Giáo án Ngữ văn lớp 10 - Tiết học: Đại Cáo Bình Ngô

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Giaùo aùn 10 (cô baûn). Trường THPT Lấp Vò 3. ĐẠI CÁO BÌNH NGÔ (Bình Ngô đại cáo) I/ Muïc tieâu baøi hoïc: Giuùp Hs: 1. Nắm được những giá trị lớn về nội dung và nghệ thuật của bài Đại cáo bình Ngô. 2. Reøn kó naêng phaân tích taùc phaåm chính luaän theo theå vaên coå- theå caùo. 3. Bồi dưỡng ý thức độc lập, tự chủ, niềm tự hào dân tộc. II/ Chuaån bò: 1/ Giáo viên: Nghiên cứu tài liệu + Sọan giáo án + Tư liệu có liên quan … 2/ Học sinh: SGK + Sọan bài trước khi lên lớp. III/ Phương pháp: Đọc sáng tạo, gợi tìm, kết hợp trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. IV/ Tieán trình daïy hoïc: 1/ Ổ n định lớp: 2/ Kieåm tra baøi cuõ: (5’) Baøi TAÙC GIAÛ NGUYEÃN TRAÕI Kể tên các tác phẩm chính của Nguyễn Trãi? Tại sao nói Nguyễn Trãi là nhà thơ trữ tình sâu saéc? Vò trí, taàm voùc cuûa oâng trong neàn VH daân toäc? 3. Bài mới: 3.1/ Vào bài Trong lịch sử VHVN, ba áng thơ văn kiệt xuất được coi là các bản tuyên ngôn độc lập của dân tộc là: Nam quốc sơn hà (Lí Thường Kiệt), Bình Ngô đại cáo (Nguyễn Trãi) và Tuyên ngôn độc lập (Hồ Chí Minh). Bài học hôm nay, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu bản tuyên ngôn độc lập lần thứ hai cuûa daân toäc ta. 3.2/ Nội dung bài mới: TG HÑ CUÛA GV HÑ CUÛA HS NOÄI DUNG HÑ1: HD TÌM TIEÅU DAÃN I. TÌM HIEÅU CHUNG: SGK  HS trả lời – sgk. 5’ Y/C hs đọc tiểu dẫn -sgk 1. Hoàn cảnh sáng tác. 2. Ý nghĩa nha đề.  Gọi từng hs nêu rõ 3. Thể loại. HCST, Ý nghĩa nhan đề, thể  HS ghi nhận. 4. Boá cuïc. 4 phaàn loại và bố cục của TP.  GV: Nhaán maïnh yù chính. 15’ HĐ2: HD ĐỌC -HIỂU VB  HS trao đổi suy II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN: 1/ Nêu cao tư tưởng (lập trường) nghĩ trả lời- sgk:  Như thế nào là nhân  Là yêu dân và trừ chính nghĩa của cuộc kháng nghóa ? Theo Nguyeãn Traõi : baïo cho nhaân (tieâu chieán: a/ Cảm hứng, lý tưởng nhân nghĩa. nhaân nghóa laø nhö theá naøo ? ( dieät keû thuø taøn baïo có thể cho học sinh bình 2 câu cướp nước và bán - Nhân nghĩa : + “Yeâu daân”: lo cho daân coù cuoäc soáng nước). thô treân).  Nhaän xeùt veà caùch laäp  Laäp luaän chaët cheõ aám no, haïnh phuùc. + “Trừ bạo” : tiêu diệt kẻ tàn bạo luaän cuûa Nguyeãn Traõi?  Neâu vaø thuyeát phuïc cao. (cướp nước & bán nước) nhaän xeùt veà caâu thô ?  lập luận rất chặt chẽ & sức thuyết  Qua đó, học sinh nhận phuïc cao  caâu thô khaúng ñònh laäp xét về tư tưởng của Nguyễn trường chính nghĩa của kháng chiến Traõi. chống quân minh – là cuộc chiến đấu vì nghĩa, vì dân  tư tưởng tiến bộ. Giaùo vieân Phan Minh Nghóa. Lop10.com. 1.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Trường THPT Lấp Vò 3. . Em coù nhaän xeùt gì veà cách dùng từ của tác giả ?  Có thể nói những chi tieát treân laø ñònh nghóa veà daân toäc cuûa Nguyeãn Traõi.  Em coù nhaän xeùt gì veà ñònh nghóa naøy cuûa taùc giaû. Tieåu keát: Nhaän xeùt chung của em về cảm hứng tự hào về nước và dân tộc. GV coù theå tieán haønh theo: chia lớp ra 4 nhóm, thảo luận 4 đề mục (4 đoạn, như bố cục). Hs đã làm việc theo nhóm (hoặc chuẩn bị ở nhà ), baùo caùo KQ, Gv nhaän xeùt, nhaán maïnh yù chính.  GV: choát yù. 19’.  