Giáo án Ngữ văn lớp 10 Tuần 29

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TuÇn 29, TiÕt 85, 86, 87. Ngày soạn: 17 đến 19/03/2007. Trao duyªn A. môc tiªu bµi häc. HiÓu ®­îc diÔn biÕn t©m tr¹ng ®Çy m©u thuÉn, phøc t¹p, bÕ t¾c của Thuý Kiều trong đêm trao duyên. Qua đó thấy được sự đồng cảm mạnh mẽ, sâu sắc của Nguyễn Du đối với hoàn cảnh đau khổ và phẩm chất cao quý của nàng Kiều: đức hi sinh, lòng vị tha. B. phương tiện thực hiện. - S GK, SGV - ThiÕt kÕ bµi häc . - Bøc tranh vÏ nµng KiÒu vµ Thuý V©n.. C. tiÕn tr×nh d¹y häc. 1. KiÓm tra bµi cò 2. Giíi thiÖu bµi míi Phương pháp. Néi dung chÝnh GV: Cho H/S cần đọc phần I. Giới thiệu chung. tiÓu dÉn. 1. VÞ trÝ ®o¹n trÝch: HS§&TL:. GVH: PhÇn tiÓu dÉn cã néi  Dùa vµo tiÓu dÉn trong SGK Tr 103. dung gì ? (vị trí, chủ đề…). 2. Bố cục, chủ đề.  Bè côc: §o¹n trÝch chia lµm 03 ®o¹n: + 12 c©u ®Çu: KiÒu t×m c¸ch thuyÕt phôc, trao duyªn cho Thuý V©n. + 15 c©u tiÕp theo: KiÒu trao kØ vËt vµ dÆn thªm em. + 8 câu cuối: Kiều đau đớn ngất đi. * Chủ đề: thể hiện bi kịch tình yêu, yhân phận bất hạnh và nhân cách cao đẹp của Thuý Kiều. Qua đó đoạn trích cũng thÓ hiÖn tµi n¨ng miªu t¶ cña nh©n vËt cña NguyÔn Du. II. Néi dung chÝnh. 1.T©m tr¹ng cña Thuý KiÒu trong 12 c©u ®Çu.. GVH: Anh (chị) có suy nghĩ - Nhan đề gây cho ta nhiều băn khoăn: tại sao lại Trao. gì về nhan đề đoạn trích duyên bởi từ xưa đến nay người ta thường sử dụng sự trao “Trao duyªn” ? đổi những dạng vật chất có định lượng, trong khi đó tình yêu thường thể hiện tính ích kỉ… - Với Kiều, cái duyên với Kim là một định mệnh, đó là một tình yêu đẹp. Vậy mà giờ nàng phải trao nó => một nghịch cảnh éo le, một bi kịch đầy nước mắt… GVH: Anh (chÞ) h·y ph©n HSPB: tích những bối rối, thẹn - Kiều là mẫu người giàu lòng hi sinh, luôn quên đi nỗi thùng, nhưng lại rất khéo đau riêng của riêng mình để lo cho mọi người. Trao gửi. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> TuÇn 29, TiÕt 85, 86, 87 léo trong hành động “ cậy, l¹y, th­a…” cña TK khi chuÈn bÞ trao duyªn cho em ?. GVH: Anh (chÞ) hiÓu thÕ nµo. là “hiếu;tình, trên cơ sở đó lí gi¶i v× sao cã viÖc trao duyªn cña Thuý KiÒu ? GVH: Anh (chÞ) h·y cho biÕt. Kiều đã cho Vân nghe điều g× vÒ t×nh yªu cña m×nh víi Kim ?. Anh (chÞ) h·y ph©n tÝch nh÷ng diÔn biÕn trong hành động và tâm trạng của KiÒu khi KiÒu trao kØ vËt t×nh yªu cho V©n ? GVH:. Ngày soạn: 17 đến 19/03/2007. t×nh ®Çu lµ sù ®au lßng, nh­ng KiÒu vÉn nghÜ m×nh ®ang ®­a phÇn thiÖt thßi cho em, mÆc em g¸nh chÞu. - Víi KiÒu, t×nh duyªn lµ tiÕng nãi cña tr¸i tim, lµ sù tù nguyÖn. ThÕ mµ giê ®©y “®em duyªn chÞ buéc vµo duyªn em” nªn KiÒu thÑn thïng. - “CËy” lµ nhê cËy, tin cËy => ChÞ nhê cËy, tin cËy em, mong em chÞu lêi, tù rµng buéc V©n vµo tr¸ch