(Luận văn thạc sĩ) xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thi hành án dân sự tại tỉnh quảng bình
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (834.93 KB, 109 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
…………/…………
BỘ NỘI VỤ
……/……
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
NGUYỄN THỊ THANH THÚY
XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG
LĨNH VỰC THI HÀNH ÁN DÂN SỰ TẠI
TỈNH QUẢNG BÌNH
LUẬN VĂN THẠC SĨ
LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH
THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2021
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
…………/…………
BỘ NỘI VỤ
……/……
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
NGUYỄN THỊ THANH THÚY
XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG
LĨNH VỰC THI HÀNH ÁN DÂN SỰ TẠI
TỈNH QUẢNG BÌNH
LUẬN VĂN THẠC SĨ
LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH
Chun ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính
Mã số: 8 38 01 02
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
TS. NGUYỄN QUANG THÁI
THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2021
LỜI CAM ĐOAN
Tôi tên Nguyễn Thị Thanh Thúy, tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ
chuyên ngành Luật Hiến pháp và Luật Hành chính là cơng trình nghiên cứu
khoa học độc lập, do tôi thực hiện. Các số liệu, kết quả được nêu trong luận
văn có nguồn gốc rõ ràng, xác thực và luận văn này chưa được ai công bố
trong bất kỳ một cơng trình nghiên cứu nào khác. Tơi hồn tồn chịu trách
nhiệm về lời cam đoan của mình.
Thừa Thiên Huế, ngày
tháng
năm 2021
Học viên
Nguyễn Thị Thanh Thúy
LỜI CẢM ƠN
Để hồn thành chương trình đào tạo thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật
Hành chính tại Học viện Hành chính Quốc gia, bên cạnh sự nổ lực của
bản thân, tôi đã nhận được sự động viên, hướng dẫn, giảng dạy và nhiều
ý kiến đóng góp quý báu của các thầy giáo, cô giáo Khoa sau đại học –
Học viện Hành chính Quốc gia cũng như gia đình, bạn bè trong suốt q
trình học tập nghiên cứu và hồn thành luận văn.
Tôi chân thành cảm ơn các anh, chị lãnh đạo, đồng nghiệp tại các cơ
quan Thi hành án dân sự tỉnh Quảng Bình đã tạo điều kiện thuận lợi cho
tơi hồn thành khóa học.Đặc biệt, tơi vơ cùng biết ơn TS. Nguyễn Quang
Thái đã giành nhiều thời gian hướng dẫn nhiệt tình trong suốt quá trình
nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.
Xin chân thành cảm ơn và mong nhận được sự đóng góp ý kiến của
quý thầy cơ giáo và bạn bè để luận văn này hồn thiện hơn.
Trân trọng cảm ơn
Học viên
Nguyễn Thị Thanh Thúy
MỤC LỤC
Trang bìa
Lời cam đoan
Lời cảm ơn
Mục lục
Danh mục viết tắt
Danh mục các bảng biểu
MỞ ĐẦU .......................................................................................... 1
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH
CHÍNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC THI HÀNH ÁN DÂN SỰ ..... 10
1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của xử phạt vi phạm hành chính trong
lĩnh vực thi hành án dân sự ....................................................................... 10
1.1.1. Khái niệm ...................................................................................................10
1.1.2. Đặc điểm của xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thi hành
án dân sự ......................................................................................... 14
1.1.3. Vai trò của xử phạt vi phạm hành chính trong lịnh vực thi hành án
dân sự ............................................................................................. 16
1.1.4. Cơ sở pháp lý về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thi
hành án dân sự ................................................................................. 18
1.2. Nội dung pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh
vực thi hành án dân sự ................................................................... 19
1.2.1. Đối tượng và nguyên tắc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thi
hành án dân sự .....................................................................................................19
1.2.2. Thẩm quyền, mức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thi hành án
dân sự ...................................................................................................................23
1.2.3. Thủ tục xử phạt vi phạm hành chính trongthi hành án dân sự ..................26
1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc xử phạt vi phạm hành chính trong
lĩnh vực thi hành án dân sự ....................................................................... 34
1.3.1.Yếu tố pháp luật ..........................................................................................34
1.3.2.Yếu tố chính trị ............................................................................................35
1.3.3. Yếu tố con người ........................................................................................36
1.3.4. Điều kiện phương tiện để thực thi nhiệm vụ ..............................................37
Tiểu kết chương 1 ........................................................................................ 38
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH
TRONG LĨNH VỰC THI HÀNH ÁN DÂN SỰ TẠI TỈNH QUẢNG
BÌNH ........................................................................................................... 39
