Tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua môn Tự nhiên Xã hội lớp 2

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (155.87 KB, 10 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

BÁO CÁO CHUYÊN ĐỀ

“TÍCH HỢP GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH 
 QUA MÔN TỰ NHIÊN XÃ HỘI LỚP 2”

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ

Từ năm học 2010-2011, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã triển khai nội dung giáo
dục kĩ năng sống lồng ghép vào các môn học ở bậc Tiều học. Đây là một chủ
trương hết sức cần thiết và đúng đắn. Mục tiêu của giáo dục chính là đào tạo con
người Việt nam phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các
kỹ năng cơ bản, …. mà bậc Tiểu học là bậc học nền tảng trong hệ thống giáo dục
quốc dân. Vì vậy, ngồi việc trang bị cho học sinh những kiến thức cơ bản trong
học tập, lao động còn phải giáo dục học sinh có kĩ năng sống, kĩ năng làm người
để học sinh có thêm kinh nghiệm thích ứng với môi trường, xã hội mới.

Môn Tự nhiên và Xã hội là mơn học giúp học sinh có một số kiến thức ban
đầu về con người và sức khỏe, về một số sự vật, hiện tượng đơn giản trong Tự
nhiên- Xã hội; Chú trọng đến việc hình thành và phát triển các kĩ năng trong học
tập như quan sát, nêu nhận xét, thắc mắc, đặt câu hỏi và diễn đạt hiểu biết của bản
thân về các sự vật, hiện tượng đơn giản trong tự nhiên và xã hội; Đặc biệt môn học
giúp học sinh xây dựng các quy tắc giữ vệ sinh, an tồn cho bản thân, gia đình và
cộng đồng; u gia đình, q hương, trường học và có thái độ thân thiện với thiên
nhiên.Vì vậy, mơn Tự nhiên và Xã hội ở Tiểu học là một trong những môn học
phù hợp nhất, có nhiều nội dung liên quan nhất để giáo viên có thể tích hợp giáo
dục kĩ năng sống cho các em học sinh. Cùng với kiến thức cơ bản về con người,
về Tự nhiên- Xã hội, việc giáo dục kĩ năng sống qua môn Tự nhiên và Xã hội sẽ
góp phần khơng chỉ khắc sâu thêm các kiến thức của mơn học mà cịn hình thành
thái độ và hành vi tích cực, phù hợp, cần thiết giúp học sinh có thể ứng xử có hiệu
quả các tình huống thực tế trong cuộc sống.

Trong thực tế giảng dạy, khi áp dụng nội dung lồng ghép giáo dục kĩ năng
sống vào các tiết dạy, giáo viên cịn nhiều lúng túng, khơng biết lồng ghép như thế
nào, bằng cách nào. Bởi vì nội dung giảng daỵ của các môn học trong phân phối
chương trình quá nhiều. Một bài học mà phải lồng ghép nhiều nội dung giáo dục
làm cho giáo viên gặp khơng ít khó khăn khi soạn và hạn chế về thời gian khi dạy
trên lớp.

Xuất phát từ những lí do trên, Tổ 2-3 của trường Tiểu học Yên Đồng chúng
tôi đã tiến hành xây dựng và áp dụng chuyên đề: “ Tích hợp giáo dục kĩ năng
sống cho học sinh qua môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2 ”.

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Quan điểm về kĩ năng sống (KNS).

Có nhiều quan niệm khác nhau về kĩ năng sống:

- Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), kĩ năng sống là khả năng để có hành vi thích
ứng và tích cực, giúp các cá nhân có thể ứng xử hiệu quả trước các nhu cầu và
thách thức của cuộc sống hằng ngày.

- Theo UNICEF, kĩ năng sống là cách tiếp cận giúp thay đổi hoặc hình thành hành
vi mới. Cách tiếp cận này lưu ý đến sự cân bằng về tiếp thu kiến thức, hình thành
thái độ và kĩ năng.

