Giáo án Ngữ văn 10 tiết 90, 91: Đọc – hiểu: Chí phèo (trích Chí Phèo) – Nam Cao

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Tiết 90, 91.. Đọc – hiểu:. CHÍ PHÈO (Trích Chí Phèo) – Nam Cao. I. Mục tiêu bài học: 1. Kiến thức: - Nắm được những nét cơ bản về cuộc đời và sự nghiệp của Nam Cao. - Nắm được cốt truyện Chí Phèo, vị trí, ý nghĩa của đoạn trích đọc hiểu. - Quá trình diễn biến tâm lí, khát khao hạnh phúc và bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người của nhân vật Chí Phèo. - Sức mạnh tố cáo hiện thực xã hội đương thời của tác phẩm - Nghệ thuật nắm bắt, miêu tả tâm lí tài tình và ngòi bút nhân đạo sâu sắc mới mẻ của tác giả.. 2. Kĩ năng: - Rèn kĩ năng đọc diễn cảm, nhập vai tác phẩm văn xuôi. - Rèn kĩ năng phân tích truyện ngắn và nhân vật truyện ngắn.. 3. Thái độ: - Giáo dục HS đồng cảm với nỗi đau, bi kịch của số phận con người, - Biết yêu thương và trân trọng giá trị con người. - Có thái độ sống tích cực.. II. Phương pháp, phương tiện: 1. Phương pháp: - Phương pháp đàm thoại - Phương pháp thuyết giảng - Phương pháp thảo luận nhóm,…. 2. Phương tiện: - Sách giáo khoa, sách giáo viên, sách tham khảo - Bảng phụ - Hình ảnh trực quan: tác giả Nam Cao, Chí Phèo và Thị Nở Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> III. Chuẩn bị: - Giáo viên: soạn giáo án, tìm hiểu các vấn đề liên quan, chuẩn bị bảng phụ, tranh ảnh trực quan. - Học sinh: chuẩn bị bài ở nhà về các nội dung bài học.. IV. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học: 1. Ổn định lớp: (1’) 2. Kiểm tra bài cũ: (5’) 3. Giới thiệu bài mới: (3’) Ở trích đoạn Hạnh phúc của một tang gia, chúng ta đã được tìm hiểu nghệ thuật trào phúng bậc thầy của Vũ Trọng Phụng. Hôm nay đến với nhà văn Nam Cao và tác phẩm Chí Phèo chúng ta sẽ cùng tìm hiểu nghệ thuật nắm bắt miêu tả tâm lí tài tình và ngòi bút nhân đạo sâu sắc, mới mẻ. Bằng nghệ thuật ấy, nhà văn đã nói lên một cách sâu sắc và mãnh liệt bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người ghê gớm và khát khao lương thiện của nhân vật Chí Phèo.. 4. Hoạt động dạy học: T/g Hoạt động của giáo viên (GV) Hoạt động của học sinh (HS) Nội dung cần đạt (15’) Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu về I. Giới thiệu chung: tác giả và tác phẩm. 1. Tác giả: Nam Cao (1917 – 1951) 1. Dựa vào phần chuẩn bị ở nhà, hãy cho Theo dõi, trả lời. - Tiểu sử: biết mục Tiểu dẫn trong SGK đề cập đến + Gia đình nông dân những nội dung gì? + Quê: Hà Nam, vùng chiêm trũng nghèo khó 2. Nêu tóm tắt tiểu sử Nam Cao? Dựa vào SGK nêu tóm tắt. - Con người (bảng phụ): (Khiêm nhường, ít 3. Nam Cao là người như thế nào? (Khiêm nhường, ít nói, nội tâm nói, nội tâm phong phú, gắn bó sâu nặng với quê phong phú, gắn bó với quê hương, những người nghèo khổ). hương, người nghèo khổ) - Quan điểm sáng tác: tiến bộ (bảng phụ). Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> - GV đọc một vài tuyên ngôn nghệ thuật của Nam Cao. 4. Qua đó em thấy trong sáng tác Nam Cao chú ý tới những điều gì? (Về nội dung và nghệ thuật). 