nhiÖm. - “Lạy” là hành động Kiều thực hiện để tạo ra cái không khÝ thiªng liªng cho cuéc trao duyªn, còng lµ thÓ hiÖn lßng biÕt ¬n khi KiÒu hiÓu ®­îc phÇn nµo sù hi sinh cña V©n. - Hiếu => báo hiếu cha mẹ. Tình => tình nghĩa với người yêu. Kiều bán mình chuộc cha là đền ơn sinh thành dưỡng dôc. Nh­ng viÖc tõ bá nh÷ng lêi høa víi Kim lµ ch­a trän t×nh vÑn nghÜa. Sù trao duyªn cho V©n lµ mét cøu c¸nh nªn míi x¶y ra c¶nh trao duyªn. - ViÖc Kim KiÒu hÑn ­íc lµ V©n kh«ng hÒ biÕt. V× vËy mµ KiÒu ph¶i kÓ râ nguån c¬n cho V©n nghe, nµng kÓ tha thiÕt kh«ng hÒ giÊu diÕm. + Đó là một tình yêu lớn, có quá trình gắn bó đậm đà. Hai người đều đã đính ước thề nguyền, hứa trọn đời chung thuỷ. Với Kiều thì Hiếu – Tình đều lớn, vì thế nàng mong V©n “xãt t×nh m¸u mñ…” t«n träng t©m nguyÖn cña m×nh mµ nèi duyªn víi Kim. + Qua đó ta nhận ra Kiều: cả chữ Hiếu – Tình đều quan träng, v× thÕ nµng muèn V©n cïng san sÎ. 2. Hành động trao kỉ vật. HSPB:. - Để sau này Kim tin rằng mình đã nhờ Vân thay mình kết tóc với chàng, Kiều quyết định trao kỉ vật tình yêu cho V©n: “chiÕc vµnh …cña chung”. + ChiÕc vµnh (vßng)… + Tê m©y lµ tê giÊy hoa tiªn ghi lêi thÒ nguyÒn… + Duyên giữ, vật chung…=> Chỉ sự xung đột, giằng xé trong t©m hån KiÒu. Râ rµng nµng ®ang v« cïng bèi rèi trong sù ph©n chia gi÷a “duyªn nµy” vµ “vËt nµy”. Cã vÎ nh­ nµng muèn nÝu gi÷ l¹i mét chót t×nh mµ kh«ng muèn trao c¶ cho V©n. Râ rµng ch­a bao giê KiÒu tõ bá ®­îc t×nh yªu víi Kim bëi t×nh lµ thø v« h×nh kh«ng thÓ ®ong đếm, dễ xoá cũng như vết thương lòng mấy ai dễ liền sẹo. Tiếng lòng của Kiều đang thổn thức, đau đớn xót xa vô cïng khi lµm sao cã thÓ chia sÎ t×nh yªu.. GVH: Nh÷ng tõ ng÷: “chÝn. - Với Kiều, mất tình yêu là mất mát qua lớn đối với nàng suối, người mệnh bạc, hồn, không gì có thể bù đắp được. Kiều rơi vào bi kịch đau nát thân bồ liễu, dạ đài, thác. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> TuÇn 29, TiÕt 85, 86, 87. Ngày soạn: 17 đến 19/03/2007. thương tang tóc. Nàng đã nghĩ đến cái chết. Kiều tự coi mình là kẻ đã chết bởi trao duyên là trao cả trái tim mình th× dï cã sèng còng nh­ chÕt. 3. Kiều đau đớn chết ngất. + Bây giờ là lúc đánh dấu sự đổ vỡ, dang dở tất cả đối với KiÒu. Cã nh÷ng mÊt m¸t kh«ng thÓ hµn g¾n. + Cái lạy ở cuối đoạn là cái lạy vĩnh biệt đầy tức tưởi ngẹn ngµo cña KiÒu. §ã lµ sù v¸i väng tõ biÖt tÊt c¶ nh÷ng g× tèt đẹp nhất mà phần đời còn lại của Kiều không thể có. => Trong c¬n mª s¶ng cßn m×nh nµng víi nçi ®au. KiÒu quên hẳn người đối thoại với mình. Đỉnh điểm là sự ngất đi của nàng vì uất hận, đau đớn mà không thể sẻ chia: C¹n lêi, hån ngÊt, m¸u say Một hơi lặng ngắt đôi tay giá đồng. B¶n th©n nµng r¬i vµo c¶nh: Nî t×nh ch­a tr¶ cho ai Khối tình mang xuống tuyền đài