Bài soạn Giao an van 10 chuan

Chơng IV
Việt Nam từ thế kỉ X đến thế kỉ XV
Bài 28
Xây dựng và phát triển nhà nớc độc lập
thống nhất
(Từ thế kỷ X đến đầu thế kỉ XV)
I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức
Giúp HS hiểu
- Quá trình xây dựng và hoàn chỉnh nhà nớc phong kiến Việt Nam diễn
ra trong một thời gian lâu dài trên một lãnh thổ thống nhất.
- Nhà nớc phong kiến Việt Nam đợc tổ chức theo chế độ quân chủ
Trung ơng tập quyền, có pháp luật, quân đội và có chính sách đối nội, đối
ngoại đầy đủ, tự chủ và độc lập.
- Trên bớc đờng phát triển, mặc dù tính giai cấp ngày càng gia tăng, nhà
nớc phong kiến Việt Nam vẫn giữ đợc mối quan hệ gần gũi với nhân dân.
2. T tởng, tình cảm.
- Bồi dỡng ý thức độc lập dân tộc, bảo vệ sự thống nhất nớc nhà.
- Bồi dỡng niềm tự hào dân tộc.
3. Kỹ năng.
- Rèn luyện kỹ năng phân tích so sánh.
II. Thiết bị, tài liệu dạy - học.
- Bản đồ Việt Nam
- Tranh ảnh Văn Miếu, Nhà nớc
- Một số t liệu về Nhà nớc các triều Lý, Trần, Lê, Sở.
III. Tiến trình tổ chức dạy - học
1. Kiểm tra bài cũ
Tóm tắt diễn biễn qua đó nêu nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử của
chiến thắng Bạch Đằng?
2. Mở bài.
- Thế kỷ X đã mở đầu thời đại phong kiến độc lập của dân tộc Việt Nam

từ thế kỷ X -> XV trên cơ sở một lãnh thổ thống nhất nhà nớc quân chủ
chuyên chế phong kiến đợc thành lập và từng bớc phát triển, hoàn thiện đạt
đến đỉnh cao. Để hiểu đợc quá trình hình thành và phát triển của nhà nớc
phong kiến Việt Nam, chúng ta cùng tìm hiểu bài 28.
3. Tổ chức dạy và học
Hoạt động của thầy và trò.
Kiến thức học sinh cần
nắm vững
Hoạt động: Cả lớp - cá nhân
Trớc hết GV nhắc lại ý nghĩa của chiến
thắng Bạch Đằng 938 mở ra một thời kỳ độc
lập tự chủ lâu dài cho dân tộc. Song sau hơn
1000 năm Bắc thuộc nhiều yêu cầu lịch sử đ-
ợc đặt ra mà trớc mắt là phải giữ vững an ninh
và thống nhất đất nớc. Đánh lại các cuộc xâm
lợc của nớc ngoài, bảo vệ nền độc lập, tự chủ
của tổ quốc, để đáp ứng những yêu cầu đó -
năm 939 Ngô Quyền xng vơng.
Ngô Quyền xng vơng đã bỏ chức tiết độ sứ,
xây dựng cung điện, triều đình, đặt chiếu
quan nghi lễ theo chế độ quân chủ.
- GV phát vấn: Việc Ngô quyền xng v-
ơng xây dựng một chính quyền mới có ý
nghĩa gì?
- HS trả lời.
- GV chốt ý: Năm 905 Khúc Thừa Dụ đã
lãnh đạo nhân dân đánh bại Tiết độ sứ nhà Đ-
ờng và giành lấy chính quyền, song thiết chế
chính trị vẫn tổ chức. Nhà Ngô suy vọng,
loạn 12 sứ quân diễn ra, đất nớc bị chia cắt.