2.1. Tình hình tổ chức, hoạt động của các cơ quan thi hành án dân sự
tỉnh Quảng Bình ......................................................................................... 39
2.1.1. Khái quát chung về tổ chức, hoạt động của các cơ quan thi hành án dân
sự tỉnh Quảng Bình ..............................................................................................39
2.1.2 Thực trạng tổ chức, hoạt động của các cơ quan thi hành án dân sự tỉnh
Quảng Bình có liên quan trực tiếp đến xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh
vực thi hành án dân sự trên địa bàn tỉnh .............................................................41
2.2. Kết quả đạt được trong hoạt động xử phạt vi phạm hành chính trong
lĩnh vực thi hành án dân sự tại tỉnh Quảng Bình .................................... 43
2.2.1. Kết quả xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thi hành án dân sự tại
tỉnh Quảng Bình ...................................................................................................43
2.2.2. Kết quả thực hiện pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực
thi hành án dân sự ................................................................................................54
2.3. Hạn chế và nguyên nhân của hạn chế trong xử phạt vi phạm hành
chính trong lĩnh vực thi hành án dân sự tại tỉnh Quảng Bình ................. 56
2.3.1. Về đối tượng và nguyên tắc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thi
hành án dân sự .....................................................................................................57
2.3.2. Về thẩm quyền, mức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thi hành
án dân sự ..............................................................................................................63
2.3.3. Về thủ tục xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thi hành án dân sự ...70
Tiểu kết chương 2 ........................................................................................ 74
CHƯƠNG 3. QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM XỬ PHẠT VI
PHẠMHÀNH CHÍNH TRONG THI HÀNH ÁN DÂN SỰ TẠI TỈNH
QUẢNG BÌNH ................................................................................ 75
3.1. Quan điểm ............................................................................................ 75
3.1.1. Bảo đảm quán triệt đường lối, chủ trương của Đảng ...............................75
3.1.2. Bảo đảm yêu cầu của cải cách tư pháp, cải cách hành chính ...................76
3.1.3. Bảo đảm nguyên tắc pháp chế trong quá trình thực hiện xử phạt vi phạm
hành chính trong lĩnh vực thi hành án dân sự .....................................................78
3.1.4. Bảo đảm quyền khiếu nại trong quá trình thực hiện xử phạt vi phạm hành
chính trong lĩnh vực thi hành án dân sự ..............................................................79
3.2. Giải pháp.............................................................................................. 79
3.2.1. Giải pháp chung .........................................................................................80
3.2.2. Giải pháp cụ thể đối với các cơ quan thi hành án dân sự tỉnh Quảng Bình ..88
Tiểu kết chương 3 ............................................................................ 95
KẾT LUẬN ..................................................................................... 96
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Ký hiệu
Nguyên Nghĩa
HĐND
Hội đồng nhân dân
THADS
Thi hành án dân sự
UBND
Ủy ban nhân dân
VPHC
Vi phạm hành chính
XLVPHC
Xử lý vi phạm hành chính
XPVPHC
Xử phạt vi phạm hành chính
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1: Số lượng Chấp hành viên các cơ quan thi hành án dân sự tỉnh
Quảng Bình tính đến ngày 30/10/2020 ......................................................... 43
Bảng 2.2: Kết quả thi hành án dân thi hành án dân sự về việc của các cơ quan
thi hành án dân sự tỉnh Quảng Bình giai đoạn từ 2016- 2020 ....................... 45
Bảng 2.3: Kết quả thi hành án dân sự về tiền của các cơ quan thi hành án dân
sựtỉnh Quảng Bình giai đoạn từ 2016 - 2020 ................................................ 45
Bảng 2.4.Số liệu quyết định xử phạt vi phạm hành chính của các cơ quan thi
hành án dân sự tỉnh Quảng Bình từ năm 2016 đến 2020 ............................... 52
Bảng 2.5. Kết quả thi hành án dân sự về việc của các cơ quan Thi hành án dân
sự tỉnh Hà Tĩnh giai đoạn từ 2016- 2020 ...................................................... 53
Bảng 2.6 Kết quả thi hành án dân sự về việc của các cơ quan ...................... 53
Thi hành án dân sự tỉnh Hà Tĩnh giai đoạn từ 2016- 2020 ............................ 53
Bảng 2.7. Số liệu quyết định xử phạt vi phạm hành chính của các cơ quan thi
hành án dân sự tỉnh Hà Tĩnh từ năm 2016 đến 2020 ..................................... 54
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của Đề tài
Hoạt động thi hành án có một ý nghĩa vơ cùng quan trọng trong việc
giữ vững kỷ cương phép nước, củng cố pháp chế và trật tự pháp luật xã hội
chủ nghĩa, đảm bảo cho quyền lực tư pháp được thực thi trên thực tế. Để đảm
bảo tính nghiêm minh của pháp luật và tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa,
ngoài chức năng của cơ quan Cơng an, Viện kiểm sát, Tịa án thì cơ quan
THADS giữ một vai trị đặc biệt và là một mắt xích khơng thể thiếu của q
trình tố tụng.
