸nh tÝnh axit c¸c chÊt trong d·y sau vµ gi¶i thÝch ng¾n gän: H2SO4 ; H2SeO4 ; H2TeO4 ; d. So t¸nh tÝnh baz¬ cña c¸c hi®roxit vµ gi¶i thÝch ng¾n gän: NaOH ; Al(OH)3. Hướng dẫn HS: dựa vào năng lượng ion hoá, độ âm điện và bán tính ntử để giái thích tính KLPK.. Bµi 5: Cho kÝ hiÖu nguyªn tö c¸c nguyªn tè 15P, 16S, 17Cl a. Xếp các nguyên tố đó theo tính phi kim tăng dần. 78 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Giáo án Hoá học 10 – Chương trình chuẩn. b. ViÕt c«ng thøc oxit cao nhÊt vµ hîp chÊt víi hi®ro – Cho biÕt ho¸ trÞ cña c¸c nguyªn tè đó trong hợp chất đã viết. c. Tính axit của các oxit và hiđroxit tương ứng biến đổi như thế nào? Hướng dẫn HS: dựa vào sự biến đổi tính axit-bazơ trong 1 chu kì để giải thích.. BTVN: 2.17 đến 2.22 và các bài 3, 4, 5, 6 trong SGK. TiÕt: 18 Bµi 13 : ý nghÜa cña b¶ng tuÇn hoµn c¸c nguyªn tè ho¸ häc a- chuÈn kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng KiÕn thøc HiÓu ®­îc: - Mèi quan hÖ gi÷a vÞ trÝ c¸c nguyªn tè trong b¶ng tuÇn hoµn víi cÊu t¹o nguyªn tö , gi÷a vÞ trÝ víi tÝnh chÊt c¬ b¶n cña nguyªn tè . - Mèi quan hÖ gi÷a tÝnh chÊt cña mét nguyªn tè víi c¸c nguyªn tè l©n cËn KÜ n¨ng Tõ vÞ trÝ ( « nguyªn tè) trong b¶ng tuÇn hoµn c¸c nguyªn tè, suy ra: - CÊu h×nh electron nguyªn tö - Tính chất hoá học cơ bản của đơn chất và hợp chất nguyên tố đó. - So sánh tính kim loại, phi kim của nguyên tố đó với các nguyên tố lân cận. b - ChuÈn bÞ GV: C¸c b¶ng tæng kÕt vÒ tÝnh chÊt ho¸ häc cña c¸c oxit, hi®roxit, hîp chÊt víi H ë khæ giÊy lín. HS: Ôn lại cách viết cấu hình electron, cấu tạo bảng tuần hoàn, các qui luật biến đổit tính chất của các đơn chất và hợp chất trong BTH. c - kiÓm tra bµi cò KÕt hîp víi lµm bµi tËp d - TiÕn tr×nh gi¶ng d¹y Sử dụng hình thức tổ chức học tập theo nhóm, làm bài vào giấy rồi trao đổi chấm bài cho nhau dưới sự hướng dẫn của GV Hoạt động của thày. Hoạt động của trò I. Quan hÖ gi÷a vÞ trÝ vµ cÊu t¹o. 1. BiÕt vÞ trÝ cña nguyªn tè trong BTH  Tõ vÞ trÝ cña nguyªn tè trong BTH cã cã thÓ suy ra cÊu t¹o nguyªn tö cña n thể biết được những gì về cấu tạo nguyên tố đó. tử của nguyên tố đó?  Hoạt động 1. VÞ trÝ -STT cña ntè. CÊu t¹o nguyªn tö - sè p, sè e.  - Sè líp e GV cho ví dụ yêu cầu HS trả lời, sau đó -STT của CKì -STT cña nhãm A - Sè e líp ngoµi cïng GV kiểm tra, đánh giá nhận thức của HS. BiÕt nguyªn tè cã sè thø tù lµ 19, thuéc - ThÝ dô 1 chu k× 4, nhãm IA. 79 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Giáo án Hoá học 10 – Chương trình chuẩn. BiÕt cÊu h×nh e ntö cña 1 nguyªn tè lµ 1s22s22p63s23p4. BiÕt nguyªn tè X thuéc chu k× 3, nhãm VI cña BTH.. Nguyªn tè R cã sè khèi b»ng 55 , n»m ë « thø 25 trong BTH. GV yêu cầu HS làm bài tập tương tự. GV theo dâi vµ bæ sung..  