Giáo án tự chọn: Ngữ Văn 11 - Tổ Ngữ Văn

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Giáo án tự chọn : Ngữ Văn 11 CB. - Tổ Ngữ Văn. Tiết:5 Ngày soạn:15/01/2010 Ngày soạn: /01/2010. Chủ đề 3 : HƯỚNG DẪN ĐỌC - HIỂU MỘT SỐ TAÙC PHAÅM VAÊN HOÏC VIEÄT NAM. Baøi 1:. CHA TOÂI. ( Trích"Đặng Dịch Trai ngôn hành lục"- Đặng Huy Trứ) I. Muïc ñích yeâu caàu: - Giúp HS hiểu được quan niệm của người xưa về : việc đỗ- trượt trong thi cử, mối quan hệ giữa danh vọng với đạo đức, gia phong . - Nhận thức được sâu sắc, đúng đắn và cả sự bất cập trong tư tưởng của Đặng Dịch Trai đối với thời hiện đại. - Nắm được đặc trưng nghệ thuật của thể tự thuật - một thể tài của kí, để từ đó hiểu rõ tâm hồn và nhân cách người viết . II. Phương pháp : thuyết giảng, nêu vấn đề, đàm thoại III. Phương tiện dạy học : tài liệu chủ đề tự chọn nâng cao, sách tham khảo IV. Các bước lên lớp: 1. Oån định lớp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Bài mới: Hoạt động của GV và HS Noäi dung baøi hoïc I. Vài nét về tác giả Đặng Huy Trứ: - Sinh naêm 1825 - maát 1874 - Người làng Thanh Lương - Thừa Thiên - Huế GV ch HS đọc phần tiểu dẫn và nêu - Xuất thân trong một gia đình trí thức nho học. Bản thân đã những nét cơ bản về tác giả. từng thi đỗ cử nhân (1843), tiến sĩ (1848). Khi thi Đình, vì phạm húy mà ông bị truất tiến sĩ và cách trả bằng cử nhân. GV giaûng giaûi, thuyeát trình giuùp HS hieåu II. Veà taùc phaåm " Ñaëng Dòch Trai ngoân haønh luïc" - Thuộc thể loại văn tự thuật, một trong những thể tài của kí. rõ về thể loại văn này ( thể kí ) - Ghi chép về lời nói và việc làm của người cha đáng kính cuûa taùc giaû laø Ñaëng Dòch Trai. - Tác phẩm được viết khi tác giả đang công cán ở Quảng Ñoâng ( Trung Quoác ) GV thuyết giảng giúp HS hiểu được III. Tìm hieåu vaên baûn: 1. Nội dung đoạn trích những nội dung cơ bản của đoạn trích. Thuật lại những sự việc liên quan đến chuyện thi cử của GV cho HS nhắc lại những nội dung cần chính Đặng Huy Trứ- người kể chuyện. Đó là việc ông thi đỗ ghi nhớ. cử nhân và tiến sĩ. Sau vì phạm húy trong kì thi Đình đã bị truất danh vị tiến sĩ và cử nhân. Toàn bộ sự việc ấy lại được đặt trong sự đánh giá của Đặng Dịch Trai , thân phụ của Đặng Huy Trứ. Cách nhìn của ngườLop11.com i cha đối với những sự việc lớn trong cuộc đời con đã.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Giáo án tự chọn : Ngữ Văn 11 CB. - Tổ Ngữ Văn. trở thành những kỉ niệm có tác động sâu sắc với tâm tư, tình cảm và quan niệm sống của Đặng Huy Trứ. Không trực tiếp bộc lộ những suy ngẫm, chỉ thuật chuyện một cách khách quan, trung thực, nhưng qua thái độ kính yêu sâu sắc với cha, tác giả đã gián tiếp thể hiện quan điểm của chính mình về sự thi cử, đỗ trượt, về cách sống, cách ứng xử ở đời. 2 Phân tích đoạn trích: - Trong gia tộc, gia đình Dịch Trai đã xảy a/ Thái độ, tình cảm của Đặng Dịch trai trước những sự ra những sự việc quan trọng nào ? Liên vieäc xaûy ra trong gia ñình, gia toäc : * Đối với người con trai thi đỗ cử nhân năm Quý Mão, đỗ quan đến ai ? Và thái độ của ông đối với tieán só naêm Ñinh Muøi. những người này như thế nào ? - Ñaây laø tin vui nhöng oâng laïi buoàn, lo laéng cho nhaân caùch GV cho HS thảo luận nhanh để chọn ý của con , sợ con kiêu căng, tự mãn...lo "danh" lớn hơn "thực" đúng. khiến con không báo đáp được nghĩa nặng ơn dày của thiên tử, tổ tiên, gia đình  quan niệm đúng đắn của người xưa: + Coi trọng việc cả học và hành ; tài và đức. + Quan tâm đến việc con người hữu ích cho xã hội - Những bài học ở đây được là một cách giáo dục sâu sắc, hướng con người đến sự hoàn thiện -Thái độ của Đặng Dich Trai như thế nào * Việc con bị đấnh trượt tiến sĩ và cử nhân: khi nào khi con bị đánh trượt tiến sĩ và cử - Buồn nhưng vẫn tỏ ra bình thản và coi như không có chuyện gì đáng kể với lí lẽ : nhaân ? + Khi người ta đầy đủ lắm thì trời gạt bớt đi cho bằng  duy taâm nhöng thuyeát phuïc. + Dù có sai lầm, nhưng nếu không thoái chí, biết tu tỉnh, nổ lực vươn lên thì đứng lên được  quan niệm tích cực, đúng đắn . - Cái chết của anh trai có tác động như * Đối với người anh trai- ngự y Đặng Văn Chức: thế nào đến tâm tư, tình cảm của Đặng - Nay chaët chaân tay toâi, roùc thòt xöông toâi  thöông xoùt Dòch Trai? trước sự việc qua đời của anh . - Anh ra ñi laø ra ñi maõi maõi  soáng cheát laø khaéc nghieät ñau đớn  nhân bản - Em hiểu như thế nào về quan niệm sống  Đặng Dịch Trai rất coi trọng tình cảm gia đình, đạo đức cuûa Ñaëng Dòch Trai ? gia phong. b/ Neùt ñaëc saéc cuûa ngheä thuaät: - Tôn trọng sự thật khách quan của đời sống. - Nêu những thành công về nghệ thuật - Thuật lại sự thật đời sống cá biệt một cách sinh động. của đoạn trích ? - Tính khách quan thể hiện qua những suy ngẫm, triết lí của tác giả trước hiện thực. - Thống nhất giữa miêu tả với bình luận. - Đoạn trích có những thành công nào về 3. Tổng kết: (HS tự làm ) noäi dung vaø ngheä thuaät? 4. Cuûng coá : Noäi dung, quan nieäm soáng cuûa Ñaëng Dòch Trai. 5.Daën doø : Hoïc baøi vaø chuaån bò baøi : Tieán só giaáy cuûa Nguyeãn Khuyeán Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Giáo án tự chọn : Ngữ Văn 11 CB. - Tổ Ngữ Văn. Tiết:6 Ngày soạn:22/01/2010 Ngày soạn: /01/2010. Baøi 2:. TIEÁN SÓ GIAÁY ( Nguyeãn Khuyeán). I. Mục đích yêu cầu: Giúp HS hiểu được - Thái độ châm biếm của nhà thơ đối với những tiến sĩ hữu danh vô thực và thoáng tự trào chua chát của một con người thành đạt mà đành bất lực trước thời thế. - Tài năng của nhà thơ trong cách sử dụng ngôn ngữ, tạo dựng hình ảnh, giọng điệu, nghệ thuật ẩn dụ để tạo tính đa nghĩa cho bài thơ. II. Phương pháp : thuyết giảng, nêu vấn đề, đàm thoại III. Phương tiện dạy học : tài liệu chủ đề tự chọn nâng cao, sách tham khảo IV. Các bước lên lớp: 1. Oån định lớp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Bài mới: Hoạt động của GV và HS Noäi dung baøi hoïc I. Vài nét về hoàn cảnh lịch sử - thời Nguyễn Khuyến sống: - Đau