- Theo Tổ chức văn hóa, Khoa học và Giáo dục Liên hợp quốc (UNESCO), kĩ
năng sống gắn liền với 4 trụ cột của Giáo dục: Học để biết, học làm người, học để
sống với người khác, học để làm.

Từ những quan niệm trên, có thể thấy kĩ năng sống bao gồm một loạt các kĩ
năng cụ thể, cần thiết cho cuộc sống hằng ngày của con người. Bản chất của kĩ

năng sống là kĩ năng tự quản lí bản thân và kĩ năng xã hội cần thiết để cá nhân tự
lực trong cuộc sống, học tập và làm việc hiệu quả. Nói cách khác, kĩ năng sống là
khả năng làm chủ của mỗi người, khả năng ứng xử phù hợp với những người khác
và với xã hội, khả năng ứn phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống.

2. Mục tiêu giáo dục kĩ năng sống

Giáo dục kĩ năng sống trong nhà trường nhằm các mục tiêu sau:

 Trang bị cho học sinh những kiến thức, giá trị, thái độ và kĩ năng phù hợp.
Trên cơ sở đó hình thành cho học sinh những hành vi, thói quen lành mạnh,
tích cực và loại bỏ những hành vi, thói quen tiêu cực trong các mối quan hệ,
các tình huống và hoạt động hằng ngày.

 Tạo cơ hội thuận lợi để học sinh thực hiện tốt quyền, bổn phận của mình; phát
triển hài hịa về thể chất, trí tuệ, tinh thần và đạo đức.

3. Nguyên tắc giáo dục kĩ năng sống

Việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh cần đảm bảo các nguyên tắc sau:
3.1. Tương tác

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

đây theo một cách nhìn nhận khác. Vì vậy, việc tổ chức các hoạt động có tính chất
tương tác cao trong nhà trường tạo cơ hội quan trọng để giáo dục KNS hiệu quả.

3.2. Trải nghiệm

KNS chỉ được hình thành khi người học được trải nghiệm qua các tình huống
thực tế. HS chỉ có kĩ năng khi các em tự làm việc đó, chứ khơng chỉ nói về việc đó.
Kinh nghiệm có được khi HS được hành động trong các tình huống đa dạng giúp

các em dễ dàng sử dụng và điều chỉnh các kĩ năng phù hợp với điều kiện thực tế.

GV cần thiết kế và tổ chức thực hiện các hoạt động trong và ngoài giờ học
sao cho HS có cơ hội thể hiện ý tưởng cá nhân, tự trải nghiệm và biết phân tích
kinh nghiệm sống của chính mình và người khác.

3.3. Tiến trình

Giáo dục KNS không thể hình thành trong “ngày một, ngày hai” mà địi hỏi
phải có cả q trình: nhận thức – hình thành thái độ - thay đổi hành vi. Đây là một
quá trình mà mỗi yếu tố có thể là khởi đầu một chu trình mới. Do đó, GV có thể
tác động lên bất kì mắt xích nào trong chu trình trên: thay đổi thái độ dẫn đến
mong muốn thay đổi nhận thức và hành vi hoặc hành vi thay đổi tạo nên sự thay
đổi nhận thức và thái độ.

3.4.Thay đổi hành vi

Mục đích cao nhất của giáo dục KNS là giúp người học thay đổi hành vi theo
hướng tích cực, có kĩ năng hành động, thể hiện thái độ và lựa chọn giá trị của cá
nhân qua các hành động.Giáo dục KNS thúc đẩy người học thay đổi hay định
hướng lại các giá trị, thái độ và hành động của mình.Thay đổi hành vi, thái độ và
giá trị ở từng con người là một quá trình khó khăn, khơng đồng thời. Do đó, GV
cần kiên trì chờ đợi và tổ chức các hoạt động liên tục để HS duy trì hành vi mới và
hình thành thói quen mới; tạo động lực cho HS điều chỉnh hoặc thay đổi giá trị,
thái độ và những hành vi trước đây, thích nghi hoặc chấp nhận các giá trị, thái độ
và hành vi mới.