Năm 968 sau khi dẹp loạn 12 sứ quân -
Đinh Bộ Lĩnh đã xng đế, đặt tên nớc là Đại
Cồ Việt.
- GV: Vậy em hiểu gì về quốc hiệu Đại Cồ
Việt và tình hình nớc ta thời đó?
- Gọi HS trả lời.
- GV nhận xét và chốt ý: Vào cuối thời
Đinh, nội bộ nớc ta lục đục, vua mới còn nhỏ
(Đinh Toàn 6 tuổi), lợi dụng tình hình đó
quân Tống đem quân xâm lợc nớc ta: Trớc
nguy cơ bị xâm lợc, Thái hậu Dơng Thị đã
đặt quyền lợi dân tộc trên quyền lợi dòng họ,
lấy áo long cổn vắt lên mình Lê Hoàn và
chính mời Thập đạo tớng quân Lê Hoàn lên
làm vua. Để có điều kiện lãnh đạo chống
Tống, nhà Tiền Lê thành lập.
- GV: Em có nhận xét gì về tổ chức nhà nớc
1. Bớc đầu xây dựng nhà nớc.
Thời Ngô - Đinh Tiền Lê.
- Năm 938, chiến thắng Bạch
Đằng giành thắng lợi, đem lại ý
nghĩa to lớn. Sau chiến thắng
này, Ngô Quyền đã quyết định
xng vơng => Đây là sự khác
biệt so với họ Khúc và họ D-
ơng.
- Sau khi nhà Ngô sụp đổ,
loạn 12 sứ quân diễn ra, đất
nớc bị chia cắt. Năm 968 sau
khi dẹp loạn 12 sứ quân -

Đinh Bộ Lĩnh đã xng đế, đặt tên
nớc là Đại Cồ Việt.
- Vào cuối thời Đinh, quân
Tống đem xâm lợc nớc ta. Trớc
tình hình đó, để có điều kiện
lãnh đạo chống Tống, nhà Tiền
Lê thành lập.
- Tổ chức nhà nớc thời Đinh
thời Đinh, Tiền Lê?
+ Thời Đinh, Tiền Lê: Dới vua có 3 ban
chính quyền trung ơng kiểm soát đợc lãnh
đạo ở địa phơng.
HS suy nghĩ trả lời
- GV nhận xét. kết luận: Thời Đinh, Tiền Lê
nhà nớc quân chủ chuyên chế chính thức đợc
thành lập.
- GV giải thích khái niệm quân chủ chuyên
chế: Vua đứng đầu nắm mọi quyền hành. Tuy
nhiên mức độ chuyên chế ở mọi triều đại, mỗi
nớc khác nhau.
- GV thuyết trình về sự sụp đổ của nhà Lê và
sự thành lập của nhà Lý, và những ý nghĩa
trọng đại của các thời vua thời Lý.
HS nghe và ghi nhớ
- GV có thể đàm thoại với học sinh về Lý
Công Uẩn, trích đọc chiếu dời đô và đổi quốc
hiệu Đại Việt => Sự tồn tại của kinh đô
Thăng Long, sự lớn mạnh trờng tồn của nớc
Đại Việt chứng tỏ những việc làm của những
ông vua đầu thời Lý thực sự có ý nghĩa trọng

đại về lịch sử. Đã mở ra một thời kỳ phát triển
mới của dân tộc, thời kỳ phát triển và hoàn
chỉnh của nhà nớc phong kiến Việt Nam.
- Trớc hết GV khái quát để học sinh thấy đ-
ợc sự thay đổi các triều đại, từ Lý sang Trần,
từ Trần sang Hồ để HS thấy đợc thứ tự các
triều đại phong kiến Việt Nam.
- HS nghe - ghi nhớ
GV yêu cầu học sinh đọc SGK để thấy đợc
cách tổ chức bộ máy chính quyền trung ơng
thời Lý - > Trần - > Hồ đợc tổ chức nh thế
nào
- HS theo dõi SGK trả lời câu hỏi:
- GV nghe học sinh trả lời, bổ sung kết luận
kết hợp với sơ đồ đơn giản lên bảng.
- HS theo dõi, vẽ sơ đồ vào vở
- GV giảng tiếp:
+ Vua: Có quyền ngày càng cao
Tiền Lê: là nhà nớc quân chủ
chuyên chế.
+ Quân chủ chuyên chế: là nhà
nớc đứng đầu là vua, vua nắm
mọi quyền hành trong tay.
2. Nhà nớc Đại Việt thời Lý
Trần Hồ.
- Năm 1010 Lý Công Uẩn dời
đô về Thăng Long => Mở ra
một thời kì phát triển mới của
dân tộc, thời kì phát triển và
hoàn chỉnh nhà nớc phong kiến