thương nhục nhã: XH thực dân nữa phong kiến. GV cho HS nhắc lại một số kiến thức cơ - Neàn giaùo duïc nho hoïc suy vi. bản về cuộc đời của Nguyễn Khuyến. - Tệ nạn mua bán quan tước. GV nhấn mạnh những nét chính về hoàn II.Tìm hieåu baøi thô: cảnh lịch sử giai đoạn này. 1. Cảm hứng của bài thơ : Từ những hình nộm tiến sĩ làm bằng giấy- thứ đồ chơi cho trẻ em trong dịp trung thu nhằm khơi gợ ở trả ý thứcham - Tác giả lấy cảm hứng từ đâu ? học và phấn đấu theo con đường khoa cử. 2. Theå thô: - Bài thơ thuộc thể thơ nào ? Viết với ý gì - Thất ngôn bát cú Đường luật. - Thuộc loại thơ vịnh vật, thấm đượm cảm xúc châm biếm, ? pha chút tự trào chua chát với đời, với mình. 3. Phaân tích: a/ Hai câu đề:Giới thiệu nhân vật ông nghè - Thái độ của tác giả khi miêu tả ông Cờ , biển, cân đai  phẩm phục của ông nghè  thái độ ngheø ? khaùch quan : - Tác giả sử dụng bpnt nào để miêu tả - Cũng (3) : phép điệp  nhấn mạnh và tạo ấn tượng sâu oâng ngheø ? sắc về sự đầy đủ những yếu tố hình thức bên ngoài của ông ngheø  haøm yù so saùnh. - Từ cách miêu tả trên, em hiểu như thế  Nhaân vaät chính khoâng phaûi laø oâng ngheø thaät. naøo veà nhaân vaät chính ? b/ Hai câu thực:Mô tả hình ảnh tiến sĩ giấy - Maûnh giaáy, thaân giaùp baûn, neùt son- maët vaên khoâi  moâ taû - Tác giả sử dụng những từ ngữ, hình ảnh cụ thể hơn những chất liệu làm nên thứ đồ chơi trẻ em. nào để miêu tả hình ảnh tiến sĩ giấy ?  Châm biếm sâu sắc : những thứ xoàng xĩnh bên ngoài ấy Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Giáo án tự chọn : Ngữ Văn 11 CB. - Tổ Ngữ Văn. laøm neân thaân giaùp baûn. c/ Hai câu luận: Phát triển hình tượng thơ - Tấm thân xiêm áo ...nhẹ  đây là thứ đồ chơi bằng giấy  nhận xét vui đùa, hóm hỉnh. - Hình tượng tiến sĩ giấy được tác giả trực - Cái giá khoa danh ...hời  đồ chơi nên mua rất rẻ  tiếp mô tả như thế nào ? Thái độ của nhà những tiến sĩ giấy không đáng giá, đáng coi trọng - hữu danh thô ? vô thực.  Laø moät nhaø nho coù hoïc vaán, moät tieán só danh giaù maø sao thaáy mình thaät voâ duïng. d/ Hai câu kết:Thái độ của nhà thơ - Đồ thật- đồ chơi : lời khen đồ chơi làm rất khéo, giông thật. - Thái độ đánh giả của nhà thơ ? - Lời châm biếm : những trí thức rởm, không có tài chỉ có hư danh  xoùt xa.  Nguyễn Khuyến đã đạt đến đỉnh cao danh vọng nhưng ông cũng ý thức được sự bất lực của mình : thành đạt mà không làm được gì cho dân, cho nước. Cảm giác về sự hữu danh vô thực của một trí thức đồ chơi khiến ông xót xa cho chính sự thành đạt của mình. III. Tổng kết: ( HS tự tổng kết) 4. Cuûng coá : Noäi dung, ngheä thuaät cuûa baøi thô 5.Dặn dò : Học và chuẩn bị bài mới : Đổng Mẫu ( trích " Sơn Hậu". Tiết:7 Ngày soạn:2/03/2010 Ngày soạn:5 /03/2010. Baøi 3:. ĐỔNG MẪU ( Trích "Sôn Haäu"). I. Mục đích yêu cầu: Giúp HS hiểu được - Tính cách mạnh mẽ, khí phách kiên cường, quyết liệt của Đổng Mẫu khi sẵn sàng hi sinh thân mình để con trai giữ trọn đạo trung nghĩa. - Những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của tuồng cổ. II. Phương pháp : thuyết giảng, nêu vấn đề, đàm thoại III. Phương tiện dạy học : tài liệu chủ đề tự chọn nâng cao, sách tham khảo IV. Các bước lên lớp: 1. Oån định lớp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Bài mới: GV giới thiệu khái quát về thể tuồng Hoạt động của GV và HS Noäi dung baøi hoïc 1. Moät vaøi neùt ñaëc tröng cuûa tuoàng coå : - Là loại kịch hát truyền thống của người Việt. GV giảng giải giúp HS hiểu được những - Được chia thành 2 loại : neùt ñaëc tröng cuûa tuoàng coå. + Tuoàng cung Ñình : mang tính chaát baùc hoïc. + Tuồng Hài : tuông đồ gắn với sinh hoạt dân gian Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Giáo án tự chọn : Ngữ Văn 11 CB. GV kể tóm tắt để HS hiểu được nội dung cơ bản của vở tuồng Sơn Hậu.. GV hướng dẫn 1-2 HS kể tóm tắt đoạn trích .. GV cho HS đọc sơ qua đoạn trích. - Em hiểu như thế nào về hình tượng Đổng Mẫu ?. - Tấm lòng và khí phách của người mẹ được thể hiện ở những từ ngữ nào ?. - Nững từ ngữ, câu nói nào cho thấy rõ Đổng Mẫu là người mẹ cứng cỏi, lẫm liệt ?. - Ở Đổng Mẫu hiện lên những nét tính caùch cao quí naøo ?. - Tổ Ngữ Văn. - Là loại hình sân khấu, có sự kết hợp của nhiều yếu tố : phục trạng, lời hát, âm nhạc... - Nội dung xoay quanh cuộc đấu tranh giữa hai phe chính- tà, toát - xaáu... cuoái cuøng chính thaéng taø, toát thaéng xaáu...  nieàm tin vào cái đẹp, cái thiện. 2. Tuoàng Sôn Haäu: - Là vở tuồng nổi tiếng ra đời vào cuối thế kỉ XVIII. - Gồm 3 hồi, kể lại cuộc đấu tranh giữa hai phe chính nghĩa và phi nghĩa ( giữa một bên là Đổng Kim Lân, Khương Linh Tá, Phàn Định Công, Đổng Mẫu...với một bên là Tạ Thiên Laêng, Taï OÂn Ñình, Taï Loâi Phong.... - Tóm tắt vở tuồng : ( tài liệu chủ đề tự chọn nâng cao trang 45 ) 3. Tóm tắt đoạn Đổng Mẫu: Thuộc hồi 3 trong vở tuồng Sơn Hậu Sau khi đưa được thứ phi và Hoàng Tử về tới Sơn Hậu . Đổng Kim Lân tập hợp lực lượng tấn công bọn phản nghịch. Anh em họ Tạ cố thủ trong thành, cho quân bắt Đổng Mẫu là mẹ Kim Lân làm con tin để uy hiếp Kim Lân. Đổng Mẫu không hề run rợ, bà giận dữ sỉ mắng bọn phản loạn hèn hạ, khẳng khái kêu gọi con không được thoái chí, yếu mềm, thậm chí sẵn sàng hi sinh để con có thể giữ trọn niểmtung quaân aùi quoác. 4. Phân tích đoạn trích: * Hình tượng Đổng Mẫu - Là một người mẹ hết mực thương yêu con. Coi con là một đấng trượng phu. - Tự hào sâu sắc về tài năng, tiết tháo và khí phách của Kim Laân. - Khi thấy con đau đớn, ngả nghiêng vì chữ hiếu, bà khuyên nhuû con tha thieát: + Con hãy ngay cùng nước cùng vua. + Chữ trung ấy nặng hơn chữ hiếu + Quyết liệt hơn: Bớ Kim Lân để tao chết thời mi hãy đầu Taï taëc  Tấm lòng và khí khách củangười mẹ trước sự sống chết của tình mẫu tử, là một người mẹ cứng cỏi, lẫm liệt. + Vaïch maët aâm möu heøn haï cuûa keû thuø : baét ñaëng muï giaø, đem ra làm bia đỡ đạn. + Chỉ rõ : Ôn Đình là tướng bất tài, theo đảng gian thần mà đầu loài sủng nịnh.  Khuyên con giữ trọn lòng trung nghĩa. Tóm lại: Đổng Mẫu là một người mẹ có tính cách, có tâm hồn và lí tưởng sống. Là tấm gương cho con cháu noi theo. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Giáo án tự chọn : Ngữ Văn 11 CB. - Tổ Ngữ Văn. 4. Củng cố : Nội dung và nghệ thuật của đoạn trích. 5.Dặn dò : Học bài và chuẩn bị bài mới: Đời thừa. Tiết:8 Ngày soạn:2/03/2010 Ngày soạn:5 /03/2010. Baøi 4 :. ĐỜI THỪA (Nam Cao). I. Mục đích yêu cầu: Giúp HS hiểu được - Tấn bi kịch tinh thần của người trí thức nghèo trong xã hội cũ. - Quan điểm nghệ thuật và tư tưởng nhân đạo sâu sắc của Nam cao. - Neùt ñaëc saéc cuûa truyeän: ngheä thuaät traàn thuaät, mieâu taû vaø phaân tích taâm lí... II. Phương pháp : thuyết giảng, nêu vấn đề, đàm thoại III. Phương tiện dạy học : tài liệu chủ đề tự chọn nâng cao, sách tham khảo IV. Các bước lên lớp: 1. Oån định lớp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Bài mới: Hoạt động của GV và HS Noäi dung baøi hoïc I. Xuất xứ - Đại ý : GV cho HS đọc và nêu xuất xứ, đấiy của 1. Xuất xứ: Đời thừa là truyện ngắn xuất sắc của Nam Cao, truyeän. được đăng trên tuần báo tiểu thuyết thứ 7 số 490, ngày 412-1943 . GV cho HS nhắc lại xuất xứ và đại ý giúp 2. Đại ý : Truyện tập trung mô tả tấn bi kịch tinh thần đau các em ghi nhớ. đớn , dai dẳng của Văn Sĩ Hộ : khao khát xây dựng một sự nghieäp tinh thaàn cao quyù , nhöng chæ vì gaùnh naëng côm aùo maø rôi vaøo tình traïng soáng moät cuoäc soáng voâ nghóa , thừa...Kiếp sống "đời thừa". II. Phaân tích: 1. Bi kòch tinh thaàn cuûa nhaân vaät Hoä; a/ Bi kòch cuûa moät nhaø vaên: - Ở góc độ nhà văn, Hộ đã rơi vào bi kịch - Khao khát khẳng định mình bằng nghiệp văn chương :Viết nhö theá naøo ? những tác phẩm có giá trị , để đời  nâng cao giá trị đời sống của mình  quyết đạt tới bằng tất cả nghị lực và ý chí - Những từ ngữ, hình ảnh nào làm nổi rõ . bi kòch tinh thaàn cuûa Hoä ? - Gaùnh naëng côm aùo khieán Hoä phaûi chòu c/soáng voâ ích , buoàn chán thành kiếp "đời thừa"  Đây là nỗi đau giằng xé tinh thần : Khát khao được sống có ý nghĩa mà phải sống kiếp đời thừa . b/ Bi kịch của một con người: cũng đau đớn không kém - Bi kịch của một con người trong Hộ diễn bởi đó là bi kịch của một con người coi tình thương là ra nhö theá naøo ? nguyeân taéc cao nhaát: - Khoâ ng nỡ vứt bỏ gia đình để theo đuổi sự nghiệp  lựa Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Giáo án tự chọn : Ngữ Văn 11 CB. - Tổ Ngữ Văn. chọn gia đình - một lựa chọn giàu tính truyền thống đạo đức - Vậy Hộ đã rơi vào những bi kịch nào ? cha ông  một sự hi sinh quá lớn khiến Hộ đau đớn . Hộ có ý thức rõ bi kịch hay không ? - Hộ đã chà đạp lên lẽ sống tình thương của chính mình : làm khổ vợ con - những người đáng thương. 2. Những thành công về nghệ thuật: - Coát truyeän ñôn giaûn, khung caûnh heïp, nhaân vaät ít haønh động nhưng vẫn khái quát được những vấn đề của xã hội và coù giaù trò nhaân sinh saâu saéc. - Giọng văn tự nhiên, dung dị. - Nêu những thành công của tác phẩm? - Xây dựng thành công tính cách nhân vật Hộ. III. Toång keát: Trong " Đời thừa", Nam Cao phản ánh thành công tình cảnh đau khổ bế tắc của người trí thức nghèo trong xã hội cũ. Qua đó phát biểu ý kiến thật tiến bộ về quan điểm nghệ thuật gắn với những nguyên tắc sáng tác hiện thực - nhân đạo . 4. Củng cố : Nội dung và nghệ thuật của tác phẩm "Đời thừa" 5.Dặn dò : Học và chuẩn bị bài : Nhật kí trong tù- Giải đi sớm. Tiết:9 Ngày soạn:10/03/2010 Ngày soạn: /03/2010. Baøi 5:. NHẬT KÍ TRONG TÙ - GIẢI ĐI SỚM ( Trích "Nhaät kí trong tuø"- Hoà Chí Minh)). I. Mục đích yêu cầu: Giúp HS hiểu được - Hoàn cảnh sáng sáng tác, giá trị nội dung và nghệ thuật của tập "Nhật kí trong tù ". - Cám nhận được vẻ đẹp tâm hồn của Hồ Chí Minh: tình yêu thiên nhiên, bản lĩnh kiên cường và tư chaát ngheä só tinh teá. - Vẻ đẹp cổ điển và tinh thần thời đại. Những đặc sắc trong bút pháp tả cảnh ngụ tình, tả thực và tượng trưng . II. Phương pháp : giảng giải, nêu vấn đề, đàm thoại III. Phương tiện dạy học : tài liệu chủ đề tự chọn nâng cao, sách tham khảo IV. Các bước lên lớp: 1. Oån định lớp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Bài mới: Hoạt động của GV và HS Noäi dung baøi hoïc A. Nhaät kí trong tuø: GV cho HS nhắc lại những kiến thức cơ I. Hoàn cảnh ra đời: "Nhaät kí trong tuø " laø moät taäp nhaät kí baèng thô vieát trong baûn veà taäp Nhaät kí trong tuø maø caùc em nhà tù : từ ngày 29/8/1942 đến ngày 10/9/1943, bị giải đi học ở THCS . khaép caùc nhaø lao cuûa 13 huyeän thuoäc tænh Quaûng Taây. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Giáo án tự chọn : Ngữ Văn 11 CB. - Tổ Ngữ Văn. II. Giaù trò noäi dung vaø ngheä thaät: GV hướng dẫn HS tìm những bài thơ minh 1/Giaù trò noäi dung : 2 noäi dung cô baûn. họa cho từng nội dung - "Nhật kí trong tù " phản ánh chân thực bộ mặt đen tối của chế độ nhà tù và một phần xã hội Trung Quốc thời Tưởng Giới Thạch. GV hướng dẫn HS tìm dẫn chứng minh - "Nhật kí trong tù " - bức chân dung tự họa bằng thơ của Hồ hoïa. Chí Minh. + Chân dung người tù có tâm hồn yêu nước vĩ đại + Chân dung người tù có tấm lòng yêu thương bao la + Chân dung người tù có một tư chất nghệ sĩ tinh tế, một trí tueä saéc saûo vaø moät taâm hoàn nhaïy caûm : . Rung cảm tinh tế trước vẻ đẹp của thiên nhiên: Cảnh chieàu toái, Ngaém traêng... . Lòng yêu thương bao la đối với con người và cuộc đời : Caâu hoûi, Vaøo nguïc Tónh Taây, Caùi cuøm... Tóm lại "Nhật kí trong tù " chính là bức chân dung của bậc "đại nhân, đại trí, đại dũng" Hồ Chí Minh. - Em hiểu như thế nào về thế giới nghệ 2/Giaù trò ngheä thaät: thuaät cuûa taäp Nhaät kí trong tuø ? "Nhật kí trong tù " là sự hòa quyện giữa màu sắc cổ điển và tinh thần thời đại : - Maøu saéc coå ñieån : buùt phaùp chaám phaù, buùt phaùp taû caûnh ngụ tình, hình tượng nhân vật trữ tình với phong thái ung dung nhàn tảng hòa hợp với thiên nhiên, vũ trụ. GV giảng giải cho HS hiểu như thế nào