3.5. Thời gian-môi trường giáo dục

Giáo dục KNS cần thực hiện ở mọi lúc, mọi nơi và thực hiện càng sớm càng

tốt đối với trẻ em. Môi trường giáo dục cần được tổ chức nhằm tạo cơ hội cho HS
áp dụng kiến thức và kĩ năng vào các tình huống “thực” trong cuộc sống.

Giáo dục KNS được thực hiện trong gia đình, trong nhà trường và cộng đồng.
Người tổ chức giáo dục KNS có thể là bố mẹ, là thầy cơ giáo, là bạn cùng học hay
các thành viên trong cộng đồng.

4. Các kĩ năng sống chủ yếu trong môn Tự nhiên và Xã hội

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

4.2. Kĩ năng tự phục vụ và tự bảo vệ: Biết cách tự phục vụ: rửa mặt, đánh răng,
tắm; tự bảo vệ, chăm sóc sức khỏe của bản thân liên quan đến các vấn đề vệ sinh
cá nhân, vệ sinh mơi trường, dinh dưỡng, phịng bệnh và an tồn ở nhà, ở trường, ở
nơi cơng cộng.

4.3. Kĩ năng ra quyết định: Nên và không nên làm gì để bảo vệ sức khỏe của bản
thân; để ứng xử phù hợp trong gia đình, nhà trường và cộng đồng; để bảo vệ môi
trường.

4.4. Kĩ năng kiên định và kĩ năng từ chối: Kiên quyết giữ vững lập trường và nói
lời từ chối trước những lời rủ rê của bạn bè và người xấu; không tham gia vào
những việc làm, hành vi mang tính tiêu cực.

4.5. Kĩ năng đảm nhận trách nhiệm: Khả năng con người tự tin, chủ động nhận
nhiệm vụ phù hợp với khả năng của bản thân, nỗ lực hồn thành nhiệm vụ và có ý
thức cùng chia sẻ công việc với các thành viên trong nhóm.

4.6. Kĩ năng giao tiếp: Tự tin giao tiếp; Lắng nghe tích cực; Phản hồi xây dựng;
bày tỏ sự cảm thông, chia sẻ, giúp đỡ bạn bè trong lớp, trường, với những người có
hồn cảnh khó khăn.

4.7. Kĩ năng hợp tác: Khả năng cá nhân biết chia sẻ trách nhiệm, biết cam kết và
cùng chung sức làm việc có hiệu quả với thành viên khác,giúp đỡ, hỗ trợ lẫn nhau
trong một cơng việc, một lĩnh vực nào đó vì mục đích chung.

4.8. Kĩ năng tư duy phê phán: Biết phê phán, đánh giá các ý kiến, hành động, lời
nói, việc làm, các hiện tượng trong đời sống hằng ngày.

4.9. Kĩ năng tìm kiếm và xử lý thơng tin : Biết tìm kiếm và xử lý thơng tin để giải
quyết vấn đề trên cơ sở vận dụng tư duy phê phán và sáng tạo.

* Địa chỉ giáo dục kĩ năng sống trong môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2
 Chủ đề:CON NGƯỜI VÀ SỨC KHỎE

Bài 4: Làm gì để xương và cơ phát triển tốt?
Bài 6: Tiêu hóa thức ăn

Bài 7: Ăn uống đầy đủ
Bài 8: Ăn, uống sạch sẽ
Bài 9: Đề phòng bệnh giun
 Chủ đề: XÃ HỘI

Bài 11: Gia đình

Bài 13: Giữ sạch mơi trường xung quanh nhà ở
Bài 14: Phòng tránh ngộ độc khi ở nhà

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

Bài 18: Thực hành: Giữ trường học sạch đẹp
Bài 19: Đường giao thơng

Bài 20: An tồn khi đi các phương tiện giao thông

Bài 21-22: Cuộc sống xung quanh

 Chủ đề: TỰ NHIÊN

Bài 25: Một số loài cây sống trên cạn
Bài 26: Một số loài cây sống dưới nước
Bài 28: Một số loài vật sống trên cạn
Bài 29: Một số loài vật sống dưới nước
Bài 30: Nhận biết cây cối và các con vật

