Giáo án Ngữ văn lớp 10 tiết 24 Làm văn: Miêu tả và biểu cảm trong văn tự sự

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy so¹n: 05/10/2009 Ngµy gi¶ng: 07/10/2009 TiÕt 24. Lµm v¨n Miªu t¶ vµ biÓu c¶m trong v¨n tù sù A. Môc tiªu bµi häc: Gióp HS - Củng cố vững chắc hơn những kiến thức và kĩ năng đã học về miêu tả và biÓu c¶m trong v¨n tù sù. - Thấy rõ được người làm văn tự sự sễ khó có thể miêu tả và biểu cảm thành công nếu không chú ý đến việc quan sát, liên tưởng và tưởng tượng; từ đó có ý thức rèn luyện để nâng cao năng lực miêu tả và biểu cmả nói chung, liên tươửng và tưởng tượng nói riêng khi viết bài văn tự sự. B. Phương pháp + Phương tiện: 1. Phương pháp: Nêu vấn đề + quy nạp + Diễn dịch 2. Phương tiện: Sgk.Sgv NV10(T1) + Gi¸o ¸n C. TiÕn tr×nh lªn líp: 1. ổn định tổ chức: Kiểm tra sĩ số. 2. KiÓm tra bµi cò: CH: Tù sù, sù viÖc, chi tiÕt lµ g×? Nªu c¸ch chän sù viÖc, chi tiÕt tiªu biÓu trong v¨n tù sù. 3. Bµi míi: Giíi thiÖu bµi: Trong th¬ t×nh còng sö dông yÕu tè miªu t¶ vµ tù sù. VËy trong v¨n tù sù cã sö dông yÕu tè miªu t¶-tù sù hay kh«ng? §Ó tr¶ lêi c©u hái nµy, chóng ta cïng t×m hiÓu bµi “Miªu t¶ vµ biÓu c¶m trong v¨n tù sù”. Hoạt động của Thầy và Trò Cho Hs th¶o luËn theo nhãm. Hs trao đổi. ? ThÕ nµo lµ miªu t¶, biÓu c¶m? ? Miªu t¶ trong v¨n b¶n tù sù cã hoµn toµn gièng víi miªu t¶ trong v¨n b¶n miªu t¶ hay kh«ng? Miªu t¶ vµ biÓu c¶m trong v¨n Tù sù cã g× gièng vµ kh¸c nhau víi v¨n b¶n miªu t¶ vµ biÓu c¶m? Hs tr¶ lêi.. Nội dung cần đạt I. Miªu t¶ vµ biÓu c¶m trong v¨n tù sù. 1. - Miªu t¶: Dïng ng«n ng÷ hoÆc mét phương tiện nghệ thuật khác làm cho người nghe, người đọc, người xem có thể thấy sự vật, hiện tượng, con người như đang hiện ra trước mắt. - BiÓu c¶m: Béc lé t×nh c¶m chñ quan cña bản thân trước sự vật, sự việc, hiện tượng, con người trong đời sống. 2. + Miªu t¶ trong v¨n b¶n tù sù kh«ng hoµn 70. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> ? Căn cứ vào đâu để dấnh giá hiệu qu¶ cña miªu t¶ vµ biÓu c¶m trong v¨n b¶n tù sù? Hs tr¶ lêi.. Gọi Hs đọc đoạn 4. Hs đọc. ? Giải thích vì sao đoạn văn đã rất thµnh c«ng trong viÖc sö dông c¸c yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m? Hs tr¶ lêi.. toµn gièng víi miªu t¶. + Miªu t¶ tù sù gièng miªu t¶ trong v¨n b¶n miªu t¶ ë c¸ch thøc tiÕn hµnh. Nh­ng kh¸c lµ nã kh«ng chi tiÕt, cô thÓ mµ chØ kh¸i quát của sự việc, sự vật, con người để truyện cã søc hÊp dÉn. BiÓu c¶m trong v¨n tù sù còng gièng nh­ biÓu c¶m trong v¨n b¶n miªu t¶ vÒ c¸ch thøc. Song ë tù sù chie lµ nh÷ng c¶m xóc xen vào trước những sự việc, chi tiết có tác động mạnh mẽ về tư tưởng, tình cảm với người đọc, người nghe. 3. - C¨n cø vµo sù hÊp dÉn qua h×nh ¶nh miªu tả để liên tưởng tới yếu tố bất ngờ trong truyÖn. - C¨n cø vµo sù truyÒn c¶m m¹nh mÏ qua cách trực tiếp hoặc gián tiếp bày tỏ tư tưởng, t×nh c¶m cña t¸c gi¶. 