Giáo án môn Hóa học lớp 10 - Tiết 14 đến tiết 21

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Chương II: BẢNG TUẦN HOAØN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC – ĐỊNH LUẬT TUẦN HOAØN Tieát 13 +14 : BẢNG TUẦN HOAØN CÁC NGUYÊN TỐ HOÁ HỌC I/ Muïc tieâu baøi hoïc: 1/ về kiến thức: HS biết: + Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố hoá học vào bảng tuần hoàn + Cấu tạo của bảng tuần hoàn: ô, chu kì, nhóm nguyên tố, các nguyên tố họ Lantan, họ Actini 2/ về kỉ năng: HS vận dụng: dựa vào dữ liệu ghi trong ô và vị trí của ô trong bảng tuần hoàn để suy ra được các thông tin về thành phần nguyên tử của nguyên tố nằm trong ô II/ Chuẩn bị: Bảng tuần hoàn dạng dài, chân dung Men-đê-lê-ép, hình vẽ ô nguyên tố III/ Phương pháp: Trực quan, vấn đáp và suy đoán IV/ Hoạt động dạy học: Phần thứ nhất HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ Hoạt động 1: GV hướng dẩn HS nghiên HS đọc SGK cứu SGK để biết sơ lược về sự phát minh ra bảng tuần hoàn Hoạt động 2: GV cho HS nhìn vào bảng I/ Nguyeân taéc saép xeáp caùc nguyeân toá tuần hoàn, lần lượt giới thiệu từng trong bảng tuần hoàn: HS vieát caàu hình e cuûa caùc nguyeân toá nguyên tắc kèm theo ví dụ minh hoạ để haøng 1, haøng 2 roài nhaän xeùt: các em hiểu và ghi nhớ các nguyên tố + ÑTHN cuûa caùc nguyeân toá trong cuøng được xếp vào bảng tuần hoàn theo 3 moät haøng nguyeân taéc + Số lớp e của các nguyên tố trong cùng moät haøng, trong cuøng moät coät Từ đó rút ra 3 nguyên tắc theo SGK: “...” II/ Cấu tạo của bảng tuần hoàn các nguyeân toá hoùa hoïc: 1/ Ô nguyên tố :số thứ tự của ô nguyên tố đúng bằng số hiệu nguyên tử của nguyên Hoạt động 3: GV giới thiệu cho HS biết tố đó các dữ liệu được ghi trong ô HS choïn moät oâ nguyeân toá vaø trình baøy các dữ liệu mà em thu nhận được 2/ Chu kì: Hoạt động 4: GV chỉ vào vị trí của từng + Chu kì là dãy những nguyên tố mà chu kì trên bảng tuần hoàn và nêu rõ đặc nguyên tử của chúng có cùng số lớp e, ñieåm cuûa chu kì được xếp theo chiều điện tích hạt nhân taêng daàn + Số thứ tự của chu kì bằng số lớp e trong Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> nguyên tử + Chu kì nào cũng bắt đầu bằng một kim loại kiềm và kết thúc bằng một khí hiếm ( trừ chu kì 1) HS kẽ bảng số e lớp ngoài cùng của nguyên tử các nguyên tố thuộc chu kì 2 vaø 3 + Chu kì 1,2,3 được gọi là các chu kì nhỏ + Chu kì 4,5,6,7 được gọi là các chu kì lớn. GV giới thiệu khái quát từ chu kì 1 đến chu kì 7, ñaëc bieät löu yù chu kì 2 vaø chu kì 3 Hoạt động 5: GV củng cố toàn bộ phần thứ nhất, nhấn mạnh 2 ý: + Nguyeân taéc saép xeáp caùc nguyeân toá trong bảng tuần hoàn + Caùc ñaëc ñieåm cuûa chu kì Phần thứ hai HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ Hoạt động 6: GV chỉ vào vị trí củatừng 3/ Nhoùm nguyeân toá: nhóm trên bảng tuần hoàn và nêu rõ đặc + Nhóm nguyên tố gồm các nguyên tố có ñieåm cuûa nhoùm: cấu hình e nguyên tử lớp ngoài cùng tương tự nhau, do đó có tính chất hoá học gần giống nhau được xếp trong một cột Hoạt động 7:GV chỉ vào vị trí của từng + Có 2 loại nhóm: nhóm A và nhóm B nhóm A trên bảng tuần hoàn và nêu rỏ a/ Nhoùm A: ñaëc ñieåm: + Số thứ tự của nhóm A được đánh số bằng chữ số la mã từ IA đến VIIIA + Số thứ của nhóm A trùng với số e lớp ngoài cùng của nguyên tử các nguyên tố trong nhoùm + Nhoùm A coù caû nguyeân toá thuoäc chu kì nhỏ và chu kì lớn Hoạt động 8: GV chỉ vào vị trí của từng b/ Nhoùm B: nhóm B trên bảng tuần hoàn và nêu rỏ + Số thứ tự của nhóm được đánh số bằng ñaëc ñieåm: chữ số la mã từ IIIB đến VIIIB rồi mới tới IB, IIB, trong đó nhóm VIIIB gồm 3 coät Hoạt động 9:GV củng cố toàn bộ bài học, + Nhóm B chỉ gồm các nguyên tố thuộc ñaëc bieät nhaán maïnh caùc ñaëc