Hiến pháp 2013 khẳng định: "Các bản án và quyết định của Tịa án
nhân dân đã có hiệu lực pháp luật phải được các cơ quan nhà nước, tổ chức
kinh tế, tổ chức xã hội, các đơn vị vũ trang nhân dân và mọi công dân tôn
trọng; những người và đơn vị hữu quan nghiêm chỉnh chấp hành". Đảng và
Nhà nước ta chủ trương phải tiếp tục tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong công
tác thi hành án dân sự, nâng cao hiệu quả công tác thi hành án, giải quyết căn
bản tình trạng án tồn đọng; nâng cao vai trò trách nhiệm của các cơ quan thi
hành án.
Thực tiễn cho thấy, tổ chức thi hành án dân sự đối với các bản án, quyết
định của Tòa án là hoạt động phức tạp, liên quan đến nhiều lĩnh vực trong đời
sống xã hội; làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền và nghĩa vụ về tài
sản của các bên đương sự. Để bảo vệ tài sản, trốn tránh nghĩa vụ thi hành án,
các đối tượng thi hành án thường không chấp hành giấy triệu tập của Chấp
hành viên hoặc thực hiện hành vi phân tán, làm hư hỏng tài sản thuộc diện kê
biên, phá huỷ niêm niêm phong, thậm chí cịn có hành vi dùng vũ khí chống
đối gây thương tích cho Chấp hành viên, cơng chức thi hành án và lực lượng
tham gia giải quyết việc thi hành án; làm ảnh hưởng đến an ninh chính trị, trật
1
tự an tồn xã hội ở địa phương phương nói chung; cơ quan, đơn vị thi hành án
dân sự nói riêng; dẫn đến tình trạng các bản án, quyết định của Tịa án rất khó
có khả năng thi hành trên thực tế; làm giảm lòng tin của nhân dân vào cơ quan
thực thi pháp luật.
Xuất phát từ vai trò và tầm quan trọng của công tác tổ chức thi hành án
dân sự, nên thời gian qua, Tổng cục THADS, các cơ quan THADS địa
phương đã quan tâm, chú trọng đến việc áp dụng các chế tài xử phạt vi phạm
hành chính trong lĩnh vực thi hành án dân sự, xem đây là một cơng cụ hữu
hiệu góp phần đấu tranh, ngăn chặn và phòng ngừa các hành vi vi phạm pháp
luật trong quá trình tổ chức thi hành án dân sự.
Quảng Bình nằm ở Bắc Trung Bộ, Việt Nam, với diện tích tự nhiên là
8.065 km2, dân số năm 2019 là 895.430 người.1 Là tỉnh có nhiều thuận lợi để
kết nối các địa phương khác của Việt Nam và thế giới; với tiềm năng phát
triển về du lịch nên tình hình tội phạm xảy ra trên địa bàn tỉnh ngày càng
phức tạp. So với các tỉnh, thành phố lớn trong tồn quốc Quảng Bìnhcó số
lượng việc phải thi hành án khơng lớn nhưng số án hình sự cho vay nặng lãi,
tín dụng ngân hàng, án ma túy…ngày càng tăng cả về số việc và giá trị. Thời
gian qua công tác tổ chức THADS trên địa bàn tỉnh đã thu được những kết
quả nhất định, góp phần bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của cơng dân, tổ
chức liên quan đến quá trình THADS.Tuy nhiên, so với yêu cầu thì cơng tác
này vẫn cịn có những hạn chế, bất cập, chưa đáp ứng được địi hỏi của cơng
tác THADS trong tình hình mới;nhiều bản án, quyết định cịn chậm được thi
hành hoặc thi hành kéo dài, mà nguyên nhân chủ yếu là do ý thức chấp hành
pháp luật của một bộ phận những người phải thi hành án và người có quyền
lợi, nghĩa vụ liên quan trong các hoạt động thi hành án dân sự cịn chưa cao;
1
Cổng thơng tin điện tử Quảng Bình, Tổng quan về Quảng Bình; />
2
tình trạng chống đối cơ quan thi hành án bằng nhiều hình thức vẫn cịn xảy ra;
Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính đã quy định nhưng quá trình thực
hiện cịn nhiều bất cậpmột số cơ quan THADS hoặc Chấp hành viên chưa
thực sự phát huy vai trò trách nhiệm trong việc xử phạt các hành vi vi phạm
trong hoạt động thi hành án dân sự; hoặc có xử lý nhưng không triệt để, nhiều
hành vi chống đối nhưng Chấp hành viên khơng tiến hành xử phạt vì sau xử
phạt khó thu được tiền phạt, trong khi pháp luật chưa quy định cụ thể thủ tục
cưỡng chế tiền phạt. Do đó,việc xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động
thi hành án dân sự trên thực tế vẫn chưa thực sự đi vào đời sống xã hội, chưa
đáp ứng được mục tiêu đặt ra là răn đe, phòng ngừa vi phạm để từ đó nâng
cao hiệu lực quản lý Nhà nước. Bên cạnh đó, hệ thống văn bản pháp luật về
lĩnh vực này cịn thiếu hồn thiện; các chế tài xử phạt vi phạm hành chính
chưa nghiêm, chế tài cịn q nhẹ, tính phịng ngừa răn đe cịn hết sức hạn
chế; các quy định còn nhiều bất cập dẫn đến việc đối tượng thi hành án coi
thường pháp luật.