là - Tinh thần thời đại : hình tượng thơ không tĩnh mà luôn vận tinh thần thời đại. Những biểu hiện trong động hướng về phía sự sống, ánh sáng và tương lai. Tính dân thô Baùc. chủ trong đề tài, chất liệu, hình tượng ngôn ngữ. B. Giải đi sớm: I. Hoàn cảnh sáng tác; Khi Bác bị giải từ nhà lao Long An đến nhà lao Đồng - Bài thơ được sáng tác trong hoàn cảnh Chính sau khi đã bị giam hơn 60 ngày và đi bộ gần 200 Km naøo ? II. Phaân tích baøi thô: a/ Bài 1: Bức tranh cuộc chuyển lao trong đêm tối với - Tác giả đã sử dụng thủ pháp nghệ thuật hình ảnh người tù ung dung, bình thản trước gian truân. - Hai câu đầu : bức tranh thiên nhiên nào để mô tả bức tranh thiên nhiên ? + Gaø gaùy : . aâm thanh quen thuoäc, daân daõ . thời điểm chuyển lao  khắc nghiệt . là tín hiệu của bình minh  sự vận động của thời gian đem lại một dự cảm tươi sáng. - Không gian, vũ trụ được mô tả như thế + Quaàn tinh : muoân vì tinh tuù naøo ? + Uûng nguyệt : đưa, nâng đỡ vầng trăng + Thu san : nuùi muøa thu thô moäng huyeàn aûo  tư thế ngẩng cao đầu, hướng về trời cao và ánh sáng đồng hành cùng trăng sao. - Câu 3-4 : Hình ảnh con người giữa thiên nhiên; Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Giáo án tự chọn : Ngữ Văn 11 CB. - Em hieåu nhö theá naøo veà tö theá cuûa người ra đi ?. - Tổ Ngữ Văn. + Chinh nhân : người đi xa + Dĩ tại : đã ở  tư thế chủ động của người tù + Nghênh diện : đưa mặt đón nhận những trận gió thu lạnh lẽo  tư thế bình thản trước gian truân. Đây chính là tinh thần thép, vượt lên và chế ngự hoàn cảnh của người tù cộng saûn Hoà Chí Minh. b/ Bài 2: Hình tượng thiên nhiên và con người khi bình minh đến:. - Em có nhận xét gì về sự biến đổi của thieân nhieân ?. - Hình tượng thiên nhiên: Dĩ thành hồng: đã thành màu hồng  chuyển đổi đột ngột, kì diệu : bình minh đến với sự ấm áp bao trùm cả vũ truï. - Hình tượng con người : Hành nhân : người trong tư thế ung dung ngắm cảnh, - Thaønh coâng cuûa thô vaø caû taäp thô Nhaät nguồn thi hứng đã có trong đêm tối, giữa ánh sáng của trăng kí trong tuø ? sao, nay noàng naøn theâm trong bình minh vaø hieän ra nhö moät thi nhân dạt dào cảm hứng  nhà thơ đi trên con đường thơ. C. Toång keát: 4. Cuûng coá : Noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa baøi thô. 5.Daën doø : Hoïc vaø chuaån bò baøi : Toáng bieät haønh.. Tiết:10 Ngày soạn: /03/2010 Ngày soạn: /03/2010. Baøi 6:. TOÁNG BIEÄT HAØNH ( Thaâm Taâm). I. Mục đích yêu cầu: Giúp HS hiểu được - Vẻ đẹp của hình tượng li khách và tình cảm, thái độ của người đưa tiễn. - Neùt ñaëc saéc ngheä thuaät cuûa baøi thô. II. Phương pháp : thuyết giảng, nêu vấn đề III. Phương tiện dạy học : tài liệu chủ đề tự chọn nâng cao, sách tham khảo IV. Các bước lên lớp: 1. Oån định lớp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Bài mới: Hoạt động của GV và HS Noäi dung baøi hoïc I. Vaøi neùt veà taùc giaû: (Tlieäu CÑTC) GV cho Hs nêu những nét cơ bản về tác II. Tìm hieåu baøi thô: giả, tác phẩm. Và hướng dẫn HS tự ghi 1. Đề tài: Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Giáo án tự chọn : Ngữ Văn 11 CB vào vở.. - Tổ Ngữ Văn. - Toáng bieät - chia li - Làm sống lại cái không khí riêng của nhiều bài thơ cổ" Hoài Thanh , Thi nhân Việt Nam. - Em hieåu nhö theá naøo veà theå haønh ? 2. Thể loại: Hành, một thể cổ thi có từ thời Hán Ngụy Lục những tác giả nào có thơ sáng tác theo Triều ở Trung Quốc. theå haønh? - Là thể thơ khá tự do, phóng khoáng, không gò bó, lời gần với lời nói. - Dieãn taû traïng thaùi bi phaãn, bi huøng. 3. Phaân tích baøi thô: a/ Sức hút của bài thơ: - Người đọc bị hút vào bài thơ bởi những - Gioïng thô "raén roûi, gaân guoác" yeáu toá naøo ? - Thấm đẫm một nỗi buồn : buồn mà không bi lụy. - Ngợi ca một con người từ giã nhà ra đi thực hiện chí lớn với một thái độ dứt khoát mà không hề dửng dưng với những người thân ruột thịt. b/ Hình tượng li khách: -Hình tượng ta và li khách có quan hệ như - Ta và li khách gắn bó với nhau như hình với bóng từ đầu đến cuối bài thơ. theá naøo ? + Đưa người : hình tượng li khách đã đưoqực gợi lên + Li khách + chí lớn  một đáng trượng phu - Tác giả đã sử dụng thủ pháp nghệ thuật + Thái độ sống chết vì nghĩa lớn : "Chí lớn... không " nào để mô tả người ra đi ? + Ý chí sắt đá : "Một giã gia đình ...dửng dưng"  Bút pháp cường điệu làm nổi bật cái chí lớn . Có thể nói : hình tượng người ra đi hiện lên cụ thể, sống động và cũng chaân thaät, troïn veïn. + Ta biết người buồn : được lặp lại nhiều lần  một nỗi - Tình cảm đối với những người thân ruột buồn thường trực trong tâm hồn và thời gian. Sự dằn lòng thịt của người ra đi thể hiện như thế nào ? đến đau đớn của li khách. Người đi bị níu kéo từ nhiều phía : mẹ già, chị, em nhỏ  ý chí quyết tâm của người ra đi Tóm lại : qua ngòi bút của Thâm tâm, hình tượng li khách hiện ra đầy mâu thuẫn : chí lớn và tình riêng . Bút pháp đối lập đã làm nỗi bật gương mặt tinh thần của người ra đi. + Đi thực : khẳng định một sự thực li khách đã ra đi.  Diễn tả tâm trạng bàng hoàng sực tỉnh, buồn man mác vì chí lớn li khách không thể không ra đi. Một khi ra đi có thể không trở về. Giọng thơ dứt khoát nhưng không dấu nổi sự đau đớn nhưng dằn lòng dứt áo ra đi. 4. Toång keát: - Bài thơ mô tả thành công hình tượng nhân vật li khách - Thành công của bài thơ ? hieän thaân cuûa caùi cao caû. - Baøi thô coøn laøm soáng laïi caùi khoâng khí rieâng cuûa nhieàu baøi thô coå.. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Giáo án tự chọn : Ngữ Văn 11 CB. - Tổ Ngữ Văn. 4. Cuûng coá : Noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa baøi thô 5.Dặn dò : Học và chuẩn bị bài : Đây mùa thu tới. Baøi 7:. ĐÂY MÙA THU TỚI ( Xuaân Dieäu). I. Mục đích yêu cầu: Giúp HS hiểu được - Nét đặc sắc của bài thơ: cảm xúc về mùa thu khiến cảnh thu, tình thu ánh lên một màu sắc hiện đại. - Cái nhìn trẻ trung, mới mẻ và lối diễn đạt độc đáo về bức tranh thu II. Phương pháp : thuyết giảng, nêu vấn đề, đàm thoại III. Phương tiện dạy học : tài liệu chủ đề tự chọn nâng cao, sách tham khảo IV. Các bước lên lớp: 1. Oån định lớp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Bài mới: Hoạt động của GV và HS Noäi dung baøi hoïc I. Vaøi neùt veà taùc giaû Xuaân Dieäu: ( SGK) GV có thể thuyết giảng và đàm thoại với II. Đề tài mùa thu: - Là một thi đề quen thuộc : cổ - kim. HS giúp HS hiểu được những nét cơ bản - Mùa thu đồng nghĩa với sự tàn phai, mất mát. veà taùc giaû Xuaân Dieäu. - Tâm hồn con người về mùa thu thường buồn. III. Tìm hieåu baøi thô: 1. Sự kế thừa và cách tân của Xuân Diệu khi mô tả bức tranh thu: a/ Kế thừa: Nét buồn man mác truyền thống khi tả cảnh GV có thể đọc minh họa những câu thơ thu với những hình ảnh liễu : trong thơ Nguyễn Du, Chinh của các tác giả trước Xuân Diệu. phụ ngâm của Đặng Trần Côn, thơ đời Tống... b/ Caùch taân: Caùch caûm thuï muøa thu. - Hình ảnh liễu : toát lên vẻ khác lạ, mới mẻ : + Lieãu : . Moät hình aûnh thieân nhieân quen thuoäc ( lieãu caûnh) - Tác giả đã sử dụng bút pháp nào để tả . Nhân hóa: như dáng người đứng chịu tang. hình aûnh lieãu ? Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Giáo án tự chọn : Ngữ Văn 11 CB. - Tổ Ngữ Văn.  Bút pháp tả thực, liễu được cảm nhận bằng một cặp - Sự cách tân của Xuân Diệu khi mô tả cảnh thu còn được thể hiện ở điểm nào ?. - Xuân Diệu còn có những tìm tòi sáng tạo những hình ảnh thơ nào ?. - Nét mới trong tình thu được thể hiện nhö theá naøo ?. maét " xanh non" , theå hieän tình caûm cuûa nhaø thô. + Hình ảnh liễu biến hóa vận động : hướng vào rặng liễu, taû caän caûnh.... - Báo tin thu bằng phận liễu: tang tóc, u buồn...  gợi dáng vóc duyên dáng, lãng mạn của thiếu nữ hiện đại. + Mùa thu trong cái nhìn của Xuân Diệu đẹp, uyển chuyển, quí phaùi trong trang phuïc "aùo mô phai" . Mơ phai : gợi vẻ thu tươi sáng, thanh nhẹ, mô tả chính xác thời điểm giao mùa.  Taâm hoàn laõng maïn cuûa nhaø thô. + Hình ảnh hoa, trăng , sương, người thiếu nữ  cảm nhận mới mẻ, trẻ trung của Xuân Diệu trước mùa thu , khác cái nhìn truyeàn thoáng.  Tóm lại : Cái nhìn cách tân của Xuân Diệu đã khiến cảnh thu mang vẻ sống động khác thường . 2. Nét mới trong tình thu: - Cảm thụ bằng tâm trạng phức hợp: + Cảm thụ bằng vẻ đẹp nên vui : trang phục mùa thu với chieác aùo mô phai sang troïng, quí phaùi. + Cảm nhận thu ở sự tàn phai nên buồn : Tử khí - tàn phai - u uất, hận. - Cái tôi có khát vọng đồng cảm với đời mà khao khát hòa nhập, giao cảm, gắn bó với cuộc đời. 3. Toång keát: "Đây mùa thu tới" là bài thơ tả cảnh thu, tình thu khá đặc sắc của Xuân Diệu với nhiều cách tân táo bạo trong xử lí thi liệu và diễn đạt.. 4. Cuûng coá : Noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa baøi thô 5.Daën doø : Hoïc vaø chuaån bò baøi : Thô duyeân. Baøi 8:. THÔ DUYEÂN ( Xuaân Dieäu). I. Mục đích yêu cầu: Giúp HS hiểu được : - Vẻ đẹp của mối tương giao giữa con người với con người, con người với vũ trụ. - Cái nhìn độc đáo vào cõi sống huyền diệu và lối diễn đạt duyên dáng, độc đáo của bài thơ. II. Phương pháp : thuyết giảng, nêu vấn đề, đàm thoại III. Phương tiện dạy học : tài liệu chủ đề tự chọn nâng cao, sách tham khảo IV. Các bước lên lớp: 1. Oån định lớp: Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Giáo án tự chọn : Ngữ Văn 11 CB 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Bài mới: Hoạt động của GV và HS. - Tổ Ngữ Văn. Noäi dung baøi hoïc I. Nhan đề : Thơ duyên: - Duyeân : + Nguyeân nhaân, nguyeân do. - Em hieåu nhö theá naøo laø duyeân ? + Chỉ sự hòa hợp vợ chồng + Cơ trời - mối tình định sẵn + Chỉ sự may mắn, nét đẹp tự nhiên, phẩm chất trời phú : cô gái có duyên. - Vậy nhan đề của bài thơ được hiểu theo - Nhan đề có nhiều tầng nghĩa : là bài thơ về mối quan hệ tương giao, gắn bó tự nhiên giữa con người với con người và nghóa naøo ? giữa con người với vũ trụ. II. Cấu tứ : 2 mạch vận động; - Em hiểu như thế nào về cấu tứ ? Bài thơ - Trữ tình, chính luận duyên có cấu tứ như thế nào ? - Caûm xuùc vaø lí trí. III. Phaân tích : 1. Caûm nhaän veà moái töông giao huyeàn dieäu cuûa taïo vaät: - Chiều mộng: chiều đẹp như mộng, chiều mang sắc của - Taùc giaû caûm nhaän veà moái töông giao mộng mơ  cảnh vật bừng lên một vẻ đẹp. cuûa taïo vaät nhö theá naøo ? GV hướng dẫn HS phát hiện những từ - Hòa thơ : Vẻ đẹp tương giao giữa những vật nên thơ ngữ, hình ảnh thơ. - Caëp chim chuyeàn, caây me, muoân saéc laù nhö giao hoøa khi mùa thu đến.  Cảnh sống động, có hồn. 2. Sự khao khát hòa điệu của tâm hồn: - Tâm hồn nhà thơ khao khát những gì ? - Caùi toâi khao khaùt giao caûm cuûa nhaø thô: + Loøng ta nghe yù baïn + Lần đầu rung động nỗi thương yêu  thoå loä coøn mang neùt duyeân daùng hoïc troø. - Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ + Em bước điềm nhiên... thuật nào để mô tả những khao khát ? + Anh đi lững đững ...  Định mệnh bí ẩn đã ghép họ thành đôi " như một cặp vần" giữa bài thơ dịu dàng có tên cuộc đời. + Con coø caùnh phaân vaân + Maây bay gaáp gaáp  nhòp soáng voäi vaøng - Cái tôi táo bạo, bất ngờ của nhà thơ + Chim giang theâm caùnh  caûm giaùc coâ ñôn được thể hiện qua những từ ngữ nào ? + Hoa thấm lạnh  sự ngắn ngủi cô đơn của một kiếp người. - Long anh cưới long em : táo bạo, bất ngờ, khẳng định một taát yeáu cuûa tình caûm. 3. Toång keát: - Thaønh coâng cuûa baøi thô Thơ duyên chưa phải là một bài thơ tình nhưng đã cắt nghĩa được cái lí do khiến con người đến với tình yêu. 4. Cuûng coá : Noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa baøi thô Thô duyeân 5.Dặn dò : Học và chuẩn bị chủ đề 4 : Thể loại văn học Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Giáo án tự chọn : Ngữ Văn 11 CB. - Tổ Ngữ Văn. Chủ đề 4: THỂ LOẠI VĂN HỌC ( TỰ SỰ, TRỮ TÌNH, KỊCH, NGHỊ LUẬN) MỘT SỐ TRI THỨC ĐỂ ĐỌC HIỂU PHẦN VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ 1900 ĐẾN 1945 ( 4 Tiết ). MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC : THƠ, TRUYỆN ( 2 Tieát ) I. Muïc ñích yeâu caàu: Giuùp HS - Hiểu khái quát một số đặc điểm cơ bản của thể loại : thơ, truyện. - Biết vận dụng những kiến thức đó vào việc đọc văn. II. Phương pháp : diễn giảng, nêu vấn đề III. Phương tiện dạy học : tài liệu chủ đề tự chọn nâng cao, sách tham khảo IV. Các bước lên lớp: 1. Oån định lớp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Bài mới: Hoạt động của GV & HS Noäi dung baøi hoïc: HĐ 1: Tìm hiểu khái niệm thể loại trong I. Khái niệm thể loại trong văn học: vaên hoïc. Thể loại: là khái niệm được ghép từ hai thuật ngữ loại và - Em hieåu nhö theá naøo veà khaùi nieäm theå theå. loại ? Loại : là chủng loại, loại hình được dùng để xác định hình - TPVH được phân làm mấy loại chính ? thức tổ chức của tác phẩm văn học. TPVH được phân thành Đó là những loại nào ? ba loại lớn: - Thế nào là tư sự ? Cho ví dụ - Tự sự : hình thức dùng lời kể và lời miêu tả tạo nên cốt truyện nhằm tái hiện bức tranh đời sống, khắc họa tính cách - Thế nào là trữ tình ? Cho ví dụ. nhaân vaät. - Trữ tình: hình thức bộc lộ những rung động, cảm xúc, suy - Theá naøo laø kòch ? Cho ví duï . nghĩ và tâm trạng của cá nhân trước cuộc đời. - Kịch : hình thức dùng ngôn ngữ và hành động của nhân vật để diễn tả những xung đột mâu thuẫn trong dời sống. Thể: là thể loại, kiểu, dạng...một hiện thực hóa của loại. Trong mỗi loại còn có các thể khác nhau. - Loại tự sự : có truyện, kí Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Giáo án tự chọn : Ngữ Văn 11 CB. - Tổ Ngữ Văn. - Loại trữ tình : có thơ ca, ngâm khúc - Loại kịch : có chính kịch, bi kịch, hài kịch Ngoài ra còn có thể loại khác lànghị luận . HĐ 2: Tìm hiểu khái lược về thơ và những lưu ý khi đọc thơ. II. Khái lược về thơ và những lưu ý khi đọc thơ - Em hiểu như thế nào về thể loại thơ ? 1/ Khái lược về thơ: HS trả lời - GV nhận xét a/ Thơ : là sản phẩm của sự sáng tạo nghệ thuật được coi là GV thuyeát giaûng xuất hiện gần như sớm nhất trong đời sống loài người. Thơ là thể loại tiêu biểu cho sự tinh túy của nghệ thuật ngôn từ. Thơ đến với người thưởng thức qua các bài thơ cụ thể. - Về hình thức bên ngoài : Thơ là tổ chức ngôn ngữ đặc biệt khác hẳn tổ chức ngôn ngữ thông thường . Mỗi bài thơ là một chỉnh thể được sắp xếp bởi các dòng ( câu ) thơ theo một trật tự nhất định, vừa gợi vẻ đẹp thị giác, vừa tạo âm vang bằng sự hiệp vần, phối thanh vừa gây ấn tượng và hấp dẫn của nhạc điệu bởi cách ngắt nhịp, vừa đánh thức những rung động thẩm mĩ ở người đọc bởi hình ảnh thơ , ý thơ qua cơ chế liên tưởng. Thơ phải tuân thủ theo những cách thức tổ - Thơ Việt Nam từ khi ra đời đến nay có chức nhất định . Có 3 cách thức tổ chức chính : những cách tổ chức chính nào ? - Thơ cách luật được viết như thế nào ? + Thơ cách luật : viết theo luật đã định ra trước Laáy ví duï veà thô caùch luaät . + Thơ tự do : không theo luật, cấu trúc và các đơn vị cú - Thơ tự do có điểm nào khác thơ cách pháp của bài thơ được định hình từ sáng tạo riêng của tác luaät ? Cho ví duï. giaû. - Thô vaên xuoâi coù ñieåm gì khaùc ? + Thơ văn xuôi :về hình thức câu thơ có vẻ ngoài giống - Xét về nội dung bên trong, thơ phản ánh một câu văn xuôi nhưng về mặt cấu trúc và cú pháp nó được được điều gì ? taïo ra theo nguyeân taéc cuûa tö duy thô. - Về nội dung bên trong : thơ thuộc phạm trù trữ tình. Thơ là sự lên tiếng của nội tâm con người trước cuộc đời qua việc bộc lộ những rung động, xúc cảm -và ý nghĩ của một cá nhân được gọi là cái tôi trữ tình. Do đó thơ có khả năng phổ - Căn cứ vào nội dung biểu hiện thơ được biến rộng và sâu, là phương tiện liên kết kì diệu con người chia làm mấy loại ? Nêu đặc điểm của với con người. từng loại thơ ? Lấy ví dụ . b/ Có ba loại thơ : - Thơ trữ tình : bộc lộ tâm tư tình cảm, chiêm nghiệm, suy tư của con người về cuộc đời : Tự tình - Hồ Xuân Hương - Thơ tự sự : nội dung diễn tả sự kiện, sự việc nào đó song hành cùng cảm xúc, suy ngghĩ của tác giả: Hầu trời- Tản Đà. - Thô traøo phuùng : phuû nhaän caùi xaáu baèng loái vieát mæa mai, - Khi đọc thơ , theo em cần lưu ý những khoâi haøi, chaâm bieám : Vònh khoa thi Höông- Traàn Teá Xöông gì? 2/ Những lưu ý khi đọc thơ: - Caàn naém roõ teân baøi thô, taäp thô, teân taùc giaû, naêm xuaát baûn, HS thảo luận - Gọi HS đại diện trình hoàn cảnh sáng tác của bài thơ. Đây là những hiểu biết ban baøy. đầu, rất cần thiết vì những tri thức này có thể cung cấp cho GV nhaän xeùt . người đọc một thứ chìa khóa để đi vào bài thơ. Lấy dẫn chứng minh họa. - Đọc kĩ bài thơ, cảm nhận ý thơ qua các phương diện ngôn Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Giáo án tự chọn : Ngữ Văn 11 CB. Đọc " Đây mùa thu tới" của Xuân Diệu có thể liên tưởng, so sánh với "Thu ẩm " cuûa Nguyeãn Khuyeán.. (Heát tieát 1 ) HĐ3 : Tìm hiểu khái lược về truyện và những lưu ý khi đọc truyện. - Em hieåu nhö theá naøo veà khaùi nieäm truyeän ? - Truyện hấp dẫn người đọc bởi những yeáu toá naøo ?. Lấy ví dụ về ngôn ngữ kể chuyện.. - Xét theo kiểu truyện, truyện được chia làm mấy loại ?. - Tổ Ngữ Văn. ngữ, hình ảnh, nhịp điệu. Để cảm nhận được ý thơ cần đặc biệt chú ý phân tích và đánh giá kĩ lưỡng khả năng biểu hiện ý thơ của các phương diện ngôn ngữ, hình ảnh, nhịp điệu. - Cần chú ý những đóng góp riêng của tác giả bài thơ về tứ thơ, cảm hứng, tư tưởng. Nó được thể hiện qua những rung động, xúc cảm được diễn đạt bằng hình ảnh, nhịp điệu và ngôn ngữ . Cho nên chỉ có thể bằng cách liên tưởng, đối chiếu, so sánh giữa bài thơ đang đọc với bài thơ khác của chính tác giả; giữa thơ của tác giả với nhiều nhà thơ cùng thời hoặc trước đó cùng chung đề tài. - Cần chọn thời điểm thích hợp để đọc thơ. Đó là khi tâm hồn người đọc có nhu cầu chia sẻ, thưởng thức cái đẹp, hay đơn giản chỉ muốn thấu hiểu con người và cuộc đời... III. Khái lược về truyện và những lưu ý khi đọc truyện 1/ Khái lược về truyện: a/ Truyện : là sản phẩm của sự sáng tạo nghệ thuật