Giáo án Ngữ văn lớp 10 Tuần 2

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TuÇn 2. TiÕt thø 4,5,6. Ngày soạn: 11 đến 15/9/2006. Kh¸i qu¸t v¨n häc d©n gian ViÖt Nam a. Môc tiªu bµi häc Gióp HS:. 1. Hiểu được khái niệm văn học dân gian Việt Nam và ba đặc trưng cơ bản của nó. 2. §Þnh nghÜa vÒ tiÓu lo¹i v¨n häc d©n gian. 3. Vai trò của văn học dân gian với văn học viết và đời sống văn hoá dân tộc.. b. Phương tiện thực hiện • SGK - SGV. • ThiÕt kÕ bµi häc c. TiÕn tr×nh d¹y häc 1. KiÓm tra bµi cò 2. Giíi thiÖu bµi míi . Phương pháp GV: Gọi HS đọc phần 1 SGK. Nội dung cần đạt I. §Æc tr­ng cña v¨n häc d©n gian.. V¨n häc d©n gian lµ nh÷ng t¸c phÈm nghÖ thËt ng«n tõ truyÒn miÖng. GVH: T¹i sao v¨n häc d©n gian HSPB: Lµ nh÷ng t¸c phÈm nghÖ thËt ng«n tõ truyÒn miệng được tập thể sáng tạo nhằm mục đích phục vụ lµ nghÖ thuËt ng«n tõ ? trực tiếp cho những sinh hoạt khác nhau trong đời sống cộng đồng. Bất cứ một văn bản nghệ thuật nào còng ®­îc s¸ng t¹o b»ng nghÖ thuËt ng«n ng÷. 1,. GVH: Truyền miệng là phương HSPB: là truyền từ người này sang người khác, đời này qua đời khác không bằng chữ viết mà bằng lời qua thøc nh­ thÕ nµo? sù nhËp t©m ghi nhí. GVH: T¹i sao lµ s¸ng t¸c tËp thÓ ? HSPB: Kh«ng cã ch÷ viÕt, cha «ng ta l­u truyÒn qua miÖng, n¶y sinh ý thøc söa v¨n b¶n cho hoµn chØnh. V× vËy s¸ng t¸c d©n gian lµ s¸ng t¸c tËp thÓ. GVH: ThÕ nµo lµ nh÷ng sinh HSPB: Truyện cổ kể về những nội dung trong đời sống ho¹t kh¸c nhau ? GV: Gäi HS lÊy vÝ dô, thÓ hiÖn nh©n d©n. §ã lµ tËp tôc, nghi lÔ ë tõng vïng, tõng. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> TuÇn 2. TiÕt thø 4,5,6 Ngày soạn: 11 đến 15/9/2006 ®­îc cµng tèt. miÒn kh¸c nhau. Th¬ ca d©n gian cã nhiÒu bµi ca +Nếu có đài, đĩa minh hoạ mang bản chất nghề nghiệp, ca cầy cấy, ca ngư cµng tèt. nghiÖp, ca nghi lÔ… => Văn học dân gian có ba đặc trưng cơ bản: + TÝnh truyÒn miÖng 1/ TÝnh truyÒn miÖng. + S¸ng t¸c tËp thÓ GVH: Em hiÓu thÕ nµo lµ tÝnh + TÝnh thùc hµnh truyÒn miÖng ? - Không lưu hành bằng chữ viết, truyền từ người này sang người kia, đời này qua đời khác, tính truyền miệng còn biểu hiện trong diễn xướng dân gian ( Ca hát chèo, tuồng , cải lương). Tính truyền miệng làm lªn sù phong phó, ®a d¹ng nhiÒu vÎ cña v¨n häc d©n 2/ TÝnh tËp thÓ gian. TÝnh truyÒn miÖng lµm lªn nhiÒu b¶n kÓ gäi lµ GVH: Em hiÓu thÕ nµo lµ tÝnh dÞ b¶n. tËp thÓ ? - V¨n häc viÕt do c¸ nh©n s¸ng t¸c, v¨n häc d©n gian do tËp thÓ s¸ng t¸c. Qu¸ tr×nh s¸ng t¸c tËp thÓ diÔn ra : cá nhân khởi xướng, tập thể hưởng ứng tham gia, truyÒn miÖng trong d©n gian. - Quá trình truyền miệng được bổ sung , sửa đổi, thêm bít cho hoµn chØnh. V× vËy s¸ng t¸c d©n gian mang ®Ëm tÝnh tËp thÓ. 3. Văn học dân gian gắn bó và - Mọi người có quyền tham gia bổ sung sửa chữa sáng phôc vô trùc tiÕp cho c¸c sinh t¸c d©n gian. hoạt khác nhau trong đời sống HSPB:TÝnh thùc hµnh cña v¨n häc d©n gian biÓu hiÖn: cộng đồng (tính thực hành) GVH: Em hiÓu thÕ nµo lµ tÝnh + Nh÷ng s¸ng t¸c d©n gian phôc