Bên cạnh đó, hiện nay, cơng tác THADS đang ngày càng được chú
trọng, đang dần được xã hội hóa. Trong đó, số lượng các vụ việc THADS cần
giải quyết ngày càng tăng, mức độ phức tạp ngày càng cao. Cùng với đó, các
VPHC trong THADS xảy ra ngày càng nhiều, đa dạng và phức tạp hơn. Bởi
vậy, yêu cầu xây dựng và hoàn thiện pháp luật về XPVPHC trong THADS
càng ngày càng trở nên cấp thiết.
Thực trạng trên cho thấy cần thiết phải nghiên cứu một cách toàn diện
cả về lý luận, pháp lý và thực tiễn công tác xử phạt vi phạm hành chính trong
lĩnh vực THADS, nhằm làm rõ những bất cập, hạn chế, từ đó đưa ra những
giải pháp để điều chỉnh cho phù hợp. Với tính cấp thiết đó, tác giả chọn đề tài
“Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thi hành án dân sự tại tỉnh
Quảng Bình” làm luận văn thạc sĩ của mình.
3
2.Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
Thời gian qua đã có nhiều cơng trình, đề tài khoa học nghiên cứu, khai
thác dưới nhiều gốc độ khác nhau về hoạt động xử phạt hành chính nói chung
và trong một số lĩnh vực cụ thể khác nhau nói riêng. Có thể kể đến một số
cơng trình sau:
- Bùi Tiến Đạt, (2008) “Pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính –
Lý luận và thực tiễn”, Luận văn thạc sĩ - Khoa Luật Trường Đại học quốc
gia Hà Nội.
- Nguyễn Quang Thái (2008), Pháp chế xã hội chủ nghĩa trong hoạt
động thi hành án dân sự ở Việt Nam hiện nay, Luận án Tiến sĩ Luật học – Học
viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh.
- Đặng Đình Quyền (2012), Hiệu quả áp dụng pháp luật thi hành án
dân sự ở Việt Nam, Luận án Tiến sỹ Luật học tại Học viện Chính trị - Hành
chính quốc gia Hồ Chí Minh.
- Nguyễn Hồng Giang (2010), Áp dụng pháp luật thi hành án dân sự
của cơ quan Thi hành án ở thành phố Hà Nội hiện nay,Luận văn Thạc sĩ Luật
học tại Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh.
- Đinh Quang Thành (2014), Địa vị pháp lý hành chính của Chấp hành
viên Trung cấp – Từ thực tiễn các cơ quan Thi hành án dân sự tỉnh Quảng
Binh,Luận văn Thạc sỹ chuyên ngành Luật Hiến pháp và Luật Hành chính tại
Học viện Hành chính Quốc gia.
- Nguyễn Văn Tuấn (2014), Quyền khiếu nại về thi hành án dân sự - Từ
thực tiễn các cơ quan thi hành án dân sự tỉnh Quảng Bình, Luận văn Thạc sỹ
chuyên ngành Luật Hiến pháp và Luật Hành chính tại Học viện Hành chính
Quốc gia.
4
- Lê Ngọc Nguyên Phương (2017), “Xử phạt vi phạm hành chính đối
với các hành vi lấn chiếm trái phép hè phố đơ thị”, Khóa luận tốt nghiệp cử
nhân luật, Trường Đại học Luật thành phố Hồ Chí Minh.
- Nhật Tân (11.4.2019), “Một số khó khăn, vướng mắc, hạn chế trong
thi hành Luật Xử lý vi phạm hành chính”, Trang thơng tin điện tử Sở tư pháp
Quảng Bình
- Các Giáo trình Luật Hành chính Việt Nam của Khoa Luật –
ĐHQGHN, Trường Đại học Luật Hà Nội đề cập về trách nhiệm hành chính.
Và một số bài viết khác như: Nguyễn Nhật Khanh, 2020, Hoàn thiện
pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thi hành án dân sự;
Lê Đăng Khoa
–Hà Khắc Thắng, 2020, Một số khó khăn, vướng mắc trong xử phạt vi phạm
hành chính trong lĩnh vực thi hành án dân sự và giải pháp, kiến nghị, Tạp chí
Khoa học kiểm sát số 06/2020; Vũ Cơng An, 2016, Xử phạt vi phạm hành
chính trong thi hành án dân sự, quan điểm nào thuyết phục;
/>ail.aspx?itemid=789; Đình Khoa, 2017, Xử phạt hành chính trong lĩnh
vực
thi
hành
án
dân
Chấp
sự
hành
viên…ngại
phạt;
/>T=311201752923190773&MaMT=23; Thục Quyên, 2018, Xử phạt vi
phạm hành chính trong thi hành án dân sự: Cần sửa đổi một số quy định để
tăng tính răn đe; />Đối với vấn đề này, các cơng trình khoa học trên thực hiện đã lâu hoặc
chỉ đề cập đến một vấn đề hoặc một lĩnh vực cụ thể khác. Đối với nội dung xử
phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thi hành án dân sự, tác giả chưa tìm
5
thấy có cơng trình nghiên cứu chun sâu, tồn diện nào. Do đó, việc nghiên
cứu đề tài luận văn này vừa là sự kế thừa, phát triển các cơng trình trên nhưng
cũng là cách tiếp cận mới về mặt khoa học và có ý nghĩa về mặt thực tiễn.