ñieåm cuûa chu kì lớn, các nguyên tố thuộc nhóm B nhoùm A được gọi là nguyên tố chuyển tiếp Hướng dẩn giải bài tập trong SGK:bài 1: C ; bài 2: B ; bài 3: A ; bài 4: D ; bài 5: C HS giải bài tập số 6,7,8,9 SGK ở nhà Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Tiết 15:. SỰ BIẾN ĐỔI TUẦN HOAØN CẤU HÌNH ELECTRON NGUYÊN TỬ CÁC NGUYÊN TỐ HOÁ HỌC I/ Muïc tieâu baøi hoïc: 1/ Về kiến thức: HS biết: + Cấu hình electron nguyên tử của các nguyên tố hoá học có sự biến đổi tuần hoàn + Số electron ngoài cùng quyết định tính chất hoá học của các nguyên tố thuộc nhóm A 2/ Veà kæ naêng:HS vaän duïng: + Nhìn vào vị trí của nguyên tố trong một nhóm A suy ra được electron hoá trị của nó. Từ đó dự đoán tính chất của nguyên tố. + Giải thích sự biến đổi tuần hoàn tính chất các nguyên tố. II/ Chuẩn bị: bảng cấu hình electron lớp ngoài cùng của nguyên tử các nguyên tố nhóm A ( baûng 5 SGK) III/ Phöông phaùp: Thaûo luaän theo nhoùm IV/ Hoạt động dạy học: HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ I/ Sự biến đổi tuần hoàn cấu hình electron nguyên tử của các nguyên tố: Hoạt động 1: GV chỉ vào bảng cấu hình + Qua các chu kì số electron lớp ngoài electron lớp ngoài cùng của nguyên tử cùng của nguyên tử các nguyên tố được caùc nguyeân toá nhoùm A vaø hoûi: Xeùt caáu lặp đi lặp lại, ta nói rằng chúng biến đổi hình electron nguyên tử của các nguyên một cách tuần hoàn + Sự biến đổi tuần hoàn cấu hình tố lần lượt qua các chu kì 2,3,4,5,6,7 em có nhận xét gì về sự biến thiên của số electron lớp ngoài cùng của nguyên tử caùc nguyeân toá khi ñieän tích haït nhaân taêng electron lớp ngoài cùng của nguyên tử caùc nguyeân toá trong caùc nhoùm A ? dần chính là nguyên nhân của sự biến đổi tuần hoàn tính chất của các nguyên tố. II/ Cấu hình electron nguyên tử của các nguyeân toá nhoùm A: Hoạt động 2: GV và HS dựa vào bảng 5 1/ Cấu hình electron ngoài cùng của nguyên tử các nguyên tố nhóm A: SGK cuøng thaûo luaän theo caùc caâu hoûi sau: + Caùc nguyeân toá thuoäc cuøng moät nhoùm A có cùng số electron ngoài cùng tức là có -GV hoûi: em coù nhaän xeùt gì veà soá cùng số electron hoá trị. electron ngoài cùng của nguyên tử các nguyeân toá trong cuøng moät nhoùm A? -GV bổ sung: Chính sự giống nhau về cấu hình electron lớp ngoài cùng của nguyên tử là nguyên nhân của sự giống nhau veà tính chaát cuûa caùc nguyeân toá trong cuøng moät nhoùm A. Số thứ tự của mỗi một nhóm A bằng số Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> - GV hỏi: Em thấy có sự liên quan gì giữa số thứ tự của mỗi một nhóm A và số electron ở lớp ngoài cùng ? -GV bổ sung: Các electron hoá trị của caùc nguyeân toá thuoäc nhoùm IA,IIA laø electron s. các nguyên tố được gọi là các nguyên tố s. các electron hoá trị của các nguyeân toá nhoùm IIIA,IVA,VA,VIA,VIIA,VIIIA laø caùc electron s và p, các nguyên tố đó gọi là nguyên tố p( trừ Heli) Hoạt động 3: GV và HS cùng thảo luận veà nhoùm VIIIA. -GV giới thiệu: Nhóm VIIIA là nhóm khí hieám, goàm caùc nguyeân toá Heli, Neon, Agon,Kripton, Xenon, Radon. -GV hoûi: Em coù nhaän xeùt gì veà soá electron lớp ngoài cùng của nguyên tử caùc nguyeân toá trong nhoùm naøy Hoạt động 4: GV và HS cùng thảo luận nhoùm IA. -GV giới thiệu: Nhóm IA là nhóm kim loại kiềm gồm các nguyên tố: Liti,Natri, Kali, Rubidi,Xesi,Franxi - GV hoûi: Em coù nhaän xeùt gì veà soá electron lớp ngoài cùng của nguyên tử caùc nguyeân toá trong nhoùm naøy? -GV hướng dẩn HS đọc SGK để biết ở dạng đơn chất các kim loại kiềm thể hiện những tính chất của kim loại điển hình. -Hoạt động 5: GV giới thiệu: Nhóm VIIA goàm caùc nguyeân toá : Flo, Clo, Brom, Ioât, Atatin. GV hoûi: Em coù nhaän xeùt gì veà soá electron lớp ngoài cùng của nguyên tử các nguyên toá trong nhoùm naøy ? GV hướng dẩn HS đọc SGK để biết ở daïng ñôn chaát caùc halogen theå hieän tính chaát phi kim ñieån hình V/ Hướng dẩn giải bài tập trong SGK:. electron ở lớp ngoài cùng đồng thời là số electron hoá trị trong nguyên tử của các nguyeân toá trong nhoùm. 