SKKN phát huy tính tích cực của học sinh thông qua phương pháp sắm vai và tổ chức trò chơi môn GDCD lớp 8

A. PHẦN MỞ ĐẦU.
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI.
Hiện nay đất nước ta đang “Đẩy mạnh sự nghiệp đổi mới, thực hiện cơng nghiệp
hóa hiện đại hóa đất nước, tích cực chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, phát triển
theo con đường xã hội chủ nghĩa” (NQ -TW Đảng Khóa IX). Cùng
với sự kiện trên, hệ thống giáo dục nói chung, từng bậc học nói riêng, ra
sức phấn đấu thực hiện có hiệu quả việc đổi mới chương trình sách giáo khoa,
đổi mới phương pháp giảng dạy, nâng cao chất lượng giáo dục theo chủ trương
của Đảng và Nhà nước, nhằm mục đích nâng cao trình độ hiểu biết của học sinh
về mọi mặt, đáp ứng “mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát
triển toàn diện” (Luật -GD). Xác định được nhiệm vụ trên, bộ mơn giáo dục
cơng dân ở trường trung học có vai trị quan trọng, góp phần đào tạo học sinh
thành những người lao động mới, vừa có tri thức khoa học, vừa có đạo đức, vừa
có năng lực hoạt động thực tiễn, vừa có phẩm chất chính trị - tư tưởng, biết:
“Sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật”.
Thực hiện theo tinh thần đổi mới, nâng cao hiệu quả chất lượng giáo dục,
có nhiều tác động tích cực, thật sự đã gây được sự hứng thú cho học sinh trong
q trình tiếp thu kiến thức, phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học
sinh. Từ thực tế trên, tơi xin rút kinh nghiệm của mình quađề tài :“Phát huy
tính tích cực của học sinh thơng qua phương pháp sắm vai và tổ chức trị
chơi mơn GDCD lớp 8”. Đây là phương pháp có nhiều ưu điểm, nếu ta thực
hiện tốt phương pháp này thì hiệu quả đưa đến rất rõ rệt.
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU.
- Tạo sự hấp dẫn, hứng thú cho học sinh trong quá trình học tập.
- Nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh.
- Giúp học sinh tự tin và chủ động trong học tập, có chuẩn mực đạo đức
tốt, có kỹ năng ứng xử và giao tiếp lễ phép với mọi người xung quanh, biết yêu
thương và giúp đỡ mọi người xung quanh, biết cách nhận biết những việc làm có
ích hay sai trái ..., có ý thức chấp hành nghiêm chính sách và pháp luật của Nhà
Nước, lên án những hành vi vi phạm pháp luật.
- Góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập bộ môn.

III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU.
Nêu một số kinh nghiệm trong việc tổ chức cho học sinh chơi trò chơi và
sắm vai trong giảng dạy bộ môn GDCD lớp 8.
IV. ĐỐI TƯỢNG KHẢO SÁT THỰC NGHIỆM.
Học sinh khối 8 trường THPT số 2 Đakrông.
V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.
- Phương pháp quan sát: Qua tiết dạy thực tế trên lớp.
1


- Phương pháp nghiên cứu lý luận.
- Phương pháp so sánh.
- Phương pháp khảo sát, thống kê, tổng kết kinh nghiệm.
VI. PHẠM VI VÀ KẾ HOẠCH THỰC HIỆN.
- Nghiên cứu và ghi nhận nội dung giảng dạy: Phát huy tính tích cực của
học sinh thơng qua phương pháp sắm vai và tổ chức trị chơi mơn GDCD lớp 8.
- Thời gian nghiên cứu: 1 năm học.
- Thời gian bắt đầu từ tháng 9 năm 2018 và kết thúc vào đầu tháng 5 năm
2019.
- Tháng 10/2019 nộp báo cáo sáng kiến kinh nghiệm.

2


B. PHẦN NỘI DUNG.
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN.
Luật giáo dục đã xác định: “Mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp học
sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ
bản nhằm hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa…”
Sự nghiệp giáo dục thường xuyên được nâng cao và đổi mới để đáp ứng nhu