4. * Xác định yếu tố. - Miªu t¶: + “suèi reo râ h¬n … cá non ®ang mäc”. + “mét lÇn tõ phÝa … mét luång ¸nh s¸ng”. + “Nàng vẫn ngước … của nhà trời”. - BiÓu c¶m: + “T«i c¶m thÊy cã … xuèng vai t«i”. + “Cßn t«i, t«i nh×n nµng ngñ … ý nghÜa cao đẹp”. + “Tôi tưởng đâu … thiêm thiếp ngủ”. * YÕu tè miªu t¶ mang l¹i kh«ng gian yªn tĩnh của một đêm đầy sao trên trời, chỉ còn nghe thÊy tiÕng suèi reo, cá mäc, tiÕng kªu của loài côn trùng. Có 2 người cô chủ và chàng trai. (Mục đồng, đang thức trắng dõi nh×n sao). * yÕu tè biÓu c¶m lµm râ h¬n vÎ b©ng khuâng xao xuyến của chàng trai trước cô chñ nh­ng anh ta vÉn gi÷ ®­îc m×nh. Anh tưởng cô gái đang ngồi cạnh anh cũng là vẻ đẹp của ngôi sao lạc đường đậu xuống vai và thiªm thiÕp ngñ. => yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m t¨ng thªm vẻ đẹp hồn nhiên của cảnh vật, của lòng 71. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Gv tæ chøc cho Hs t×m hiÓu theo Sgk. ? Chän vµ ®iÒn tõ (quan s¸t, liªn tưởng, tưởng tượng) thích hợp vào mçi « trèng? Hs tr¶ lêi. ? §Ó lµm tèt viÖc miªu t¶ trong văn tự sự, người làm chỉ cần quan sát đối tượng một cách kĩ càng mà không cần liên tưởng, tưởng tượng kh«ng? Hs tr¶ lêi.. Yêu cầu Hs đọc đề bài. Hs đọc. ? Ph¶i t×m biÓu c¶m tõ ®©u? Hs c¨n cø Sgk tr¶ lêi.. Gọi Hs đọc ghi nhớ. Hs đọc Gv cho Hs luyÖn tËp. Yêu cầu đọc văn bản. Hs đọc.. người. Ta chứng kiến cảnh đêm sao thơ méng trªn nói cao ë Pr«-v¨ng-x¬ miÒn Nam nước Pháp cùng rung động khẽ khàng, say s­a mµ thyanh thiÕt trong t©m hån chµng chăn cừu bên cô gái ngây thơ xinh đẹp. Nừu thiÕu nh÷ng yÕu tè nµy, chóng ta kh«ng c¶m thấy những gì tốt đẹp đó. II. Quan sát, liên tưởng, tưởng tượng đối víi viÖc miªu t¶ vµ biÓu c¶m trong bµi v¨n tù sù. 1. a -> điền từ liên tưởng. b -> ®iÒn tõ quan s¸t. c -> điền từ tưởng tượng. 2. -> Không được. Bởi liên tưởng, tưởng tượng mới gây được cảm xúc. Ví dụ ở đoạn văn của AĐô-đê, “những vì sao” ta nhận ra: - Phải quan sát để nhận ra. Trong đêm tiÕng suèi nghe râ h¬n, ®Çm ao nhen lªn những đốm lửa, những tiếng sột soạt văng v¼ng trong kh«ng gian. - Tưởng tưởng: Cô gái nom như một chú mục đồng của nhà trời nơi có những đám cưới sao. - Liên tưởng: Cuộc hành trình trầm lặng, ngoan ngoãn của ngàn sao gợi nghĩ đến đàn cõu lín. 3. a -> đúng. b -> đúng. c -> đúng. d -> Kh«ng chÝnh x¸c. V× chØ cã tiÕng nãi của trái tim chưa đủ, nó mang chủ quan. Nh÷ng suy nghÜ ch©n thµnh, s©u s¾c chØ cã thể từ quan sát đến liên tưởng và tưởng tượng c¸c sù vËt, sù viÖc xung quanh m×nh. NÕu chØ dùa vµo nhËn biÕt cña t©m hån m×nh th× chưa đủ. * Ghi nhí. Sgk – 76. III. LuyÖn tËp. Bµi 1. b. - Mục đích đoạn trích: chủ yếu là kể một 72. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> ? NhËn xÐt vÒ vai trß cña yÕu tè chi tiÕt trong mét c©u chyÖn chø kh«ng ph¶i miªu t¶ vµ biÓu c¶m trong ®o¹n lµ miªu t¶ vµ biÓu c¶m. - Trong ®o¹n trÝch cã nhiÒu yÕu tè miªu t¶ trÝch? và biểu cảm, nhờ thế người đọc cảm thấy Hs nhËn xÐt. nh­ ®ang tËn m¾t chøng kiÕn mét bøc tranh tuyệt đẹp về mùa thu vàng vùng rừng núi phương Bắc xa xôi và thấy càng thêm yêu thiết tha cuộc đời thơ mộng đến kì diệu này. - HiÖu qu¶ cña c¸c yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu cảm: Trước hết và chủ yếu từ tình yêu của nhà văn đối với cuộc sống. Hiệu quả ấy là do nhµ v¨n cã mét kh¶ n¨ng quan s¸t, liªn tưởng, tưởng tượng tinh tế và mới mẻ lạ thường. 4. Cñng cè - NhËn xÐt: - HÖ thèng néi dung: Theo bµi häc - NhËn xÐt chung. 5. DÆn dß: - Häc bµi, lµm c¸c bµi tËp cßn l¹i. Soạn hai văn bản đọc thêm Tam đại con gà và Nhưng nó phải bằng hai mày.. 73 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span>