2/ Moät soá nhoùm A tieâu bieåu: a/ Nhoùm VIIIA:( nhoùm khí hieám) + Nguyên tử các nguyên tố trong nhóm đều có 8 e ở lớp ngoài cùng(ns2np6). Riêng Heli có 2 electron ở lớp ngoài cuøng + Haàu heát caùc khí hieám khoâng tham gia các phản ứng hoá học, ở điều kiện thường các khí hiếm ở trạng thái khí, phân tử chỉ có một nguyên tử. b/ Nhóm IA:( nhóm kim loại kiềm) + Nguyên tử của tất cả các kim loại kiềm chỉ có một electron ở lớp ngoài cùng, vì vậy trong các phản ứng hoá học, các kim loại kiềm có khuynh hướng nhường đi một electron để đạt cấu hình bền của khí hiếm. Do đó trong các hợp chất kim loại kiềm có hoá trị 1.. c/ Nhoùm VIIA:( nhoùm halogen) Nguyên tử của các nguyên tố halogen có 7 electron ở lớp ngoài cùng. Vì vậy trong các phản ứng hoá học, các halogen có khuynh hướng thu thêm 1 electron để đạt cấu hình bền của khí hiếm. Do đó trong hợp chất với kim loại các halogen có hoá trò 1.. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Bài 1: đáp án C; Bài 2: đáp án C HS làm bài tập 3,4,5,6,7 ở nhà Tiết 16,17: SƯ BIẾN TUẦN HOAØN TÍNH CHẤT CÁC NGUYÊN TỐ HOÁ HỌCĐỊNH LUẬT TUẦN HOAØN I/ Muïc tieâu baøi hoïc: 1/ Về kiến thức: HS hiểu: + Thế nào là tính kim loại, tính phi kim của các nguyên tố. Sự biến đổi tuần hoàn tính kim loại và tính phi kim. Khái niệm độ âm điện. Sự biến tuần hoàn độ âm điện. Sự biến đổi tuần hoàn hoá trị cao nhất với oxi và hoá trị với hyđro + Sự biến thiên tính chất oxít và hyđroxit của các nguyên tố nhóm A 2/ Về kỉ năng: Vận dụng qui luật đã biết để nghiên cứu các bảng thống kê tính chất, từ đó học được qui luật mới. II/ Chuaån bò:Photo hình 2.1, baûng 6, baûng 7,baûng 8 SGK III/ Phöông phaùp: quan saùt , thaûo luaän nhoùm IV/ Hoạt động dạy học: PHẦN THỨ NHẤT HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ Hoạt động 1: GV giải thích cho HS về HS tìm hiểu tính kim loại, tính phi kim tính kim loại và tính phi kim, sau đó HS theo SGK nghiên cứu SGK để củng cố 2 khái niệm I/ Tính kim loại, tính phi kim: này cho đúng +Tính kim loại là tính chất của một GV chỉ ranh giới giữa nguyên tố kim loại nguyên tố mà nguyên tử của nó dể mất electron để trở thành ion dương và phi kim trong bảng tuần hoàn + Tính phi kim laø tính chaát cuûa moät nguyên tố mà nguyên tử của nó dể thu electron để trở thành ion âm Hoạt động 2: GV và HS cùng thảo luận 1/ Sự biến đổi tính chất trong một chu kì: về sự biến đổi tính kim loại ,tính phi kim trong một chu kì, theo chiều điện tích hạt trong chu kì theo chiều điện tích hạt nhân nhân tăng, tính kim loại của các nguyên tố yếu dần, đồng thời tính phi kim mạnh taêng daàn. GV dùng hình 2.1 để giải thích. daàn Giaûi thích: trong cuøng moät chu kì theo chiều từ trái sang phải, điện tích hạt nhân tăng dần, nhưng số lớp e bằng nhau, do đó lực hút của hạt nhân với các electron lớp ngoài cùng tăng, nên khả năng nhường electron giãm dần, đồng thời khả naêng thu electron taêng. Hoạt động 3:GV và HS dùng hình 2.1 2/ Sự biến đổi tính chất trong một nhóm Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> trong SGK để thảo luận về sự biến đổi tính kim loại, tính phi kim trong một nhoùm A GV tổng hợp ý kiến phát biểu của HS, bổ sung những ý còn thiếu sót rồi kết luận Qui luật trên được lặp lại đối với các nhoùm A khaùc. A Trong moät nhoùm A, theo chieàu taêng cuûa điện tích hạt nhân, tính kim loại của các nguyên tố mạnh dần,đồng thời tính phi kim yeáu daàn. Giaûi thích: trong cuøng moät nhoùm A, theo