cầu phát triển của đất nước. Đối với giáo viên, việc đổi mới dạy học bộ mơn địi
hỏi phải thường xun nâng cao trình độ chun mơn và trình độ nghiệp vụ sư
phạm, cải tiến phương pháp dạy học phù hợp với nội dung, mục tiêu môn học là
một yêu cầu rất cần thiết. Học sinh ngày nay có điều kiện tiếp xúc với nhiều
phương tiện thông tin, khá nhạy bén với khoa học kỹ thuật. Một tiết học môn
GDCD cho sinh động, khơng phải chỉ là phơ trương hình thức nhiều phương
pháp, mà nên thật sự chú trọng chiều sâu, hiệu quả của mỗi phương pháp khi sử
dụng, nhằm kích thích tư duy, phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học
sinh trong quá trình học tập.
Giảng dạy GDCD để gây hứng thú cho học sinh, giáo viên phải đa dạng hóa
các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học."Sắm vai" và tổ chức “Trò chơi”
là phương pháp rất có hiệu quả để thu hút sự tham gia của học sinh. Với phương
pháp này, mọi học sinh đều bình đẳng và đều cố gắng thể hiện hết mình.Vì vậy,
tổ chức sắm vai, trò chơi chẳng những là biện pháp để tăng cường hứng thú
trong học tập, nâng cao sự chú ý, thay đổi các trạng thái tâm lý mệt mỏi trong
q trình nhận thức mà cịn là biện pháp rèn luyện các kỹ năng ứng xử trong
giao tiếp, củng cố và phát triển khả năng tự tin của các em trong học tập và trong
hoạt động xã hội. Cụ thể phương pháp này sẽ có tác dụng:
+ Tăng cường khả năng chú ý nắm bắt nội dung bài học của các em.
+ Nâng cao hứng thú cho người học, góp phần làm giảm mệt mỏi, căng
thẳng trong học tập của học sinh.
+ Tăng cường khả năng giao tiếp giữa giáo viên và học sinh, và giữa học
sinh với nhau, giúp học sinh rèn luyện các khả năng ứng xử, giao tiếp, hợp tác.
+ Thu hút cả lớp theo dõi tham gia các hoạt động.
II. THỰC TRẠNG.
Trường THPT số 2 Đakrông là trường vùng sâu, vùng xa, điều kiện dạy và
học còn nhiều thiếu thốn, học sinh chủ yếu là dân tộc Pa cơ, đa số gia đình các
em cịn khó khăn nên ngồi việc học các em cịn phải dành thời gian phụ gia
đình để kiếm tiền trang trải trong cuộc sống cho nên việc tiếp thu của các em
cịn khá chậm, một số em khơng theo kịp bạn bè….. Do đó địi hỏi giáo viên

phải hướng dẫn học sinh cách học ở nhà sau khi kết thúc tiết dạy. Nếu giáo viên
không hướng dẫn cách học ở nhà, khơng dặn dị kĩ sau mỗi tiết dạy, thì chắc
3


chắn trong tiết học sau học sinh rất thụ động, chỉ tiếp thu những gì mà giáo viên
truyền đạt, khơng tham gia tích cực trong các hoạt động, khơng nêu lên được
nhận xét, ý kiến của mình về những vấn đề, những tình huống đã gặp trong thực
tế, khơng đóng góp ý kiến xây dựng bài, dẫn đến tiết học không hứng thú sinh
động. Với việc học tập như vậy, kéo theo tình trạng học sinh khơng vận dụng
những điều đã học vào thực tế cuộc sống như: Đã học bài “Tơn trọng lẽ phải”;
bài “ Giữ chữ tín”; bài “Tự lập”,… mà cịn tình trạng học sinh vơ lễ với thầy cơ,
nói tục chửi thề, gây gỗ đánh nhau, lấy cắp đồ dùng học tập, khơng biết giữ gìn
vệ sinh cá nhân cũng như vệ sinh chung …
Khi thực hiện phương pháp giảng dạy, theo hướng phát huy tính tích cực,
chủ động sáng tạo của học sinh, cứ sau mỗi tiết học giáo viên cần chú ý khâu
hướng dẫn về nhà, theo yêu cầu mỗi bài cần chuẩn bị vấn đề gì cho tiết sau như:
- Học kĩ bài, hướng dẫn học sinh làm bài tập trong sách giáo khoa.
- Sưu tầm những biểu hiện về những chuẩn mực đạo đức, pháp luật có
liên quan đến bài học tiếp theo.
- Xây dựng tiểu phẩm: Phân công sắm vai chia nhóm thảo luận…
Học sinh có chuẩn bị tốt những vấn đề nêu trên, thì tiết học mới có thể
huy động tốt, sự hoạt động tích cực của các em, các em sẽ chủ động sáng tạo
trong suốt tiết học. Đồng thời qua đó cũng khắc phục tình trạng nhàm chán thiên
về lí thuyết, khơ khan xa rời thực tiễn .
- Trong tiết học học sinh nào trả lời được câu hỏi tư duy hoặc có ý kiến
hay, nên cho điểm để khích lệ tinh thần.
- Với phần chuẩn bị của giáo viên và học sinh trong một tiết dạy như trên
thì đã phát huy tính tích cực của học sinh trong một tiết học.
- Qua tham khảo ý kiến của học sinh về bộ môn, qua kiểm tra chất lượng,

qua họat động của học sinh trên mỗi tiết dạy.… Giáo viên có thể đánh giá kết
quả giảng dạy của mình rút kinh nghiệm để dạy tốt hơn.
Kết quả khảo sát chất lượng bộ môn đầu năm học 2018 – 2019 ở học
sinh khối 8 như sau:
Tổng số
Giỏi ( Tỉ lệ)
Khá ( Tỉ lệ)
TB( Tỉ lệ)
Yếu( Tỉ lệ)
75
6 ( 8 %)
10 (13,3%)
53 ( 70,7%)
6( 8%)
III. GIẢI PHÁP VÀ BIỆN PHÁP THỰC HIỆN.
1. Giải pháp.
Phương pháp và hình thức dạy học mơn GDCD rất phong phú, đa dạng,
bao gồm cả phương pháp dạy học và phương pháp giáo dục đạo đức như:nêu
gương, thuyết phục, khen thưởng,luyện tập, tổ chức sinh hoạt, giáo dục bằng
truyền thống…, bao gồm các phương pháp hiện đại: thảo luận nhóm, đóng vai,
giải quyết vấn đề, nghiên cứu trường hợp điển hình, trị chơi, dự án, động não…
và các phương pháp truyền thống:thuyết trình, đàm thoại, kể chuyện…. Mỗi
4