Hoạt động 2.  Ntử ntố đó có 19p, 19e  Cã 4 líp e ( v× STT cña líp = STT cña chu k×)  Cã 1 e líp ngoµi cïng( v× sè e líp ngoµi cïng b»ng STT cña nhãm A). §ã lµ ntè K. - ThÝ dô 2  Tæng sè e lµ 16  Ô thứ 16 (vì có 16 e, 16p, số đơn vị đthn b»ng stt cña ntè ). Thuéc chu k× 3 (v× cã 3 líp e) Thuéc nhãm VIA v× cã 6 e ë líp ngoµi cïng. §ã lµ ntè S. - ThÝ dô 3 ViÕt cÊu h×nh e nguyªn tö cña X. Cho biªt ®iÖn tÝch h¹t nh©n cña X lµ b»ng bao nhiªu? - ThÝ dô 4  H·y viÕt cÊu h×nh e ntö cña nguyªn tè R.  Xác định số p, số n của nguyên tố R. 2. BiÕt cÊu t¹o nguyªn tö cña mét nguyªn tố suy ra vị trí của nguyên tố đó trong BTH – ThÝ dô 1 Nguyªn tè M cã cÊu h×nh e nguyªn tö 1s22s22p63s23p64s1. Hãy xác định vị trí của nguyên tố đó trong BTH. - ThÝ dô 2: Electron cuèi cïng cña mét nguyên tố được viết là 3p3. Xác định vị trí cña nguyªn tè trong BTH. II. quan hÖ gi÷a vÞ trÝ vµ tÝnh chÊt. BiÕt vÞ trÝ cña nguyªn tè trong BTH cã thÓ GV yªu cÇu HS lµm bµi tËp GV theo dâi , suy ra nh÷ng tÝnh chÊt ho¸ häc c¬ b¶n bæ sung . cña nã.  C¸c nguyªn tè ë c¸c nhãm IA, IIA, IIIA (trõ B) cã tÝnh kim lo¹i.  C¸c nguyªn tè ë c¸c nhãm VA, VIA, VIIA (trõ Bi vµ Po) cã tÝnh phi kim.  Hoá trị cao nhất đối với ôxi, hoá trị đối víi hi®ro.  Hoạt động 3  ViÕt ®­îc c«ng thøc oxit cao nhÊt. GV yªu cÇu HS nghiªn cøu SGK vµ kiÓm  ViÕt ®­îc c«ng thøc h/chÊt khÝ víi hi®ro. tra để đánh giá nhận thức của HS: Từ vị trí  Oxit và hiđroxit có tính axit hay bazơ. cña nguyªn tè trong BTH cã thÓ biÕt ®­îc ThÝ dô 1: Nguyªn tè S ë « thø 16, nhãm những tính chất gì của nguyên tố đó? VIA, chu k× 3.. 81 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Giáo án Hoá học 10 – Chương trình chuẩn. Cho c¸c nguyªn tè Mg (Z=12), Na (Z=11), Al (Z=13). H·y cho biÕt c¸c nguyên tố đó là kim loại, phi kim hay khí hiÕm?ViÕt c«ng thøc oxit cao nhÊt vµ c«ng thức hợp chất hiđro của các nguyên tố đó.. Cho c¸c nguyªn tè Cl (Z=17), F (Z=9), Br (Z=35). Hãy cho biết đó là kim loại , phi kim hay khÝ hiÕm? ViÕt c«ng thøc hîp chÊt víi hiđro của các nguyên tố đó..  S lµ phi kim.  Ho¸ trÞ cao nhÊt víi O lµ 6.  C«ng thøc oxit cao nhÊt lµ SO3.  Ho¸ trÞ víi hi®ro lµ 2.  C«ng thøc hîp chÊt khÝ víi hi®ro lµ H2S.  