chiều từ trên xuống, điện tích hạt nhân tăng, đồng thời số lớp electron cũng tăng, nên khả năng nhường e của các nguyên tố tăng( tính kim loại tăng) và khả năng Hoạt động 4: GV hướng dẩn HS đọc SGK nhận e giãm( tính phi kim giãm) để hiểu khái niệm độ âm điện 3/ Độ âm điện: HS đọc SGK để hiểu khái niệm độ âm ñieän a/ Khái niệm:Độ âm điện của một nguyên tử đặc trưng cho khả năng hút electron của nguyên tử đó khi hình thành GV đặt câu hỏi: Độ âm điện có liên quan liên kết hoá học đến tính kim loại, tính phi kim như thế Độ âm điện càng lớn tính phi kim càng naøo? mạnh. Ngược lại độ âm điện càng nhỏ Hoạt động 5: GV cùng HS dùng bảng 6 tính kim loại càng mạnh trong SGK để thảo luận về sự biến đổi độ b/ Bảng độ âm điện: aâm ñieän theo chieàu ñieän tích haït nhaân HS quan sát bảng độ âm điện ở SGK để taêng tìm hiểu sự biến đổi độ âm điện GV hỏi : quy luật biến đổi độ âm điện có + Trong một chu kì, đi từ trái sang phải phù hợp với sự biến đổi tính kim loại, giá` trị độ âm điện tăng dần + Trong một nhóm A, đi từ trên xuống, tính phi kim hay khoâng? Hoạt động 6: GV củng cố phần thứ nhất: giá trị độ âm diện giãm dần Tính kim loại, tính phi kim của các nguyên tố biến đổi tuần hoàn theo chiều taêng cuûa ñieän tích haït nhaân PHẦN THỨ HAI HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Hoạt động 7: GV hướng dẩn HS nhìn vào bảng 7 để trả lời câu hỏi sau: Nhìn vào bảng biến đổi hoá trị của các nguyeân toá chu kì 3 trong oxít cao nhaát, trong hợp chất khí với hydro, em phát hiện ra quy luật biến đổi gì theo chiều ñieän tích haït nhaân taêng daàn ?. II/ Hoá trị của các nguyên tố: HS ruùt ra keát luaän: Trong cùng một chu kỳ, đi từ trái sang phải, hoá trị cao nhất của các nguyên tố trong hợp chất với oxi tăng lần lượt từ 1 đến 7, còn hoá trị của các phi kim trong hợp chất khí với hydro giãm từ 4 đến 1. Hoạt động 8: GV hướng dẩn HS quan sát III/ Oxít và hidroxit của các nguyên tố bảng 8 ở SGK để nhận xét về sự biến đổi nhóm A: HS ruùt ra keát luaän: tính chaát cuûa oxít vaø hidroxit cuûa caùc Trong một chu kỳ theo chiều từ trái sang nguyeân toá nhoùm A trong chu kyø 3 theo phaûi, tính bazô cuûa caùc oxít vaø hidroxit chieàu taêng cuûa ñieän tích haït nhaân GV bổ sung: tính chất đó được lặp lại ở tương ứng yếu dần, đồng thời tính axit caùc chu kyø sau. cuûa chuùng maïnh daàn. Hoạt động 9: GV tổng kết: trên cơ sở V/ Định luật tuần hoàn: khảo sát sự biến đổi tuần hoàn của cấu HS đọc để hiểu định luật tuần hoàn như hình electron nguyên tử, bán kính nguyên SGK: tử, độ âm điện,tính kim loại và tính phi Tính chaát cuûa caùc nguyeân toá vaø ñôn chaát, kim của các nguyên tố hoá học, ta thấy cuõng nhö thaønh phaàn vaø tính chaát cuûa caùc tính chất của các nguyên tố hoá học biến hợp chất tạo nên từ nguyên tố đó biến đổi theo chiều tăng của điện tích hạt đổi tuần hoàn theo chiều tăng của điện nhaân, nhöng khoâng lieân tuïc maø tuaàn tích hạt nhân nguyên tử. hoàn. V/ Hướng dẩn giải bài tập trong SGK: Baøi 1: caâu D Baøi 2: caâu D Bài 3: Những tính chất sau đây biến đổi tuần hoàn: a/ Hoá trị cao nhất đối với oxi c/ Số electron lớp ngoài cùng Baøi 4: caâu A Baøi 5: Caâu A Baøi 6: caâu C Baøi 7: caâu C HS tự giải các bài 8,9,10, 11,12 và soạn trước bài “ ý nghĩa của bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học” SGK trang 49. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Tieát 18: Ý NGHĨA CỦA BẢNG TUẦN HOAØN CÁC NGUYÊN TỐ HOÁ HỌC I/ Muïc tieâu baøi hoïc: 1/ Về kiến thức: củng cố các kiến thức về bảng tuần hoàn và định luật tuần hoàn. 2/ Về kỉ năng: HS rèn luyện kĩ năng giải bài tập liên quan đến bảng tuần hoàn: Quan hệ giữa vị trí và cấu tạo; Quan hệ giữa vị trí và tính chất. So sánh tính chất của một nguyên tố với các nguyên tố lân cận. II/ Chuẩn bị: GV soạn câu hỏi ôn tập về: cấu tạo nguyên tử, bảng tuần hoàn, sự biến đổi tuần hoàn tính chất các nguyên tố hoá học III/ Phương pháp: vấn đáp, suy luận , nêu vấn đề và giải quyết vấn đề IV/ Hoạt động dạy học: HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ Hoạt động 1: I/ Quan hệ giữa vị trí của nguyên tố và cấu tạo nguyên tử của nó: + GV đặt vấn đề: Biết vị trí của một HS trình bày phương hướng giải quyết: nguyên tố trong bảng tuần hoàn, có thể + Bieát STT cuûa nguyeân toá thì suy ra suy ra cấu tạo nguyên tử của nguyên tố được: số đơn vị điện tích hạt nhân, tổng đó được không? Thí duï: nguyeân toá K coù STT laø 19, thuoäc soá proton, toång soá electron. chu kì 4, nhóm IA. Vị trí này giúp ta biết + Biết STT của chu kì thì suy ra được số được gì về cấu tạo nguyên tử của nó lớp electron. + Biết STT của nhóm A thì suy ra được số e lớp ngoài cùng hay số electron hoá trò. HS giải quyết vấn đề: + STT 19  soá ñôn vò ñieän tích haït nhaân 19  19 proton  19 electron. + Chu kì 4  có 4 lớp electron + Nhóm IA  có 1e ngoài cùng. HS tự mình ứng dụng sơ đồ trên để giải quyết vấn đề tương tự. Hoạt động 2: GV đặt vấn đề: cho cấu hình electron HS trình bày phương hướng giải quyết: + Từ cấu hình tổng số e STT của nguyên tử của một nguyên tố là: nguyeân toá 1s22s22p63s23p4. xaùc ñònh vò trí cuûa +Từ cấu hình nguyên tố s hoặc p  nguyên tố trên trong bảng tuần hoàn? thuoäc nhoùm A + Từ cấu hình  số e ngoài cùng STT cuûa nhoùm Hoạt động 3: GV củng cố quan hệ giữa vị +Từ cấu hình  số lớp e STT của chu trí của nguyên tố trong bảng tuần hoàn kì. với cấu tạo nguyên tử của nó trong sơ đồ HS giải quyết vấn đề: Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> sau: Vò trí cuûa moät Cấu tạo nguyên tử nguyeân toá trong bảng tuần hoàn + STT cuûa nguyeân + soá proton, soá toá electron + STT cuûa chu kì + số lớp electron + STT cuûa nhoùm + số e lớp ngoài A cuøng Hoạt động 4: GV đặt vấn đề: Biết vị trí của một nguyên tố trong bảng tuần hoàn, có thể suy ra những tính chất hoá học cơ bản của nó được không?. + Toång soá e laø 16  STT cuûa nguyeân toá laø 16. + Nguyeân toá p  thuoäc nhoùm A + 6e ngoài cùng  nhóm VIA + 3 lớp electron  Chu kì 3. Thí dụ: Biết S ở ô 16 trong bảng tuần hoàn. Em suy ra được tính chất gì của nó?. Hoạt động 5: GV đặt vấn đề: Dựa vào qui luật biến đổi tính chaát cuûa caùc nguyeân toá trong baûng tuần hoàn, ta có thể so sánh tính chất hoá học của một nguyên tố với các nguyên tố lân cận được không?. II/ Quan hệ giữa vị trí và tính chất của nguyeân toá: HS trình bày phương hướng giải quyết: + Nguyeân toá thuoäc nhoùm IA, IIA, IIIA coù tính kim loại ( trừ B và H) + Nguyeân toá thuoäc nhoùm VA, VIA, VIIA có tính phi kim ( trừ Sb,Bi, Po) + Hoá trị cao nhất của nguyên tố trong hợp chất với oxi, hoá trị của nguyên tố trong hợp chất với hyđro. + Công thức oxit cao nhất. Công thức hợp chất với hyđro (nếu có) +Công thức hyđroxit tương ứng(nếu có) vaø tính axít hay bazô cuûa chuùng HS giải quyết vấn đề: + S ở nhóm VIA, chu kì III là phi kim + Hoá trị cao nhất trong hợp chất với oxi là 6, công thức oxit cao nhất là SO3 + Hoá trị của nguyên tố trong hợp chất với hyđro là 2, công thức hợp chất khí với hyñro laø H2S + SO3 laø oxit axit vaø H2SO4 laø axit maïnh III/ So sánh tính chất hoá học của một nguyên tố với các nguyên tố lân cận HS trình bày phương hướng giải quyết: Trong cuøng chu kì, theo chieàu ñieän tích haït nhaân taêng daàn: + Tính kim loại yếu dần, tính phi kim maïnh daàn +Oxit vaø hyñroxit coù tính bazo yeáu daàn, tính axit maïnh daàn. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> HS giải quyết vấn đề:So sánh tính chất hoá học của P(Z=15) với Si(Z=14) và S ( Z=16), với N (Z=7) và As (Z= 33). Hoạt động 6: GV củng cố toàn bài. Nhấn mạnh phương hướng chung giải quyết ba vấn đề: + Quan hệ giữa vị trí của nguyên tố và cấu tạo nguyên tử + Quan hệ giữa vị trí và tính chất của nguyeân toá + So sánh tính chất hoá học của một nguyên tố với các nguyên tố lân cận V/ Hướng dẩn giải bài tập: Baøi 1: caâu D Baøi 2: caâu B Baøi 3: caâu C HS làm bài 5,6,7 ở nhà. Trong nhoùm A, theo chieàu ñieän tích haït nhân tăng: tính kim loại tăng ,tính phi kim maïnh + P coù tính phi kim yeáu hôn S vaø maïnh hôn Si + P coù tính phi kim yeáu hôn N vaø maïnh hôn As Vaäy P coù tính phi kim yeáu hôn N vaø S, neân hyñroxit cuûa noù( H3PO4) coù tính axit yeáu hôn HNO3 vaø H2SO4. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Tieát 19 + 20: LUYEÄN TAÄP I/ Muïc tieâu baøi hoïc: 1/ Về kiến thức:HS nắm vững: + Cấu tạo bảng tuần hoàn. +Sự biến đổi tuần hoàn cấu hình electron nguyên tử của các nguyên tố, tính kim loại ,tính phi kim, bán kính nguyên tử, độ âm điện và hoá trị + Định luật tuần hoàn. 2/ Về kỉ năng: Có kỉ năng sử dụng bảng tuần hoàn: từ vị trí của ngyên tố suy ra tính chất, cấu tạo nguyên tử và ngược lại II/ Chuẩn bị: GV phân chia bài luyện tập làm 2 phần để HS chuẩn bị trước ở nhà. Khi tới lớp, GV hướng dẩn HS tham gia các hoạt động luyện tập III/ Phương pháp: vấn đáp, suy luận IV/ Hoạt động dạy học: PHẦN THỨ NHẤT A/ KIẾN THỨC CẦN NẮM VỮNG: Hoạt động 1: HS chỉ vào bảng tuần hoàn và trả lời các câu hỏi sau: a/ Em hãy cho biết nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong bảng tuần hoàn? b/ Lấy sự sắp xếp 20 nguyên tố đầu trong bảng tuần hoàn để minh hoạ cho nguyên tắc saép xeáp treân. Hoạt động 2: HS chỉ vào bảng tuần hoàn và trả lời các câu hỏi sau: a/ Theá naøo laø chu kì ? b/ Có bao nhiêu chu kì nhỏ, chu kì lớn ?Mỗi chu kì có bao nhiêu nguyên tố ? c/ Số thứ tự của chu kì cho ta biết điều gì về số lớp electron ? d/ Tại sao trong cùng một chu kì, theo chiều từ trái sang phải, tính kim loại giãm, tính phi kim taêng ? B/ BAØI TAÄP: Hoạt động 3: HS làm bài tập 2 (SGK) Đáp án: câu C sai Hoạt động 4: +HS trả lời câu hỏi: Nhóm A có những đặc điểm gì ? HS giải bài tập số 4 ? + Yêu cầu trả lời: - Số thứ tự của nhóm trùng với số electron ở lớp ngoài cùng - Nhóm A có cả nguyên tố thuộc chu kì nhỏ và chu kì lớn. - Các nguyên tố nhóm IA, IIA được gọi là nguyên tố s. Các nguyên tố ở nhóm IIIA đến nhóm VIIIA được gọi là nguyên tố p ( trừ He). Trong bảng tuần hoàn, nhóm IA, IIA, IIIA gồm hầu hết các nguyên tố kim loại. Nhóm VA, VIA, VIIA gồm hầu hết caùc nguyeân toá phi kim. Nhoùm VIIIA goàm caùc khí hieám. Hoạt động 5: HS giải bài tập số 6 (SGK). Yêu cầu trả lời: Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> -Vì ở nhóm VIA nên nguyên tử của nguyên tố đó có 6e ở lớp ngoài cùng. - Vì ở chu kì 3 nên nguyên tử của nguyên tố đó có 3 lớp. Lớp electron ngoài cùng là lớp thứ ba. - Số electron ở từng lớp là: 2 ,8 ,6. Hoạt động 6: HS giải bài tập 7 (SGK) Oxít cao nhất của một nguyên tố là RO3, theo bảng tuần hoàn suy ra công thức hợp chất khí với hyđro của nó là RH2. Trong phân tử RH2 có 5.88% H về khối lượng, nên R có 100 – 5.88 = 94.12% về khối lượng. Trong phân tử RH2 có: 5.88% H là 2 phần khối lượng 94.12% H là x phần khối lượng 2.94,12 x  5,88. 