phương pháp dạy học đều có mặt tích cực và hạn chế riêng, phù hợp với từng
loại bài và đòi hỏi những điều kiện thực hiện riêng.Vì vậy, giáo viên không nên
phủ định hoặc lạm dụng phương pháp nào. Điều quan trọng là căn cứ vào nội
dung, tính chất của từng bài, căn cứ vào trình độ nhận thức của học sinh và năng
lực, sở trường của giáo viên, căn cứ vào điều kiện, hoàn cảnh cụ thể của lớp, của

trường mà lựa chọn và sử dụng phối hợp các phương pháp dạy học một cách
hợp lý.
Đối với bản thân tơi, sau khi được dự các lớp tích hợp bảo vệ môi trường,
rèn luyện kĩ năng sống, đổi mới phương pháp giảng dạy…. và khi về trường
thực hành trên lớp, quả thực bản thân tôi rất lúng túng, bỡ ngỡ, học sinh tiếp thu
rất chậm khi sử dụng phương pháp mới (do điều kiện khách quan và chủ quan),
nên chưa phát huy nhiều về tính tích cực của học sinh và khâu dặn dò sau mỗi
tiết dạy chưa cụ thể sâu sát. Vài năm sau khi áp dụng phương pháp mới, đặc biệt
là phương pháp sắm vai và tổ chức trị chơi bản thân là giáo viên mơn GDCD đã
có sự đầu tư nghiên cứu, có tích lũy được kinh nghiệm, bài học có nội dung
phong phú, phần hướng dẫn dặn dò sâu sát cụ thể hơn, nhắc nhở học sinh những
vấn đề nào cần đi sâu, những nội dung nào cần khai thác, xây dựng các hoạt
động phù hợp với bản thân học sinh. Học sinh tự đặt mình vào vị trí tự học, tự
diễn đạt trả lời, phần truyện đọc, tình huống, ở sách giáo khoa, ở phần dặn dò về
nhà của giáo viên. Khi vào lớp, dưới sự hướng dẫn của giáo viên, học sinh chủ
động hoạt động. Chính vì vậy, trong những năm gần đây, việc giảng dạy bộ môn
GDCD tương đối nhẹ nhàng và thoải mái, tiết dạy khơng cịn nặng nề, gị bó…
Việc sắm vai và tổ chức trò chơi là một trong những phương pháp phát
huy tính tính cực của học sinh. Với 2 phương pháp này có nhiều ưu điểm giúp
các em linh hoạt, mạnh dạn phát biểu trước đám đông, phát huy được vốn kinh
nghiệm sống của bản thân… để phân tích, lý giải, tình huống, sự kiện thực tế, từ
đó các em rút ra bài học và khắc sâu kiến thức.
2. Biện pháp thực hiện.
2.1.Phương pháp đóng vai :
* Đặc điểm của phương pháp đóng vai: Đóng vai là phương pháp giáo
viên tổ chức cho học sinh thực hành làm thử một số cách ứng xử trong một tình
huống đạo đức hoặc pháp luật giả định.
* Tác dụng của phương pháp đóng vai: Khi sử dụng phương pháp đóng
vai trong bộ mơn giáo dục cơng dân, một bộ mơn có nhiều tình huống đạo đức,
pháp luật sẽ có những tác dụng sau:

- Phương pháp đóng vai gây được hứng thú và sự chú ý cho người học.
- Rèn cho học sinh tính mạnh dạn, tự tin khi đứng trước đơng người.
- Đóng vai giúp học sinh thực hành những kĩ năng trong mơi trường an
tồn, được giám sát trước khi xảy ra các tình huống thực.
5