Dùng từ ngữ chính xác, những từ mang saéc thaùi khaúng ñònh tính chaát hieån nhieân, vốn có lâu đời của nước Đại Việt tồn tại độc lập….  Daân toäc gaén lieàn với tên gọi Đại Việt: coù neàn vaên hieán laâu đời, có cương vực laõnh thoå, chuû quyeàn, phong tuïc taäp quaùn … coù noài gioáng ….  HS ghi nhaän.. Giaùo aùn 10 (cô baûn) b/ Cảm hứng tự hào về nước, về dân toäc: Daân toäc : - gắn với tên gọi : Đại Việt + có nền văn hiến lâu đời. + có cương vực lãnh thổ, có chủ quyeàn. + coù phong tuïc taäp quaùn khaùc nhau.coù lịch sử các triều đại lần lượt xuất hiện & thay thế nhau xây dựng và bảo vệ đất nước. + có giống nòi : tự hào anh hùng thời naøo cuõng coù.  Từ ngữ chính xác, kết hợp giữa lý lẽ và dẫn chứng từ thực thế. Định nghĩa trên rất đầy đủ và hoàn chỉnh về một dân tộc - một quốc gia độc lập có tư thế ngang hàng với các nước khác.  Khẳng định chủ quyền độc lập của dân tộc & qua đó thể hiện ý thức & niềm tự hào dân tộc. 2/ Toá caùo toäi aùc cuûa giaëc ( Baûn caùo traïng veà toäi aùc cuûa giaëc Minh: * Lập trường tố cáo: lập trường dân tộc (tố cáo âm mưu xâm lược); lập trường nhaân nghóa (toá caùo chuû tröông, haønh động tội ác diệt chủng). * Noäi dung toá caùo: - Aâm mưu cướp nước, vạch trần luận điểm bịp bợm “phù Trần diêt Hồ”. - Khủng bố tàn sát dã man “ Nướng dân. Nguyeân nhaân naøo (daãn  Nguyeân nhaân : đến) giặc Minh xâm lược (gây - Nhà Hồ chính sự tội ác trên đất nước Đại Việt) phiền hà và nhdân oan haän, gaây maát ta.  Nêu những tội ác mà lòng tin ở nhdân. giặc Minh thực hiện trên đất - Quân Minh thừa cơ nước Đại Việt ta ? những câu gây tai họa và sang thơ, chi tiết, hình ảnh tiêu xâm lược nước ta. -Boïn gian taø baùn bieåu. nước để cầu vinh. Gợi ý:  Toäi aùc cuûa giaëc ñen…”  Tác gả đứng trên Minh: những lập trường nào để tố - Khủng bố tàn sát - Dối trời lừa dân. caùo. dã man “ Nướng dân - Bóc lột thuế khóa nặng nề “ Nặng thuế khoùa…”  Hãy cụ thể hóa những đen…” - Vơ vét tài nguyên sản vật “ Người bị nội dung mà tg tố cáo tội ác - Dối trời lừa dân. - Boùc loät thueá khoùa eùp…caïm ñaët ” cuûa boïn giaëc. -Phá hoại môi trường sống“ Tàn hại cả… “  Nêu và phân tích nặng nề “ Nặng thuế -Đày đọa phu dịch“ Nay xây nhà mai … khoùa…” những thủ pháp nghệ thuật mà - Vô veùt taøi nguyeân phu phen “ tg sử dụng để viết bản cáo sản vật “ Người bị -Phá hoại nghề truyền thống ( đời sống) traïng. nhaân daân “ Tan taùc caû ngheà canh cuûi ”. eùp…caïm ñaët ” -Phaù hoại moâi * Ngheä thuaät vieát caùo: Baèng hình trường sống“ Tàn hại tượng, những h.ảnh có thật tiêu biểu caû… “ vừa kquát vừa cụ thể, độc lập tương. . Giaùo vieân Phan Minh Nghóa. Lop10.com. 2.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Giaùo aùn 10 (cô baûn). Trường THPT Lấp Vò 3. -Đày đọa phu dịch“ Nay xaây nhaø mai … phu phen “ -Phaù hoại ngheà truyền thống ( đời soáng) nhaân daân “ Tan taùc caû ngheà canh cuûi ”  Hs ghi nhaän..  GV: choát yù. 25’. . Phân tích hình tượng người anh hùng Lê Lợi. ( - Sức mạnh giúp dân ta chiến thaéng. - Tìm những câu thơ, từ ngữ, chi tiết về hình tượng người anh huøng, vò laõnh tuï nghóa quaân Lam Sôn? - Theå hieän yù nghóa gì).  