Giáo án Lịch sử 10 Bài 28: Xây dựng và phát triển nhà nước độc lập thống nhất (Từ thế kỷ X đến đầu thế kỉ XV)

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Chương IV Việt Nam từ thế kỉ X đến thế kỉ XV. Bµi 28 Xây dựng và phát triển nhà nước độc lập thèng nhÊt (Từ thế kỷ X đến đầu thế kỉ XV) I. Môc tiªu bµi häc 1. KiÕn thøc Gióp HS hiÓu - Quá trình xây dựng và hoàn chỉnh nhà nước phong kiến Việt Nam diÔn ra trong mét thêi gian l©u dµi trªn mét l·nh thæ thèng nhÊt. - Nhà nước phong kiến Việt Nam được tổ chức theo chế độ quân chủ Trung ương tập quyền, có pháp luật, quân đội và có chính sách đối nội, đối ngoại đầy đủ, tự chủ và độc lập. - Trên bước đường phát triển, mặc dù tính giai cấp ngày càng gia tăng, nhà nước phong kiến Việt Nam vẫn giữ được mối quan hệ gần gũi với nhân d©n. 2. Tư tưởng, tình cảm. - Bồi dưỡng ý thức độc lập dân tộc, bảo vệ sự thống nhất nước nhà. - Bồi dưỡng niềm tự hào dân tộc. 3. Kü n¨ng. - RÌn luyÖn kü n¨ng ph©n tÝch so s¸nh. II. ThiÕt bÞ, tµi liÖu d¹y - häc. - Bản đồ Việt Nam - Tranh ¶nh V¨n MiÕu, Nhµ níc - Một số tư liệu về Nhà nước các triều Lý, Trần, Lê, Sở. III. TiÕn tr×nh tæ chøc d¹y - häc 1. KiÓm tra bµi cò Tóm tắt diễn biễn qua đó nêu nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử cña chiÕn th¾ng B¹ch §»ng? 2. Më bµi. - Thế kỷ X đã mở đầu thời đại phong kiến độc lập của dân tộc Việt Nam từ thế kỷ X -> XV trên cơ sở một lãnh thổ thống nhất nhà nước quân chủ chuyên chế phong kiến được thành lập và từng bước phát triển, hoàn thiện đạt đến đỉnh cao. Để hiểu được quá trình hình thành và phát triển của nhà nước phong kiến Việt Nam, chúng ta cùng tìm hiểu bài 28.. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> 3. Tæ chøc d¹y vµ häc Hoạt động của thầy và trò. Hoạt động: Cả lớp - cá nhân Trước hết GV nhắc lại ý nghĩa của chiến thắng Bạch Đằng 938 mở ra một thời kỳ độc lËp tù chñ l©u dµi cho d©n téc. Song sau h¬n 1000 n¨m B¾c thuéc nhiÒu yªu cÇu lÞch sö được đặt ra mà trước mắt là phải giữ vững an ninh và thống nhất đất nước. Đánh lại các cuộc xâm lược của nước ngoài, bảo vệ nền độc lập, tự chủ của tổ quốc, để đáp ứng những yêu cầu đó - năm 939 Ngô Quyền xưng vương. Ngô Quyền xưng vương đã bỏ chức tiết độ sứ, xây dựng cung điện, triều đình, đặt chiếu quan nghi lễ theo chế độ quân chủ. - GV ph¸t vÊn: ViÖc Ng« quyÒn x­ng vương xây dựng một chính quyền mới có ý nghÜa g×? - HS tr¶ lêi. - GV chốt ý: Năm 905 Khúc Thừa Dụ đã lãnh đạo nhân dân đánh bại Tiết độ sứ nhà §­êng vµ giµnh lÊy chÝnh quyÒn, song thiÕt chÕ chÝnh trÞ vÉn tæ chøc. Nhµ Ng« suy vọng, “loạn 12 sứ quân” diễn ra, đất nước bị chia c¾t. N¨m 968 sau khi dÑp “lo¹n 12 sø quân” - Đinh Bộ Lĩnh đã xưng đế, đặt tên nước là Đại Cồ Việt. - GV: VËy em hiÓu g× vÒ quèc hiÖu “§¹i Cå Việt” và tình hình nước ta thời đó? - Gäi HS tr¶ lêi. - GV nhËn xÐt vµ chèt ý: Vµo cuèi thêi Đinh, nội bộ nước ta lục đục, vua mới còn nhá (§inh Toµn 6 tuæi), lîi dông t×nh h×nh đó quân Tống đem quân xâm lược nước ta: Trước nguy cơ bị xâm lược, Thái hậu Dương Thị đã đặt quyền lợi dân tộc trên quyền lợi dßng hä, lÊy ¸o long cæn v¾t lªn m×nh Lª Hoàn và chính mời Thập đạo tướng quân Lê Hoàn lên làm vua. Để có điều kiện lãnh đạo. Lop10.com. KiÕn thøc häc sinh cÇn n¾m v÷ng 1. Bước đầu xây dựng nhà nước. Thời Ngô - Đinh – Tiền Lª. - N¨m 938, chiÕn th¾ng B¹ch §»ng giµnh th¾ng lîi, ®em l¹i ý nghÜa to lín. Sau chiÕn th¾ng này, Ngô Quyền đã quyết định xưng vương => Đây là sự khác biÖt so víi hä Khóc vµ hä Dương.. - Sau khi nhà Ngô sụp đổ, “loạn 12 sứ quân” diễn ra, đất nước bị chia cắt. Năm 968 sau khi dẹp “loạn 12 sứ quân” Đinh Bộ Lĩnh đã xưng đế, đặt tên nước là Đại Cồ Việt. - Vµo cuèi thêi §inh, qu©n Tống đem xâm lược nước ta. Trước tình hình đó, để có điều kiện lãnh đạo chống Tống, nhà TiÒn Lª thµnh lËp..

<span class='text_page_counter'>(3)</span> chèng Tèng, nhµ TiÒn Lª thµnh lËp. - GV: Em có nhận xét gì về tổ chức nhà nước thêi §inh, TiÒn Lª? + Thời Đinh, Tiền Lê: Dưới vua có 3 ban chÝnh quyÒn trung ­¬ng kiÓm so¸t ®­îc l·nh đạo ở địa phương. HS suy nghÜ tr¶ lêi - GV nhËn xÐt. kÕt luËn: Thêi §inh, TiÒn Lê nhà nước quân chủ chuyên chế chính thøc ®­îc thµnh lËp. - GV gi¶i thÝch kh¸i niÖm qu©n chñ chuyªn chế: Vua đứng đầu nắm mọi quyền hành. Tuy nhiên mức độ chuyên chế ở mọi triều đại, mỗi nước khác nhau. - GV thuyết trình về sự sụp đổ của nhà Lê vµ sù thµnh lËp cña nhµ Lý, vµ nh÷ng ý nghĩa trọng đại của các thời vua thời Lý. HS nghe vµ ghi nhí - GV có thể đàm thoại với học sinh về Lý Công Uẩn, trích đọc chiếu dời đô và đổi quốc hiệu Đại Việt => Sự tồn tại của kinh đô Thăng Long, sự lớn mạnh trường tồn của nước Đại Việt chứng tỏ những việc làm của nh÷ng «ng vua ®Çu thêi Lý thùc sù cã ý nghĩa trọng đại về lịch sử. Đã mở ra một thời kú ph¸t triÓn míi cña d©n téc, thêi kú ph¸t triển và hoàn chỉnh của nhà nước phong kiến ViÖt Nam. - Trước hết GV khái quát để học sinh thấy được sự thay đổi các triều đại, từ Lý sang Trần, từ Trần sang Hồ để HS thấy được thứ tự các triều đại phong kiến Việt Nam. - HS nghe - ghi nhí GV yêu cầu học sinh đọc SGK để thấy được c¸ch tæ chøc bé m¸y chÝnh quyÒn trung ­¬ng thêi Lý - > TrÇn - > Hå ®­îc tæ chøc nh­ thÕ nµo - HS theo dâi SGK tr¶ lêi c©u hái: - GV nghe häc sinh tr¶ lêi, bæ sung kÕt luËn kết hợp với sơ đồ đơn giản lên bảng.. Lop10.com. - Tổ chức nhà nước thời Đinh – Tiền Lê: là nhà nước quân chñ chuyªn chÕ. + Qu©n chñ chuyªn chÕ: lµ nhµ nước đứng đầu là