Tuy vậy, các bài viết, cơng trình nghiên cứu của các tác giả trên thật sự có ý
nghĩa về mặt lý luận và thực tiễn, là nguồn tài liệu tham khảo phong phú và
có giá trị lớn đối với luận văn của tác giả.
3. Mục tiêu và nhiệm vụ của Luận văn
3.1. Mục tiêu
Luận văn trình bày, làm rõ những quy định của pháp luật về các hành vi
vi phạm và hình thức xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thi hành án dân
sự; phân tích, đánh giá thực tiễn cơng tác xử phạt vi phạm hành chính trong
lĩnh vực thi hành án dân sự tại tỉnh Quảng Bình, từ đó, chỉ ra những khó khăn,
vướng mắc và nguyên nhân, để đề xuất định hướng nhằm hoàn thiện quy định
pháp luật về thi hành án dân sự bằng các biện pháp xử phạt vi phạm hành
chính và một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác trong lĩnh vực này.
3.2. Nhiệm vụ
Để thực hiện được các mục tiêu trên, luận văn cần thực hiện các nhiệm
vụ cụ thể sau:
+ Làm rõ những cơ sở lý luận về thi hành án dân sự và xử phạt vi
phạm hành chính trong lĩnh vực THADS;
+ Phân tích, đánh giá các quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành
về xử phạt vi phạm hành chính đối với các hành vi vi phạm hành chính trong
lĩnh vực thi hành án dân sự;
+ Đánh giá đúng đắn và toàn diện về thực trạng áp dụng các quy định
của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực THADS trong
thời gian qua ở nước ta nói chung và trên địa bàn tỉnh Quảng Bình nói riêng;
6
xác định những khó khăn, vướng mắc, bất cập trong quá trình thực hiện; cũng
như nguyên nhân của thực trạng đó;
+ Đề xuất những giải pháp mang tính định hướng, giải pháp hoàn thiện
các quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thi
hành án dân sự; đồng thời trình bày quan điểm, giải pháp nâng cao hiệu quả
áp dụng tại địa bàn tỉnh Quảng Bình.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Trong khuôn khổ luận văn thạc sĩ luật học, tác giả tập trung nghiên cứu
cơ sở lý luận và các quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính
trong lĩnh vực thi hành án dân sự.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu và đánh giá thực thực trạng áp dụng ở Cục thi
hành án dân sự tỉnh Quảng Bình từ năm 2016 đến năm 2020; có mở rộng so
sánh với một số địa phương lân cận về lĩnh vực này.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận
Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện
chứng của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm, chủ
trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, của Ngành về xử phạt
vi phạm hành chính trong lĩnh thi hành án dân sự.
5.2. Phương pháp nghiên cứu:
Để đạt được mục đích nghiên cứu, luận văn sử dụng một số phương
pháp nghiên cứu như: phương pháp phân tích, tổng hợp, thống kê, so sánh. Cụ
thể là thực hiện sưu tầm số liệu thực tế và tổng hợp các thông tin qua các bài
7
viết, tạp chí, văn bản báo cáo, văn bản pháp luật liên quan đến lĩnh vực này,
từ đó dùng phương pháp so sánh, đối chiếu để phân tích, làm rõ những nội
dung có liên quan. Thơng qua các phương pháp được sử dụng, luận văn
nghiên cứu các quy định pháp luật hiện hành về thi hành án dân sự bằng biện
pháp xử phạt vi phạm hành chính và thực tiễn áp dụng, nhằm làm rõ những
điểm cịn bất cập, khó khăn, vướng mắc, từ đó đề xuất định hướng và những
giải pháp hoàn thiện các quy định của pháp luật về lĩnh vực này.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn:
- Luận văn đã đưa ra và luận giải được một số quan điểm cơ bản về
khái niệm thi hành án dân sự và xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực
THADS; tìm hiểu vai trị, đặc điểm của xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh
vực THADS; góp phần bổ sung, làm phong phú thêm cho hoạt động nghiên
cứu khoa học về pháp luật thi hành án dân sự nói chung và xử phạt vi phạm
hành chính trong lĩnh vực THADS nói riêng.
- Từ việc đánh giá thực trạng pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính
trong lĩnh vực thi hành án dân sự hiện hành; cũng như thông qua đánh giá
thực tiễn áp dụng tại Cục thi hành án dân sự tỉnh Quảng Bình; luận văn đã chỉ
ra được những điểm bất cập cần sửa đổi, bổ sung nhằm hoàn thiện hệ thống
pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực này.