chưa tan. GVH: Anh (chÞ) h·y nh¾c l¹i III. Cñng cè chủ đề cuả tác đoạn trích ? oan…” cho thÊy KiÒu cã nghĩ đến cái chết. Điều đó có ý nghÜa g× ? GVH: Anh (chÞ) h·y cho biÕt ý nghÜa cña nh÷ng tõ “b©y giê;l¹y” thÓ hiÖn t©m tr¹ng của Thuý Kiều lúc đó như thÕ nµo ?. HSTL&PB. - ChÐp phÇn ghi nhí (SGK) Nỗi thương mình A. mục tiêu cần đạt. HiÓu ®­îc t×nh c¶m trí trªu mµ Thuý KiÒu ph¶i ®­¬ng ®Çu vµ ý thøc s©u s¾c cña nµng vÒ phÈm gi¸. B. phương tiện thực hiện. - S GK, SGV - ThiÕt kÕ bµi häc .. C. tiÕn tr×nh d¹y häc. 1. KiÓm tra bµi cò 2. Giíi thiÖu bµi míi. Phương pháp. Néi dung chÝnh GV: Gọi H/S đọc phần tiểu I. Giới thiệu chung. HS§&TL: dÉn SGK GVH: Trong phÇn tiÓu dÉn 1.VÞ trÝ (tiÓu dÉn). SGK giới thiệu với ta vị trí, 2. Bố cục, chủ đề. chủ đề của đoạn trích như HSPB: *§o¹n trÝch cã thÓ chia lµm ba phÇn: thÕ nµo ? + Bèn c©u ®Çu: Hoµn c¶nh sèng cña KiÒu. + T¸m c©u tiÕp (5-12): T©m tr¹ng cña KiÒu.. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> TuÇn 29, TiÕt 85, 86, 87. Ngày soạn: 17 đến 19/03/2007. + T¸m c©u cuèi: Kh¸i qu¸t nçi niÒm b»ng c¶nh vËt. * Chủ đề: phần ghi nhớ (SGK Tr 108). GVH: Anh (chÞ) h·y cho biÕt II. Néi dung chÝnh. c¶nh lÇu xanh qua lêi kÓ cña 1. C¶nh lÇu xanh HSPB: t¸c gi¶ nh­ thÕ nµo ?. C¶nh lÇu xanh ®­îc miªu t¶ rÊt nhén nhÞp, ån µo. §ã lµ chốn ăn chơi của đủ các hạng người, đủ các hình thức chơi, kÐo dµi triÒn miªn.. GVH: Nguyễn Du đã sử dụng HSPB:. biện pháp nghệ thuật gì để miªu t¶ c¶nh lÇu xanh trong toµn ®o¹n ? GVH: T©m tr¹ng cña KiÒu trong hoµn c¶nh sèng nµy như thế nào ? Chú ý đến nh÷ng c©u hái ë c¸c c©u 7,8,9,10 ?. Đó là nghệ thuật ước lệ quen thuộc trong văn thơ trung đại. Ông dùng những hình ảnh ẩn dụ tượng trưng để thi vị hoá hiÖn thùc. 2. Nçi lßng Thuý KiÒu. HSTL&PB * Đoạn thơ là lời độc thoại nội tâm của nhân vật phơi bày. trùc tiÕp t©m tr¹ng xãt xa, tñi nhôc cña KiÒu. Nµng ®au xãt thương thân, chán chường mệt mỏi, ghê sợ chính bản thân m×nh khi bÞ ®Èy vµo chèn bïn nh¬ nhíp. * Bên cạnh đó, Kiều cũng cảm thấy mình trở lên trơ lì, vô c¶m. * C¸i “giËt m×nh” lµ sù tù ý thøc chua ch¸t vÒ nçi « nhôc, ®au khæ, phÉn uÊt dùa trªn sù trçi dËy cña nh©n phÈm, cña bản chất tốt đẹp. Chỉ có những khoảnh khắc hiếm hoi này KiÒu míi sèng víi chÝnh b¶n th©n m×nh, trë vÒ víi phÈm gi¸ cao quý cña m×nh. GVH: Anh (chÞ) h·y cho biÕt tám câu cuối đã miêu tả 3. Cảnh lầu xanh qua cái nhìn tâm trạng. HSTL&PB c¶nh vËt ë lÇu xanh nh­ thÕ * T¶ c¶nh KiÒu vµ kh¸ch ®ang xem hoa, ng¾m tr¨ng. TÊt c¶ nµo ? chỉ là để thể hiện thời gian trôi chảy đêm lại qua đêm, ám chỉ cuộc sống mòn mỏi, lay lắt cô đơn của Kiều. * Hai c©u cuèi nhÊn m¹nh vµo nçi ®au tinh thÇn, trë thµnh tiếng nói chung cho tất cả những người có tài, có tâm nh­ng ch¼ng may sè phËn nghiÖt ng· ®Èy ®­a hä nªn ph¶i sống éo le, bất hạnh. Kiều đã cảm nhận và mong muốn tìm sự đồng điệu. GVH: Anh (chÞ) h·y nh¾c l¹i III. Cñng cè HSTL&PB chủ đề cuả tác đoạn trích ?. - ChÐp phÇn ghi nhí (SGK. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> TuÇn 29, TiÕt 85, 86, 87. Ngày soạn: 17 đến 19/03/2007. LËp luËn trong v¨n nghÞ luËn A. môc tiªu bµi häc. Cñng cè vµ n©ng cao hiÓu biÕt vÒ yªu cÇu vµ c¸ch thøc x©y dựng lập luận đã học ở THCS như: khái niệm về lập luận; cách xác định luận điểm; tìm luận cứ và sử dụng phương pháp lập luận. B. phương tiện thực hiện. - S GK, SGV - ThiÕt kÕ bµi häc .. C. tiÕn tr×nh d¹y häc. 1. KiÓm tra bµi cò 2. Giíi thiÖu bµi míi Phương pháp. GV: Gọi H/S đọc phần I SGK Tr 109. GVH: PhÇn I tr×nh bµy néi dung g× Anh (chÞ) h·y tr¶ lêi c©u hái ë môc a,b,c ?. Néi dung chÝnh I. Kh¸i niÖm vÒ lËp luËn trong bµi v¨n nghÞ luËn. HS§&TL:. Câu a: Đích của lập luận là thuyết phục đối phương từ bỏ ý định xâm lược, hiểu tình hình mà có sự lựa chọn đúng đắn. Câu b: Để đạt được mục đích tác giả đã sử dụng: + lí lẽ 1: Người dùng binh….. + lÝ lÏ 2: §­îc thêi cã thÕ….. + lÝ lÏ 3: MÊt thêi kh«ng thÕ th× m¹nh quay thµnh yÕu… Cuèi cïng lµ kÕt luËn: “ Nay c¸c «ng…” Câu c: Lập luận là dựa vào sự thật đáng tin cậy, vào lí lẽ xác đáng để nêu lên ý kiến của mình về một vấn đề nhất GVH: Anh (chị) hãy cho biết định. luËn ®iÓm lµ g× ? lµm thÕ nµo II. C¸ch x©y dùng lËp luËn. 1. Xác định luận điểm để xác định luận điểm ? - Luận điểm là ý kiến thể hiện tư tưởng, quan điểm của người viết xác định vấn đề (luận đề) được đặt ra. => Mét bµi v¨n cã thÓ cã nhiÒu luËn ®iÓm lín hoÆc nhá. Các luận điểm nhỏ liên kết với nhau, soi sáng cho nhau để GVH: Anh (chÞ) h·y tr¶ lêi thuyÕt minh cho luËn ®iÓm lín trong bµi. c©u hái a,b trong SGK Tr HSTL&PB + Câu a: Văn bản bàn về thái độ tự trọng trong việc sử 110 ? dụng tiếng mẹ đẻ (chữ ta). Theo tác giả thì chỉ khi nào thực cần thiết mới dùng tiếng nước ngoài. Việc đó sẽ đảm bảo quyền lợi được thông tin của người đọc. + C©u b: V¨n b¶n cã hai luËn ®iÓm lµ: * Tiếng nước ngoài (tiếng anh) đang lấn lướt tiếng Việt trong các bảng hiệu quảng cáo ở nước ta. * Một số trường hợp tiếng nước ngoài được đưa vào báo. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> TuÇn 29, TiÕt 85, 86, 87. Ngày soạn: 17 đến 19/03/2007. chí một cách không cần thiết, gây thiệt thòi cho người đọc. 2. T×m luËn cø.. GVH: ThÕ nµo lµ luËn cø ? HSTL&PB. mèi quan hÖ gi÷a luËn ®iÓm * LuËn cø: lµ c¸c tµi liÖu dïng lµm c¬ së thuyÕt minh cho vµ luËn cø nh­ thÕ nµo ? luËn ®iÓm. Nã bao gåm c¸c lÝ lÏ ( c¸c nguyªn lÝ, ch©n lÝ, ý kiến đã được công nhận) và dẫn chứng thực tế (của đời sèng vµ v¨n häc). GVH: Anh (chÞ) h·y tr¶ lêi * C©u a: VÝ dô “Ch÷ ta” cã 02 luËn ®iÓm, 