GV: Trong buổi đầu của cuoäc khaùng chieán choáng keû thù xâm lược, quân và nhân ta có những khó khăn và thuận lợi nhất định, em hãy: - Nêu những khó khăn của ta gaëp phaûi trong cuoäc khaùng chiến chống giặc xâm lược ?.  HS trả lời dựa. vaøo SGK.  Người anh hùng Lê Lợi: Loøng caêm thuø giaëc saâu saéc, loøng yeâu nước thương dân nồng nàn với quyết tâm chiến đấu chống giaëc. Ñaây taâm traïng của Lê Lợi cũng là taâm traïng chung cuûa toàn dân.  Dẫn chứng: sgk.  Khoù khaên: veà binh lực, người tài, lương thực cạn, ...  Thuận lợi: Lòng - Thuận lợi của dân tộc ta ? yêu nước, đường lối Nhận xét chung về thuận lợi chiến lược, chiến treân ? thuaät; ..... Giaùo vieân Phan Minh Nghóa. Lop10.com. phản. (thảm cảnh của người dân vô tội tương phản với sự man rợ của kẻ thù). Với giọng văn thống thiết, vừa đau đớn, xót xa, vừa đanh thép. => Tác giả đã phơi bày được tội ác của kẻ thù một cách tập trung sinh động và man rợ nhất của giặc Minh đến nổi “ Trời không dung đất hông tha, thần và người đều căm giận”.  Đoạn văn đã làm sống lại một thời kyø ñau thöông ñen toái cuûa daân toäc => qua đó thể hiện nỗi căm giận ngút trời vaø noåi ñau xeù loøng cuûa taùc giaû. 3/ Quaù trình cuûa cuûa cuoäc khaùng chieán: a/ Buổi đầu của cuộc kháng chiến: * Hình tượng vị lãnh tụ nghĩa quân Lam Sôn - Ngẫm thù lớn …căm giặc nước… - Đau lòng, nhức óc. - Neám maät, naèm gai - Queân aên - Ñaén ño, traèn troïc, baên khoaên => Loøng caêm thuø giaëc saâu saéc, loøng yeâu nước thương dân nồng nàn với quyết tâm chiến đấu chống giặc. Đây tâm trạng của Lê Lợi cũng là tâm trạng chung của toàn dân. * Những khó khăn : - Binh lực yếu hơn kẻ thù “ Vừa khi … thuø ñöông maïnh”. - Người tài quý, hiếm “ Tuấn kiệt .. lá muøa Thu”. - Quân thiếu, lương thực cạn “ Khi linh sơn … một đội”.  quyết tâm vượt qua hoàn cảnh để tiến hành cuộc kháng chiến “ Trời thử lòng … ta gaén chí khaéc phuïc gian nan” * Những thuận lợi : ( sức mạnh giúp daân ta chieán thaéng) - Lòng yêu nước nồng nàn, niềm tin vào sự nghiệp chính nghĩa, tinh thần đoàn keát cuûa quaân vaø daân ta. “ Nhaân daân boán cỏi … tưởng những một lòng phụ tử” - Đường lối chiến lươc, chiến thuật 3.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Trường THPT Lấp Vò 3. . Tìm những câu thơ, hình ảnh, chi tiết về bức tranh toàn cảnh, hoành tráng về cuộc khởi nghĩa Lam Sơn? (chọn 1 số trận đánh với hình aûnh tieâu bieåu : Traän Boà Ñaèng, mieàn Traø Laân, Laïng Giang, Laïng Sôn …) cuûa: *Quân ta : (dẫn chứng những trận đánh, hình ảnh tiêu biểu vaø neâu caûm nhaän ..) *Quaân ñòch : Beân caïnh khí thế của quân ta, tác giả đã dùng những từ ngữ, hình ảnh naøo noùi veà keû thuø?  Theå hiện điều gì ? (dẫn chứng những trận đánh, hình ảnh tiêu bieåu vaø neâu caûm nhaän ..).  Quân ta: với khí theá tieán coâng maõnh lieät, doàn daäp, aøo aït, toû roõ theá taát thaéng. (dẫn chứng – thơ sgk).. Giaùo aùn 10 (cô baûn) “Theá traän xuaát kì laáy yeáu choáng maïnh. Duøng quaân mai phuïc laáy ít ñòch nhieàu”  chú trọng mưu cơ hơn binh lực.  đường lối lãnh đạo tài tình, sáng suốt, cứng cỏi. b/ Lược thuật cuộc chiến đấu: * Quaân ta : - Tư tưởng chỉ đạo của cuộc kháng chiến “đem đại nghĩa lấy chí nhân  thắng hung tàn, cường bạo”. - Bức tranh toàn cảnh, hoành tráng về cuộc khởi nghĩa Lam Sơn : … “Sấm vang chớp giật, … trúc chẻ tro bay, sĩ khí đã hăng, hăng lại càng hăng, … đá núi cũng mòn, … nước sông phải cạn, sạch không bình ngaïc, tan taùc chim muoân”. Khí theá tieán coâng maõnh lieät, doàn daäp, aøo aït, toû roõ theá taát thaéng. * Quaân ñòch :.  