vô trùc tiÕp cho tõng thùc hµnh cña v¨n häc d©n gian? ngµnh tõng nghÒ. * Bµi ca nghÒ nghiÖp GV: VÝ dô: * Bµi ca nghi lÔ - Văn học dân gian gợi cảm hứng cho người trong Ra đi anh đã dặn dò cuộc dù ở đâu làm gì , hãy nghe người nông dân tâm Ruộng sâu cấy trước, ruộng gò cấy sau. sù. Ruộng sâu cấy trước để lúa lên cao, cứng cáp lên cao tránh ngập lụt . Ta nhận ra đó là lời ca của người nông Lá này lá lá xoan đào Tương tư thì gọi thế nào hỡi em? dân trồng lúa nước. Chàng trai nông thôn tế nhị và. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> TuÇn 2. TiÕt thø 4,5,6. Ngày soạn: 11 đến 15/9/2006 duyên dáng mượn hình ảnh lá xoan đào để biểu hiện ( H/S đọc lần lượt một phần thể hình ảnh của mình. loại nên gọi một em đọc và hỏi) II. HÖ thèng thÓ lo¹i cña v¨n häc d©n gian ViÖt Nam. GVH: ThÕ nµo lµ thÇn tho¹i ?. 1. ThÇn tho¹i Thần thoại là hình tự sự dân gian, thường kể về c¸c vÞ thÇn xuÊt hiÖn chñ yÕu ë thêi c«ng x· nguyªn thuỷ nhằm giải thích các hiện tượng tự nhiên, thể hiện kh¸t väng chinh phôc tù nhiªn, qu¸ tr×nh s¸ng t¹o v¨n hoá của người Việt cổ. - Do quan niệm của người Việt cổ , mỗi hiện tượng tự nhiªn lµ mét vÞ thÇn cai qu¶n nh­ thÇn s«ng, thÇn nói, thÇn biÓn…nh©n vËt trong thÇn tho¹i lµ thÇn kh¸c h¼n nh÷ng vÞ thÇn trong thÇn tÝch, thÇn ph¶. HSPB:. GVH: ThÕ nµo lµ sö thi ?. 2. Sö thi Lµ nh÷ng t¸c phÈm tù sù d©n gian cã quy m« lín, sö dông ng«n ng÷ cã vÇn nhÞp, x©y dùng nh÷ng hình tượng nghệ thuật hoành tráng, hào hùng để kể về một hoặc nhiều biến cố lớn lao diễn ra trong đời sống GVH: Em hiểu thế nào về quy cộng đồng của nhân dân thời cổ đại. m« réng lín ? HS§&TL: §é dµi, ph¹m vi kÓ truyÖn cña nã: VD: sö thi “Đẻ đất đẻ nước” của người Mường dài 8503 câu thơ tả lại sự việc trần gian từ khi hình thành vũ trụ đến khi bản Mường được ổn định. GVH: Ng«n ng÷ cã vÇn, nhÞp ? HSPB:. GVH: Nh©n vËt sö thi ?. GVH: Nh÷ng biÕn cè diÔn ra ?. Ngôn ngữ có vần, nhịp khi đã dịch ra văn xu«i nh­ sö thi: ‘§¨m S¨n”. HS§&TL: Nh©n vËt sö thi mang cèt c¸ch cña céng đồng(tượng trưng cho sức mạnh, niềm tin của cộng đồng). HS§&TL: Nh÷ng biÕn cè lín lao g¾n víi c¶ céng đồng. Đặc điểm này dễ thấy qua mối quan hệ giữa người anh hùng và cả cộng đồng. Đăm Săn chiến đấu víi mäi thÕ lùc b×nh yªn cho bu«n lµng. Uylitx¬ cïng đồng đội lênh đênh ngoài biển khơi gắn liền với thời HS§&TL:. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> TuÇn 2. TiÕt thø 4,5,6. Ngày soạn: 11 đến 15/9/2006 đại người Hy Lạp cổ đại chinh phục biển cả…. GVH: ThÕ nµo lµ truyÒn thuyÕt ? 3. Truyền thuyết (H/s đọc) GVH: Em hiÓu thÕ nµo lµ: HS§&TL: Dßng tù sù d©n gian kÓ vÒ sù kiÖn vµ nh©n vật cụ thể theo xu hướng lí tưởng hoá. Qua đó thể hiện sự ngưỡng mộ và tôn vinh người có công với đất nước, + Nh©n vËt lÞch sö ? dân tộc hoặc cộng đồng dân cư của một vùng. + Nh©n vËt trong truyÒn thuyÕt lµ nöa thÇn, nñ¨ người như : Sơn Tinh, Thuỷ Tinh (Thần vẫn mang tính người) hoặc An Dương Vương ( biết cầm sừng tê bẩy tấc rẽ nước về phù thuỷ). Như vậy nhân vật có liên + Xu hướng lí tưởng hoá ? quan tíi lÞch sö nh­ng kh«ng ph¶i lµ lÞch sö. + Xu hướng lý tưởng hoá: Nhân dân gửi vào đó nh÷ng ­íc m¬ kh¸t väng cña m×nh. Khi cã lò lôt hä ­íc cã mét vÞ thÇn trÞ thuû. Khi cã giÆc hä m¬ cã méi Th¸nh Giãng. Trong hoµ b×nh, hä m¬ cã mét hoµng tö ( H/S đọc SGK) Lang Liêu làm ra nhiều thứ bánh ngày tết. Đó là người anh hïng s¸ng t¹o v¨n ho¸. GVH: ThÕ nµo lµ truyÖn cæ tÝch ? 