SO3 lµ oxit axit, H2SO4 lµ axit m¹nh. ThÝ dô 2: Tr¶ lêi: ViÕt cÊu h×nh electon cña c¸c nguyªn tö nguyên tố từ đó xác định vị trí của chúng trong BTH: Na (Z=11) : 1s22s22p63s1 Mg (Z=12) : 1s22s22p63s2 Al (Z=13) : 1s22s22p63s23p1  Cả 3 nguyên tố đó đều là kim loại vì có 1,2,3 e líp ngoµi cïng.  CT oxit cao nhÊt: Na2O, MgO, Al2O3.  C«ng thøc hîp chÊt hi®roxit: NaOH, Mg(OH)2, Al(OH)3. ThÝ dô 3: Tr¶ lêi: Sau khi viÕt cÊu h×nh e nguyªn tö cña c¸c ntè nhËn thÊy chóng lµ c¸c nguyªn tè thuéc cïng nhãm VIIA. §ã lµ nh÷ng phi kim. C«ng thøc h/chÊt víi H lµ : HCl, HBr, HF. III. So s¸nh tÝnh chÊt ho¸ häc cña mét nguyªn tè víi c¸c nguyªn tè l©n cËn.. Dựa vào qui luật biến đổi tính chất của các nguyªn tè trong BTH cã thÓ so s¸nh tÝnh chÊt hh cña mét nguyªn tè víi c¸c nguyªn tè l©n cËn. ThÝ dô 1: Tr¶ lêi: C¸c nguyªn tè Si, P, S thuéc cïng 1 chu k×. NÕu xÕp theo thø tù ®iÖn tÝch h¹t nh©n t¨ng So s¸nh t/c hh cña P (Z=15) víi Si (Z=14) dÇn ta ®­îc d·y Si, P, S.Trong mét chu k×, vµ S (Z=16), víi N (Z=7) vµ As (Z=33). theo chiÒu ®iÖn tÝch h¹t nh©n t¨ng th× tÝnh phi kim t¨ng dÇn. VËy P cã tÝnh phi kim m¹nh h¬n Si nh­ng yÕu h¬n S. Trong nhãm VA, theo chiÒu ®iÖn tÝch h¹t nh©n t¨ng dÇn, ta cã d·y N, P, As, tÝnh phi kim gi¶m dÇn. P cã tÝnh phi kim kÐm h¬n N vµ m¹nh h¬n As. VËy P cã tÝnh phi kim kÐm h¬n N vµ S, hi®roxit cña nã H3PO4, cã tÝmh axit yÕu h¬n HNO3 vµ H2SO4.. 81 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Giáo án Hoá học 10 – Chương trình chuẩn. H·y s¾p xÕp c¸c nguyªn tè sau theo chiÒu tÝnh kim lo¹i t¨ng dÇn: Ca (Z=20), Mg (Z=12), Be (Z=4), B 9Z=5), C (Z=6), vµ N (Z=7). ViÕt c«ng thøc oxit cao nhÊt cña c¸c nguyªn tè trªn. Cho biÕt oxit nµo cã tÝnh axit m¹nh nhÊt? Oxit nµo cã tÝnh baz¬ m¹nh nhÊt?. Hoạt động 4. ThÝ dô 2: Tr¶ lêi: Sau khi viÕt cÊu h×nh e nguyªn tö cña c¸c nguyªn tè nhËn thÊy Ca, Mg vµ Be lµ nh÷ng nguyªn tè thuéc nhãm IIA. §ã lµ nh÷ng kim lo¹i. Cßn Be, B, C, N lµ nh÷ng nguyªn tè thuéc chu k× 2. VËy tÝnh kim lo¹i : N < C < B < Be < Mg < Ca C«ng thøc oxit cao nhÊt CaO, MgO, BeO, B2O3, CO2, N2O5.. Qui luật biến đổi tính axit-bazơ của các oxit GV hướng dẫn HS làm thí dụ trong SGK. Yêu cầu HS làm bài tập sau để củng cố tương ứng với qui luật biến đổi tính kim loại-phi kim. Do đó N2O5 có tính axit mạnh kiÕn thøc. nhÊt cßn CaO cã tÝnh baz¬ m¹nh nhÊt. Hướng dẫn bài tập trong SGK:. - Muèn so s¸nh tÝnh chÊt cña nguyªn tè với các nguyên tố lân cận cần xác định vÞ trÝ cña c¸c nguyªn tè trong BTH, sau đó áp dụng quy luật biến đổi tính chất các nguyên tố để so sánh. - BTVN: 1-9 (SGK) ; 2.23 - 2.25 (SBT). 81 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(13)</span>