Giáo án Ngữ văn 10 tiết 84, 85: Đại cáo bình ngô (Bình ngô đại cáo) Nguyễn Trãi

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Tieát : 84,85 Ngaøy daïy:. ( BÌNH NGÔ ĐẠI CÁO ). NGUYEÃN TRAÕI. A/.MUÏC TIEÂU: Giuùp H: 1/ Nhận thức được lòng yêu nước và tinh thần nhân nghĩa là hai yếu tố quyết định đã đưa cuộc khởi nghĩa Lam Sơn đến thắng lợi vẻ vang. 2/ Hiểu giá trị nội dung to lớn và giá trị nghệ thuật độc đáo của áng “ thiên cổ hùng văn” Đại cáo bình Ngô; ở đó tác giả đã kết hợp được sức mạnh lí lẽ và giá trị biểu cảm của hình tượng nghệ thuaät. 3/ Rèn luyện kỹ năng đọc đúng, đọc diễn cảm và đọc – hiểu bài cáo, một tác phẩm văn chính luận thời trung đại. B/.CHUAÅN BÒ: * GV:SGK, SGV, thieát keá baøi hoïc * HS: SGK; đọc hiểu bài “ĐCBN”, tiểu dẫn, phần chú thích lẫn tri thức đọc – hiểu. C/.PHÖÔNG PHAÙP DAÏY HOÏC: G tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo, gợi tìm; kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. D/.TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC: 1/.Ổn định tổ chức: kiểm diện HS. 2/.Kieåm tra baøi cuõ :  Thế nào là p/cách ngôn ngữ nghệ thuật? Cho TD? - H trả lời như mục I, phần 1  Nêu những đặc điểm chung của p/cách ngôn ngữ nghệ thuật? - H trả lời như mục I, phần 3.  Hãy nêu cụ thể từng đặc điểm của p/cách ngôn ngữ nghệ thuật? - H trả lời như mục I, phần 3, tiểu đoạn a, b, c. 3/. Giảng bài mới: * Giới thiệu HOẠT ĐỘNG CỦA GV VAØ HS NOÄI DUNG BAØI HOÏC * H đọc-hiểu tiểu dẫn,chú thích và I/. GIỚI THIỆU: 1/ Hoàn cảnh ra đời: tri thức đọc hiểu ở SGK. * H laøm vieäc caù nhaân, trình baøy Cuoái 1427 (12/12/1448 ), sau khi deïp xong quaân Minh, trước lớp theo câu hỏi G. N/Trãi viết Đại cáo bình Ngô tổng kết toàn diện cuộc - Phần tiểu dẫn SGK trình bày nội k/chiến chống xâm lược. 2/ Thể loại: dung gì? - Bài văn được viết theo thể loại - Theå: Caùo nào? Dựa vào tri thức đọc – hiểu - Loại : Văn chính luận. hãy cho biết thêm về thể loại đó?  Cáo: Thể văn có nguồn gốc từ T/Quốc cổ xưa. Vua chuyên dùng để công bố những việc trọng đại của đất nước với muôn dân. Cáo thường được viết bằng văn bieàn ngaãu. - Em hieåu theá naøo veà vaên bieàn  Vaên bieàn ngaãu: SGK/ 33 ngaãu? Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> - G đọc bài thơ và hướng dẫn H cách đọc TP. 3/ Cách đọc: - Đọc theo đặc trưng thể loại. Chú ý ngữ điệu và ngắt giọng theo caùc veá. - Cần đọc với giọng khoẻ khoắn, hùng hồn, sảng khoái; thể hiện sự phối hợp nhịp nhàng vần điệu ngắn dài linh hoạt của caùc caâu vaên. - Baøi vaên coù theå chia laøm maáy 4/ Bốcục: 5 đoạn. - Đoạn 1: Nêu chính nghĩa của cuộc k/nghĩa. đoạn? Nêu ý chính từng đoạn? - Đoạn 2: Tội ác của giặc. - Đoạn 3: Hình ảnh vị lãnh tụ nghĩa quân và những khó khăn trong buổi đầu dấy nghiệp. - Đoạn 4: Quá trình k/chiến và thắng lợi - Đoạn 5: Lời tuyên bố hoà bình, khẳng định ý nghĩa của cuoäc k/nghóa Lam Sôn. - Bài thơ đã kh/quát được v/đề gì? 5/ Chủ đề: Bài cáo là một bảng tổng kết về cuộc k/chiến vĩ đại của dân tộc nhằm nêu cao lòng tự hào dân tộc trước thắng lợi vĩ đại của chính nghĩa cứu nước, của tài năng lãnh đạo đủ mặt ở boä tham möu nghóa quaân, cuûa k/phaùch anh huøng cuûa daân * H đọc – hiểu VB. toäc. - H giải nghĩa các từ khó. II/. ĐỌC – HIỂU - H đọc câu hỏi 1 SGK/32.  