32 . Nguyên tử khối của R = 32.. Vậy R là lưu huỳnh. Công thức SO3 và H2S Hoạt động 7: GV củng cố phần thứ I, nhấn mạnh: - Nguyên tắc sắp xếp các ngiuyên tố trong bảng tuần hoàn. - Ñaëc ñieåm cuûa chu kì. - Ñaëc ñieåm cuûa nhoùm. PHẦN THỨ HAI A/ KIẾN THỨC CẦN NẮM VỮNG: Hoạt động 8: HS chỉ vào bảng tuần hoàn và trình bày về sự biến thiên tuần hoàn tính chất kim loại, tính phi kim, giá trị độ âm điện qua từng chu kì theo chiều điện tích hạt nhân tăng dần ( trừ chu kì 1) Hoạt động 9: HS chỉ vào bảng tuần hoàn và trình bày về sự biến thiên tuần hoàn của cấu hình electron lớp ngoài cùng của nguyên tử, hoá trị cao nhất với oxi, hoá trị trong hợp chất khí với hydro ở các nguyên tố thuộc chu kì 2, và 3 theo chiều điện tích hạt nhân tăng daàn. B/ BAØI TAÄP: Hoạt động 10: HS giải bái tập 5 (SGK) a/ Theo đề bài ta có : Z + N + E = 28. Vì Z = E nên suy ra 2Z + N = 28. Do đó N = 28 – 2Z Nguyên tố đầu tiên của nhóm VIIA nằm ở chu kì 2 nên giả định các cấu hình electron theo lớp có thể có là : (2,7) ứng với Z =9; (2,8,7) ứng với Z= 17 ; ( 2,8,8,7) ứng với Z=25... Z 9 17 25 ... N 10 -6 -22 ... Vậy , chỉ có nghiệm Z = 9 , N = 10 là phù hợp. Do vaäy, soá khoái A = Z + N = 9 + 10 = 19 Suy ra nguyên tử khối là 19. Đó là Flo b/ Caáu hình electron laø : 1s2 2s2 2p5 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Hoạt động 11:HS giải bài tập số 8 (SGK) Hợp chất với hydro của một nguyên tố là RH4, theo bảng tuần hoàn suy ra công thức oxit cao nhất của nó là RO2. Trong phân tử RO2 có 53,3% oxi về khối lượng, nên R có 100 – 53,3 = 46,7% về khối lượng. Trong phân tử RO2 có: 53,3% O laø 32 phần khối lượng 46,7% R laø y phần khối lượng 32.46,7 y  53,3. 28 . Nguyên tử khối của R = 28. vậy R là Si.. Công thức oxit cao nhất là SiO2 và hợp chất với hydro là SiH4 Hoạt động 12: HS giải bài tập 9(SGK) Gọi kim loại nhóm IIA là M. kim loại M có 2e hoá trị nên có hoá trị hai trong hidroxit M + 2H2O --> M(OH)2 + H2 0,6 (g) 3,336 lit x (g) 22,4 lit 0,6.22,4 x  0,336. 40( g) . Suy ra nguyên tử khối là 40. Đó là kim loại Ca.. Hoạt động 13: Củng cố toàn bộ hai phần - HS nhắc lại các quy luật biến đổi tuần hoàn tính chất các nguyên tố hóa học. - HS phát biểu định luật tuần hoàn.. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Tieát 21: KIEÅM TRA VIEÁT CHÖÔNG II ĐỀ 1 ĐỀ KIỂM TRA MÔN HOÁ HỌC A/ Traéc nghieäm ( 3 ñieåm) Câu 1: Các nguyên tố trong bảng HTTH được sắp xếp theo thứ tự……………….tăng dần. Chọn câu đúng nhất dưới đây có thể điền vào phần ………… cho hợp nghĩa a/Số khối A b/Nguyên tử lượng c/ Năng lượng d/ Điện tích hạt nhân Câu 2: K có điện tích hạt nhân Z = 19, thì K có 1 electron ở lớp ngoài cùng thuộc phân lớp: a/ 4s b/ 3d c/ 3p d/ 4p Câu 3: Tìm phát biểu sai: a / Trong chu kì, các nguyên tố được xếp theo chiều điện tích hạt nhân tăng dần b/ Trong chu kì, các nguyên tố được xếp theo chiều khối lượng nguyên tử tăng dần c/ Nguyên tử các các nguyên tố cùng chu kì có số lớp electron bằng nhau d/ Cả 2 điều a , c Câu 4: Xác định vị trí trong bảng HTTH của nguyên tố có số hiệu nguyên tử Z=31 a/ Chu kyø 3 ,nhoùm II b/ Chu kyø 3, nhoùm IV c/ Chu kyø 4, nhoùm II d/ Chu kyø 4,nhoùm III Câu 5: Nguyên tử của nguyên tố ở chu kỳ 3, nhóm IV A có số hiệu nguyên tử là: a/ 13 b/ 14 c/ 21 d/ 22 Câu 6: Điều nào sau đây là không đúng: a/ Phân nhóm chính nhóm VIII được gọi là nhóm khí hiếm b/ Các nguyên tố khí hiếm hầu như không tham gia vào phản ứng hoá học c/ Các nguyên tử của nhóm khí hiếm luôn luôn có 8 electron ở lớp ngoài cùng d/ Phân tử của khí hiếm ở điều kiện bình thường chỉ có 1 nguyên tử Câu 7: Xác định câu đúng: theo bảng HTTH, trong cùng một chu kỳ, khi đi theo chiều ñieän tích haït nhaân taêng daàn thì: a/ Tính kim loại tăng dần b/ Tính kim loại giãm dần c/ Tính phi kim giaõm daàn d/ Tính bazơ của các oxít và hydroxít tương ứng tăng dần Câu 8: Trong bảng HTTH , nguyên tố có độ âm điện lớn nhất là: a/ Flo b/ Nitô c/ Broâm d/ oxi Câu hỏi chung: Nguyên tử của nguyên tố X có cấu hình electron: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p3. Hãy chọn câu phát biểu đúng: Câu 9: Số electron ngoài cùng của X là: a/ 3 b/ 2 c/ 6 d/ 5 Câu 10: X thuộc chu kì thứ: a/ 1 b/ 2 c/ 3 d/ 4. Caâu 11: X thuoäc nhoùm: a/ IA b/ VA. c/ IIIA Lop10.com. d/ IVA.