5. Một số phương pháp dạy học và kĩ thuật dạy học tích cực

Một số phương pháp dạy học và kĩ thuật dạy học có ưu thế trong việc phát huy
tính tích cực học tập của HS có thể sử dụng để giáo dục KNS cho HS như:

5.1. Phương pháp dạy học:
- Phương pháp dạy học nhóm

- Phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình
- Phương pháp giải quyết vấn đề

- Phương pháp đóng vai
- Phương pháp trị chơi

- Dạy học theo dự án (Phương pháp dự án)
5.2. Kĩ thuật dạy học:

- Kĩ thuật chia nhóm
- Kĩ thuật giao nhiệm vụ
- Kĩ thuật đặt câu hỏi

- Kĩ thuật “Khăn trải bàn”
- Kĩ thuật “Cơng đoạn”
- Kĩ thuật “Phịng tranh”
- Kĩ thuật “Mảnh ghép”
- Kĩ thuật “Động não”

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

- Kĩ thuật “Hoàn tất 1 nhiệm vụ”
- Kĩ thuật “Viết tích cực”

- Kĩ thuật “Đọc hợp tác” (cịn gọi là Đọc tích cực)
- Kĩ thuật “Nói cách khác”

- Phân tích phim

6. Tiến trình các bước thực hiện một bài giáo dục kĩ năng sống.

Một bài giáo dục KNS thường được thực hiện theo 4 bước/ giai đoạn sau:
 Bước 1: Khám phá

* Mục đích:

+ Kích thích HS tự tìm hiểu xem các em đã biết gì về những khái niệm, kiến
thức, kĩ năng,… sẽ được học.

+ Giúp GV đánh giá, xác định xem HS đã biết gì, có kinh nghiệm gì, có kĩ
năng gì liên quan đến bài mới.

* Mơ tả q trình thực hiện:

+ GV (cùng với HS) thiết kế hoạt động (có tính chất trải nghiệm).

+ GV (cùng với HS) đặt các câu hỏi nhằm gợi lại những hiểu biết đã có liên
quan đến bài học mới.

+ GV giúp HS xử lý/ phân tích các hiểu biết hoặc trải nghiệm của HS, tổ
chức và phân loại chúng.

* Gợi ý 1 số kĩ thuật dạy học: Động não, thảo luận, chơi trò chơi, đặt câu hỏi,….
 Bước 2: Kết nối:

* Mục đích:

+ Giới thiệu thông tin, kiến thức và kĩ năng mới thông qua việc tạo “cầu nối”
liên kết giữa cái “đã biết” với cái “chưa biết”. Cầu nối này sẽ kết nối kinh nghiệm
hiện có của HS vào bài học mới.

* Mơ tả q trình thực hiện:

+ GV giới thiệu mục tiêu bài học và kết nối chúng với các vấn đề đã chia sẻ ở
bước 1.

+ GV giới thiệu kiến thức và kĩ năng mới.

+ Kiểm tra xem kiến thức và kĩ năng mới đữ được cung cấp tồn diện và
chính xác chưa.

+ Nêu ví dụ khi cần thiết.

* Gợi ý 1 số kĩ thuật dạy học: Thảo luận theo nhóm, HS trình bày, khách mời,
đóng vai, sử dụng phương tiện dạy học đa chức năng (chiếu phim, băng, đài, đĩa,

…)

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

* Mục đích:

+ Tạo cơ hội cho HS thực hành vận dụng kiến thức và kĩ năng mới vào một
bối cảnh/ hồn cảnh/ điều kiện có ý nghĩa.

+ Định hướng để HS thực hành đúng cách.

+ Điều chỉnh những hiểu biết và kĩ năng cịn sai lệch.
* Mơ tả q trình thực hiện:

+ GV thiết kế/ chuẩn bị hoạt động mà theo đó yêu cầu HS phải sử dụng kiến
thức và kĩ năng mới.