- Đóng vai khích lệ thay đổi thái độ, hành vi của người học theo hướng
định trước. Ta có thể thấy ngay tác động và hiệu quả của lời nói hoặc việc làm
của các vai diễn.
- Phương pháp đóng vai buộc giáo viên và học sinh phải dành thời gian để
chuẩn bị bài trên lớp, điều đó sẽ nâng cao được hiệu quả giờ dạy, học bộ môn.
* Các bước tiến hành:Phương pháp đóng vai có thể thực hiện dưới dạng
hoạt cảnh tình huống để giới thiệu bài hay để tìm hiểu mục đặt vấn đề, để tìm
hiểu nội dung bài nội dung bài hoặc để củng cố bài học. Nghĩa là ở mỗi phần
của bài học chúng ta đều có thể sử dụng phương pháp đóng vai tuỳ theo nội
dung và mục đích của bài dạy và phương pháp sắm vai có thể áp dụng hầu hết
các bài trong mơn GDCD lớp 8
* Để phương pháp đóng vai thực sự có hiệu quả ta cần tiến hành theo các bước:
Bước 1: Giáo viên giới thiệu tình huống vào cuối tiết học tuần trước để
học sinh các tổ nhóm xây dựng kịch bản và phân công sắm vai.
Bước 2: Thể hiện kịch bản (tình huống)
Bước 3:Giáo viên đặt câu hỏi
Bước 4: Học sinh trả lời nhận xét
Bước 5: Giáo viên nhận xét đánh giá, rút ra bài học.
* Một số ví dụ minh họa khi dạy các bài:
Bài 3: Tơn trọng người khác.
- GV đưa tình huống cho HS chuẩn bị ở nhà vào tiết trước.
- GV phân công học sinh sắm vai
- HS thể hiện tình huống

Tình huống: Cơ giáo mới tốt nghiệp sư phạm về dạy trường THCS. Buổi
đầu vào lớp làm quen với học sinh, cô hỏi:
Cô: Các em hãy cho cô biết ba, mẹ các em làm nghề gì?
Tuấn: Thưa cơ bố em là giám đốc cơng ty giày da, mẹ em là thư kí điện
máy ạ!
Hùng: Thưa cô bố em là kĩ sư nông nghiệp, mẹ là giáo viên ạ!
Hà: Cũng nói rất hồn nhiên. Thưa cô bố mẹ em đều là công nhân vệ sinh ạ!
Trong lớp bổng rộ lên những riếng cười. Hà ngơ ngác nhìn các bạn rồi
như hiểu ra, Hà rơm rớm nước mắt.
Cô: Bước đến bên đặt tay lên vai Hà âu yếm. Cảm ơn bố mẹ em những
người lao động đã giữ cho thành phố ta luôn sạch đẹp, khơng có nghề gì tầm
thường chỉ có những kẻ lười biếng mới đáng xấu hổ
Một khơng khí im lặng bao trùm cả lớp, những em cười to nhất lúc này
cúi mặt ngượng ngùng. Một em đứng dậy: Thưa cô chúng em thật có lỗi, chúng
em xin lỗi cơ và bạn Hà
Giáo viên đặt câu hỏi:
6


- Em hãy phân tích thái độ thiếu tơn trọng người khác của các bạn trong
lớp 8A?
- Khi nhận ra lỗi mình các bạn đã làm gì?
- Qua tình huống này chúng ta rút ra bài học gì cho bản thân?
- Vì sao chúng ta phải tơn trọng người khác? Ý nghĩa?
học sinh trả lời và nhận xét
Giáo viên nhận xét kết luận và ghi nội dung bài.
Bài 12: Quyền và nghĩa vụ cơng dân trong gia đình
- Giáo viên đưa tình huống cho học sinh chuẩn bị ở nhà vào tiết trước.
- Giáo viên phân công học sinh sắm vai (học sinh suy nghĩ, chuẩn bị lời
thoại trong tình huống mà giáo viên đưa ra)

- Học sinh thể hiện tình huống.
Tình huống: Ơng nội Minh ở q ra chơi, cả nhà vui vẽ đón tiếp ơng. Bố
mẹ mua quần áo, thức ăn ngon và đưa ông đi thăm cảnh đẹp ở nhiều nơi. Riêng
Minh rất khó chịu vì ln phải nhắc nhỡ ơng: Bỏ dép ngồi cửa, khơng nói to,
khơng tắt điện, mở xem tivi chương trình mà mình khơng thích…..
- Giáo viên đặt câu hỏi:
- Em có nhận xét gì về cách ứng xử của bố mẹ Minh đối với ông nôi?
- Thái độ của Minh đối với ông nội như thế nào? Đúng hay sai? Vì sao?
- Nếu em là Minh em sẽ làm gì?
- Quyền và nghĩa vụ của con cháu đối với ông bà là gì?
Học sinh trả lời và nhận xét
Giáo viên nhận xét kết luận và ghi nội dung bài
Bài 13: Phòng, chống tệ nạn xã hội
- Giáo viên đưa tình huống cho học sinh chuẩn bị ở nhà vào tiết trước.
Giáo viên phân công học sinh sắm vai.
- Học sinh thể hiện tình huống.
Tình huống: Thắng và Hịa chơi với nhau từ bé. Mẹ Hịa là người ghi lơ
đề nên rủ Thắng chơi . Trúng vài lần thấy ham, Thắng dùng tiền học phí để chơi,
khi khơng cịn tiền, Thắng lấy đồ gia đình đem bán lấy tiền chơi đề. Bố mẹ
Thắng biết đã cấm và trách mẹ Hòa, đồng thời báo với nhà trường và chính
quyền để có biện pháp giáo dục.
- Hòa và mẹ đã vi phạm như thế nào?
- Việc làm của bố mẹ Thắng đúng hay sai? Vì sao?
- Nếu là Thắng em sẽ xử lý như thế n? Vì sao?
Học sinh trả lời và nhận xét
Giáo viên nhận xét kết luận và ghi nội dung bài
Lưu ý: Phương pháp này chúng ta có thể tổ chức sắm vai để giới thiệu bài,
có thể xen kẻ nội dung giữa bài hoặc ở cuối bài ở mục củng cố.
7