5. Các giai đoạn sáng tác của Nam Cao?. +Văn chương phải có tính nhân đạo, vì con (Quan tâm đến thế giới tinh người lao khổ + Văn chương phải có sự sáng tạo mới mẻ, thần của con người, biệt tài độc đáo) nắm bắt, miêu tả tâm lí) (Trước và sau Cách mạng) - Các giai đoạn sáng tác: + Trước Cách mạng: luôn quan tâm đến thế giới tinh thần, sự xói mòn nhân phẩm. Sở trường phát hiện và miêu tả tâm lí - GV tổng kết vai trò và vị trí của Nam + Sau Cách mạng: có cống hiến cho văn học Cao. kháng chiến. (Cái lò gạch cũ, đôi lứa xứng 2. Tác phẩm: đôi) 6. Các tên cũ của truyện ngắn Chí Phèo? - Các tên cũ: Cái lò gạch cũ, Đôi lứa xứng đôi. 1 – 2 HS tóm tắt - Tóm tắt: (SGK) 7. Dựa vào SGK hãy tóm tắt lại truyện - Vị trí đoạn trích: phần cuối tác phẩm. ngắn Chí Phèo? - GV nhấn mạnh lại các chi tiết cần chú ý. (25’) Hoạt động 2: Hướng dẫn HS tìm hiểu sự Theo dõi thức tỉnh phần người của Chí Phèo - GV giảng về hình tượng người nông dân trước Cách mạng trong văn học hiện thực II. Đọc – hiểu văn bản: phê phán. 1 HS đọc bài, cả lớp theo dõi 1. Nhân vật Chí Phèo: - Gọi HS đọc đoạn đầu. (Tỉnh rượu, nghe những âm a. Chí Phèo sau khi tỉnh rượu: 8. Sau khi gặp Thị Nở, Chí Phèo có gì thay thanh: tiếng chim hót, tiếng - Nghe: tiếng chim hót ríu rít, tiếng người đi người đi chợ về, tiếng gõ đổi? chợ, tiếng gõ thuyền chài thanh âm, tiếng gọi thuyền chài) tha thiết của cuộc sống. (1) (2) (3) (4) Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> 9. Diễn biến tâm trạng của Chí Phèo sau khi tỉnh rượu?. Thảo luận bàn: Thể hiện tâm trạng Chí Phèo như vậy, tác (Suy ngẫm về hiện tại, nhớ về giả đặt nhân vật trong thế đối sánh như thế quá khứ, lo sợ cho tương lai) nào? - Gọi HS đọc Thằng này rất ngạc nhiên … 1 HS đọc bài, cả lớp theo dõi rất vui. 10. Tại sao tác giả lại đặt vào tác phẩm chi (Thể hiện sự quan tâm và tình tiết bát cháo hành của Thị Nở? cảm chân thành của Thị Nở) 11. Đón nhận bát cháo hành, tâm trạng và (Ngạc nhiên, thấy bâng khuâng cảm xúc của Chí Phèo ra sao? vì cảm nhận được tình cảm của Thị Nở). Tổ chức thảo luận: Nguyên nhân dẫn đến sự thức tỉnh bản Thảo luận 4 nhóm, thoèi gian chất con người trong Chí Phèo. 3 phút, cử đại diện báo cáo. - Gọi đại diện nhóm báo cáo, các nhóm (Bản chất vốn có và tình cảm khác bổ sung. của Thị Nở). Lop10.com. - Buồn, nhớ về quá khứ: đã từng mơ ước về cuộc sống gia đình (chồng cày thuê cuốc mướn, vợ dệt vải, bỏ vài con lợn, mua ruộng) rất đơn sơ, bình dị, rất người. - Suy ngẫm về đời mình: già mà vẫn còn cô độc, sự cô độc còn đáng sợ hơn đói rét và ốm đau Tác giả đặt nhân vật trong sự nhắc nhở về quá khứ, suy ngẫm về hiện tại và lo sợ cho tương lai.  Chí Phèo đã nhận thức được sự tồn tại của mình. * Bát cháo hành của Thị Nở: - Ý nghĩa: + Lần đầu tiên Chí được đàn bà cho + Hàm chứa sự quan tâm và tình yêu thương chân thành của Thị Nở - Tâm trạng Chí Phèo: (ngạc nhiên mắt hình như ươn ướt bâng khuâng thấy Thị có duyên ăn năn): + Xúc động, hạnh phúc, ăn năn về những tội ác đã làm. + Hắn thèm lương thiện, muốn làm hòa với mọi người biết bao.  Chí Phèo đã thức tỉnh bản chất lương thiện của con người. (Nguyên nhân: Chí Phèo vốn là người lương thiện; tình người của Thị Nở thức tỉnh tính người).

<span class='text_page_counter'>(5)</span> (1) (2) (25’) Hoạt động 3: Hướng dẫn HS tìm hiểu diễn biến tâm trạng Chí Phèo khi bị từ chối tình yêu: 12. Tại sao Chí Phèo lại khát thèm lương thiện? Khát khao ấy có thực hiện được không? - Gọi HS Thị nghe thấy thế … chúng định làm. 13. Tác giả đã miêu tả Chí Phèo khi bị Thị Nở từ chối như thế nào?. (3). (4). b. Chí Phèo khi bị từ chối tình yêu: (Chí Phèo nhận thức được bản thân mình, ân hận về những tội ác đã làm). (Ngạc nhiên, ngẩn người, thấy - Ngạc nhiên ngẩn người thấy hơi cháo hơi cháo hành, sửng sốt, gọi hành ngẩn mặt, không nói gì sửng sốt gọi lại chạy theo nắm lấy tay Thị Nở. lại, chạy theo) 14. Ý nghĩa của chi tiết Chí Phèo chạy (Tha thiết muốn có hạnh phúc,  Chí Phèo tha thiết muốn có hạnh phúc, muốn theo nắm lấy tay Thị Nở? níu kéo hạnh phúc) níu kéo hạnh phúc. - Uống rượu, càng uống càng tỉnh, cứ thoang thoảng thấy hơi cháo hành. 15. Trong đoạn vừa rồi, chi tiết hơi cháo * Hơi cháo hành: biểu tượng của tình yêu thương (2 lần. là biểu tượng của khát hành xuất hiện mấy lần? và khát khao hạnh phúc mãnh liệt. khao hạnh phúc mãnh liệt trong Chí Phèo) 16.Việc Thị Nở từ chối tình yêu của Chí (Chí Phèo không được trở lại - Thị nở từ chối: Chí Phèo không được trở lại làm người lương thiện) Phèo dẫn tới điều gì? làm người lương thiện. 17. Hành động nào thể hiện sự phản kháng (Xách dao đi trả thù)  Chí Phèo bị cự tuyệt quyền làm người (Tấn bi của Chí Phèo khi khao khát lương thiện bị kịch tinh thần đau khổ nhất của loài người) cự tuyệt? - Trả thù: xách dao đi giết Thị Nở nhưng lại đến nhà Bá Kiến đó là kẻ thù chính, kẻ thù 18. Tại sao Chí Phèo lại đến nhà Bá Kiến? (Ý thức được Bá Kiến là kẻ thù - GV liên hệ lúc Chí Phèo mới ở tù về đến chính, kẻ thù sâu xa đưa Chí sâu xa đối với cuộc đời Chí Phèo. nhà Bá Kiến rạch mặt ăn vạ. (Nghệ thuật nắm bắt và miêu tả tâm lí con người) vào đường cùng) Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> (1). (9’). (2). (3). Tổ chức thảo luận: Giết chết kẻ thù, Chí Phèo cứ trở lại làm (Không được, vì xã hội không người lương thiện có được không? Tại cho phép mà Chí Phèo không sao? thể sống như cũ) (Hợp lôgic, vì bản chất con 19. Diễn biến tâm trạng của Chí Phèo người vốn là lương thiện, khi được tác giả miêu tả như thế có hợp lôgic bị cự tuyệt thì nhận ra kẻ thù đẩy mình đến