Quaân ñòch: thaát  Neâu ngheä thuaät vaø yù baïi nhuïc nhaõ, thaûm nghĩa của cuộc chiến đấu đó. hại (dẫn chứng – sgk).. “… nghe hơi mà mất via, nín thở cầu thoát thân, … đành bỏ mạng, … trí cùng lực kiệt…, thất thế … cụt đầu, … tử vong, … tự vẫn, … lê gối dâng tờ tạ tội … tự xin hàng, … xin cưu maïng …”  sự thất bại nhục nhã, thảm hại của kẻ thuø..  Với nghệ thuật tường thuật, gợi tả,. GV: choát yù.  HS ghi nhaän. 12’. . Giọng văn ở đoạn kết có gì đáng chú ý ? (ung dung, trang trọng, gợi niềm vui trong không khí thanh bình và những suy tö saâu saéc ).  Những hình tượng thiên nhieân & qui luaät vuõ truï “Kieàn khôn … lực minh“ có tác dụng biểu đạt nội dung ntn.  Bài học lịch sử mà Nguyễn Trãi nêu ra qua lời tuyên bố độc lập? ý nghĩa của bài học lịch sử đó đối với. Giaùo vieân Phan Minh Nghóa.  Với giọng văn trang troïng, nghieâm trang: tuyeân boá, khẳng định với toàn dân tộc về nền độc laäp chuû quyeàn .. vaø từ đây mở ra một kỉ nguyên mới với töông lai töôi saùng…  Bài học lịch sử:. Lop10.com. liệt kê sinh động, hình ảnh thực, tiêu biểu, lối so sánh, cường điệu, nhịp điệp nhanh, doàn daäp  Khaéc saâu chieán thaéng oanh liệt của dân tộc & phơi bày sự thất bại nhục nhã của kẻ thù  Qua đó thể hiện lòng tự hào dân tộc . 4.Lời tuyên bố hòa bình độc lập: “ Xã tắc từ đây vững bền (…) Ngaøn thu veát nhuïc nhaõ saïch laøu “ - Với giọng văn: trang nghiêm, trịnh trọng: Tuyên bố, khẳng định với toàn dân về nền độc lập dân tộc, chủ quyền đất nước đã được lập lại và khép lại 1 giai đoạn lịch sử hào hùng đã qua & mở ra một kỷ nguyên mới với tương lai tươi saùng. - Bài học lịch sử: + Sự thay đổi thực chất là sự phục hưng dân tộc là nguyên nhân, là điều kiện để 4.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Giaùo aùn 10 (cô baûn) thiết lập sự vững bền: “Xã tắc...sạch laøu”. + Sự kết hợp giữa sức mạnh truyền thống và sức mạnh thời đại làm nên chieán thaéng: “AÂu ... vaäy”. Ý nghĩa lâu dài với công cuộc dựng nước và giữ nước của dân tộc ta. * Chủ đề: Bài cáo nêu cao tinh thần độc lập tự cường, niềm tự hào d tộc trước thắng lợi vẻ vang của nhdân ta & tài lãnh đạo vững mạnh của nghĩa quân trong cuộc chiến đấu giải phóng dtộc . III. TỔNG KẾT: - Ghi nhớ - sgk. Trường THPT Lấp Vò 3. chuùng ta ngaøy nay ntn?. * Nêu chủ đề của tác phẩm ?. 3’ HÑ3: HD TOÅNG KEÁT: HS thực hiện. V/ Cuûng coá, vaän duïng vaø daën doø: (6’) 1/ Củng cố -vận dụng: Vẽ sơ đồ kết cấu của bài Cáo? TIỀN ĐỀ CHÍNH NGHĨA Tư tưởng nhân nghĩa Chân lí độc lập tự do. SOI SÁNG TIỀN ĐỀ VAØO THỰC TIỄN Keû thuø phi nghóa Nước Đại Việt chính nghĩa (Toá caùo toäi aùc cuûa giaëc Minh) (Ca ngợi cuộc khởi nghĩa Lam Sơn) RUÙT RA KEÁT LUAÄN Chính nghóa chieán thaéng Bài học lịch sử 2/ Dặn dò: + Về học thuộc bài. Soạn bài: Tính chuẩn xác hấp dẫn của văn bản thuyết minh VI/ Đánh giá và rút kinh nghiệm tiết dạy sau: ………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………. Giaùo vieân Phan Minh Nghóa. Lop10.com. 5.

<span class='text_page_counter'>(6)</span>