2.2. Phương pháp tổ chức trò chơi:
* Đặc điểm phương pháp tổ chức trò chơi:
Trong mỗi bài giáo viên cần tổ chức trò chơi để gây hứng thú, phát huy
được tính chủ động tích cực, nâng cao sự chú ý, rèn luyện kĩ năng ứng xử giao
tiếp, học sinh có thể tìm hiểu thêm về biểu hiện của chuẩn mực đạo đức, hay
hành vi thực hiện pháp luật hoặc củng cố kiến thức, bày tỏ những ước mơ, tương
lai, nguyện vọng của các em…
Căn cứ vào mục tiêu, nội dung bài học giáo viên sáng tạo trị chơi: Chúng
ta có nhiều cách tổ chức trò chơi như: “ nhanh tay, nhanh mắt”, “ hái hoa dân
chủ”, “ Tiếp sức”, “ thử làm nhà báo”, “ giải đáp ô chữ”, …..Nhưng với chun
đề này tơi giới thiệu 2 trị chơi cơ bản là: “ Tiếp sức”, “ thử làm nhà báo” vì trị
chơi này có thể áp dụng hầu hết các bài trong môn GDCD lớp 8.
* Tác dụng của phương pháp tổ chức trò chơi: Khi sử dụng phương pháp
tổ chức trị chơi trong bộ mơn giáo dục cơng dân, có những tác dụng sau:
- Phương pháp tổ chức trị chơi giúp lớp học sôi nổi, và tạo sự chú ý cho
người học.
- Rèn cho học sinh tính mạnh dạn, tự tin của các em khi trình bày vấn đề
nào đó.
- Giáo viên biết cách điều chỉnh hành vi, suy nghĩ sai lệch, hướng các em
thắp sáng ước mơ.
- Giúp học sinh khắc sâu kiến thức và nhớ lại kiến thức đã học, đồng thời
các em tích cực hơn trong học tập.
- Tăng cường khả năng giao tiếp giữa học sinh với học sinh và giữa học
sinh với mọi người.
* Để phương pháp tổ chức trị chơi thực sự có hiệu quả ta cần quy định luật
chơi:
a. Đối với trò chơi tiếp sức:
+ Lớp học có thể chia làm 2 hoặc 4 nhóm (tùy theo đặc điểm của lớp), mỗi
nhóm cử 1 thành viên lên ghi biểu hiện sau đó chạy về chỗ để bạn khác tiếp tục

khi hết thời gian mà giáoviên quy định, nhóm nào tìm được nhiều biểu hiện thì
nhóm đó thắng.
+ Giáo viên quy định thời gian thảo luận tìm biểu hiện và thời gian chơi.
+ Giáo viên đặt câu hỏi.
+ Khi thời gian bắt đầu thì trị chơi được tiến hành.
Lưu ý: Phương pháp này chúng ta có thể tổ chức xen kẻ nội dung giữa bài
hoặc ở cuối bài ở mục củng cố.
Một số ví dụ minh họa khi dạy các bài:
Bài 3 : Tôn trọng người khác
- Giáo viên quy định luật chơi
8


- Giáo viên: Chia lớp làm 2 đội A và B (chia bảng làm 2 cột: cột A, cột B).
- Quy định thời gian
- Giáo viên đặt câu hỏi:Tìm những biểu hiện tôn trọng người khác và
thiếu tôn trọng người khác ở gia đình, nhà trường và xã hội?
- Học sinh tiến hành thi nhau tìm biểu hiện.
- Hết thời gian giáo viên tổng kết và tuyên dương đội giành chiến thắng
- Giáo viên giáo dục học sinh cần rèn luyện và phát huy tính tơn trọng
người khác ở mọi lúc mọi nơi, đồng thời phê phán những hành vi thiếu tơn trọng
người khác
Bài 4: Giữ chữ tín
- Giáo viên quy định luật chơi
- Giáo viên: Chia lớp làm 4 đội 1, 2, 3, 4 (chia bảng làm 4 cột ).
- Quy định thời gian.
- Giáo viên đặt câu hỏi:Tìm những biểu hiện giữ chữ tín và khơng giữ chữ
tín ?
- Học sinh tiến hành thi nhau tìm biểu hiện.
- Hết thời gian giáo viên tổng kết và tuyên dương đội giành chiến thắng.