đường cùng) không? Vì sao? (Sức mạnh tố cáo xã hội) 20. Ý nghĩa cái chết của Chí Phèo? 21. Ý nghĩa chi tiết Thị Nở nhìn nhanh (Nếu xã hội thực dân phong xuống bụng? kiến còn tồn tại thì những Chí - GV giảng về khái niệm điển hình Phèo con sẽ tiếp tục ra đời) 22. Em có thể lí giải tại sao tên tác phẩm là Chí Phèo chứ không phải Cái lò gạch Phát biểu theo ý kiến cá nhân. cũ hay Đôi lứa xứng đôi? - GV nhấn mạnh: thể hiện quan diểm tư tưởng của tác giả về số phận con người trong xã hội. Hoạt động 4: Hướng dẫn HS tìm hiểu nhân vật Thị Nở: 23. Nguyên nhân Thị Nở lại đến với Chí (Bản tính hồn nhiên chân Phèo? Thị có phải là kẻ bạc tình không? thành; Không phải, do xã hội Vì sao? cấm cản) 24. Tại sao tác giả lại đưa Thị Nở đến với (Đánh thức tính người, khẳng Chí Phèo? định phẩm chất tốt đẹp) Lop10.com. (4) - Chí Phèo tự giết mình: Chí Phèo đã thức tỉnh + Không thể sống như cũ Không còn + Không được làm người con đường khác lương thiện Chết để bảo vệ phần người vừa thức tỉnh.  Sức mạnh tố cáo xã hội: Chí Phèo là sản phẩm của xã hội thực dân, phong kiến. * Cái nhìn nhanh xuống bụng của Thị Nở: xã hội thực dân phong kiến còn tồn tại thì còn hiện tượng Chí Phèo Chí Phèo là hiện tượng điển hình.. 2. Nhân vật Thị Nở: - Bản tính hồn nhiên, chân thành. - Vai trò: đánh thức nhân tính trong Chí Phèo, khẳng định phẩm chất tốt đẹp luôn tồn tại trong người lao động..

<span class='text_page_counter'>(7)</span> (1) (5’). (2) Hoạt động 5: Tổng kết, kiểm tra, đánh giá: 25. Những nét cần ghi nhớ về tác giả Nam Cao? 26. Em có suy nghĩ gì về số phận con người trong xã hội bấy giờ? 27. Ngòi bút nhân đạo sâu sắc, mới mẻ của Nam Cao thể hiện ở chỗ nào?. (3). (4). III. Tổng kết: - Nhà văn Nam Cao (Con người, quan điểm sáng - Nội dung: tác) + Quá trình diễn biến tâm lí phức tạp của Chí Phèo để thức tỉnh. Ý kiến cá nhân. + Tố cáo xã hội sâu sắc. - Nghệ thuật: tài năng phát hiện và nghệ thuật (Phát hiện và khẳng định phẩm miêu tả tâm lí nhân vật. chất tốt đẹp luôn tồn tại trong con người dù đã bị xã hội tha hóa). 5. Dặn dò: (1’) - Về nhà tìm hiểu thêm về Nam Cao và các tác phẩm của ông. - Chuẩn bị bài mới: Luận về chính học cùng tà thuyết: Phong cách ngôn ngữ báo chí. NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN:. Giáo sinh:. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span>