Giải nghĩa từ khó: + Hoàn cảnh và thế lực của ta ntn 1/ Ý chí quyết tâm tiêu diệt quân Minh, giải phóng đất nước:  Những khó khăn buổi đầu: trong buổi đầu k/nghĩa? - Hoàn cảnh và thế lực của ta: + “ Nuùi LS… => ñòa baøn k/nghóa heûo laùnh. Choán hoang daõ…” + “ Vừa khi…..quân thù…mạnh” Cuộc k/nghĩa nổ ra khi quaân thuø ñang maïnh + Lực lượng nghĩa quân hết sức mỏng manh: “ Tuaán kieät nhö …. ………thu” + Những người lo giúp việc ( bôn tẩu ), tướng chỉ huy bàn việc quân mỏng và hiếm ( nơi duy ác thiếu người bàn bạc). Ñaëc bieät: “ Khi Linh Sôn…. - Trước những khó khăn, dân tộc ta ……….không một đội” có ngã lòng chăng? Điều đó được  Tất cả là những khó khăn của cuộc khởi nghĩa thể qua hình ảnh người anh hùng - Ý chí quyết tâm tiêu diệt quân Minh: Được thể hiện qua dân tộc Lê Lợi ntn? hình tượng người anh hùng dân tộc Lê Lợi trong buổi đầu dấy nghiệp được thể hiện qua: + Cách xưng hô khẳng khái đầy tự tin: “Ta đây” - Loøng caêm thuø giaëc: “ Ngaãm thuø…… ………..khoâng cuøng soáng” Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> - Ñaët vaän meänh daân toäc leân vai cuûa mình, theå hieän quyeát taâm chiến đấu: + “ Đau lòng, nhức óc….. một hai sớm tối” + “ Trời thử lòng……….. gian nan” - Thái độ cầu hiền: “ Taám loøng……… phía taû” - Tạo nên sức mạnh đoàn kết: “ Nhaân daân ………. Ngoït ngaøo” - Lê Lợi là người có tài mưu lược: - Qua tìm hieåu, em nhaän xeùt ntn veà “ Theá traän………… ít ñòch nhieàu”  Lê Lợi thực sự là linh hồn của cuộc k/nghĩa, đồng thời thể vai trò của Lê Lợi trong cuộc hiện ý chí quyết tâm tiêu diệt giặc Minh, giải phóng đất nước k/chieán? H nhaän xeùt, phaân tích vaø thaûo cuûa nhaân daân ta. luaän. 2/ Quá trình kháng chiến và thắng lợi: - Trong đoạn 4 t/giả m/tả điều Khí theá chieán thaéng cuûa ta Sự th/bại nhục nhã của giặc gì?đoạn 4 đã m/tả khí thế của ta và Đoạn 4 a theá keû thuø ntn? Haõy laøm roõ 2 theá Sấm vang chớp giật Maùu chaûy thaønh soâng đ/lập đó? Truùc cheû tro bay Thây chất đầy nội H trao đổi thảo luận và trả lời. Thừa thắng ruổi dài Phải bêu đầu Đất cũ thu về Đành bỏ mạng Haêng laïi caøng haêng Chaùy laïi caøng chaùy Möu phaït taâm coâng Trí cùng lực kiệt Đoạn 4 b Ñieàu binh thuû hieåm Muõi tieân phong bò chaët Sai tướng chẹn đường Tuyệt nguồn lương thực Ngaøy 18 Lieãu Thaêng thaát theá Ngaøy 20 Liễu Thăng cụt đầu Ngaøy 25 Lương Minh bại trận tử vong Ngaøy 28 Lí Khánh cùng kế tự vẫn Thuận đà đưa lưỡi dao tung Bí nước quay mũi giáo đánh phaù nhau Đánh một trận Saïch khoâng kình ngaïc Đánh hai trận Tan taùc chim muoâng. - Qua so sánh 2 thế lực giữa ta và  N/Trãi đã sử dụng thành công nhiều thủ pháp nghệ thuật ñòch, em ruùt ra keát luaän ntn? đặc sắc: liệt kê, đối lập, tương phản… làm cho câu văn giàu H trao đổi thảo luận và trả lời. hình ảnh và nhạc điệu. Đặc biệt nhịp điệu, độ dài ngắn khác nhau rất linh hoạt khiến cho câu văn miêu tả thất bại của giặc kéo dài liên tiếp và không sao kể xiết. Trong khi đó những câu văn m/tả không khí chiến thắng của nghĩa quân Lam Sơn thường ngắn gọn và đanh chắc với nhịp mạnh mẽ, theå hieän khí theá maõnh lieät khoâng gì saùnh noåi “ Göôm…cuõng mòn …Đánh hai … chim muông”. Câu văn biến hoá linh hoạt: vừa hào hùng, mạnh mẽ; vừa gợi cảm, tráng ca; vừa khắc hoạ khí thế rung trời chuyển đất của nghĩa quân; vừa khắc. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> - Đoạn 5 thể hiện tư tưởng gì ? Tư tưởng đó thể hiện ntn trong bài caùo? Haõy CM? + Laáy nhaân nghóa chí nhaân trong trận chiến với quân thù được NT theå hieän theá naøo qua baøi caùo? H trao đổi thảo luận và trả lời.. - Caûm nhaän ntn sau khi tìm hieåu baøi caùo?. - Bài cáo đã vận dụng được bút phaùp NT naøo? Qua caùc buùt phaùp NT đó, tác phẩm đã thể hiện những tư tưởng lớn nào?. - Bài “ BNĐC” được đánh giá ntn?. hoạ sự tan tác tơi bời của quân giặc. 3/Tư tưởng chiến lược – Tư tưởng nhân nghĩa: - Tư tưởng nhân nghĩa xuyên suốt bài cáo. Đó mong muốn an dân, trừ bạo, đem lại cuộc sống thanh bình cho dân. - “ Đem đại nghĩa….cường bạo”. Đây là t/tưởng đại nghĩa và chí nhaân. a) Lấy đại nghĩa và chí nhân làm phương châm xử thế: “ Việc nhân nghĩa……. Trừ bạo”  Nhaân nghóa laø lo cho daân, laøm vua thöông daân phaûi phaït kẻ có tội với dân.  Kẻ nào đi ngược lại với nhân nghĩa phải chịu thất bại, xét để làm gương: “ Löu Cung…….coøn ghi” - Lấy mục đích của đại nghĩa và chí nhân là đem lại cuộc sống yên ổn cho dân,đồng thời bảo vệ chủ quyền độc lập, hạnh phúc của dân tộc. Vì vậy phải chiến đấu chống lại kẻ thù. Đại nghĩa đã trở thành phương châm đánh giặc. + Kể tội quân giặc: “ Nướng dân đen…sạch mùi” Căm thù. + Theå hieän tinh thaàn quyeát chieán quyeát thaéng. “ Traän Boà Ñaèng……. Tro bay” “ Gươm mài đá………phải cạn” + Đề cao tinh thần đoàn kết chiến đấu vì đại nghĩa: “ Nhaân daân…………. Ngoït ngaøo” - Đối với kẻ thù, đại nghĩa thể hiện ở quan điểm “ mưu phaït taâm coâng” “ Chẳng đánh………tâm công”  đánh địch là đánh vào lòng người. d) Đại nghĩa và chí nhân còn thể hiện ở thái độ của dân tộc ta: hieáu chieán maø khoâng hieáu saùt. Ta khoâng gieát keû baïi traän mà còn cấp phương tiện cho chúng về nước. “ Thaàn Vuõ…………chaân run”  N/Trãi đã đặt viên gạch hồng để xây dựng tình hữu hảo cuûa hai daân toäc Vieät Trung. III/. TOÅNG KEÁT: - Với NT sử dụng các h/ảnh so sánh, khoa trương, liệt ke, đối lập… với việc thay đổi nhịp điệu, giọngvăn, bài cáo đã tổng kết cuộc k/chiến suốt 10 năm của dân tộc, đã để lại một tư tưởng lớn: nhân đạo, yêu nước, đoàn kết, chuộng hoà bình và lòng tự hào dân tộc. Tác phẩm được coi là “ Thiên cổ hùng văn” là “ Bản tuyên ngôn độc lập thứ hai của dân tộc.. 4/. Cuûng coá vaø luyeän taäp: - Đọc diễn cảm đoạn cáo m/tả quá trình phản công của ta? Nêu chủ đề? 5/. Hướng dẫn H tự học ở nhà : - Hoïc baøi; laøm BT naâng cao SGK/33 - Soạn bài : Nguyễn Trãi Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> + Sơ nét về cuộc đời? + Sự nghiệp văn học? E/. RUÙT KINH NGHIEÄM:. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span>