- Giáo viên giáo dục học sinh biết coi trọng lịng tin của mọi người đối với
mình, biết giữ lời hứa…qua đó phê phán những hành vi khơng giữ chữ tín.
Bài 16: Quyền sở hữu tài sản và nghĩa vụ tôn trọng tài sản người
khác.
- Giáo viên quy định luật chơi.
- Giáo viên: Chia lớp làm 4 đội 1, 2, 3, 4 (chia bảng làm 4 cột ).
- Quy định thời gian.
- Giáo viên đặt câu hỏi:Tìm những hành vi tôn trọng tài sản người khác?
- Học sinh tiến hành thi nhau tìm hành vi.
- Hết thời gian giáo viên tổng kết và tuyên dương đội giành chiến thắng.
- Giáo viên: đó là hành vi tơn trọng tài sản người khác. Vậy, vì sao chúng
ta phải tơn trọng tài sản người khác?
- Học sinh trả lời, giáo viên ghi nội dung bài.
b. Đối với trò chơi thử làm nhà báo:
+ Cử 1 em đại diện làm MC.
+ Học sinh có thể thay nhau làm nhà báo phỏng vấn các bạn .
+ Giáo viên gợi ý học sinh đặt câu hỏi khi phỏng vấn.
+ Học sinh được phỏng vấn đứng dậy trả lời những câu hỏi mà nhà báo
phỏng vấn.
+ Giáo viên nhận xét chung và dặn dò cho tiết sau.
Lưu ý: Phương pháp này chúng ta có thể tổ chức vào ở cuối bài ở mục
củng cố.
9


* Một số ví dụ minh họa khi dạy các bài:
Bài 13: Phịng chống tệ nạn xã hội
MC: Hơm nay lớp chúng ta có nhà báo……….... đến phỏng vấn chúng ta
về vấn đề phòng chống tệ nạn xã hội. Đề nghị chúng ta hoan nghênh.
Nhà báo: Xin chào các bạn!

- Bạn hiểu như thế nào về tệ nạn xã hội?
- Tác hại của tệ nạn xã hội đối với bản thân người mắc tệ nạn là gì?
- Vậy cịn đối với gia đình và cộng đồng có tác hại như thế nào?
- Bạn có biết hiện nay địa phương ta có bao nhiêu người nhiễm HIV/
AIDS?
?.............................................................................................................. ..?
Lần lược học sinh lên trả lời,giáo viên nhận xét chung và dặn dò cho tiết
sau:
- Về học kĩ bài phòng chống tệ nạn xã hội.
- Về làm các bài tập còn lại trong sách giáo khoa.
- Giáo viên đưa tình huống:T là sinh viên năm thứ 2 của một trường đại
học. Mẹ bị liệt, bố lo kiếm sống để ni gia đình và hai đứa con ăn học. Nghĩ
rằng T là sinh viên nên T tự giác học tập. Thế nhưng, T lại bị bạn bè xấu rủ rê,
lôi kéo vào con đường nghiện ngập rồi nhiễm HIV. Căn bệnh thế kỉ đã cướp đi
tuổi thanh xuân của T.
- Giáo viên phân công học sinh tự xây dựng kịch bản và đặt câu hỏi dựa
trên tình huống để tiết sau sắm vai
Học sinh tìm hiểu trước HIV/ AIDS là gì? Những nguyên nhân nào dẫn
đến HIV/ AIDS?
Bài 15: Phòng ngừa tai nạn vũ khí cháy nổ và các chất độc hại
MC: Hơm nay lớp chúng ta có nhà báo………...đến phỏng vấn chúng ta
về vấn đề phịng ngừa tai nạn vũ khí cháy nổ và các chất độc hại. Đề nghị chúng
ta hoan nghênh.
Nhà báo:Xin chào các bạn!
- Bạn hãy cho biết nguyên nhân nào dẫn đến cháy nổ?
- Theo bạn tai nạn vũ khí cháy nổ và các chất độc hại dẫn đến hậu quả
như thế nào?
- Vậy ta có biện pháp gì để ngăn ngừa hậu quả trên?
-.............................................................................?
Lần lược học sinh lên trả lời, giáo viên nhận xét chung và dặn dò cho tiết

sau:
- Về học kĩ bài phòng ngừa tai nạn vũ khí cháy nổ và các chất độc hại.
- Về làm các bài tập còn lại trong sách giáo khoa.
10


- Giáo viên đưa tình huống:Bình 13 tuổi mượn xe đạp của chị gái đi học,
do khơng có tiền chơi điện tử. Bình đã đặt chiếc xe đạp ở tiệm cầm đồ để lấy
tiền chơi điện tử.
- Giáo viên phân công học sinh xây tự dựng kịch bản và đặt câu hỏi dựa
trên tình huống để tiết sau sắm vai
- Học sinh tìm hiểu trước: Cơng dân có những quyền sở hữu gì? Tìm
những ví dụ về quyền sở hữu của công dân?
Bài 18: Quyền khiếu nại, tố cáo của cơng dân
MC: Hơm nay lớp chúng ta có nhà báo………..đến phỏng vấn chúng ta
về quyền khiếu nại tố cáo của công dân. Đề nghị chúng ta hoan nghênh.
Nhà báo:Xin chào các bạn!
- Theo bạn biết khi nào công dân chúng ta có quyền khiếu nại, khi nào có
quyền tố cáo?
- Chúng ta có thể khiếu nại, tố cáo dưới hình thức nào?
- Pháp luật nước ta có những quy định như thế nào về quyền khiếu nại, tố
cáo?
- …………………………………………………….?
Lần lượthọc sinh lên trả lời, giáo viên nhận xét chung và dặn dò cho tiết
sau:
- Về học kĩ bài quyền khiếu nại, tố cáo của công dân.
- Về làm các bài tập còn lại trong sách giáo khoa.
- Giáo viên đưa tình huống:Em M học giỏi, ngoan, được thầy cơ và bạn bè
quý mến. H là bạn cùng tổ đã ghen ghét và viết những tờ giấy nói xấu M, dán
lên chổ ngồi M, lên tường, lên bàn giáo viên….