Việt Nam.
- Tổ chức nhà nớc thời Lí
Trần: Vua đứng đầu đất nớc,
nắm mọi quyền hành cao nhất
về chính trị, luật pháp, quân sự,
nghi lễ, đối ngoại. Dới vua có
Tể tớng, các đại thần, các chức
hành khiển, các cơ quan hành
hính.
+ Giúp vua trị nớc có tể tớng và các đại thần.
+ Sảnh, viện, đài là các cơ quan Trung ơng
(Liên hệ với các cơ quan trung ơng ngày nay).
Các cơ quan trung ơng bao gồm:
Môn hạ sảnh
Thợng th sảnh
Hàn Lâm Viên
Quốc sử viện
Ngự sử đài
Học sinh tiếp tục trình bày tổ chức chính
quyền địa phơng.
- GV nhận xét, bổ sung, kết luận.
- Chính quyền địa phơng:
+ Chia thành lộ, tránh do hoàng thân quốc
thích cai quản.
+ Dới là: Phủ, huyện, châu do quan lại của
triều đình trông coi.
+ Thời Trần đứng đầu các xã là xã quan
(Nhà nớc quản lý thời cấp xã)
- GV: Em có nhận xét gì về tổ chức bộ máy
nhà nớc thời Lý => Trần => Hồ ?

- HS: Suy nghĩ trả lời
- GV bổ sung, kết luận
Thể chế chung là quân chủ chuyên chế song
chuyên chế còn có mức độ vì dới vua còn có
tể tớng và các quan đại thần.
Đứng đầu các lộ (tỉnh) chỉ có một vài chức
quan, cấp phủ huyện, châu cũng chỉ có một
chức quan to. Bộ máy chính quyền gọn nhẹ,
không cồng kềnh.
- GV yêu cầu cả lớp đọc SGK để thấy đợc
chính sách đối nội, đối ngoại cơ bản của các
triều đại phong kiến.
- HS theo dõi SGK phát biểu những chính
sách đối nội, đối ngoại của nhà nớc.
- GV nhận xét, bổ sung, kết luận
GV cụ thể hoá một số chính sách đối nội của
nhà nớc: Chăm lo đê điều khuyến khích sản
xuất nông nghiệp, gả con gái cho các tù trởng
miền núi.
- Luật pháp: Ban hành bộ luật
Hình th bộ luật thành văn
đầu tiên của nớc ta. Thời Trần
có bộ Hình luật riêng.
- Quân đội: Đợc tổ chức quy
củ.
3. Đoàn kết dân tộc. Chính
sách ngoại giao
- Các triều đại Đinh Tiền Lê,
Lý, Trần đã sớm ý thức đợc yêu
cầu đoàn kết dân tộc để củng cố

khối đoàn kết dân tộc, giữ vững
biên cơng của Tổ quốc.
- Các triều đại cũng có chính
sách ngoại giao độc lập, tự chủ.
4. Củng cố.
- Các giai đoạn hình thành, phát triển và hoàn thiện của bộm áy nhà nớc
quân chủ chuyên chế phong kiến Việt Nam.
5. Dặn dò.
- HS học bài và trả lời các câu hỏi trong SGK.