+ HS làm việc theo nhóm, cặp hoặc cá nhân để hồn thành nhiệm vụ.
+ GV giám sát tất cả mọi hoạt động và điều chỉnh khi cần thiết.

+ GV khuyến khích HS thể hiện những điều các em suy nghĩ hoặc mới lĩnh
hội được.

* Gợi ý 1 số kĩ thuật dạy học: Đóng kịch ngắn, trị chơi, thảo luận nhóm, tranh
luận,…

 Bước 4: Vận dụng:
* Mục đích:

+ Tạo cơ hội cho HS tích hợp, mở rộng và vận dụng kiến thức và kĩ năng vào
các tình huống/bối cảnh mới.

* Mơ tả quá trình thực hiện:

+ GV (cùng với HS) lập kế hoạch các hoạt động học tập đòi hỏi HS vận dụng
kiến thức và kĩ năng mới.

+ HS làm việc theo nhóm, cặp và cá nhân để hoàn thành nhiệm vụ.
+ GV và HS cùng tham gia hỏi và trả lời trong suốt quá trình hoạt động
+ GV có thể đánh giá kết quả học tập của HS tại bước này.

* Gợi ý 1 số kĩ thuật dạy học: Dạy học hợp tác, làm việc nhóm, trình bày cá nhân,
dạy học dự án,…

7. Đánh giá kết quả học tập, rèn luyện kĩ năng sống của học sinh trong môn
Tự nhiên và Xã hội

Để đánh giá kết quả học tập, rèn luyện KNS của HS trong mơn Tự nhiên và
Xã hội, có thể sử dụng các công cụ phổ biến sau:

* Nghiên cứu tình huống (đánh giá kĩ năng ra quyết định và giải quyết vấn đề, kĩ
năng tư duy phê phán, kĩ năng tìm kiếm và xử lý thơng tin,...)

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

* Bài trình bày miệng (kĩ năng tự kĩ năng trình bày suy nghĩ, ý tưởng, kĩ năng
quản lý thời gian, kĩ năng lắng nghe và phản hồi tích cực,…)

* Trắc nghiệm khách quan (đánh giá kĩ năng ra quyết định, kĩ năng tư duy phê
phán,…)

* Tự đánh giá (đánh giá kĩ năng tự nhận thức và nhiều kĩ năng khác)

* Bảng điểm (đánh giá kĩ năng tìm kiếm và xử lý thông tin, kĩ năng lắng nghe tích

cực/phản hồi xây dựng,kĩ năng hợp tác,…)

* Quan sát (đánh giá kĩ năng ứng xử phù hợp trong gia đình, nhà trường và cộng
đồng, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng hợp tác, kĩ năng tư duy sáng tạo,…)

8. Bài soạn minh họa:

Tự nhiên và Xã hội:

PHÒNG TRÁNH NGÃ KHI Ở TRƯỜNG
I . Mục tiêu:

- Kể tên những hoạt động dễ gây ngã và nguy hiểm cho bản thân và cho người
khác khi ở trường.

- Có ý thức trong việc chọn và chơi những trò chơi để phòng tránh ngã khi ở
trường.

- Có thái độ lich sự, biết giúp đỡ khi bạn té ngã.

II. Các kĩ năng sống cơ bản được giáo dục trong bài :

- Kĩ năng kiên định, khơng tham gia vào các trị chơi nguy hiểm.
- Kĩ năng ra quyết định : Nên và không nên làm gì để phịng té ngã.
- Kĩ năng giao tiếp, ứng xử khi từ chối chơi trò chơi nguy hiểm.
III. Các phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực có thể sử dụng:
- Thảo luận nhóm,

- Trị chơi

- Kĩ thuật : “Chúng em biết 3”
IV.Phương tiện dạy học :

- Hình vẽ trong SGK trang 36, 37 và tranh, ảnh minh họa khác.
- Phiếu học tập

- Đồ dùng chơi trò chơi
V. Các hoạt động dạy học: 
 1. Khám phá :

Hoạt động của GV Hoạt động của HS
Hoạt động 1: Khởi động, giới thiệu bài.