4. Cæ tÝch.. Dßng tù sù d©n gian mµ cèt truyÖn kÓ vÒ sè phận những con người bình thường trong xã hội có GVH: Nội dung của truyện cổ phân chia đẳng cấp, thể hiện tinh thần nhân đạo và lạc tÝch ? quan của nhân dân lao động. - Nội dung truyện cổ tích thường đề cập tới hai vấn đề cơ bản: kể về số phận bất hạnh của người nghèo khổ và vươn lên ước mơ khát vọng đổi đời ( nhân đạo, lạc GVH: Nh©n vËt cña truyÖn cæ quan). tÝch lµ ai ? HSPB: Nhân vật thường là em út, con riêng, thân phận må c«i nh­: Sä dõa, TÊm C¸m, Th¹ch Sanh… GVH: Quan niÖm cña nh©n d©n HS§&TL:. trong truyÖn cæ tÝch nh­ thÕ nµo ?. GVH: ThÕ nµo lµ truyÖn ngô ng«n ?. Quan niÖm cña nh©n d©n trong truyÖn cæ tÝch lµ quan niÖm ë hiÒn gÆp lµnh, ¸c gi¶ ¸c b¸o. HSPB:. 5. TruyÖn ngô ng«n Truyện viết theo phương thức tự sự dân gian rất ngắn gọn, kết cấu rất chặt chẽ nhân vật là người, bộ phận của con người, là vật (phần lớn là các con vật) HS§&TL:. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> TuÇn 2. TiÕt thø 4,5,6. Ngày soạn: 11 đến 15/9/2006 biết nói, có tính cách như người. Từ đó rút ra những GVH: Nh©n vËt truyÖn ngô kinh nghiÖm vµ triÕt lÝ s©u s¾c. ng«n ? Kh«ng gian cña ngô ng«n HSPB: Nh©n vËt truyÖn ngô ng«n rÊt réng r·i cã thÓ lµ nh­ thÕ nµo ? vật, các con vật hoặc người. Có thể xảy ra ở bất cứ GVH: Thế nào là truyện cười ? đâu.. 6. Truyện cười Truyện cười thuộc dòng tự sự dân gian rất ng¾n, cã kÕt cÊu chÆt chÏ, kÕt thóc bÊt ngê . TruyÖn x©y dùng trªn c¬ së m©u thuÉn trong cuéc sèng lµm bật lên tiếng cười nhằm mục đích giải trí và phê phán GVH: ThÕ nµo lµ m©u thuÉn x· héi. trong cuéc sèng ? - Cuộc sống luôn chứa đựng những mâu thuẫn: + Bình thường với không bình thường + M©u thuÉn gi÷a lêi nãi + Mâu thuẫn trong nhận thức lí tưởng, từ những GVH: ThÕ nµo lµ tôc ng÷ ? mâu thuẫn ấy làm bật lên tiếng cười. HS§&TL:. 7. Tôc ng÷ Lµ nh÷ng c©u nãi ng¾n gän, hµm sóc, cã hình ảnh, vần, nhịp đúc kết những kinh nghiệm thực tiễn thường được dùng trong ngôn ngữ giao tiếp hàng ngµy cña nh©n d©n. HS§&TL:. GVH: Thế nào là câu đố ?. 8. Câu đố Lµ nh÷ng bµi v¨n vÇn, hoÆc c©u nãi cã vÇn mô tả vật đó bằng những hình ảnh, hình tượng khác lạ để người nghe tìm lời giải thích nhằm mục đích giải trÝ, rÌn luyÖn t­ duy vµ cung cÊp nh÷ng tri thøc th«ng thường về đời sống. HS§&TL:. GVH: ThÕ nµo lµ ca dao ? 9. Ca dao +H/s lÊy VD… +G/v có thể diễn xướng một HSĐ&TL: Là những bài thơ trữ tình dân gian thường là những câu hát có vần có điệu đã tước bỏ đi tiếng vµi bµi… đệm, tiếng láy nhằm diễn tả thế giới nội tâm con người. Ta cã thÓ chuyÓn thµnh lêi h¸t cña s©n khÊu chÌo. §ã lµ c¸c nhÞp ®iÖu h¸t vØa. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> TuÇn 2. TiÕt thø 4,5,6 GVH: ThÕ nµo lµ vÌ ?. Ngày soạn: 11 đến 15/9/2006. 10. VÌ HS§&TL:. Lµ t¸c phÈm tù sù d©n gian cã lêi th¬ méc m¹c kÓ vÒ nh÷ng sù kiÖn diÔn ra trong x· héi nh»m th«ng b¸o vµ b×nh luËn. GVH: ThÕ nµo lµ truyÖn th¬ ?. 11. TruyÖn th¬ Lµ nh÷ng t¸c phÈm d©n gian b»ng th¬, giµu chÊt tr÷ t×nh diÔn t¶ t©m tr¹ng vµ suy nghÜ cña con người khi hạnh phúc lứa đôi và sự công bằng của xã hội bị cưỡng đoạt. HS§&TL:. GVH: ThÕ nµo lµ chÌo ?. 11. ChÌo T¸c phÈm s©u khÊu d©n gian kÕt hîp víi yÕu tố trữ tình và trào lộng ca ngợi những tấm gương đạo đức phê phán đả kích mặt trái của xã hội. HS§&TL:. GVH: Ngoµi chÌo em cßn nhËn biÕt ®­îc thÓ loµi s©n khÊu nµo còng thuéc vÒ d©n gian ?. Đó là tuồng, sân khấu , cải lương, múa rối. III. Nh÷ng gi¸ trÞ c¬ b¶n cña v¨n häc d©n gian.. ( H/S đọc phần 1 ) 1. V¨n häc d©n gian lµ kho tri thøc phong phó vÒ GVH: Tạo sao văn học dân gian đời sống của dân tộc lµ kho tri thøc ? * Nói tới tri thức của các dân tộc trên đất nước ta là nãi tíi kho tµng quý b¸u, v« tËn vÒ trÝ tuÖ cña con người đối với thiên nhiên và xã hội. Tri thức dân gian là nhận thức của nhân dân đối với cuộc sống quanh m×nh. Nã kh¸c h¼n nhËn thøc cña giai cÊp thèng trÞ cïng thêi vÒ lÞch sö, x· héi. §ã lµ nh÷ng kinh nghiÖm ( H/S đọc) mà nhân dân dã đúc kết từ cuộc sống. 2. V¨n häc d©n gian cã gi¸ trÞ gi¸o dôc s©u s¾cvÒ GVH: Tính giáo dục của văn đạo lí làm người. häc d©n gian ®­îc thÓ hiÖn nh­ HSPB: Tri thøc Êy l¹i ®­îc tr×nh bµy b»ng nghÖ thuËt thÕ nµo? ngôn từ của nhân dân nó cũng sinh động hấp dẫn người nghe. Trên đất nước ta có 54 dân tộc anh em nªn vèn tri thøc d©n gian v« cïng réng lín vµ phong ( H/S đọc) phó. GVH: V¨n häc d©n gian cã gi¸ 3. Gi¸ trÞ nghÖ thuËt to lín cña v¨n häc d©n gian trÞ nghÖ thuËt nh­ thÕ nµo ? đóng vai trò quan trọng trong nền văn học dân tộc. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> TuÇn 2. TiÕt thø 4,5,6. Ngày soạn: 11 đến 15/9/2006 HSPB: Giáo dục tinh thần nhân đạo, tôn vinh những giá trị con người, yêu thương con người và đấu tranh không mệt mỏi để giải phóng con người khỏi áp bức bÊt c«ng. * Nãi tíi gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña v¨n häc d©n gian ta ph¶i kÓ tíi tõng thÓ lo¹i: + Thần thoại sử dụng trí tưởng tượng… + TruyÖn cæ tÝch x©y dùng nh÷ng nh©n vËt thÇn k×. + Truyện cười tạo ra tiếng cười dựa vào những mâu thuÉn trong x· héi. + Cèt truyÖn cña dßng tù sù bao gåm nh©n vËt vµ t×nh tiÕt hîp l¹i. + Th¬ ca d©n gian lµ sù s¸ng t¹o ra lêi ca mang ®Ëm. chất trữ tình. ở ca dao tận dụng triệt để thể phú ( phô bµy, miªu t¶), tØ (so s¸nh), høng ,(tøc c¶nh sinh t×nh), tất cả nghệ thuật đấy dã giúp người đọc, người nghe có cảm giác nhạy cảm trước cái đẹp. GVH: Nhµ th¬ häc ®­îc nh÷ng HSPB: Nhµ th¬ häc ®­îc g× ë ca dao: Häc ë giäng g× ë ca dao ? ®iÖu tr÷ t×nh, x©y dùng ®­îc nh©n vËt tr÷ t×nh, c¶m nhận thơ ca trước đời sống. Sử dụng ngôn từ sáng tạo của nhân dân trước cái đẹp. GVH: Nhµ v¨n häc ®­îc g× ë HSPB: Häc tËp ®­îc x©y dùng cèt truyÖn. truyÖn cæ tÝch ? + Nắm chắc những đặc trưng cơ bản của văn học d©n gian, hiÓu biÕt vÒ c¸c thÓ lo¹i v¨n häc d©n gian. Đặc biệt là vai trò của nó đối với nền văn học dân tộc. Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ. (TiÕp theo) II. LuyÖn tËp 1. Ph©n tÝch c¸c nh©n tè giao tiÕp thÓ hiÖn trong c©u ca dao: “§ªm tr¨ng thanh, anh míi hái nµng. GVH: a. Nh©n vËt giao tiÕp ë ®©y lµ Tre non đủ lá đan sàng nên chăng” HSPB: những người như thế nào ? + Nh©n vËt giao tiÕp lµ chµng trai, c« g¸i trong cuéc.. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> TuÇn 2. TiÕt thø 4,5,6 b. Hoạt động giao tiếp diễn ra trong hoµn c¶nh nµo ? c. Nh©n vËt anh nãi vÒ ®iÒu g× nhằm mục đích gì ? d. C¸ch nãi Êy cña nh©n vËt anh cã phï hîp víi néi dung vµ mục đích giao tiếp không ? e. Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch nãi Êy cña chµng trai ?. GVH: Trong cuéc giao tiÕp trªn ®©y, c¸c nh©n vËt dÉ thùc hiÖn b»ng ng«n ng÷, nh÷ng hµnh động nói cụ thể nào? Nhằm mục đích gì ?. GVH: Trong lêi «ng giµ, c¶ 3 câu đều có hình thức câu hỏi. Nhưng cả 3 câu có dùng để hỏi hay kh«ng ?. Ngày soạn: 11 đến 15/9/2006 Løa tuæi võa 18 vµ 20 hä khao kh¸t t×nh yªu. + §ªm tr¨ng s¸ng vµ thanh v¾ng. Hoµn c¶nh Êy míi phï hîp víi c©u truyÖn t×nh cña nh÷ng d«i løa yªu nhau + Nhân vật anh nói về “Tre non đủ lá” để tính chuyện “đan sàng” là có ngụ ý: Họ đã đến tuổi trưởng thành nªn tÝnh chuyÖn kÕt duyªn. Chµng trai tá t×nh víi c« g¸i. + C¸ch nãi cña nh©n vËt anh nãi rÊt phï hîp víi hoµn cảnh và mục đích giao tiếp. Đêm trăng sáng lại thanh vắng. họ ở lứa tuổi yêu đương, tuổi trưởng thành. Kết duyªn gi÷a hä lµ phï hîp. + Chµng trai thËt tÕ nhÞ. C¸ch nãi lµm duyªn vÝ cã ¶nh hưởng lại đậm đà tình cảm dễ đi vào lòng người trong cuéc. 2. §äc ®o¹n v¨n (SGK) vµ tr¶ lêi c©u hái: HSPB: Trong cuéc giao tiÕp gi÷a A Cæ vµ «ng, c¸c nhân vật giao tiếp đã thực hiện hành động giao tiếp cụ thÓ lµ: + Chµo (Ch¸u chµo «ng ¹) + Chào đáp lại (A Cổ hả) + Khen ( lớn tướng rồi nhỉ ) + Hỏi ( Bố cháu có gửi pin đài lên cho ông không) + Tr¶ lêi (Th­a «ng, cã ¹) - C¶ 3 c©u cña «ng giµ chØ cã mét c©u hái “Bè ch¸u có gửi pin dài lên cho ông không ?”.Các câu còn lại để chµo vµ khen.. GVH: Lời nói của nhân vật đã bộc lộ tình cảm thái độ và quan -Lời nói của 2 nhân vật giao tiếp bộc lộ tình cảm giữa hệ trong giao tiếp như thế nào ? ông và cháu. Cháu tỏ thái độ kính mến qua các từ thưa, ạ còn ông là tình cảm quý yêu trìu mến đối với ch¸u. GVH: Hồ Xuân Hương giao tiếp 3. Đọc bài thơ “Bánh trôi nước” của Hồ Xuân với người đọc về vấn đề gì? Hương và trả lời các câu hỏi. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> TuÇn 2. TiÕt thø 4,5,6 Ngày soạn: 11 đến 15/9/2006 Nhằm mục đích gì ? Bằng HSPB: Nữ sĩ Hồ Xuân Hươngđã miêu tả., giới thiệu phương tiện từ ngữ, hình ảnh bánh trôi nước với mọi người. Nhưng mục đích chính là giới thiệu thân phận của mình. Con người có hình nh­ thÕ nµo? thÓ ®Çy quyÕn rò l¹i cã sè phËn bÊt h¹nh, kh«ng chñ động quyết định được hạnh phúc. Song trong bất cứ hoµn c¶nh nµo vÉn gi÷ tÊm lßng trong tr¾ng, phÈm GVH: Người đọc căn cứ vào đâu chất của mình, tất cả diễn tả bằng ngôn ngữ giàu hình để tìm hiểu và cảm nhận bài ảnh(trắng, tròn,bảy nổi ba chìm, lòng son). HSPB: Căn cứ vào cuộc đời của nữ sĩ Hồ Xuân th¬ ? Hương để hiểu và cảm bài thơ này Xuân Hương có tài, có tình nhưng số phận trớ trêu đã dành cho bà sự bất hạnh. Hai lần lấy chồng thì cả hai lần “cố đấm ăn xôi x«i l¹i hÈm”.Rót côc Cæ NguyÖt §­êng (n¬i bµ ë) vÉn lạnh tanh không hương sắc. Điều cảm phục ở bà dù 4. ViÕt mét ®o¹n th«ng b¸o ng¾n trong hoµn c¶nh nµo vÉn gi÷ g×n phÈm chÊt cña m×nh cho c¸c b¹n häc sinh toµn - Yªu cÇu viÕt th«ng b¸o ng¾n, song ph¶i cã më ®Çu, trường biết về hoạt động làm kết thúc. sạch môi trường nhân ngày môi - Đối tượng giao tiếp là HS toàn trường. trường thế giới (học sinh về nhà - Nội dung giao tiếp là làm sạch môi trường. - Hoàn cảnh giao tiếp là hoàn cảnh nhà trường và ngày lµm) môi trường thế giới. 5. Trích bức thư của Bác Hồ gửi học sinh cả nước nh©n ngµy khai gi¶ng n¨m häc ®Çu tiªn th¸ng GVH: 9/1945 của nước Việt Nam dân chủ cộng hoà (Học sinh đọc) a. Thư viết cho ai ? Người viết HSĐ&TL: có tư cách và quan hệ như thế HSPB: Bác Hồ với tư cách là chủ tịch nước viết thư gửi học sinh toàn quốc. Người nhận là học sinh, thế hệ nào với người nhận ? chủ nhân tương lai của nước Việt Nam dân chủ cộng hoµ. b. Hoàn cảnh của người viết và người nhận thư khi đó như thế - Đất nước mới giành được độc lập học sinh đàu tiên đón nhận một nền giáo dục hoàn toàn mới Việt Nam. nµo? Vì vậy người viết giao nhiệm vụ, khẳng định quyền lợi c. Th­ viÕt vÒ chuyÖn g× ? Néi cho häc sinh.. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> TuÇn 2. TiÕt thø 4,5,6 dung g× ?. d. Thư viết để làm gì ?. Ngày soạn: 11 đến 15/9/2006 - Néi dung giao tiÕp + Bộc lộ niềm vui sướng vì học sinh thế hệ tương lai được hưởng cuộc sống độc lập. + Nhiệm vụ và trách nhiệm của học sinh đối với đất nước. + Sau cùng là lời chúc của Bác đối với học sinh. - Đây là mục đích của giao tiếp: Chúc mừng học sinh nhân ngày tựu trường của đất nước Việt Nam dân chủ cộng hoà. Từ đó xác định nhiệm vụ nặng nề nhưng vẻ vang cña häc sinh.. e. ViÕt nh­ thÕ nµo ? - Ng¾n gän: Lêi lÏ ch©n t×nh Êm ¸p, ThÓ hiÖn sù gÇn gòi ch¨m lo, song lêi lÏ trong bøc th­ nghiªm tóc khi xác định trách nhiệm của học sinh. GVH: Qua 3 bµi tËp chóng ta III. Cñng cè: rút ra được những gì khi thực HSPB: Khi tham gia vào bất cứ hoạt động giao tiếp hiÖn giao tiÕp ? nµo (nãi hoÆc viªt) ta ph¶i chó ý: + Nhân vật, đối tượng giao tiếp (nói hoặc viết cho ai?) + Mục đích giao tiếp (Viết, nói,để làm gì) + Néi dung giao tiÕp (ViÕt, nãi vÒ cµi g× ) + Giao tiÕp b»ng c¸ch nµo (ViÕt, nãi nh­ thÕ nµo?) Chó ý:phÇn ghi nhí SGK. V¨n b¶n A. môc ti£u bµi häc. 1.Nắm được khái niệm và đặc điểm của văn bản.0 2.N©ng cao n¨ng lùc ph©n tÝch vµ t¹o lËp v¨n b¶n. B. Phương tiện thực hiện:  SGK,SGV . ThiÕt kÕ bµi häc.. C. tiÕn tr×nh d¹y häc:. 