vua, vua nắm mäi quyÒn hµnh trong tay.. 2. Nhà nước Đại Việt thời Lý – TrÇn – Hå. - N¨m 1010 Lý C«ng UÈn dêi đô về Thăng Long => Mở ra mét thêi k× ph¸t triÓn míi cña d©n téc, thêi k× ph¸t triÓn vµ hoàn chỉnh nhà nước phong kiÕn ViÖt Nam.. - Tổ chức nhà nước thời Lí – Trần: Vua đứng đầu đất nước, n¾m mäi quyÒn hµnh cao nhÊt vÒ chÝnh trÞ, luËt ph¸p, qu©n sự, nghi lễ, đối ngoại. Dưới vua có Tể tướng, các đại thần,.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> - HS theo dõi, vẽ sơ đồ vào vở - GV gi¶ng tiÕp: + Vua: Cã quyÒn ngµy cµng cao + Giúp vua trị nước có tể tướng và các đại thÇn. + Sảnh, viện, đài là các cơ quan Trung ương (Liªn hÖ víi c¸c c¬ quan trung ­¬ng ngµy nay). C¸c c¬ quan trung ­¬ng bao gåm: M«n h¹ s¶nh Thượng thư sảnh Hµn L©m Viªn Quèc sö viÖn Ngự sử đài Häc sinh tiÕp tôc tr×nh bµy tæ chøc chÝnh quyền địa phương. - GV nhËn xÐt, bæ sung, kÕt luËn. - Chính quyền địa phương: + Chia thµnh lé, tr¸nh do hoµng th©n quèc thÝch cai qu¶n. + Dưới là: Phủ, huyện, châu do quan lại của triều đình trông coi. + Thời Trần đứng đầu các xã là xã quan (Nhà nước quản lý thời cấp xã) - GV: Em cã nhËn xÐt g× vÒ tæ chøc bé m¸y nhà nước thời Lý => Trần => Hồ ? - HS: Suy nghÜ tr¶ lêi - GV bæ sung, kÕt luËn ThÓ chÕ chung lµ qu©n chñ chuyªn chÕ song chuyên chế còn có mức độ vì dưới vua còn có tể tướng và các quan đại thần. §øng ®Çu c¸c lé (tØnh) chØ cã mét vµi chøc quan, cÊp phñ huyÖn, ch©u còng chØ cã mét chøc quan to. Bé m¸y chÝnh quyÒn gän nhÑ, kh«ng cång kÒnh.. c¸c chøc hµnh khiÓn, c¸c c¬ quan hµnh hÝnh.. - LuËt ph¸p: Ban hµnh bé luËt H×nh th­ – bé luËt thµnh v¨n đầu tiên của nước ta. Thời Trần cã bé H×nh luËt riªng.. - Quân đội: Được tổ chức quy cñ.. 3. §oµn kÕt d©n téc. ChÝnh - GV yêu cầu cả lớp đọc SGK để thấy được sách ngoại giao chính sách đối nội, đối ngoại cơ bản của các - Các triều đại Đinh – Tiền triều đại phong kiến. Lê, Lý, Trần đã sớm ý thức - HS theo dâi SGK ph¸t biÓu nh÷ng chÝnh ®­îc yªu cÇu ®oµn kÕt d©n téc sách đối nội, đối ngoại của nhà nớc. để củng cố khối đoàn kết dân - GV nhËn xÐt, bæ sung, kÕt luËn. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> GV cụ thể hoá một số chính sách đối nội của nhà nước: Chăm lo đê điều khuyến khích s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, g¶ con g¸i cho c¸c tï trưởng miền núi.. tộc, giữ vững biên cương của Tæ quèc. - Các triều đại cũng có chính sách ngoại giao độc lập, tự chñ.. 4. Cñng cè. - C¸c giai ®o¹n h×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn cña bém ¸y nhµ níc qu©n chñ chuyªn chÕ phong kiÕn ViÖt Nam. 5. DÆn dß. - HS häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái trong SGK.. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span>