7. Kết cấu luận văn
Ngoài phần Mở đầu, kết luận, mục lục và danh mục tài liệu tham khảo,
luận văn được kết cấu thành 03 chương. Cụ thể:
Chương 1: Cơ sở lý luận về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực
thi hành án dân sự.
8
Chương 2: Thực trạng xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thi
hành án dân sự tại tỉnh Quảng Bình.
Chương 3: Quan điểm, giải pháp đảm bảo xử phạt vi phạm hành chính
trong lĩnh vực thi hành án dân sự tại tỉnh Quảng Bình.
9
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH CHÍNH
TRONG LĨNH VỰC THI HÀNH ÁN DÂN SỰ
1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của xử phạt vi phạm hành chính
trong lĩnh vực thi hành án dân sự
1.1.1. Khái niệm
Trước khi phân tích khái niệm về xử phạt vi phạm hành chính
trong lĩnh vực Thi hành án dân sự, chúng ta cần làm rõ một số khái niệm
có liên quan.
Khái niệm Thi hành án dân sự:
Pháp luật thi hành án dân sự là một bộ phận cấu thành của hệ thống
pháp luật nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Theo đại từ điển tiếng Việt, “thi hành” là “thực hiện điều đã chính thức
quyết định”. Cịn theo từ điển luật học thì,“thi hành án” là giai đoạn kết thúc
trình tự tố tụng, là khâu cuối cùng kết thúc một vụ án được xét xử nhằm làm
cho phán quyết của Tịa án nhất định có hiệu lực pháp luật.2
Thi hành án có thể được hiểu là thực hiện bản án, quyết định của Tòa
án trên thực tế. Bản án, quyết định của Tòa án được hiểu là văn bản pháp lý
của Tòa án nhân danhnhà nước tuyên tại phiên tịa, giải quyết các vấn đề
trong vụ án hình sự, dân sự, hơn nhân và gia đình, lao động, hành chính, kinh
doanh thương mại, phá sản. Việc thực hiện bản án, quyết định của Tịa án có
hiệu quả, một mặt bảo đảm thực hiện quyền tư pháp của nhà nước, thể hiện sự
tôn trọng của xã hội và công dân đối với phán quyết của cơ quan nhân danh
2
Khái niệm thi hành án dân sự và quan hệ pháp luật thi hành án dân sự; />
10
nhà nước là Tịa án. Mặt khác, nó là biện pháp hữu hiệu để khơi phục các
quyền, lợi ích hợp pháp của nhà nước, tổ chức và công dân bị xâm hại. Để các
bản án và quyết định của Tòa án được bảo đảm thực hiện trong cuộc sống thì
phải thơng qua hoạt động thi hành án.
Hiện nay, dưới góc độ lý luận, thi hành án dân sự cịn có hai quan điểm
khác nhau về nghĩa hẹp và nghĩa rộng của khái niệm “dân sự”.
Quan điểm thứ nhất cho rằng, khái niệm dân sự trong thi hành án dân
sự được hiểu là những bản án, quyết định liên quan đến quan hệ tài sản và
nhân thân phi tài sản, những bản án, quyết định về giải quyết tranh chấp đối
với các loại hợp đồng dân sự, hôn nhân và gia đình và một số loại án khác có
tính chất dân sự.
Quan điểm thứ hai cho rằng, khái niệm dân sự ở đây phải được hiểu theo
nghĩa rộng, đó khơng chỉ bao gồm các bản án, quyết định về giải quyết tranh
chấp đối với các loại hợp đồng dân sự, hôn nhân và gia đình và một số loại án
khác có tính chất dân sự của Tịa án, mà cịn bao gồm các bản án, quyết định
khác do pháp luật quy định.
Tác giả đồng tình với quan điểm thứ hai này, vì với phạm vi của thi hành
án dân sự, cần hiểu theo nghĩa rộng, bao gồm bản án, quyết định về dân sự,
kinh tế, lao động, hôn nhân và gia đình; tài sản trong bản án, quyết định hình
sự về bồi thường thiệt hại; tài sản và quyền tài sản trong bản án, quyết định
hành chính; …Và theo quy định của pháp luật hiện hành thì,những loại vụ,
việc nêu trên dù có tính chất khác nhau, được giải quyết theo các trình tự tố
tụng khác nhau, nhưng đến giai đoạn thi hành án vẫn được áp dụng theo trình
tự thủ tục thi hành án dân sự.
11
Từ sự phân tích ở trên, có thể đưa ra khái niệm thi hành án dân sự
như sau:
Thi hành án dân sự là hoạt động tư pháp do Cơ quan thi hành án, Chấp
hành viên tiến hành theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định để đưa bản
án, quyết định dân sự của Tòa án hoặc các quyết định khác theo quy định
của pháp luật được thực hiện trên thực tế, nhằm bảo đảm lợi ích nhà nước,
quyền và lợi ích hợp pháp của các cơng dân, tổ chức, bảo vệ pháp luật xã hội
chủ nghĩa.