nhằm đáp ứng các nhu cầu nhận thức, thẩm mĩ và giải trí của con người bằng cách kể chuyện. Truyện có thể hấp dẫn người đọc bởi cái cõi đời sống vừa quen thuộc vừa lạ lẫm với những tình tiết, sự kiện, biến cố liên tiếp xảy ra, gây cảm giác hồi hộp, căng thẳng bất ngờ và những ấn tượng đặc biệt. Truyện gây hứng thú khi người đọc theo dõi diễn biến cuộc đời của một hay nhiều nhân vật có tính cách và số phận giống mình hoặc lại với mình, trong mối quan hệ chặt chẽ với hoàn cảnh, với môi trường xung quanh, từ đó giúp hoï hieåu saâu hôn veà tính caùch vaø soá phaän cuûa chuùng. Truyện có khi đi vào phản ánh đời sống tâm tư bí ẩn và tế nhị của con người ( Hai đứa trẻ ), có khi gây ám ảnh về số phận, một cuộc đời bi thảm ( Chí Phèo) nhưng cũng có khi tái hiện những bức tranh xã hội rộng lớn trên một chiều dài của lịch sử ( Tấn trò đời ) Truyện sử dụng nhiều hình thức ngôn ngữ như ngôn ngữ của người kể chuyện, ngôn ngữ nhân vật. Ngôn ngữ của người kể chuyện cũng được sử dụng khá linh hoạt, có khi ở bên ngoài đóng vai trò dẫn dắt tình tiết, hành động, miêu tả sự kiện, biến cố ; cókhi nhập vào lời nhân vật. Ngôn ngữ truyện và ngôn ngữ đời sống cũng có mối quan hệ gắn bó được vận dụng uyển chuyển tạo nên sức hấp dẫn của sự sống động và chân thực. b/ Các loại truyện: - Kiểu tự sự dân gian : có thần thoại, truyền thuyết, truyện cổ tích, truyện cười, truyện ngụ ngôn. - Kiểu tự sự trung đại : có truyện viết bằng chữ Hán, truyện Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Giáo án tự chọn : Ngữ Văn 11 CB. - Khi đọc truyện cần lưu ý những gì ? HS thảo luận - Gọi HS đại diện trình baøy. GV nhaän xeùt .. Lấy dẫn chứng minh họa.. - Tổ Ngữ Văn. viết bằng chữ Nôm - Kiểu tự sự hiện đại : có truyện vừa, truyện cười, truyện daøi... 2/ Những lưu ý khi đọc truyện: - Cần tìm hiểu bối cảnh xã hội và hoàn cảnh sáng tác để hieåu saâu hôn noäi dung vaø caùc taàng yù nghóa cuûa truyeän. - Chuù yù caùc yeáu toá thuoäc veà noäi dung cuûa truyeän ( coát truyện, nhân vật, tình tiết ), các yếu tố thuộc về hình thức của truyện ( giọng điệu, ngôn ngữ ) + Về cốt truyện : đây là hệ thống sự kiện, biến cố xảy ra trong cuộc đời các nhân vật có tác dụng làm bộc lộ tính cách và số phận nhân vật. Cho nên nắm được cốt truyện còn có nghĩa là phải hiểu được các sự kiện và biến cố trong truyện coù yù nghóa nhö theá naøo trong vieäc khaéc hoïa tính caùch nhaân vaät vaø chuyeån taûi thoâng ñieäp cuûa taùc phaåm. + Veà nhaân vaät : laø yeáu toá quan troïng nhaát cuûa taùc phaåm vaên học, nhân vật được biểu hiện qua các phương diện : ngoại hình, hành động, ngôn ngữ và thế giới nội tâm .Mỗi phương diện đều góp phần bộc lộ những nét riêng trong tính cách và soá phaän cuûa nhaân vaät. + Caùc yeáu toá nhö : tình tieát, ñieåm nhìn, goïng ñieäu, ngoân ngữ đều là nơi bộc lộ sự hấp dẫn của truyện nếu ta biết cách tìm hiểu đúng hướng và kĩ lưỡng. - Cần đọc đi đọc lại truyện nhiều lần để xem xét các phương diện sau : Truyện đặt ra vấn đề gì ? Vấn đề đó có ý nghĩa như thế nào ? Đâu là đóng góp độc đáo của nhà văn veà phöông dieän ngheä thuaät ?. 4. Củng cố: Nắm được các khái niệm : thơ, truyện và cách đọc thơ, truyện 5.Dặn dò: Chuẩn bị chủ đề : thể loại văn học kịch, nghị luận. MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC : KỊCH, NGHỊ LUẬN ( 2 Tieát ) I. Muïc ñích yeâu caàu: Giuùp HS - Hiểu khái quát một số đặc điểm cơ bản của thể loại : kịch,nghị luận. - Biết vận dụng những kiến thức đó vào việc đọc văn. II. Phương pháp :diễn giảng, nêu vấn đề III. Phương tiện dạy học : tài liệu chủ đề tự chọn nâng cao, sách tham khảo IV. Các bước lên lớp: 1. Oån định lớp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Bài mới: Hoạt động của GV & HS Noäi dung baøi hoïc: GV hướng dẫn HS tìm hiểu khái lược về I. Khaù i lược về kịch và những lưu ý khi đọc kịch bản văn Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Giáo án tự chọn : Ngữ Văn 11 CB kịch và những lưu ý khi đọc kịch bản văn hoïc. -- Em hieåu nhö theá naøo veà khaùi nieäm theå loại kịch ? - Để đến với người đọc thì một vở kịch đòi hỏi có sự tham gia của những nhân tố naøo ?. - Dung lượng hiện thực mà kịch phản ánh coù phaïm vi nhö theá naøo ?. - Ñaëc ñieåm cuûa kòch laø gì ?. - Những nhân vật trong kịch tự xây dựng tính caùch rieâng cuûa mình thoâng qua yeáu toá naøo ? - Trong kịch thường có những loại ngôn ngữ nào ?. - Tổ Ngữ Văn. hoïc: 1/ Khái lược về kịch a. Kịch: là một trong ba loại hình văn học. Kịch được xem là một loại hình nghệ thuật tổng hợp, vừa thuộc về sân khấu vừa thuộc về văn học . - Để đến với công chúng trong tư cách một vở diễn, kịch đòi hỏi sự tham gia của nhiều người : đạo diễn, diễn viên, họa sĩ thiết kế mĩ thuật, nhạc công, người phụ trách ánh saùng, aâm thanh. - Trong tư cách là một tác phẩm văn học, kịch tồn tại dười dạng kịch bản văn học, độc giả có thể cảm thụ bằng cách đọc . - Kịch sáng tác để trình diễn trên sân khấu hoặc đưa lên màn ảnh, bị chi phối bởi các yếu tố không gian và thời gian thực tế, do đó kịch khó có thể chứa đựng một dung lượng hiện thực rộng lớn như trong các tác phẩm thuộc loại hình tự sự, cũng không mang xu hướng bộc lộ những rung động, cảm xúc và suy ngẫm như trong các tác phẩm trữ tình. Kịch khám phá và diễn tả đời sống bằng việc phát hiện những mâu thuẫn và xung đột " Xung đột tạo nên kịch tính"- Biêlinxki: + Xung đột kịch có thể xảy ra giữa các mặt khác nhau trong một con người, giữa cá nhân, giữa các nhóm cho đến các tập đoàn người với nhau hoặc có khi giữa một tập đoàn người với cá nhân trong một bối cảnh xã hội và lịch sử mang tính ñaëc thuø. + Kịch tính là nét chủ đạo. Được tạo ra do mâu thuẫn và xung đột một khi đã xảy ra phát triển liên tục, không gián đoạn, theo chiều hướng mỗi lúc một căng thẳng cho tới tình thế đòi hỏi phải giải quyết bằng một kết cục nào đó. - Quá trình diễn bến của xung đột kịch được cụ thể hóa bằng hành động kịch. Hành động kịch là yếu tố quan trọng hàng đầu của kịch phẩm, được thực hiện bởi các nhân vật kịch. Trong kịch, các nhân vật tự xây dựng nên tính cách riêng biệt của mình chủ yếu qua ngôn ngữ mà nó thể hiện. - Ngôn ngữ kịch có 3 loại: + Ngôn ngữ đối thoại : các nhân vật đối đáp với nhau + Ngôn ngữ độc thoại : lời nhân vật tự bộc lộ tâm tư, tình caûm cuûa mình. + Ngôn ngữ bàng thoại : lời nhân vật nói riêng với khán giả - Ngôn ngữ kịch là ngôn ngữ khắc họa tính cách, ngôn ngữ biểu hiện đặc điểm, phẩm chất của nhân vật. Là thứ ngôn ngữ mang đặc tính tranh luận, biện bác, tác động trực tiếp và thúc đẩy mâu thuẫn, xung đột tăng tiến tạo kịch tính với những sắc thái : tấn công, phản công; thăm dò, lảng tránh,... Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> Giáo án tự chọn : Ngữ Văn 11 CB. - Xét theo nội dung, ý nghĩa của xung đột thì kịch được phân ra làm mấy loại ? GV hướng dẫn HS tìm hiểu các loại kịch. Lấy ví dụ minh họa từng loại kịch . - Roâmeâoâ vaø Giuliet - Seáchxpia Aâm möu vaø tình yeâu - Sile .... -Khi đọc kịch bản văn học cần lưu ý những gì ? HS trả lời GV nhaän xeùt .. ( Heát tieát 1) GV hướng dẫn HS tìm hiểu khái lược về nghị luận và những lưu ý khi đọc văn nghò luaän. - Em hiểu như thế nào về thể loại nghị luaän ? HS suy nghĩ trả lời GV nhận xét và đưa ra khái lược về nghị luaän .. - Tổ Ngữ Văn. - Ngôn ngữ kịch thể hiện cao độ đặc tính sống động, giàu chất thông tục của ngôn ngữ đời thường b.Các loại kịch: - Bi kịch : là loại vở diễn phản ánh xung đột giữa các nhân vật tươi sáng, trong trẻo, cao thượng, có phẩm chất tốt đẹp, có tinh thần hướng tới cái tiến bộ vời những thế lực đên tối, thâm hiểm, độc ác. Cũng có khi bi kịch xảy ra ở sự xung đột giữa lí tưởng với thực tế, giữa khát vọng cao đẹp nhưng quá riêng biệt của cá nhân với quyền lợi thân thiết của cộng đồng. - Hài kịch : là loại vở diễn phản ánh xung đột giữa cá nhân ở mức độ không quá trầm trọng, phần lớn là từ các tình huống hiểu nhầm hoặc cố tình gây hiểu nhầm để tạo nên tiếng cười phê phán với thái độ thoải mái, vui vẻ. - Chính kịch : một loại vở kịch ở trung gian giữa bi kịch và hài kịch trong đó phản ánh những mâu thuẫn, xung đột trong cuộc sống hằng ngày nhằm hướng tới một sự khẳng định hoặc phủ định nào đó tuy vẫn có lúc sử dụng những nét bi haøi, buoàn vui laãn loän. 2/ Những lưu ý khi đọc kịch bản văn học - Cần đọc kĩ lời giới thiệu, tiểu dẫn để nắm được những tri thức cần thiết và những hiểu biết chung về tác giả, tác phẩm, thời đại tác phẩm ra đời, vị trí đoạn trích trong tác phaåm. - Lời thoại của các nhân vật cần được đặc biệt chú ý vì lời thoại của nhân vật vừa bộc lộ tính cách, phẩm chất, những ý nghĩ thầm kín bên trong của nhân vật, vừa là yếu tố thúc đẩy mâu thuẫn, xung đột. - Cần chú ý tìm hiểu tư tưởng, thái độ của tác giả đối với thời đại được biểu hiện qua xung đột, mâu thuẫn trong tác phaåm. II. Khái lược về nghị luận và những lưu ý khi đọc văn nghị luaän 1/ Khái lược về nghị luận a/ Nghị luận là một thể loại văn học dùng lập luận, lí lẽ, phán đoán, chứng cứ để bàn luận về một vấn đề nào đó thuộc các lĩnh vực chính trị, xã hội, văn học, nghệ thuật, triết học, đạo đức...trong đó luận là bàn bạc, trao đổi, tỏ thái độ khẳng định hoặc phủ định, bộc lộ chính kiến của người viết về vấn đề được bàn tới đúng hay sai, đúng đến mức độ nào, sai đến mức độ nào ; nghị là đánh giá, đề xuất ý kiến của cá nhân người viết về vấn đề, nhằm thuyết phục người đọc, người nghe tin vào lẽ phải, chân lí. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Giáo án tự chọn : Ngữ Văn 11 CB. -Xeùt veà noäi dung luaän baøn, theå nghò luaän được chia làm các thể nghị luận nào ? Laáy ví duï minh hoïa. -Khi đọc văn nghị luận cần chú ý những yeáu toá naøo ? HS thảo luận - Gọi HS đại diện trình bày. GV nhaän xeùt .. - Tổ Ngữ Văn. Vẻ đẹp của văn nghị luận được bộc lộ ở sự sâu sắc của tư tưởng, sự mạch lạc, sáng rõ trong lập luận, sự sắc sảo, chặt chẽ trong lí lẽ, sự xác thực trong chúng cứ, sự chính xác, hàm súc trong ngôn từ. b/ Caùc theå nghò luaän : - Văn chính luận : luận bàn về các vấn đề triết học, chính trị, xã hội, đạo đức ... - Văn phê bình văn học nghệ thuật : luận bàn các vấn đề thuoäc phaäm truø vaên hoïc vaø ngheä thuaät. 2/ Những lưu ý khi đọc văn nghị luận - Cần tìm hiểu tiểu sử, thân thế sự nghiệp, tư tưởng tác giả và hoàn cảnh ra đời của tác phẩm để hiểu được vì sao tác giả lại quan tâm tới vấn đề đó, tầm quan trọng và ý nghĩa của vấn đề được bàn tới trong thời điểm tác giả đưa ra và baøn luaän. - Cần nắm được hệ thống luận điểm chính của bài viết để hiểu cách thể hiện quan điểm, thái độ và tư tưởng, tình cảm của tác giả, để có thể phân tích được giá trị của lập luận, lí lẽ, cách nêu chúng cứ, cách sử dụng ngôn từ; từ đó tiến hành đánh giá được những đóng góp cơ bản của tác phẩm về nội dung tư tưởng cũng như nghệ thuật biểu hiện. - Văn nghị luận còn hấp dẫn ở nhịp điệu, ở hơi văn, khí văn, và hình ảnh mà tác giả sử dụng. Một bài văn nghị luận đặc sắc bao giờ cũng toát lên ở đó vẻ đẹp của trí tuệ và tâm huyeát cuûa taùc giaû.. 4. Củng cố:Nắm được các khái niệm : kịch, nghị luận và những lưu ý khi đọc kịch bản văn học, văn nghị luaän . 5.Dặn dò: Chuẩn bị chủ đề : Biện pháp tu từ chơi chữ trong tiếng Việt. Chủ đề 5: BIỆN PHÁP TU TỪ CHƠI CHỮ TRONG TIẾNG VIỆT (4 Tieát ) I. Muïc ñích yeâu caàu: Giuùp HS - Nhận thức được các cách chơi chữ trong Tiếng Việt và giá trị tu từ của nó trong hoạt động giao tiếp nói chung và trong đời sống văn học nói riêng. - Biết giải mã những phép chơi chữ thông thường và cảm nhận được điều thú vị của phép chơi chữ, bước đầu biết chơi chữ ở những dạng đơn giản. - Bồi dưỡng lòng yêu quý tiếng Việt, say mê cái hay, cái đẹp của tiếng Việt. II. Phương pháp :diễn giảng, nêu vấn đề, thưch hành III. Phương tiện dạy học : tài liệu chủ đề tự chọn nâng cao, sách tham khảo IV. Các bước lên lớp: 1. Oån định lớp: Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>