- Giáo viên phân công học sinh xây dựng từ kịch bản và đặt câu hỏi dựa
trên tình huống để tiết sau sắm vai.
- Học sinh tìm hiểu trước thế nào là quyền tự do ngôn luận? Công dân sử
dụng quyền tự do ngơn luận như thế nào?
c. Đối với trị chơi "Trò chuyện cuối tuần".
- Trò chơi này tập cho các em ln tự tin, rất thích mình được làm người
lớn, là những nhân vật thành đạt trong cuộc sống. Qua trò chơi, các em tự rút bài
học kinh nghiệm cho bản thân.
- Cách tiến hành trò chơi:
+ Chọn 1 học sinh dẫn chương trình.
+ Chọn các nhân vật chính để thực hiện trò chơi.
+ Kết thúc giáo viên tuyên dương các nhân vật thực hiện trò chơi và rút ra
bài học kinh nghiệm.

11


Ví dụ: Khi dạy GDCD 8 bài 10 tiết 11 “Tự lập”, phần củng cố toàn bài
giáo viên tổ chức trò chơi “Trò chuyện cuối tuần”. Chọn 5 nhân vật chính để
thực hiện trị chơi:
1.Dẫn chương trình.
2.Bác Hồ
3. Anh Lê.
4. Thầy giáo Nguyễn Ngọc Ký
5. Một nhà doanh nghiệp thành đạt.
Các học sinh cịn lại vai khán giả có thể đặt những câu hỏi để hỏi những
vị khách mời bất cứ câu hỏi nào có nội dung xoay quanh bài học. Như vậy, đòi
hỏi các vị khách mời phải biết sáng tạo, linh hoạt, nhanh nhạy trong xử lý tình
huống khi người dẫn chương trình và khán giả hỏi. Qua thực tế cho thấy, những
học sinh vai những vị khách mời rất thích mình được đóng vai những nhân vật

trên, cho nên các em luôn thể hiện rõ bản lĩnh, phong cách chững chạc, tự tin
của mình trước khán giả. Cịn khán giả thì rất thích để tìm ra những câu hỏi hóc
búa, hỏi những vị khách mời, xem có trả lời được khơng…Từ đó cho thấy, giờ
học sinh động hẳn lên, học sinh đã nhận biết, thông hiểu và vận dụng kiến thức
bài học vào thực tế trong một tình huống giả định (tuy nhiên khơng phải tiết nào
cũng trị chuyện hay đóng vai được).
+ Kết thúc giáo viên tuyên dương và liên hệ thực tế giáo dục học sinh.
Như vậy, bằng cách vận dụng những trị chơi đó, tôi thấy bài giảng hấp
dẫn và lôi cuốn học sinh, học sinh bị cuốn hút bởi những phương pháp mới được
vận dụng linh hoạt, phù hợp với những bài giảng ở chương trình lớp 8. Bên cạnh
các trị chơi đó, mỗi giáo viên có thể sáng tạo thêm nhiều trị chơi khác như:Tập
làm phóng viên, trị chơi ghép đơi, trị chơi đố vui, trị chơi ơ chữ…chủ yếu phải
phù hợp bài học, phù hợp với thực tế học sinh, thực tế ở địa phương.
IV. KẾT QUẢ.
Việc nâng cao chất lượng bộ môn là một trong những vấn đề quan trọng
trong nhà trường hiện nay. Xác định được nhiệm vụ trên bản thân cố gắng, nổ
lực, phấn đấu trong giảng dạy, học hỏi tìm tịi, sáng tạo, qua việc ứng dụng đổi
mới phương pháp, tạo được khơng khí học tập sinh động, thoải mái, nhẹ nhàng
học sinh thích học mơn GDCD, nhất là tham gia các trò chơi, biết tự đặt ra tình
huống sắm vai, tự học ở nhà, tự giải quyết tình huống... góp phần làm cho tiết
học thêm sinh động. Bằng việc áp dụng phương pháp sắm vai, trò chơi, chính là
nơi phát hiện ra năng khiếu của học sinh, rèn luyện được phẩm chất, nhân cách
con người mới xã hội chủ nghĩa. Nhìn chung so với đầu năm, học sinh đã biết
vận dụng những điều đã học vào thực tế cuộc sống rõ nét hơn…
Kết quả cuối học kì I ở học sinh khối 8 như sau:
12


Tổng số
75

Giỏi ( Tỉ lệ)
10 ( 13,3 %)