06 luËn cø. câu hỏi a, b trong mục 2 + Luận điểm 1: “Khắp nơi đều có quảng cáo, SGK Tr 110 ?TËp trung vµo nh­ng…danh lam th¾ng c¶nh” vÝ dô ë môc 2 phÇn II ? Các luận cứ: + “Chữ nước ngoài…ở phía trên” + “ §i ®©u, nh×n ®©u…ch÷ TriÒu Tiªn” + “ Trong khi đó …lạc sang một nước khác.” + LuËn ®iÓm 2: “ Ph¶i ch¨ng…mµ ta nªn suy ngÉm” Các luận cứ: + “Tôi không biết chữ…in rất đẹp” + “ Nhưng các tờ báo…bài cần đọc” + “ Trong khi đó…trang thông tin” * LuËn chøng. GVH: Anh (chÞ) hiÓu nh­ thÕ => LuËn chøng lµ sù phèi hîp, tæ chøc c¸c lÝ lÏ vµ dÉn nµo lµ luËn chøng ? chứng để thuyết minh cho luận điểm. 3. Lựa chọn phương pháp lập luận. GVH: Anh (chÞ) cho biÕt thÕ * Phương pháp lập luận: là cách thức lựa chọn, sắp xếp nào là phương pháp lập luận luËn ®iÓm, luËn cø sao cho lËp luËn ®­îc thuyÕt phôc. ?tr¶ lêi hai c©u hái a, b C©u a: + lËp luËn ë v¨n b¶n mÉu (môc I) lµ lËp luËn theo trong SGK Tr 111 ? phương pháp diễn dịch và quan hệ nhân quả. Bắt đầu bằng câu mang ý nghĩa khái quát: “Người dùng binh giỏi…” để đi đến kết luận: “Nay các ông không rõ..”. + LËp luËn ë v¨n b¶n mÉu ë môc II lµ lËp luËn theo phương pháp quy nạp và so sánh đối lập. Câu b: Có thể kể ra ba phương pháp lập luận thường gặp GVH: Anh (chÞ) cho biÕt cßn những phương pháp lập trong văn bản nghị luận. + Phép loại suy: Dựa vào sự so sánh hai đối tượng, luËn nµo ? chúng ta có thể tìm ra những thuộc tính giống nhau nào đó, từ đó có thể suy ra chúng có cùng một thuộc tính giống nhau kh¸c. VD: + Gà là gia cầm, có lông vũ, đẻ trứng… + Ngan là gia cầm, có lông vũ, đẻ trứng, có thể bay ngắn trên mặt đất… => Gà cũng có thể bay ngăn trên mặt đất. + Phép phản đề: Là phương pháp xuất phát từ một kết luận có sẵn (sai hoặc đúng) để suy ra một kết luận khác (sai hoặc đúng). Kết luận chung có thể đúng, cũng có thể sai. VD: Tiền đề 1: Cây nào cũng ra hoa để kết trái. Kết luận:. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> TuÇn 29, TiÕt 85, 86, 87. Ngày soạn: 17 đến 19/03/2007. kể cả hoa đào trong ngày tết (sai). Tiền đề 2: Không phải cây nào cũng ra hoa để kết trái. Kết luận: Tất cả các cây đào đều như vậy (sai). + Nguỵ biện: Là phương pháp xuất phát từ một thực tế hiển nhiên nào đó để suy ra những kết luận chủ quan nhằm bác bỏ ý kiến của đối phương. Kết luận chung có thể đúng khi chỉ dừng lại ở bề mặt hiện tượng, sai khi xem xÐt mét c¸ch toµn diÖn vµ b¶n chÊt. VD 1: Tiền đề: Một hạt cát chưa phải là sa mạc, nhiều hạt c¸t ch­a ph¶i lµ sa m¹c, v« cïng nhiÒu h¹t c¸t còng ch­a ph¶i lµ sa m¹c. KÕt luËn: Trªn hµnh tinh nµy kh«ng hÒ cã GV: Hướng dẫn HS thực sa mạc. hµnh lµm bµi tËp trong III. LuyÖn tËp HS: §äc phÇn ghi nhí SGK Tr 111 SGK Tr 111. HS§B&LBT:. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span>