- GV tổ chức cho cả lớp chơi “Gió thổi”

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

- GV yêu cầu lớp trưởng tổ chức cho cả lớp
chơi trò chơi.

- GV giới thiệu bài, ghi bảng.
 2. Kết nối :

Hoạt động của GV Hoạt động của HS
Hoạt động 2: Thảo luận

* Bước 1: Làm việc với SGK

- GV yêu cầu HS quan sát hình 1, 2, 3, 4/
SGK (36, 37), nêu yêu cầu :

- Chỉ và nói hoạt động của các bạn trong

từng hình.

- Kể tên những hoạt động dễ gây nguy hiểm
cho bản thân và cho người khác.

* Bước 2: Làm việc cả lớp :

- GV kết luận: Những hoạt động: chạy đuổi
nhau ở cầu thang, trèo cây … là rất nguy
hiểm không chỉ cho bản thân mà đơi khi cịn
gây nguy hiểm với các bạn.

* Bước 3: Xử lí tình huống :

- Khi thấy các bạn bị ngã, em sẽ làm gì?
- Khi thấy các bạn trèo cây, em sẽ làm gì?
- Nếu bạn trèo cây rủ em trèo cùng, em sẽ
làm gì?

GV nhận xét, tổng kết hoạt động.

- HS làm việc theo cặp.

- Quan sát tranh và đưa ra câu
trả lời.

- HS trong nhóm 1 HS nêu câu
hỏi, 1 HS nêu nhận xét của
mình và ngược lại.

- Đại diện HS trình bày trước
lớp, HS khác nhận xét, bổ sung.

- Một số HS trả lời.

3. Thực hành :

Hoạt động của GV Hoạt động của HS
Hoạt động 3: Lựa chọn trò chơi bổ ích

Em thường chơi trị chơi gì vào giờ ra
chơi?

GV cho HS thực hành chơi trước lớp
(hoặc xử lý tình huống)

- GV đặt câu hỏi :

- Em thấy trị chơi này có gây nguy hiểm
nguy hiểm cho các bạn tham gia chơi

- HS trả lời cá nhân.

- 2 nhóm thực hiện chơi trước lớp
và nêu tên trị chơi.

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

khơng ?

- Em cần lưu ý điều gì để tránh tránh gây
ngã ?

GV nhận xét, kết luận.
4. Vận dụng :

Hoạt động của GV Hoạt động của HS
Hoạt động 4: Làm việc cá nhân

GV giới thiệu và hướng dẫn học sinh làm
vào phiếu học tập: Ghi lại 2 hoạt động
nên và 2 hoạt động không nên tham gia
để giữ an tồn cho mình và cho người
khác khi ở trường.

GV nhận xét, kết luận, liên hệ.

- HS làm việc cá nhân

- 1 số HS trình bày trước lớp.

* GV tổng kết kiến thức toàn bài, tổng kết giờ học.
PHẦN III: KẾT LUẬN

Việc tích hợp lồng ghép các nội dung giáo dục kĩ năng sống qua các mơn học
nói chung và mơn Tự nhiên và Xã hội nói riêng là một việc làm cần thiết góp phần
phát triển tồn diện cho học sinh. Vì vậy, giáo viên cần phải quan tâm đúng mức
trong quá trình giảng dạy để HS áp dụng, vận dụng những kiến thức, kĩ năng đã
học vào thực tế cuộc sống.

Trên đây là nội dung báo cáo chuyên đề: “Tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho
học sinh qua môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2”. .Chúng tơi mong muốn nhận được

những ý kiến đóng góp chân thành, thiết thực của các đồng chí lãnh đạo và các bạn
đồng nghiệp để báo cáo được hoàn thiện hơn.

Xin trân trọng cảm ơn !

BAN GIÁM HIỆU KÝ DUYỆT Yên Đồng, ngày 15 tháng 12 năm2018
 Người thực hiện

</div>

Tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua môn Tự nhiên Xã hội lớp 2

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về