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Câu 12:Nguyên tố X thuộc chu kì 3, nhóm IIA. Nguyên tử của nguyên tố X có cấu hình electron laø: a/ 1s2 2s2 2p6 3s1 b/ 1s2 2s2 2p6 c/ 1s2 2s2 2p6 3s2 d/ 1s2 2s2 2p5 3p2 B/ TỰ LUẬN: ( 7 điểm) Câu 1:Nguyên tử của một nguyên tố R thuộc chu kì 3, nhóm VA + Viết cấu hình electron nguyên tử của nguyên tố R? + Xác định số hiệu nguyên tử của nguyên tố R? Câu 2: Nguyên tử của một nguyên tố R có phân lớp ngoài cùng là 3p1 a/ Viết cấu hình electron đầy đủ của R? Nguyên tố R là kim loại hay phi kim ? b/ Ion X- coù caáu hình electron gioáng ion R3+. Vieát caáu hình electron cuûa X? Câu 3: Một nguyên tố R chiếm 38,79% về khối lượng trong oxít cao nhất. Biết R thuộc chu kì 3, nhoùm VIIA a/ Haõy goïi teân R? b/ Vieát caáu hình electron cuûa R? Cho:. ĐỀ 2. ĐỀ KIỂM TRA MÔN HÓA HỌC A/ TRAÉC NGHIEÄM: (3 ñieåm) Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Caâu 1: Choïn caâu sai : Theo baûng HTTH trong cuøng moät chu kyø, theo chieàu taêng cuûa ñieän tích haït nhaân thì : a/ Hoá trị cao nhất đối với oxi tăng từ 1 đến 7 b/ Hoá trị với hydrô của các phi kim tăng từ 1 đến 4 c/ Độ âm điện của các nguyên tố tăng dần d/ Tính bazơ của các oxít và hydrôxít tương ứng giãm dần Câu 2: Tính chất nào sau đây biến đổi tuần hoàn: a/ Khối lượng nguyên tử b/ Hoá trị cao nhất với oxi c/ Số lớp electron d/ Số electron trong lớp vỏ nguyên tử Câu 3: Trong bảng HTTH , nguyên tố có độ âm điện lớn nhất là: a/ Nitô b/ oxi c/ Broâm d/ Flo Câu 4: Xác định vị trí trong bảng HTTH của nguyên tố có số hiệu nguyên tử Z=35 a/ Chu kyø 5 ,nhoùm II A b/ Chu kyø 5, nhoùm IV A c/ Chu kyø 4, nhoùm II A d/ Chu kyø 4,nhoùm VII A Câu 5: Nguyên tử của nguyên tố ở chu kỳ 4,nhóm II A có số hiệu nguyên tử là: a/ 12 b/ 14 c/ 20 d/ 22 Câu 6: Theo bảng HTTH, trong cùng một phân nhóm chính, khi đi từ trên xuống dưới: a/ Tính kim loại tăng dần b/ Tính phi kim giaõm daàn c/ Tính bazơ của các oxít và hydroxít tương ứng tăng dần d/ Câu a, b, c đều đúng Caâu 7: Choïn caâu sai: a/ Trong chu kỳ các nguyên tố được xếp theo chiều điện tích hạt nhân tăng dần b/ Trong chu kỳ các nguyên tố được xếp theo chiều khối lượng nguyên tử tăng dần c/ Trong chu kỳ các nguyên tố được xếp theo chiều số hiệu nguyên tử tăng dần d/ Các nguyên tố trong cùng một chu kỳ có số lớp electron bằng nhau Câu hỏi chung: Nguyên tố X có số thứ tự Z=8. Hãy chọn câu phát biểu đúng: Câu 8: Nguyên tử của nguyên tố có cấu hình electron là: a/ 1s22s22p3 b/ 1s22s12p5 c/ 1s22s22p5 d/ 1s22s22p4 Caâu 9:/Nguyeân toá X thuoäc chu kì : a/ 1 b/ 2 c/ 3 d/ 4 Caâu 10: Nguyeân toá X thuoäc nhoùm: a/ IA b/ IIA c/ VIA d/ IVA Caâu 11: Na có điện tích hạt nhân Z = 11, thì Na có 1 electron ở lớp ngoài cùng thuộc phân lớp: a/ 2s b/ 3s c/ 2p d/ 3p Câu 12: Nguyeân toá X thuoäc chu kì 2, nhoùm IIIA. Nguyeân toá X coù caáu hình electron laø: a/ 1s22s3 b/ 1s2 2s2 2p6 3s2 c/ 1s2 2s22p1 d/ 1s2 2s2 2p6 3s23p1 B/ TỰ LUẬN: ( 7 điểm) Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Câu 1: Nguyên tử của một nguyên tố R có phân lớp ngoài cùng là 4s1 a/ Viết cấu hình electron đầy đủ của R? Nguyên tố R là kim loại hay phi kim ? b/ Ion X- coù caáu hình electron gioáng ion R+. Vieát caáu hình electron cuûa X ? Câu 2: Nguyên tử của một nguyên tố R thuộc chu kì 4, nhómIIA + Viết cấu hình electron nguyên tử của nguyên tố R? + Xác định số hiệu nguyên tử của nguyên tố R? Câu 3: Công thức oxit cao nhất của một nguyên tố có dạng R2O5, thành phần % của nó trong hợp chất khí với hidro chiếm 91,176%. Xác định tên nguyên tố R ?. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(18)</span>