- Khái niệm xử phạt vi phạm hành chính:
Chúng ta thấy rằng, vi phạm hành chính là loại vi phạm pháp luật xảy ra
khá phổ biến trong đời sống xã hội. Tuy mức độ nguy hiểm cho xã hội của nó
thấp hơn so với tội phạm, nhưng vi phạm hành chính là hành vi gây thiệt hại
hoặc đe dọa gây thiệt hại cho lợi ích của Nhà nước, tập thể, lợi ích của cá
nhân, cũng như lợi ích chung của tồn thể cộng đồng và là nguyên nhân dẫn
đến tình trạng phạm tội nảy sinh trên các lĩnh vực của đời sống xã hội nếu
như không được ngăn chặn và xử lý kịp thời.
Cơ sở của việc xử phạt vi phạm hành chính là phải có vi phạm hành
chính. Hay nói cách khác, xác định đúng vi phạm hành chính thì mới có có
thể thực hiện việc xử phạt vi phạm hành chính một cách chính xác. Do vậy,
việc nghiên cứu khái niệm vi phạm hành chính có ý nghĩa quan trọng, chỉ khi
định nghĩa đúng về vi phạm hành chính thì mới có thể xác định được từng vi
phạm hành chính cụ thể trong từng lĩnh vực quản lý nhà nước, để từ đó có thể
áp dụng chính xác chế tài xử phạt, nhằm lập lại trật tự quản lý nhà nước đã bị
xâm hại, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức có
liên quan.
12
Qua nhiều thời kỳ lịch sử, đã có rất nhiều nhà nghiên cứu, cơng trình
nghiên cứu về khái niệm vi phạm hành chính, xử phạt vi phạm hànhchính, tại
khoản 2 Điều 2 Luật XLVPHC quy định: Xử phạt vi phạm hành chính là việc
người có thẩm quyền xử phạt áp dụng hình thức xử phạt, biện pháp khắc phục
hậu quả đối với cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi vi phạm hành chính theo
quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính.
- Khái niệm xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thi hành án
dân sự
Mặc dù, khái niệm về vi phạm hành chính và xử phạt vi phạm hành
chính được sử dụng khá nhiều và áp dụng rộng rãi trong các vi phạm pháp
luật. Thế nhưng, vi phạm hành chính và xử phạt vi phạm hành chính trong
lĩnh vực thi hành án dân sự thì vẫn chưa được định nghĩa một cách rõ ràng.
Dù không quy định cụ thể, nhưng dựa vào các phân tích trên, ta có thể
rút ra khái niệm vi phạm hành chính trong lĩnh vực thi hành án dân sự và xử
phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thi hành án dân sự như sau: Xử phạt
vi phạm hành chính trong THADS là việc người có thẩm quyền xử phạt áp
dụng hình thức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả đối với cá nhân, tổ chức
thực hiện hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực THADS theo quy định
của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính. Trong hoạt động THADS, xử
phạt vi phạm hành chính là một trong những chế định quan trọng của pháp
luật nhằm đấu tranh phòng và chống các vi phạm hành chính, giữ vững an
ninh, trật tự an tồn xã hội, góp phần đưa các bản án, quyết định có hiệu lực
của Toàn án được thực thi trên thực tế, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp
của cá nhân và tổ chức.
13
1.1.2. Đặc điểm của xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thi
hành án dân sự
Từ khái niệm xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thi hành án
dân sự, ta có thể thấy xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực này có các
đặc điểm cụ thể như sau:
- Thứ nhất, xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực THADS là
quyền được Nhà nước giao cho các chủ thể có thẩm quyền trong q trình tổ
chức thi hành các bản án, quyết định của Tòa án. Bởi lẽ, trong quá trình tổ
chức THA, giữa các bên đương sự thường phát sinh tranh chấp, đối tượng
phải thi hành án thường đưa ra các lý do, lý lẽ để trì hỗn. Mặc dù đã được cơ
quan THA tiến hành hịa giải, thuyết phục, động viên nhưng khơng thành;
khơng những thế họ cịn thực hiện các hành vi chống đối, cản trở nhằm không
thực hiện nghĩa vụ THA,trong trường hợp này cơ quan THADS cần tiến hành
xử phạt vi phạm hành chính để răn đe, giáo dục, phịng ngừa.
- Thứ hai, để việc tổ chức thi hành bản án, quyết định của Tòa án đạt
hiệu quả cao trên thực tế, thì một trong những yếu tố quan trọng trong thực thi
nhiệm vụlà cơ quan, người có thẩm quyền phải áp dụng các chế tài xử phạt vi
phạm hành chính nếu có vi phạm xảy ra.
- Thứ ba, hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực thi hành án dân sự
chỉ bị xử lý khi còn thời hiệu xử phạt.
- Thứ tư, mỗi hành vi vi phạm sẽ được áp dụng hình thức xử phạt cụ thể
theo luật định.