1. KiÓm tra bµi cò 2. Giíi thiÖu bµi míi.. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> TuÇn 2. TiÕt thø 4,5,6. Ngày soạn: 11 đến 15/9/2006. Phương pháp Nội dung cần đạt GV: Gọi học sinh đọc lần lượt I. Khái niệm, đặc điểm c¸c v¨n b¶n HS§&TL: GVH: V¨n b¶n lµ g× ? HSPB: Là sản phẩm được tạo ra trong hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ và thường nhiều câu( cá biệt chỉ có GVH: Mçi v¨n b¶n ®­îc mét c©u). người nói tạo ra trong hành HSPB: Văn bản một tạo ra trong hoạt động giao tiếp động nào? để đáp ứng nhu chung. Đây là kinh nghiệm của nhiều người với mọi cầu gì? số câu (dung lượng) ở người. Đáp ứng nhu cầu truyền cho nhau kinh nghiệm mçi v¨n b¶n nh­ thÕ nµo ? cuộc sống.Đó là mối quan hệ giữa con người với con người, gần người tốt thì ảnh hưởng cái tốt và ngược lại. V¨n b¶n sö dông mét c©u. HSPB: Văn bản hai tạo ra trong hoạt động giao tiếp giữa cô gái và mọi người. Nó là lời than thân của cô g¸i , gåm 4 c©u. HSPB: Văn bản ba tạo ra trong hoạt động giao giữa vị Chủ tịch nước với toàn thể quốc dân đồng bào, là nguyện vọng khẩn thiết và khẳng định quyết tâm lớn của dân tộc trong việc giữ gìn, bảo vệ độc lập tự do. V¨n b¶n gåm 15 c©u.. GVH: Mỗi văn bản đề cập tới vấn đề gì?Vấn đề đã có được triÓn khai nhÊt qu¸n trong tõng v¨n b¶n kh«ng ?. Văn bản 1,2,3 đều đặt ra vấn đề cụ thể và triển khai nhÊt qu¸n trong tõng v¨n b¶n.V¨n b¶n mét lµ quan hệ giữa người với người trong cuộc sống cách đặt ra vấn đề và giải quyết rất rõ ràng. Văn bản 2 là lời than th©n cña c« g¸i. C« g¸i trong x· héi cò nh­ h¹t mưa rơi xuống bất kể chỗ nào đều phải cam chịu. Tự cô gái không thể quyết định được. Cách thể hiện hết søc nhÊt qu¸n, râ rµng . V¨n b¶n 3 lµ lêi kªu gäi toµn quèc kh¸ng chiÕn, nã thÓ hiÖn: HSPB:. + Lập trường chính nghĩa của ta và dã tâm của thực dân pháp. Nêu chân lí đời sống dân tộc: Thà hi sinh tất cả chứ không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ. + Kêu gọi mọi người đứng lên đánh giặc bằng tất cả vũ khí. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> TuÇn 2. TiÕt thø 4,5,6. Ngày soạn: 11 đến 15/9/2006 có trong tay. Đã là người Việt Nam phải đứng lên đánh Pháp. Kêu gọi binh sĩ, tự vệ dân quân(lực lượng chủ chốt) + Sau cùng khẳng định nước Việt Nam độc lập, thắng lợi nhất định về ta.. Phần mở đầu: “Hỡi đồng bào toàn quốc”. GVH: V¨n b¶n 3 cã bè côc Thân bài: “Chúng ta muốn hoà bình… nhất định về nh­ thÕ nµo ? d©n téc ta”. KÕt bµi: phÇn cßn l¹i. -Mục đích văn bản một: Truyền đạt kinh nghiệm sống GVH: Mçi v¨n b¶n t¹o ra - Mục đích văn bản hai: Lời than thân để gợi sự hiểu nhằm mục đích gì ? biết và cảm thông của mọi người với số phận của người phô n÷. - Mục đích văn bản ba : Kêu gọi , khích lệ, thể hiện quyết tâm của mọi người trong kháng chiến chống thực d©n ph¸p. Bè côc râ rµng, c¸ch lËp luËn chÆt chÏ GVH: VÒ h×nh thøc v¨n b¶n 3 Mở bài: Nhân tố cần giao tiếp (đồng bào toàn quốc ). cã bè côc nh­ thÕ nµo ? Thân bài: Nêu lập trường chính nghĩa của ta và dã tâm của thực dân Pháp. Vì thế chúng ta phải đứng lên chiến đấu để giữ vững lập trường chính nghĩa, bảo vệ độc lập tự do. Bác nêu rõ đánh bằng cách nào, đánh đến bao giê. Kết bài: Khẳng định nước Việt Nam và kháng chiến th¾ng lîi - Mỗi văn bản đều tập trung nhất quán vào một chủ đề GVH: Qua c¸c v¨n b¶n và triển khai chủ đề đó một cách trọn vẹn. chóng ta rót ra nh÷ng kÕt - C¸c c©u trong v¨n b¶n cã sù liªn kÕt chÆt chÏ, c¶ v¨n luận như thế nào về đặc điểm b¶n theo mét kÕt cÊu m¹ch l¹c. v¨n b¶n ? - Mỗi văn bản thể hiện mục đích nhất định, có hình thøc bè côc riªng chó ý phÇn ghi nhí (SGK). II, C¸c lo¹i v¨n b¶n Trong đời sống xã hội ta có những loại văn bản sau: GVH: Anh(chị) cho biết đã 1. V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ sinh ho¹t. häc nh÷ng lo¹i v¨n b¶n nµo ? 2. V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ gät giòa ( gåm n¨m lo¹i):. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> TuÇn 2. TiÕt thø 4,5,6. GVH: Em cã nhËn xÐt g× vÒ ph¹m vi sö dông c¸c lo¹i v¨n bản ? Mục đích giao tiếp của mçi lo¹i v¨n b¶n nh­ thÕ nµo ?. GVH: Líp tõ ng÷ riªng cho lo¹i v¨n b¶n nh­ thÕ nµo ?. Ngày soạn: 11 đến 15/9/2006 a. V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ nghÖ thuËt (truyÖn th¬ kÞch). b. V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ khoa häc (v¨n häc phæ cËp , b¸o chÝ, t¹p chÝ, khoa häc s¸ch gi¸o khoa, khoa häc chuyªn s©u). c. V¨n b¶n thuéc phong c¸ch chÝnh luËn d. V¨n b¼n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ hµnh chÝnh c«ng vô. e. V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ b¸o chÝ. - Ph¹m vi sö dông réng r·i tÊt c¶ c¸c lo¹i v¨n b¶n trong đời sống xã hội, không trừ một loại văn bản nào. - V¨n b¶n nghÖ thuËt: Giao tiÕp víi tÊt c¶ mäi c«ng chúng bạn đọc. - V¨n b¶n khoa häc: chuyªn s©u dµnh riªng cho c¸c nghµnh khoa häc nh­ SGK do c¸c tiÕn sÜ, gi¸o s­ ®Çu ngµnh biªn so¹n. Khoa häc phæ th«ng do c¸c h·ng thông tin đại chúng… - V¨n b¶n chÝnh luËn: Nh÷ng bµi x· luËn cña c¸c c¬ quan lín ®¨ng t¶i trªn b¸o trªn c¸c lÜnh vùc chÝnh trÞ x· hội, văn học nghệ thuật, tranh luận về vấn đề nào đó. Sö dông réng r·i. - V¨n b¶n hµnh chÝnh c«ng vô: Dµnh cho tÊt c¶ mäi người trong đời sống. - V¨n b¶n b¸o chÝ:Dµnh cho c¸c phãng viªn giao tiÕp với tất cả mọi người. - Ngôn ngữ hình tượng giàu sắc thái biểu cảm cho văn b¶n nghÖ thuËt. - Ng«n ng÷ râ rµng, chÆt chÏ cho v¨n b¶n chÝnh luËn. - Ng«n ng÷ vµ nghÖ thuËt khoa häc cho v¨n b¶n khoa häc. - Ng«n ng÷ sö dông theo khu©n mÉu cho v¨n b¶n hµnh chÝnh c«ng vô. - Ng«n ng÷ sö dông chÝnh x¸c, râ rµng cho v¨n b¶n báo chí.(ngôn ngữ, không gian địa diểm, sự việc thật minh b¹ch râ rµng.. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> TuÇn 2. TiÕt thø 4,5,6. Ngày soạn: 11 đến 15/9/2006. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(15)</span>