Khá ( Tỉ lệ)
16 (21,3 %)

TB( Tỉ lệ)
44 ( 58,7%)

Yếu( Tỉ lệ)
5( 6,7 %)

Kết quả cuối học kì II ở học sinh khối 8 như sau:
Tổng số
Giỏi ( Tỉ lệ)
Khá ( Tỉ lệ)
TB( Tỉ lệ)
72
10 ( 11,3 %)
16 (18,9 %)
22 ( 58,5%)

Yếu( Tỉ lệ)
5 ( 11,3 %)

13


C. PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.

1. Kết luận.
Việc vận dụng các phương pháp giáo dục địi hỏi phải có kiên trì nghiên
cứu, làm thế nào để sử dụng có chất lượng, hiệu quả từng phương pháp một và
qua một lần sử dụng một phương pháp nào đó, rút kết kinh nghiệm để đạt chất
lượng hiệu quả lần sau cao hơn lần trước. Với sự linh hoạt xử lí trong quá trình
giảng dạy, áp dụng sáng tạo các phương pháp đặc trưng bộ môn. Học sinh hiểu
bài, nắm vững kiến thức,biết vận dụng vào thực tế cuộc sống, các em biết ứng
xử trở thành công dân tốt….giúp cho hiệu quả chất lượng bộ mơn ngày một
nâng cao.
Việc “phát huy tính tích cực của học sinh thơng qua phương pháp sắm vai
và tổ chức trị chơi”, bản thân tơi rút ra bài học kinh nghiệm sau:
* Đối với giáo viên:
+ Giáo viên phải giúp học sinh nắm rõ mục đích, yêu cầu phương pháp
sắm vai và tổ chức trò chơi.
+ Giáo viên cần chuẩn bị một số tình huống có liên quan đến nội dung bài
học.
+ Hướng dẫn học sinh có thể tự xây dựng kịch bản, sắm vai và khuyến
khích các em mạnh dạn hơn khi tham gia trò chơi,từ đó giúp học sinh phát huy
được tính tích cực, chủ động trong học tập.
+ Giáo viên có thể áp dụng nhiều phương pháp trò chơi khác nhau để giúp
các em tránh sự nhàm chán trong học tập.
Tuy nhiên, nếu giáo viên lựa chọn trị chơi khơng phù hợp hoặc tổ chức
trị chơi khơng tốt sẽ bị hạn chế về ý nghĩa giáo dục của trò chơi.
* Đối với học sinh:
+ Cần chuẩn bị tốt bài cũ ở nhà và chuẩn bị bài mới dựa trên sự hướng
dẫn của giáo viên.
+ Học sinh phải có sự có sự phân cơng với nhau khi giáo viên phân cơng
tình huống sắm vai.
+ Các bước sắm vai và tổ chức trò chơi cần được tiến hành theo thứ tự mà
giáo viên yêu cầu.

+ Học sinh tìm hiểu trước những biểu hiện, tình huống.. …đạo đức hoặc
pháp luật liên quan đến bài học.
+ Học sinh có thể sưu tầm câu chuyện có liên quan đến bài.
+ Học sinh có thể tổ chức các nhóm, đơi học tập để trao đổi nhận xét,
đánh giá để phát huy tính tích cực của các em.
Qua giảng dạy bản thân tôi tự nhân thấy những vấn đề nêu trên rất cần
thiết khi thực hiện tiết dạy GDCD nên tôi mạnh dạn nêu lên để quý đồng nghiệp
14


tham khảo. Rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến chân thành của quý đồng
nghiệp để bản thân tôi ngày một giảng dạy tốt hơn.
2. Kiến nghị.
- Nhà trường cần trang bị thêm ti vi cho các phòng học để tạo điều kiện
cho việc dạy và học tốt hơn.
- Cần tổ chức nhiều sân chơi cho các em học sinh khối THCS để rèn kĩ
năng tự tin trước đám đông, kĩ năng giao tiếp, ứng xử...
Quảng Trị, ngày 10 tháng 5 năm 2019
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, khơng sao chép nội dung của
người khác.
NGƯỜI THỰC HIỆN

XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
ĐƠN VỊ

Dương Thị Kim Giang

15

TÀI LIỆU THAM KHẢO.
- Sách giáo khoa môn GDCD lớp 8.
- Sách giáo viên môn GDCD lớp 8.
- Sách bài tập tình huống mơn GDCD lớp 8.
- Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng môn GDCD khối THCS.
- Giáo dục kĩ năng sống trong môn GDCD ở trường THCS.

16


MỤC LỤC.
Th
ứ tự

Nội dung

17

Trang


SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO QUẢNG TRỊ
TRƯỜNG THPT SỐ 2 ĐAKRƠNG

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
TÊN SÁNG KIẾN
"Phát huy tính tích cực của học sinh thông qua phương pháp
sắm vai và tổ chức trị chơi mơn GDCD lớp 8"

Mơn: Giáo dục công dân
Tên tác giả: Dương Thị Kim Giang
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường THPT số 2 Đakrông

NĂM HỌC 2018 - 2019
18