- Thứ năm, một hành vi chỉ được xem là vi phạm hành chính trong lĩnh
vực thi hành án dân sự và bị xử phạt vi phạm hành chính khi có đủ 4 yếu tố
cấu thành của vi phạm hành chính, đó là yếu tố khách quan, yếu tố chủ quan,
yếu tố chủ thể và yếu tố khách thể của vi phạm hành chính.
14
+ Mặt khách quan của vi phạm hành chính trong lĩnh THADS
Yếu tố khách quan của vi phạm hành chính trong lĩnh THADS là những
biểu hiện bên ngoài của hành vi vi phạm trong lĩnh vực THADS, như: thời
gian thực hiện hành vi vi phạm, công cụ, phương tiện vi phạm, hậu quả và
mối quan hệ nhân quả giữa hành vi vi phạm với hậu quả mà hành vi đó gây ra
cho nhà nước, tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động thi hành án. Trong
các dấu hiệu của mặt khách quan, dấu hiệu hành vi vi phạm pháp luật là dấu
hiệu bắt buộc.
Cụ thể, những hành vi vi phạm quy tắc quản lý nhà nước trong lĩnh vực
THADS được quy định tại chương 5 Nghị định 82/2020/NĐ-CP, như: Không
cung cấp thông tin, không giao giấy tờ liên quan đến tài sản bị xử lý để thi
hành án theo yêu cầu của người có thẩm quyền thi hành án mà khơng có lý do
chính đáng; Khơng thơng báo cho cơ quan thi hành án dân sự khi có thay đổi
về địa chỉ, nơi cư trú; Có lời nói, hành động lăng mạ, xúc phạm người thi
hành công vụ trong thi hành án dân sự; Gây rối trật tự nơi thi hành án hoặc có
hành vi khác gây trở ngại cho hoạt động thi hành án dân sự mà chưa đến mức
truy cứu trách nhiệm hình sự...
+ Mặt chủ quan của vi phạm hành chính trong lĩnh vực THADS
Mặt chủ quan của vi phạm hành chính trong lĩnh vực THADS là những
gì thể hiện bên trong của chủ thể khi có hành vi vi phạm pháp luật. Dấu hiệu
bắt buộc trong mặt chủ quan của vi phạm hành chính trong lĩnh vực này là
dấu hiệu lỗi của chủ thể vi phạm, ngồi ra cịn có dấu hiệu mục đích và động
cơ vi phạm. Dấu hiệu lỗi này được thể hiện dưới dạng vô ý hoặc cố ý.
Lỗi cố ý trong vi phạm hành chính trong lĩnh vực THADS là thái độ
tâm lý của con người khi thực hiện hành vi trái pháp luật hành chính trong
15
lĩnh vực thi hành án dân sự, người đó nhận thức được những hành vi pháp
luật cấm không được làm nhưng vẫn cố ý thực hiện.
Lỗi vô ý là lỗi của chủ thể thực hiện hành vi vi phạm khi đang trong
trạng thái có đầy đủ khả năng nhận thức và điều khiển hành vi của mình
nhưng đã vơ tình, thiếu thận trọng mà khơng nhận thức được điều đó, mặc dù
họ có khả năng và điều kiện xử sự theo quy định của pháp luật.
+ Khách thể của vi phạm hành chính trong lĩnh vực THADS
Là các quan hệ xã hội hình thành trong quá trình tổ chức hoạt động thi
hành án, được pháp luật bảo vệ và bị hành vi vi phạm hành chính xâm hại
đến. Cụ thể trong lĩnh vực này, khách thể của xử phạt vi phạm hành chính
được Luật thi hành án dân sự và Nghị định số 82/2020/NĐ-CP về xử phạt vi
phạm hành chính quy định và bảo vệ, là các quy tắc, trật tự quản lý nhà nước
về THADS; danh dự, nhân phẩm của người thi hành công vụ trong thi hành
án dân sự …, được quy định cụ thể tại chương 5 Nghị định 82/2020/NĐ-CP.
+ Chủ thể của vi phạm hành chính trong lĩnh vực THADS
Theo quy định tại khoản 1 Điều 2 Nghị định số 82/2020/NĐ-CP thì,
chủ thể vi phạm hành chính trong lĩnh vực THADS, gồm có: Cá nhân, tổ chức
Việt Nam; cá nhân, tổ chức nước ngồi có hành vi vi phạm hành chính trong
lĩnh vực THADS. Chủ thể thực hiện hành vi VPHC trong lĩnh vực THADS sẽ
bị xử phạt hành chính khi đảm bảo các yếu tố về độ tuổi, năng lực pháp luật
theo quy định.
1.1.3. Vai trị của xử phạt vi phạm hành chính trong lịnh vực thi
hành án dân sự
Xử phạt vi phạm hành chính có vai trị quan trọng và to lớn, nó là
phương tiện, cơng cụ khơng thể thiếu để duy trì, bảo vệ trật tự xã hội, trật tự
16
